قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى،
«Nur Otan» پارتياسى فراكتسياسىنىڭ مۇشەسى ج. سۇلەيمەنوۆانىڭ
قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى
ە. توعجانوۆقا دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى. ول ساۋالىندا قانداستار ماسەلەسىن كوتەرگەن. 

"1991 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسىمىز نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ باستاماسىمەن شەتەلدەگى قانداستارىمىزدى ەلگە كوشىرۋ تۋرالى قازسسر ۇكىمەتىنىڭ قاۋلىسى قابىلداندى. بۇل قانداستارىمىزدىڭ تاريحي وتانىنا ورالۋىنا مۇمكىندىك بەرگەن اسا ماڭىزدى قۇجات بولدى. بيىل وسى تاريحي شەشىمنىڭ قابىلدانعانىنا 30-جىل تولدى. كوپ ۇزاماي ەلباسى «الىستا جۇرگەن اعايىنعا اق تىلەك» اتتى جولداۋىن جاريالاپ، شەتتەگى قانداستارىمىزدى ەلگە شاقىردى. 1991 جىلدان بەرى ەلىمىزگە 1,5 ملن-نان استام قانداسىمىز قايتا ورالىپ، اتا جۇرتىمەن تابىسىپ، تاريحي وتانىنىڭ دامۋىنا ەڭبەك ەتۋدە.

شەتەلدە تۇراتىن ەتنيكالىق قانداستارىمىزدىڭ قازاقستاندا ءبىلىم الۋى 1994 جىلى جوعارى وقۋ ورىندارى بازاسىندا ەتنيكالىق قازاقتارعا ارنالعان دايىندىق كۋرستارىنان باستاۋ الادى. ول كەزدە قانداستارىمىزدىڭ قازاقستاندا تەگىن ءبىلىم الۋعا ارنالعان مەملەكەتتىك كۆوتا 2% قۇرادى. 2017 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى ن.ءا.نازارباەۆتىڭ تىكەلەي تاپسىرماسىمەن مەملەكەتتىك كۆوتا 4% - عا دەيىن ءوستى. الايدا، اتالعان كۆوتا تولىققاندى ورىندالماي كەلەدى.

بىراق بۇگىنگى تاڭدا، وقۋعا تۇسۋگە نيەت بىلدىرگەندەردىڭ سانى كوپ  بولۋىنا قاراماستان، ستۋدەنت اتانعاندار جىلدان جىلعا ازايۋدا.

ونىڭ نەگىزگى سەبەپتەرى:

شەتەلدەگى قانداستارىمىز ءۇشىن قازاقستاننىڭ ءبىلىم بەرۋ مۇمكىندىكتەرى تۋرالى اقپاراتتىڭ جەتكىلىكسىزدىگى نەمەسە بولماۋى;

شەتەلدەگى قانداستار اراسىندا قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋگە ءتيىستى وقۋ-ادىستەمەلىك بازانىڭ بولماۋى;

ەتنيكالىق قانداستارىمىز ءۇشىن ۇبت ەمتيحاندارىن تاپسىرۋدىڭ قيىندىعى. ويتكەنى، قازاقستاندىق ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسى بويىنشا 11 جىل وقىعان تالاپكەر، قازاقستاندا ەشقاشان وقىماعان نەمەسە تەك 9 ايلىق دايىندىق كۋرسىنان وتكەن قانداستارىمىز تەڭ دارەجەدە تەست تاپسىرادى. 2021 جىلى تەحنيكالىق قيىندىقتارعا كەزىككەن.

2019 جىلى ۇبت-عا قاتىسۋعا قۇجات تاپسىرعاندار سانى –  2000 ادام، 863 ادام وقۋعا ءتۇستى.

2020 جىلى ۇبت-عا قاتىسۋعا قۇجات تاپسىرعاندار سانى – 2025 ادام بولسا، ونىڭ 930-ى عانا وقۋعا ءتۇستى;

2021 جىلى ۇبت-عا قاتىسۋعا قۇجات تاپسىرعاندار سانى – 2478 ادام بولسا، نەبارى 796-سى عانا وقۋعا ءتۇستى.

Nur Otan پارتياسى فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتتارى شەتەلدەگى قانداستارىمىزعا ارنالعان جاڭا ءبىلىم بەرۋ كونتسەپتسياسىن قاراستىرۋدى جانە قانداستارىمىزدىڭ ەلگە ورالىپ، تەگىن ءبىلىم الۋىنا قاتىستى كەلەسى ۇسىنىستاردى ەنگىزەمىز:

بىرىنشىدەن، ەتنيكالىق قازاقتار ءۇشىن حالىقارالىق ەمتيحاندارمەن سايكەستەندىرە الاتىن ۇبت-نىڭ بالامالى ەمتيحانىن ەنگىزۋدى قاراستىرۋ قاجەت. سونىمەن قاتار، دايىندىق كۋرستارىن تىلدىك كۋرستارعا وزگەرتۋدى ۇسىنامىز.

ەكىنشىدەن، ەتنيكالىق قانداستارىمىزعا بولون پروتسەسى جانە اكادەميالىق ۇتقىرلىق ستيپەنديالىق باعدارلاماسى اياسىندا ماگيستراتۋرا مەن دوكتارانتۋراعا جەكە كۆوتا ءبولۋدى قاراستىرۋدى ۇسىنامىز. بۇگىنگى تاڭدا وسى باعدارلاما بويىنشا قانداستارىمىز بارلىق شەتەل ازاماتتارىمەن بىردەي دارەجەدە قاتىسادى. سونىمەن قاتار، اكادەميالىق ۇتقىرلىق باعىتىمەن ەۋروپا مەن تمد ەلدەرىندەگى ەتنيكالىق قانداس ستۋدەنتتەر الماسۋ ءۇشىن كۆوتا ءبولىنۋىن ۇسىنامىز.

ۇشىنشىدەن، قازاق دياسپوراسى كوپ شوعىرلانعان ەلدەردەن ۇكىمەتارالىق ءبىلىم بەرۋ گرانتتارى اياسىندا ەتنيكالىق قانداستاردى بارىنشا تارتۋ قاجەت.

تورتىنشىدەن، شەتەلدەگى ەتنيكالىق قانداستار اراسىنان پەداگوگتار مەن عىلىمي قايراتكەرلەر قاۋىمداستىعىن قۇرۋ. «اباي ينستيتۋتى» قازاق ءتىلىن وقىتۋعا باعىتتالعان ينتەرنەت پورتال جۇمىسىن كۇشەيتۋ، كونفۋتسي، گەتە مادەني ۇيىمدارى تاجىريبەسىندە ودان ءارى دامىتۋ. ونلاين فورماتتا قازاق ادەبيەتى، قازاقستان تاريحى، بالالار ادەبيەتى بويىنشا شەتەلدەگى قازاق قاۋىمىنىڭ تىلدىك ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرە وتىرىپ، امبەباپ كىتاپتار ازىرلەۋ. Qazaq TV-دە قازاق ءتىلىن وقىتۋدىڭ تەلەۆيزيالىق نۇسقاسىن ىسكە قوسۋ (120 ەلدىڭ اۋديتورياسى). شەتەلدىك جوعارى وقۋ ورىندارىندا «قازاق ءتىلى» بولىمدەرى بار فاكۋلتەتتەرگە قارجىلىق، گۋمانيتارلىق جانە ادىستەمەلىك قولداۋ تانىتۋدى ۇسىنامىز.

بەسىنشىدەن، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى تاراپىنان قازاق مەكتەپتەرى ساقتالعان وزبەكستاندا – 370 مەكتەپكە، موڭعولياعا – 43 مەكتەپكە ادىستەمەلىك جانە عىلىمي قولداۋ كورسەتۋ قاجەت. بۇل مەكتەپتەردەگى مۇعالىمدەرگە بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋ كۋرستارىن ۇيىمداستىرۋدى قولعا الۋ وزەكتى. سونىمەن قاتار، رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ اۋماعىندا قازاق ءتىلىن وقىتۋ مۇمكىندىكتەرىن قاراستىرۋعا بايلانىستى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىمەن جۇمىستى كۇشەيتۋدى ۇسىنامىز.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسىندا بەلگىلەنگەن مەرزىمدە جاۋاپ بەرۋىڭىزدى سۇرايمىز" دەيدى دەپۋتات ءوز ساۋالىندا.

Abai.kz