قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ كەزەكتى قۇرىلتايى 24 قىركۇيەك كۇنى اباي اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق وپەرا جانە بالەت تەاترىندا وتكەلى وتىر. ءبىز وسى قۇرىلتاي قارساڭىندا قوس جازۋشىعا «قۇرىلتايدان نە كۇتەسىز؟» دەگەن ساۋال قويعان ەدىك. گەرولد بەلگەر، جازۋشى: ەشتەڭە كۇتپەيمىن

- بۇلاي دەۋىمنىڭ سەبەبى بار. جالپى، «جازۋشىلار وداعى كەرەك ەمەس» دەۋگە بولمايدى. قالامگەرلەرىمىزدى جيناپ، باسقارىپ، جونگە سالىپ وتىراتىن - وسى قارا شاڭىراق. مەن بۇل ۇيىمعا 1963 جىلدارى كەلدىم. ول كەزدە وداقتا نەبارى 130 مۇشە بار بولاتىن. مىنە، سول 130 جازۋشىنىڭ بارلىعىن تانيتىنمىن، ءاربىر شىققان جاڭا تۋىندىلارىن دا سياسى كەپپەي جاتىپ، وقىپ وتىراتىنبىز. ال قازىرگى كۇنى جازۋشىلار وداعىندا 800-گە تارتا قالامگەر تىركەلگەن. الايدا بۇل تىزىمدەگى جازۋشىلاردى كوپشىلىك بىلە بەرمەيدى. ءباسپاسوزدىڭ بەتىن اشىپ قالساڭ دا، بەلگىسىز بىرەۋدىڭ اتى-ءجونىنىڭ سوڭىندا «جازۋشى» دەگەن ۇلكەن اتاق تۇرادى. ونىڭ جۇرتتى نەمەن قۋانتقانى، قانداي كىتاپتارىنىڭ جارىق كورگەنى، قالاي جازاتىنى بەلگىسىز بولىپ قالا بەرەدى. تاعى ءبىر مىسال. بيىل 42 ادامعا «الاش» سىيلىعىن تابىس ەتىپتى. ءبىر جىلدا وسىنشاما ادامعا «الاش» سىيلىعىن ۇسىنۋ - ناعىز سوراقىلىق. مۇندايدا سىيلىقتىڭ قادىرى كەتەدى. ودان دا سول سىيلىقتى اراسىنان مىقتىسىن تاڭداپ الىپ، ەكى-ۇشەۋىنە بەرسە دە ءجون ەدى عوي. مىنە، وسىنداي بەتىمەن كەتكەندىك ءار جەردەن قىلاۋ بەرىپ جاتادى.

قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ كەزەكتى قۇرىلتايى 24 قىركۇيەك كۇنى اباي اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق وپەرا جانە بالەت تەاترىندا وتكەلى وتىر. ءبىز وسى قۇرىلتاي قارساڭىندا قوس جازۋشىعا «قۇرىلتايدان نە كۇتەسىز؟» دەگەن ساۋال قويعان ەدىك. گەرولد بەلگەر، جازۋشى: ەشتەڭە كۇتپەيمىن

- بۇلاي دەۋىمنىڭ سەبەبى بار. جالپى، «جازۋشىلار وداعى كەرەك ەمەس» دەۋگە بولمايدى. قالامگەرلەرىمىزدى جيناپ، باسقارىپ، جونگە سالىپ وتىراتىن - وسى قارا شاڭىراق. مەن بۇل ۇيىمعا 1963 جىلدارى كەلدىم. ول كەزدە وداقتا نەبارى 130 مۇشە بار بولاتىن. مىنە، سول 130 جازۋشىنىڭ بارلىعىن تانيتىنمىن، ءاربىر شىققان جاڭا تۋىندىلارىن دا سياسى كەپپەي جاتىپ، وقىپ وتىراتىنبىز. ال قازىرگى كۇنى جازۋشىلار وداعىندا 800-گە تارتا قالامگەر تىركەلگەن. الايدا بۇل تىزىمدەگى جازۋشىلاردى كوپشىلىك بىلە بەرمەيدى. ءباسپاسوزدىڭ بەتىن اشىپ قالساڭ دا، بەلگىسىز بىرەۋدىڭ اتى-ءجونىنىڭ سوڭىندا «جازۋشى» دەگەن ۇلكەن اتاق تۇرادى. ونىڭ جۇرتتى نەمەن قۋانتقانى، قانداي كىتاپتارىنىڭ جارىق كورگەنى، قالاي جازاتىنى بەلگىسىز بولىپ قالا بەرەدى. تاعى ءبىر مىسال. بيىل 42 ادامعا «الاش» سىيلىعىن تابىس ەتىپتى. ءبىر جىلدا وسىنشاما ادامعا «الاش» سىيلىعىن ۇسىنۋ - ناعىز سوراقىلىق. مۇندايدا سىيلىقتىڭ قادىرى كەتەدى. ودان دا سول سىيلىقتى اراسىنان مىقتىسىن تاڭداپ الىپ، ەكى-ۇشەۋىنە بەرسە دە ءجون ەدى عوي. مىنە، وسىنداي بەتىمەن كەتكەندىك ءار جەردەن قىلاۋ بەرىپ جاتادى.
نۇرلان ءورازاليننىڭ جازۋشىلار وداعىن باسقارعانىنا تالاي جىل بولدى. ورازالينگە ايتار ءۋاجىم جوق. ويتكەنى ونىڭ ماعان جاساعان قىلپىقتاي قياناتى دا، پالەندەي جاقسىلىعى دا جوق. بىراق ءبىر ادامنىڭ بۇل زاماندا ۇزاق جىل توراعالىق ەتۋى ەشبىر - زاڭ شەڭبەرىنە دە، اقىلعا دا سىيمايدى. سوندىقتان قۇرىلتايدا جاڭا باستىقتى سايلاپ، جۇيەنى جاڭارتىپ، مۇشەلىگىنە سەگىز جۇزدەپ ادام قابىلداۋدى دوعارۋ كەرەك. الايدا قۇرىلتايدان كەيىن دە بارلىعى جاقسى بولاتىنىنا كۇمانمەن قارايمىن. رەسەيدە، كەڭەس وكىمەتىنىڭ قۇرامىندا بولعان ەلدەردىڭ بارلىعىندا دەرلىك جازۋشىلار وداعى قۇلدىراپ، جىك-جىككە ءبولىنىپ، بەرەكەسى كەتكەن. سونىڭ اۋرۋى بىزگە دە جاقىنداعان سەكىلدى. قۇرىلتاي وتكەن سوڭ باستىعى وزگەرسىن، وزگەرمەسىن وداق باياعى وداق بولمايدى. نۇرلاننىڭ جاقتاستارى ءبىر توبە، قارسىلاستارى ءبىر توبە بولىپ، ءبولىنىپ-ءبولىنىپ بەرەكەسىز كۇي كەشە مە دەگەن قاۋپىم بار. سوندىقتان دا قارا شاڭىراققا باسشىلىق تىزگىنىن مىقتى ۇستايتىن ادام كەرەك، ەسكى جۇيەگە وزگەرىس ەنگىزەتىن جاڭا سەرپىلىس قاجەت. مىنە، مەن وسىنى كۇتەر ەدىم. بىراق سەنىم از، كۇمان كوپ.

قاليحان ىسقاق، جازۋشى-دراماتۋرگ: ءبىر-اق نارسەنى كۇتەمىن

- مەن بۇل قۇرىلتايدان ءبىر-اق نارسەنى كۇتەمىن. قۇرىلتاي ءويتىپ-ءبۇيتىپ وتەر، نۇرلان ءورازاليننىڭ ورنىنا باسقا بىرەۋ سايلانار. بىراق قارا شاڭىراققا يە بولا الاتىن ادام تابىلا ما؟ اڭگىمە سوندا. مەملەكەتتەن اقشاسىن الىپ قويىپ، ار جاعىندا ىڭىرانىپ جاتا بەرەتۇعىن بۇرىنعى زامان جوق. قازىر تالاپ كۇشتى. شىنى كەرەك، 700-دەن اسىپ تۇسەتىن جازۋشىنى ۇستاپ تۇرۋ، ولاردىڭ كيەلى ورداسىن باسقارۋ وڭاي شارۋا ەمەس. بۇعان دەيىن وسى جونىندە وزگە جازۋشىلاردىڭ پىكىرىن ءبىلىپ ەدىم. ولاردىڭ كوپشىلىگى وداق باسشىلىعىنا كەلگىسى جوق سەكىلدى. ويتكەنى جەتى ءجۇز جازۋشىنى، ۇلكەن ءبىر شاڭىراقتى باسقارۋ كەز كەلگەننىڭ قولىنان كەلە بەرمەيدى. قالامگەرلەردىڭ اراسىندا باسشىلىق تىزگىنىنەن ءۇمىت ەتەتىندەر دە جەتىپ ارتىلادى. بىراق، مەنىڭشە، ولار ار جاعىن ويلاپ جۇرگەن جوق. ونداي جاندار توراعانىڭ موينىنا تۇسەتىن اۋىرتپالىقتى سەزىنبەيتىن سەكىلدى. بۇرىنعى كەڭەس وداعىنىڭ قۇرامىنا كىرگەن ەلدەردىڭ ەشبىرىندە جازۋشىلار باس قوساتىن وداق جوق. مىنە، وسىدان سوڭ «جازۋشىلاردىڭ ورداسىنا اينالىپ وتىرعان وداق وزگە ەلدەردەگىدەي كۇي كەشپەي مە؟» دەگەن ويعا قالاسىڭ. ءيا، كەزىندە «شىعارماشىلىق وداقتاردىڭ بارلىعىن بىرىكتىرىپ، ءبىر جەردە وتىرساق، مۇڭىمىز دا، جىرىمىز دا ءبىر بولسا، ءجون بولار ەدى» دەگەندەر دە بولدى. ولاي دەيتىندەردىڭ كوزدەگەنى - جازۋشىلار وداعىنىڭ عيماراتى. بىراق نۇرلان جازۋشىلار وداعىن سول قيىن وتكەلدەردەن امان-ەسەن وتكىزدى. قازىرگى تاڭدا نۇرلان ءورازاليننىڭ جەكە باسىنا قاتىستى تالاي داۋلى اڭگىمەلەر ايتىلىپ تا، تاۋەلسىز گازەتتەردە جازىلىپ تا جاتىر. مەن مۇنى دارىنسىزداردىڭ داۋى دەپ بىلەمىن. جوق جەردەن ايتىس تۋدىراتىن وسىنداي ادامداردىڭ ءوزىن اپارىپ باسشىلىققا قويۋ كەرەك. مۇنداي جۇمىستان ولار ەرتەڭىندە-اق الدى-ارتىنا قاراماي، ات-تونىن الىپ قاشار ەدى. وزىنە ارتىلاتىن ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكتى شىن سەزىنسە، ولاردىڭ وسىلاي ەتەرى ءسوزسىز. وداققا نۇرلان سەكىلدى جارعاق قۇلاعى جاستىققا تيمەي جۇمىس ىستەيتىن ادام كەرەك. جوعارى جاققا قايمىقپاي شىعىپ، جازۋشىلار وداعىنا قولداۋ كورسەتەتىن ادەبيەت جاناشىرلارىن تاۋىپ جۇرگەن نۇرلاننىڭ ءوزى.

دايىنداعان
سابينا قازاقبەكوۆا

"ايقىن" گازەتى