تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ باستاپقى كەزەڭىندە ۇلتتىق يدەولوگيا جايىندا ءبىراز ايتىلىپ، جازىلىپ، قوعامدىق پىكىر قازانداي قايناپ-اق جاتاتىن.  وسى كۇنى تىنىشتالدى. ءتىپتى ول قاقىندا اۋىز اشپايتىنداي كۇيگە جەتىپپىز. تەلەارنالارىمىزدا كۇندىز-ءتۇنى ءان-مۋزىكا، بىتپەيتىن ءبىر تەلەسەريالدار، ءبىر-ءبىرىنىڭ ايناداعى كورىنىسىندەي ەگىز قوزىداي ۇقساس باعدارلامالار. ايگىلى دەيتىن زيالىلارىمىز، بيلىك باسىندا وتىر دەيتىن قالاۋلىلارىمىز بۇل تاقىرىپتى ءۇستى جاۋىر بولعان ءمىنىس اتتاي كورىپ، ايدالاعا قاڭتارىپ قويعان سەكىلدى. جابۋلى قازان جابۋلى كۇيى جاتىر...

نەگىزى بىزدە ۇلتتىق يدەولوگيانىڭ العى شارتتارى مەن تەتىكتەرى بار عوي، بىراق ول مىنا ساۋدا-ساتتىق، گەندەر-تەندەر، سىبايلاستىق جايلاعان زاماندا بىزگە وڭاي بايقالا بەرمەيدى. ۇلتىمىزدىڭ ۇستىنى رەتىندە تاسقا تۇسكەن تاڭباداي قىلىپ بەكىتكەن يدەولوگيامىز بولماعان سوڭ، ونى جوقتاۋدى دا قويىپ بارامىز.

قازاقستاننىڭ ون التى ميلليوننان اسا تۇسكەن حالقىن ءبىرتۇتاس ەتىپ ۇستاپ، ءبىر باعىتقا - ازات رۋحىمىزدى اسقاقتاتىپ، تاۋەلسىزدىگىمىزدى باياندى قىلىپ، عاسىردان عاسىرعا اماناتتار ۇلتتىق يدەولوگيا بۇگىن اۋاداي قاجەت! ونسىز جاسالار قادام - قۇردىم الدىنداعى دالباسا قيمىل.

قازىر ءوز حالقىمىزدى «كوپ ۇلتتى، كوپ ۇلتتى ەلمىز» دەپ ابدەن ميىن شايقاپ تاستادىق. شىنىندا قازاقستاندا 130 ۇلتتىڭ وكىلى جوق.

2009 جىلى جۇرگىزىلگەن ۇلتتىق حالىق ساناعىنىڭ دەرەگى بويىنشا:

قازاقتار 63,6%،

ورىستار - 23,3%،

تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ باستاپقى كەزەڭىندە ۇلتتىق يدەولوگيا جايىندا ءبىراز ايتىلىپ، جازىلىپ، قوعامدىق پىكىر قازانداي قايناپ-اق جاتاتىن.  وسى كۇنى تىنىشتالدى. ءتىپتى ول قاقىندا اۋىز اشپايتىنداي كۇيگە جەتىپپىز. تەلەارنالارىمىزدا كۇندىز-ءتۇنى ءان-مۋزىكا، بىتپەيتىن ءبىر تەلەسەريالدار، ءبىر-ءبىرىنىڭ ايناداعى كورىنىسىندەي ەگىز قوزىداي ۇقساس باعدارلامالار. ايگىلى دەيتىن زيالىلارىمىز، بيلىك باسىندا وتىر دەيتىن قالاۋلىلارىمىز بۇل تاقىرىپتى ءۇستى جاۋىر بولعان ءمىنىس اتتاي كورىپ، ايدالاعا قاڭتارىپ قويعان سەكىلدى. جابۋلى قازان جابۋلى كۇيى جاتىر...

نەگىزى بىزدە ۇلتتىق يدەولوگيانىڭ العى شارتتارى مەن تەتىكتەرى بار عوي، بىراق ول مىنا ساۋدا-ساتتىق، گەندەر-تەندەر، سىبايلاستىق جايلاعان زاماندا بىزگە وڭاي بايقالا بەرمەيدى. ۇلتىمىزدىڭ ۇستىنى رەتىندە تاسقا تۇسكەن تاڭباداي قىلىپ بەكىتكەن يدەولوگيامىز بولماعان سوڭ، ونى جوقتاۋدى دا قويىپ بارامىز.

قازاقستاننىڭ ون التى ميلليوننان اسا تۇسكەن حالقىن ءبىرتۇتاس ەتىپ ۇستاپ، ءبىر باعىتقا - ازات رۋحىمىزدى اسقاقتاتىپ، تاۋەلسىزدىگىمىزدى باياندى قىلىپ، عاسىردان عاسىرعا اماناتتار ۇلتتىق يدەولوگيا بۇگىن اۋاداي قاجەت! ونسىز جاسالار قادام - قۇردىم الدىنداعى دالباسا قيمىل.

قازىر ءوز حالقىمىزدى «كوپ ۇلتتى، كوپ ۇلتتى ەلمىز» دەپ ابدەن ميىن شايقاپ تاستادىق. شىنىندا قازاقستاندا 130 ۇلتتىڭ وكىلى جوق.

2009 جىلى جۇرگىزىلگەن ۇلتتىق حالىق ساناعىنىڭ دەرەگى بويىنشا:

قازاقتار 63,6%،

ورىستار - 23,3%،

وزبەكتەر - 2,9%،

ۋكرايندىقتار - 2,0%،

ۇيعىرلار - 1,4%،

تاتارلار - 1,2%،

نەمىستەر - 1,1%،

وزگە دە ەتنوستار - 4,5% قالعانى قاعازدان قاعازعا جاي اقپار رەتىندە كوشىپ جۇرگەندەرىن بىلەم. كەلىمدى-كەتىمدى ادامداردى قوسىپ، رەسمي اقپارات جاساپ، مۇقىم ەلدى بالاداي الداپ وتىرمىز. جارايدى، جاقسى. ەندى وسى «قىرىق رۋلى» حالقىمىزدى ۇيىستىرار نە نارسە؟ اسسامبلەيا دەگەنبىز، ول دا ەمەس سياقتى. دىننەن ىزدەگەنبىز، نەشە ءبىر ءدىنبۇزارلار قاپتاپ، ءداستۇرلى قوس ءدىن: يسلام مەن حريستيان ءدىنىن شايقاپ الدىق. بۇلار دا كەرەك. بىراق ەندى ىنتىماقتىڭ التىن كىلتىن نەدەن ىزدەپ، قايدان تابامىز؟ مەنىڭشە، ول - ءالى قالىپتاسپاعان، دۇرىسى حاتقا ءتۇسىپ، اتا زاڭىمىزداي بەركي قويماعان ۇلتتىق يدەولوگيامىزدا بولسا كەرەك.

ونىڭ ءجون-جوسىعىن، باعىت-باعدارىن تارقاتىپ بەرەر مەن ءبىر دانىشپان ەمەن، الايدا وسى ەلدىڭ پەرزەنتى، ازاماتى رەتىندە شىن جۇرەگىممەن ونداي باستى قۇجاتتىڭ ەڭ الدىمەن قازاقتىڭ اتىنان ايتىلىپ، سونىڭ ماقسات-مۇددەسىن كوزدەۋى كەرەكتىگىن سەزىنەمىن. بۇل الىپ ەلدە قازاق باقىتتى بولماي باسقا باقىتتى بولا المايدى. تويىنار، ەركىن ءجۇرىپ-تۇرار، بىراق ول تولىققاندى باقىت ەمەس قوي. باقىت دەگەنىڭىز - بىرلىكتە. الەم الدىندا وزىندىك دامۋ جولى، ازات رۋحى بار ەل بولا بىلۋدە.  سول سەبەپتى دە قازاق ءتىلىن شىن مانىندەگى مەملەكەتتىك ءتىل دارەجەسىنە كوتەرىپ، سان سالالىق ەڭبەك پەن ءتالىم-تاربيە ماسەلەسىندە قازاق دەيتىن ءبىرتۇتاس ۇعىم، ءبىرتۇتاس رۋح جاتۋى قاجەت! ەلدىڭ اتى قازاقستان ەكەنى راس بولسا، قازاق مۇددەسى الدىڭعى ورىندا تۇرۋى قۇدايى ادىلدىك. قازاق جەرىندە تۋىپ-وسكەن، ازاماتتىعىن الىپ تۇرىپ جاتقان وزگە ۇلت بالاسى مۇنىمەن تالاسپاۋى ءتيىس،قايتا شىن قازاقستاندىق بولسا، قولداپ-قۋاتتاۋى كەرەك. ماسەلەن، وليمپيادانىڭ قاي جەڭىمپازىنا دا قازاق ءبىرى قالماي قول سوقتى، بوركىن اسپانعا اتىپ قۋاندى، وگەيسىمەدى، ءبارىن ءوزىم دەدى، مىنە، وسى ءتارىزدى كىم-كىم دە ۇلتتىق يدەولوگيانى ءوز ءومىرىنىڭ ماڭىزدى شارتى، باستى قاجەتى دەپ ءتۇسىنۋى كەرەك جانە وسى تالاپقا ساي يدەولوگيا دا جاسالۋى كەرەك دەپ وي ءتۇيىپ، ۇمىتتەنەمىن.

وسى ماڭىزدى ماسەلەنى قايتىپ اۋىزعا الىپ، ەل بولىپ ات سالىسار كۇن تۋدى. بۇدان ەشكىم دە سىرت قالماۋى ءتيىس. سەبەبى ۇلتتىق يدەولوگيا - ەلدىڭ بولاشاعىن بولعىزار، سوعان قادام باسقىزار تىڭ سەرپىن، كۇش-قۋات كوزى!

ويان، قازاق!

ورال قالاسى

«اباي-اقپارات»