«بۇل باسسىزدىق قاشان بIتەدI?»
پرەزيدەنت وسى اپتادا تەلەكўپiر ارћىلى ەل ايماћتارىمەن بايلانىسћا شىћتى. استانا كљنi ћارساѓىندا تەلەكўپiر ارћىلى حالىћپەن پiكiرلەسۋ، ەلدiѓ جايىن بiلۋ بiرنەشە جىلدان بەرi دќستљرگە اينالدى. بۇل، ќسiرەسە، Љدەمەلi يندۋستريالدى-يننوۆاتسيالىћ باѕدارلاماسىنىѓ بiر جىلدىћ، جارتى جىلدىћ نќتيجەلەرiن ћورىتىندىلاپ، جاѓا نىسانداردى iسكە ћوسۋ љشiن تاپتىرماس مљمكiندiك بولىپ وتىر.
بۇل جولى پرەزيدەنت يندۋستريالىق نىساندارعا قاتىستى عانا ەمەس، ۇكىمەتتىڭ بيىلعى جىلدىڭ العاشقى جارتىسى بويىنشا اتقارعان جۇمىسىنىڭ قورىتىندىلارىن دا ەل الدىندا ساراپقا سالىپ، كەي تۇستارىندا قاتتى-قاتتى سىن ايتتى.
اسىرەسە، مەملەكەتتىك قىزمەتكە ورنالاسقاننان كەيىن اياق استىنان شىرىگەن بايعا اينالىپ شىعا كەلەتىن شەنەۋنىكتەرگە شۇيلىكتى. «اياق استىنان بايىپ شىعا كەلگەن كەشەگى قايىرشىلاردىڭ ويىنشا، ەگەر پارلامەنتتە وتىرساڭ، وندا تانكپەن ءجۇرۋ كەرەك، ويتكەنى تانكپەن جۇرگەندە جۇرتتىڭ ەكى كوزى سولاردا عوي»، - دەدى ن.نازارباەۆ.
پرەزيدەنت وسى اپتادا تەلەكўپiر ارћىلى ەل ايماћتارىمەن بايلانىسћا شىћتى. استانا كљنi ћارساѓىندا تەلەكўپiر ارћىلى حالىћپەن پiكiرلەسۋ، ەلدiѓ جايىن بiلۋ بiرنەشە جىلدان بەرi دќستљرگە اينالدى. بۇل، ќسiرەسە، Љدەمەلi يندۋستريالدى-يننوۆاتسيالىћ باѕدارلاماسىنىѓ بiر جىلدىћ، جارتى جىلدىћ نќتيجەلەرiن ћورىتىندىلاپ، جاѓا نىسانداردى iسكە ћوسۋ љشiن تاپتىرماس مљمكiندiك بولىپ وتىر.
بۇل جولى پرەزيدەنت يندۋستريالىق نىساندارعا قاتىستى عانا ەمەس، ۇكىمەتتىڭ بيىلعى جىلدىڭ العاشقى جارتىسى بويىنشا اتقارعان جۇمىسىنىڭ قورىتىندىلارىن دا ەل الدىندا ساراپقا سالىپ، كەي تۇستارىندا قاتتى-قاتتى سىن ايتتى.
اسىرەسە، مەملەكەتتىك قىزمەتكە ورنالاسقاننان كەيىن اياق استىنان شىرىگەن بايعا اينالىپ شىعا كەلەتىن شەنەۋنىكتەرگە شۇيلىكتى. «اياق استىنان بايىپ شىعا كەلگەن كەشەگى قايىرشىلاردىڭ ويىنشا، ەگەر پارلامەنتتە وتىرساڭ، وندا تانكپەن ءجۇرۋ كەرەك، ويتكەنى تانكپەن جۇرگەندە جۇرتتىڭ ەكى كوزى سولاردا عوي»، - دەدى ن.نازارباەۆ.
شىندىعىندا، پرەزيدەنت شەنەۋنىكتەرگە وتاندىق اۆتوكولىكپەن عانا جۇرۋگە بىرنەشە جىل بۇرىن تاپسىرما بەرگەن ەدى. ەلباسى مينيسترلىكتەر، ۆەدومستۆولار مەن ۇلتتىق كومپانيالار قىزمەتكەرلەرىنىڭ وتاندىق اۆتوكولىككە اۋىسىپ وتىرۋ قاجەتتىگىن تاعى ءبىر رەت ەسكەرتتى. «مىنە، كورمەدە تۇر عوي، قاندايىن قالايسىز - جۇك كولىگى مە، جەڭىل كولىك پە، مەديتسينالىق پا، شەنەۋنىكتەرگە ارنالعانى دا بار. الايدا ۇقك، قورعانىس مينيسترلىگى مەن توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىكتەرىنەن باسقا ەشكىم كەلىسىم-شارتقا (وتاندىق اۆتوكولىك شىعارۋشىلارىمەن - رەد.) وتىرعان جوق. ءالى دە تەحنيكانى شەتەلدە ساتىپ الۋدى جالعاستىرۋدا. بۇل باسسىزدىق قاشان بىتەدى، ايتىڭدارشى، قاشانعى ايتۋعا بولادى مۇنى؟ بىزدەگى شىعارىلاتىن (اۆتوكولىكتەر - رەد.) جاپ-جاقسى، بىراق ولارعا «مەرسەدەستەر» كەرەك ەكەن! وندا ءوز اقشاسىنا ساتىپ السىن!»، - دەدى پرەزيدەنت.
«باعاسى دا باسقاشا. مەملەكەتتىڭ قانشاما قارجىسى جۇمسالىپ، جەلگە ۇشىپ جاتىر! بارىڭدار دا كورىڭدەر، قازاقستاننىڭ قانداي اۆتوكولىك شىعاراتىنىن. سىرتتان كولىك ساتىپ اكەلۋدىڭ قاجەتى جوق. بىزدەگى ءوندىرىس ءتاپ-ءتاۋىر، بىراق ولارعا «مەرسەدەستەر» عانا كەرەك. وندا ءوز اقشالارىنا ساتىپ السىن. دەرەۋ تىيىم سالىنسىن!»، - دەدى ن.نازارباەۆ شەگەلەي.
ەلباسىنىڭ ايتىپ وتىرعانىندا شىندىق بار. رەسمي ستاتيستيكالىق مالىمەتتەرگە جۇگىنبەي-اق، استانا مەن الماتى قالالارىنداعى، ءتىپتى وبلىس ورتالىقتارىندا كوشەگە شىعىپ، اينالاڭىزعا ءبىر ءسات سىناي كوز جۇگىرتسەڭىز، سوڭعى جىلدارى قىمبات باعالى شەتەلدىك كولىكتەردىڭ سانى كەمۋدىڭ ورنىنا، كەرىسىنشە كۇرت ارتقانىن بايقاۋعا بولادى. شەتەلدىك ماركالى كولىكتىڭ سوڭعى ۇلگىسىن ءمىنۋ - بازبىرەۋلەر ءۇشىن ومىردەگى جەتىستىككە جەتۋدىڭ وڭاي فورمۋلاسىنا اينالعانداي. عالامدى شىرماعان ەكونوميكالىق داعدارىس تا ولارعا قولبايلاۋ ەمەس. ەگەر قازاقستاندىقتاردىڭ تۇرمىسىن كوشەدەگى كولىكتەردىڭ باعا ولشەمىنە سالىپ بەزبەندەر بولسا، وندا بىزدەگى ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيى دامىعان مەملەكەتتەرمەن يىق تىرەسىپ قالۋى دا عاجاپ ەمەس.
ال ن.نازارباەۆتىڭ ايتۋىنشا، تانككە ۇقساس ۇلكەن كولىكتى ماقتان ءۇشىن مىنەتىندەر وزدەرىنىڭ مادەنيەتتەن جۇردايلىعىن، ءبىلىمسىز ناداندىعىن جانە تەكسىز ەكەندىگىن اڭعارتىپ الادى. «ايتقانداي-اق، باقۋاتتى باتىستا وتباسىلار شاعىن كولىك ساتىپ الۋعا تىرىسادى، ويتكەنى ۇلكەن كولىكتەردى قالا ىشىندە قاڭتارىپ قويۋ، ونىمەن كوشەدە ءجۇرۋ قيىن، ءتىپتى وعان تىيىم سالىنعان، ونىڭ ۇستىنە جانارماي ءتورت ەسە كوپ جۇمسالادى. ال ءبىزدىڭ جاڭادان بايىعان كەشەگى قايىرشىلار تانككە اۋىسىپ مىنگەنشە اسىق... تانككە ءمىنىپ جۇرگەندى مارتەبە كورەدى، جۇرتتىڭ ءبارى ولارعا قارايدى عوي! بۇل - ول ادامداردىڭ تۇنىپ تۇرعان مادەنيەتسىزدىگى، ءبىلىمسىز ناداندىعى جانە تەكسىزدىگى!»، - دەدى پرەزيدەنت.
قوعامداعى الەۋمەتتىك كيكىلجىڭدەردىڭ بەلەڭ الا باستاعانى دا ەلباسىنى قاتتى الاڭداتاتىنى بايقالدى. ينۆەستيتسيالىق فورۋم ۇستىندە پرەزيدەنت الەۋمەتتىك-ەڭبەك كيكىلجىڭىن تۋدىرۋعا جول بەرگەندەردى جاۋاپقا تارتۋ كەرەكتىگى جونىندە ايتىپ ءوتتى. «الەۋمەتتىك-ەڭبەك كيكىلجىڭدەرىن تۋدىرعانى ءۇشىن قۇقىقتىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋ جاعى كەمشىن. كوبىنە وعان جۇمىس بەرۋشىنىڭ ەڭبەك ەتۋ جاعدايىن جاساماۋى، وندىرىستىك پروتسەسستەردى بۇزۋى، جالاقىنى ۋاقىتىلى تولەمەۋى سەبەپشى بولادى. دەگەنمەن دە ەش جەردە جۇمىس ىستەمەيتىن جىكشىلدەر، پارازيتتەر دە بار، ولار وسىنداي كيكىلجىڭدەردى تۋدىرۋ ارقىلى پايدا تابادى»، - دەدى پرەزيدەنت.
ادال ءومىر سۇرۋدەن الشاقتاعانداردى جەردەن الىپ، جەرگە سالعان ەلباسى جاستارعا ونەگەلى ءسوز ايتتى: «قازاقستاننان تىس جەردە جۇماق جوق. ومىردە بار يگىلىككە ءبىر-اق ساتتە قول جەتكىزەمىن دەۋ دە جاڭساقتىق. تۋعان ەلىڭدە ەرىنبەي ەڭبەك ەتىپ، تەر توگۋ كەرەك. مەملەكەت بۇل ءۇشىن بارلىق قاجەتتى جاعداي جاساپ وتىر». پرەزيدەنت جاستاردىڭ تەحنيكالىق جانە كاسىبي ءبىلىم الىپ، يندۋستريالاندىرۋ ىسىنە بەلسەنە ارالاسۋ قاجەتتىگىن دە ايتىپ ءوتتى.
«كارىم قاجىمقانۇلى، بۇل باسسىزدىق قاشان بىتەدى؟» دەپ شىن اشۋلانعان پرەزيدەنتتىڭ رەنىشى دە ورىندى. ويتكەنى اتقارۋشى بيلىك پرەزيدەنتتىڭ قاي تاپسىرماسىن دا بۇلجىتپاي ورىنداۋى ءتيىس. ايتسە دە ۇكىمەتتىڭ پرەزيدەنتتىڭ تىكەلەي تاپسىرماسىن اياقسىز قالدىرعانى ءبىر بۇل ەمەس قوي...
گۇلبيعاش وماروۆا
«تۇركىستان» گازەتى
