سوۆەت ۇكiمەتi اباي ۇرپاقتارىنىڭ كەيبiرiن سوتتاپ، قۋدالادى. كەيبiرi قىسىمعا ۇشىراپ، ءارتۇرلi جاعدايدا ومiردەن وزدى.

سەكسەنiنشi جىلدارى ەلدەن كەتكەن ۇرپاعىنان ازiرگە حابار-وشار جوق. اباي اۋلەتiنەن ەكiنشi ءدۇ­نيەجۇزiلiك سوعىسقا بارعان ون شاقتى ادامنان ەكەۋi عانا قايتىپ ورال­عان. ولاردان ۇرپاق قالماعان.

اباي ۇرپاقتارىنان ەركەك كiندiكتiدەن بۇگiنگە جەتكەنi اقىلباي تارماعى عانا. اقىلبايدىڭ الiمقۇلىنان تۋعان باعىفۇر دا قۋعىن-سۇرگiنگە ۇشىراعان. ونىڭ نەمەرەسi دانيار ايدارۇلى 2011 جىلى ازاتتىققا بەرگەن سۇحباتىندا بىلاي دەدi:

- مەنiڭ اتام باعىفۇر سول كەزدەگi "ەرەجەگە ساي" ساياسي تۇر­عىدا ايىپتالىپ، رەپرەسسياعا ۇشىراپ، ستاليندiك لاگەرلەردە وتىرعان. اكەم كiشكەنتاي كەزiندە اتاممەن بiرگە الماتىدا كەلە جاتسا، ولارعا قاراي اق ءتۇستi سالتاناتتى كيiم كيگەن ميليتسيونەر بەتتەيدi. ونىڭ فورماسى نكۆد-نىڭ كيiمiنە ۇقسايدى ەكەن. سوندا اتامنىڭ "ينستينكi ويانىپ", ۇلىن جەتەكتەگەن كۇيi  كوشەنiڭ ارعى بەتiنە ءوتiپ كەتiپتi.

وسىنى ايتقان دانياردىڭ اكەسi ايدار قازiر ماڭعىستاۋ وبلىسىندا مۇناي سالاسىندا جۇمىس iستەيدi. دانيار الماتىدا تۇرادى.
عا­زال جاعىپارقىزى كوزi تiرiسiندە ازاتتىق تiلشiسiنە مىنا دەرەكتەردi ايتقان بولاتىن: الiمقۇلدىڭ بالاسى باعىفۇردان ايداردان باسقا ەرنەست پەن باۋەر تۋادى. باۋەردەن بالا جوق. ال ەرنەستەن قالعان ايدوستىڭ قايدا جۇرگەنiن ازiرگە ەشكiم بiلمەيدi.

سوۆەت ۇكiمەتi اباي ۇرپاقتارىنىڭ كەيبiرiن سوتتاپ، قۋدالادى. كەيبiرi قىسىمعا ۇشىراپ، ءارتۇرلi جاعدايدا ومiردەن وزدى.

سەكسەنiنشi جىلدارى ەلدەن كەتكەن ۇرپاعىنان ازiرگە حابار-وشار جوق. اباي اۋلەتiنەن ەكiنشi ءدۇ­نيەجۇزiلiك سوعىسقا بارعان ون شاقتى ادامنان ەكەۋi عانا قايتىپ ورال­عان. ولاردان ۇرپاق قالماعان.

اباي ۇرپاقتارىنان ەركەك كiندiكتiدەن بۇگiنگە جەتكەنi اقىلباي تارماعى عانا. اقىلبايدىڭ الiمقۇلىنان تۋعان باعىفۇر دا قۋعىن-سۇرگiنگە ۇشىراعان. ونىڭ نەمەرەسi دانيار ايدارۇلى 2011 جىلى ازاتتىققا بەرگەن سۇحباتىندا بىلاي دەدi:

- مەنiڭ اتام باعىفۇر سول كەزدەگi "ەرەجەگە ساي" ساياسي تۇر­عىدا ايىپتالىپ، رەپرەسسياعا ۇشىراپ، ستاليندiك لاگەرلەردە وتىرعان. اكەم كiشكەنتاي كەزiندە اتاممەن بiرگە الماتىدا كەلە جاتسا، ولارعا قاراي اق ءتۇستi سالتاناتتى كيiم كيگەن ميليتسيونەر بەتتەيدi. ونىڭ فورماسى نكۆد-نىڭ كيiمiنە ۇقسايدى ەكەن. سوندا اتامنىڭ "ينستينكi ويانىپ", ۇلىن جەتەكتەگەن كۇيi  كوشەنiڭ ارعى بەتiنە ءوتiپ كەتiپتi.

وسىنى ايتقان دانياردىڭ اكەسi ايدار قازiر ماڭعىستاۋ وبلىسىندا مۇناي سالاسىندا جۇمىس iستەيدi. دانيار الماتىدا تۇرادى.
عا­زال جاعىپارقىزى كوزi تiرiسiندە ازاتتىق تiلشiسiنە مىنا دەرەكتەردi ايتقان بولاتىن: الiمقۇلدىڭ بالاسى باعىفۇردان ايداردان باسقا ەرنەست پەن باۋەر تۋادى. باۋەردەن بالا جوق. ال ەرنەستەن قالعان ايدوستىڭ قايدا جۇرگەنiن ازiرگە ەشكiم بiلمەيدi.

يشاعى جاعىپارقىزىنىڭ اي­تۋىن­شا، سەكسەنiنشi جىلداردىڭ iشiندە ۋكراينادا اسكەردە بولعان ايدوس اسكەردەن كەلگەن سوڭ، قايتادان سول جاققا كوشiپ كەتكەن. سودان بەرi حابار-وشار جوق. از­ات­تىق راديوسى وسى رەتتە ايدوس اقىلباەۆ تۋرالى قازاقستاننىڭ ۋكراينا­داعى ەلشiلiگiنە سۇراۋ سالدى. كونسۋلدىق ونىڭ سوڭعى تۇرعان ادرەسi تابىلسا، ۋكراينا جاعىمەن بiر­لەسiپ iزدەيتiنiن ايتىپ، جاۋاپ بەرگەن. الايدا ايدوستىڭ سوڭعى ادرەسiن تۋىستارى بiلمەيتiن بولىپ شىقتى. دانيار اقىلباەۆ تا تۋىسىنا ينتەرنەت ارقىلى iزدەۋ سالعانىمەن، ازiرگە تاپپاعان. ول ازاتتىق تiلشiسiنە ايدوسپەن اسكەردە بiرگە بولعان قىزمەتتەسiن عانا تاپقانىن ايتتى. - ول كiسi ايدوستى كريۆوي روگتا كورگەنiن، ەندi كورسە، حابارلاساتىنىن ايتقانىمەن، ازiرگە جاۋاپ بولماي تۇر، - دەدi دانيار.
تۋىستارىنىڭ ايتۋىنشا، ايدوس اقىلباەۆ اۆياتسيا سالاسىندا جۇمىس iستەگەن. اقىلبايدىڭ تاعى بiر ۇلى اۋباكiر تۋرالى قايىم مۇحامەتحانوۆ بىلاي دەپ جازادى:  ء"بۇلiنiپ جاتقان ءوز ەلiندە تۇرا المايتىن حالگە جەتكەن اۋباكiر 1931 جىلى باس ساۋعالاپ ءۇرجار اۋدانىنا كەتەدi". ول كەيiن شىمكەنتكە بارىپ،  1934 جىلى 53 جاسىندا قايتىس بولعان. ونىڭ عابدiسالام، ءاليحان دەگەن ەكi ۇلى مايداندا قازا تاپتى دەگەن قايىم مۇحامەتحانوۆ "اۋباكiردەن قالعان ۇرپاق جوق" دەپ جازادى.اقىلبايدىڭ تاعى بiر بالاسى يسرايلدى يشاعى جاعىپارقىزى سەمەي پوليگونىنداعى جارىلىس سالدارىنان دۇنيەدەن وزدى دەيدi.

- كوزi كورمەي قالدى. پوليگوندا سىناق ءجۇرiپ جاتقان كەزدە قايتىس بولدى، - دەيدi يشاعى جاعىپار­قىزى. بالتابەك ەرسالiمۇلىنىڭ جازۋىنشا، يسرايل "iشكi جاقتا ۇزاق جىل قاشىپ ءجۇرiپ، تەك بەرتiندە زامان تۇزەلگەندە ەلگە ورالعان". 1959 جىلى دۇنيە سالعان يسرايل تۋرالى شەجiرەشi مولدابەك جانبولاتوۆ ونىڭ جيدەبايداعى اباي مۇراجايىندا جۇمىس iستەگەندiگiن ايتسا، يشاعى اپا يسرايل "كومپوزيتور" ەدi دەيدi. يسرايلدىڭ ەكi قىزى بار. - قىزدارىنىڭ ءوزi سەكسەننiڭ iشiنە كiردi. يسرايل دومبىرا، سكريپكا تارتىپ، ءان ايتاتىن، - دەيدi مولدابەك جانبولاتوۆ.
جيدەبايداعى اباي مۇراجايىنىڭ مەڭگەرۋشiسi  قايىرجان كۇزەمباەۆ "حابارلاسىپ تۇرادى" دەگەن كۇلزيپا اپا - وسى يسرايلدiڭ قىزى.
ماكەن تۇراعۇلقىزى مەن يشاعى جاعىپارقىزىنىڭ جازۋىنشا، ابايدىڭ ەكi ايەلiنەن اقىلباي، اكiمباي، ءابدiراحمان، ماعاۋيا، تۇراعۇل، مەكايiل، Iزكايiل دەگەن ۇلدارى، رايحان، گۇلبادان، كەنجەش دەگەن قىزدارى بولعان. اكiمباي جەتi جاسىندا قايتقان. اقىلباي مەن ماعاۋيا اكەسiمەن بiر جىلى - 1904 جىلى قايتىس بولعان. ءابدiراحمان 1895 جىلى دۇنيەدەن وزسا، قالعان ۇلدارى وتىزىنشى جىلدارى قۋعىن-سۇرگiن كەزiندە ءارتۇرلi جاعدايدا وپات بولعان. رايحان ەرتەرەك، گۇلبادان 1932 جىلى باقيلىق بولعان. كەنجەش تۋرالى ايتىلمايدى. ءابدiراحماننىڭ قىزدان تاراعان ۇرپاعى بار.

قادiرلi وقىرمان، ەكi ماقالا دا قاتتى قىسقارىپ كەتتi. ابايدىڭ بۇرىننان بەلگiلi ۇرپاقتارى تۋرالى مالiمەتتەر الىنىپ تاس­تالدى. بۇل شىققانى - ماقالانىڭ ەكiنشi جارتىسى. تولىق نۇسقالارىن azattyq.org سايتىنان وقىپ، پiكiر بiلدiرە الاسىز.

«جاس الاش» گازەتى