بيلىكپەن ايتىسامىز، تارتىسامىز. جالپى يدەولوگيالىق تۇرعىدا بولسىن، جەكەلەگەن ماسەلەلەر بويىنشا بولسىن، پىكىر تالاستىرىپ كەلەمىز.
سوندا ۇققانىم مىناۋ: بيلىك باسىندا وتىرعاندار ەكىگە بولىنەدى.
ءبىرى – جۇيە ابدەن تاپتاپ، ءبارىن ءبىر قاتارعا تۇرعىزىپ قويىپ، اشسا الاقانىندا، جۇمسا، جۇدىرىعىندا ۇستاپ، تىرپ ەتكىزبەيتىن سولداتتار.
ەكىنشىسى – جۇيە ىشىندە ءجۇرىپ، ونىڭ ايتپاسا دا تۇسىنىكتى ەرەجەلەرى مەن شارتتارىن قابىلداسا دا، ءوز ءبىلىمى مەن بىلىكتىلىنە نىق سەنىمدى، سول سەبەپتى ورىندى جەرىندە مىنەز كورسەتە الاتىن تۇلعالار.

العاشقى توپتاعىلار – تۇتاس ءبىر ارميا بولسا، ەكىنشىلەرى – سيرەك كەزدەسەتىن قولباسشىلىق قاسيەتتەرى بار قايراتكەرلەر، بەيرەسمي ليدەرلەر. ولار رەجيمنىڭ پروكرۋست قالىبىنا سيا الماعاندار، سيا المايتىندار. «ويىمىزداعىن ايتىپ، مىنەز تانىتامىز» دەپ ءبىرازى ءارتۇرلى سەبەپتەرمەن قاتاردان شىعارىلىپ، «ءوشىپ» تە قالعان.

سول ساناتتاعىلاردىڭ بىرەگەيى – بۇگىن 65-كە تولىپ وتىرعان يمانعالي تاسماعامبەتوۆ. ونىڭ تالانتتى ۇيىمتاستىرۋشى، مەملەكەتشىل، ۇلتشىل قايراتكەر ەكەنىن فاناتتارى دا، اتا جاۋلارى دا مويىندايدى.

ءبىر نارسە انىق: ول نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ وزىنە جانە ول قۇرعان بيلىك جۇيەسىنە بەرىلگەن، وعان شىن نيەتىمەن قىزمەت ەتكەن تۇلعا. وعان نازارباەۆ تا ۇلكەن سەنىم ارتتى. سوندىقتان ول پرەزيدەنت لاۋازىمىنان باسقا قىزمەتتىڭ ءبارىن اتقاردى. ونداي كارەرا جاساعان شەنەۋنىك قازاقتا جوق شىعار.
«جاقسى جىگىتتىڭ سوڭىنان ءسوز ەرەدى» دەگەن اتالى ءسوز بار. «شەنەۋنىكتىڭ ءبارى جەمقور» دەگەن جالپاق ءسوز بار. قاسقىردىڭ اۋزى، جەسە دە، قان، جەمەسە دە، قان. يمەكەڭ دە «تيسە تەرەككە، تيمەسە، بۇتاققا» پرينتسيپىمەن ايتىلاتىن سول جالپىلاما ءھام بىرجاقتى پىكىردىڭ ءبىر قۇربانى دەپ بىلەمىن.

بۇل جۇيە ەشكىمدى ايامايدى. بالكىم، ونىڭ قۇيرىعىنا دا قوڭىراۋ بايلاپ قويعان شىعار. ول جاعىن بىلمەدىم.
بىراق ايتايىن دەگەنىم مىنا ەكى شىندىق.
تاسماعامبەتوۆتىڭ ەكى تراگەدياسى بار.

ءبىرى – ول حاريزماسى ەرەكشە، تىم كورنەكتى، جارقىن تۇلعا. ونىڭ بولمىسىن، كەيدە تىم قاتتى كەتەتىن ادۋىن مىنەزىن بۇل جۇيە كوتەرە المادى دەپ سانايمىن. جالپى، تىم كوزگە تۇسكەن تۇلعالاردىڭ ورتاق تاعدىرى وسى! بۇل جۇيەگە ونداي ادامدار كەرەك ەمەس! جانە دە ونى كورە الماي، تۋا بىتكەن قاسيەتتەرىنە، ەل ىشىندەگى بەدەلىنە، ەلەكتوراتتىق الەۋەتىنە قىزعانىشپەن قاراعان باسقا ەمەس، ناق ءوزىنىڭ قاتارلاستارى، بىرگە قىزمەتتەس، داستارحانداس بوپ، «يمەكە، يمەكە!»، - دەپ قۇراق ۇشىپ جۇرگەندەر دەپ بىلەمىن. جانە دە ول تۋرالى ءارتۇرلى قاۋەسەتتەردى تاراتىپ جۇرگەندەر دە سولار مەن ولارعا باعىنىشتى باق پەن جەكە تۇلعالار دەپ بىلەمىن. ايتپەسە، قايراتكەر تاسماعامبەتوۆكە دەگەن ەلدىڭ كوپشىلىگىنىڭ كوڭلى قانداي ەكەنىن بيلىكتىڭ ءوزى بىلەدى دەپ سانايمىن. «شاڭىراق» وقيعاسى تۇسىندا دا كۇشتەۋ قۇرىلىمدارعا كىم بۇيرىق بەرگەنىن ۋاقىت كورسەتە جاتار. ءوز باسىم، ونداي ورگاندارعا قالا اكىمى پارمەن بەرە الادى دەگەنگە سەنبەيمىن.

ەكىنشىسى – ول بار سانالى ءومىرىن سارپ ەتكەن وسى جۇيەگە جان-تانىمەن بەرىلىپ، ودان ءدال سونداي جاۋاپ كۇتتى. ولاي بولمادى: بۇل جۇيە كەز كەلگەن ادامدى تاپتاپ وتە بەرەتىن، ءبىر ادامنىڭ (ونىڭ كىم ەكەنىن ءبارىمىز بىلەمىز) مۇددەسىنە تۇتاس ءبىر ۇلتتى، ۇرپاقتاردى، يدەيالاردى، تاسماعامبەتوۆ سەكىلدى جەكە تۇلعالاردى قۇربان ەتۋگە ءازىر جۇيە.

«اشەيىندە بيلىكتەگى تانىستارى تۋرالى پوست جازبايتىن ءامىرجان نەگە بۇگىن سونشا ليريكاعا سالىندى؟» دەۋشىلەرگە جاۋابىم مىناداي.
شىنىمەن دە، «وپپوزيتسياداعى مەنىڭ بىرەۋگە سالقىنىم ءتيىپ كەتپەسىن» دەپ بيلىكتە جۇرگەن دوس، جولداس، تانىستارىما، بۇرىنعى ارىپتەستەرىمە قاتىستى جاريا پىكىر بىلدىرمەي جۇرگەنىم راس.

بىراق، «پرەزيدەنت بولۋعا لايىقتى ەكى ادام بولسا، ءبىرى تاسماعامبەتوۆ» دەپ جۇرگەن جۇرت تا ونىڭ قازىرگى كەزەڭدە رەسمي قىزمەتتە جوق ەكەنىن بىلەدى. سوندىقتان، ءدال قازىر سالقىنىم تيە قويماس.

سول سالقىن ءتيىپ جاتسا دا، بىرنەشە جىل بويىنا يمەكەڭمەن بىرگە جۇمىس ىستەپ، 28 جاسىمدا مينيستر تاسماعامبەتوۆتىڭ ورىنباسارى بولعان مەنىڭ بۇگىن، ونىڭ تۋعان كۇنىندە ءۇنسىز قالعانىم ىڭعايسىز بولار.

"انتيتاسماعامبەتوۆشىل" كوممەنتاتورلارعا الدىن-الا ايتايىن: مەن ونىڭ ادۆوكاتى ەمەسپىن، ۇكىمەتتەن كەتكەلى ونىمەن تۇراقتى بايلانىسىم جوق. سول باياعى "سالقىنىم ءتيىپ كەتپەسىن" دەپ، "نەگە وپپوزيتسيامەن ارالاسىپ ءجۇر" دەپ ونى ايىپتاماسىن دەپ، كەزدەسۋگە قۇشتار بولعان ەمەسپىن. قوعامدا بار ءارتۇرلى ايىپتارعا ازامات رەتىندە ءوزى جاۋاپ بەرەر.

مىناۋ 1996 جىلعى فوتو. تاسماعامبەتوۆ – ۆيتسە-پرەمەر، مەن – ۇكىمەت ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ جەتەكشىسىمىن. ودان كەيىن فوتوعا تۇسپەپپىز. ول الەۋمەتتىك سالاداعى رەفورمالاردى ناسيحاتتاپ، 16 وبلىستى ارالاپ كەلگەن تۇسى. سول تۋرالى جۋرناليستەرگە ەسەپ بەرىپ جاتىر. قازىر سونداي، كۇنى-ءتۇنى ايماقتاردى ارالاپ، مەملەكەت ساياساتىن تۇسىندىرەتىن شەنەۋنىكتەر بار ما ءوزى؟!

ءامىرجان قوسان

Abai.kz