ارۋ الماتىنىڭ تۇرعىنى مۇرات قۇسمانۇلى راقىمجانوۆ باسقاراتىن «DOC CO LTD» جشس «وندىرىستىك ماقساتتاعى ۇزدىك كاسىپورىن» نوميناتسياسى بويىنشا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ «التىن ساپا» 2021 جىلى سىيلىعىن جەڭىپ العان ەدى. بۇل كاسىپورىن ەلىمىز ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا سۇبەلى ۇلەسىن قوسىپ ەلەدى.  2017 جىلدىڭ 21 جەلتوقسانىندا الماتى يندۋستريالىق ايماعىنىڭ اۋماعىنداعى جالپى كولەمى 3400 شارشى مەتردى. قۇرايتىن كارتريدج وندىرەتىن زاۋىت پايدالانۋعا بەرىلدى. ايتا كەتۋ كەرەك، اتالعان زاۋىت  رەكوردتىق كورسەتكىشتى قۇرايتىن – 12 ايدىڭ ىشىندە سالىنىپ، پايدالانۋعا بەرىلدى. 

ءوز قىزمەتىندە م.ك.راقىمجانوۆ قازاق ءوندىرىسىنىڭ تەك ىشكى نارىقتا عانا ەمەس، سونىمەن قاتار، جاقىن جانە الىس شەت ەلدەردە دە ابىرويىن كوتەرۋدى ماقسات تۇتادى. جاڭا جۇمىس ورىندارىن قامتاماسىز ەتەدى، اسىرەسە، جەرگىلىكتى جاستار اراسىنان بىلىكتى مامانداردى تارتا بىلەدى . قازىرگى تاڭدا، « ALATAU» برەندىمەن وندىرىلەتىن كارتريدجەر رەسەي جانە بەلارۋس ەلدەرىنە پايدالانۋعا بەرىلەدى .ءىستىڭ كوزىن تابا بىلگەن، ادامداردى تۇراقتى جۇمىسپەن  قامتىعان مۇراتتىڭ قول جەتكىزگەن جەتىستىكتەرىنىڭ سىرى - ەڭبەكقورلىقتا! بىزگە ىسكەر جانمەن سۇحباتتاسۋدىڭ رەتى ءتۇسىپ ەدى.

- ءار پەرزەنتتىڭ ءوسىپ-ونۋىنە ۇلكەن كىسىلەردىڭ ىقپال ەتەتىنى انىق. سىزگە اتا-اناڭىزدان قانداي قاسيەتتەر دارىدى؟

- مەن شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ زايسان اۋدانىنداعى اينابۇلاق ەلدى مەكەنىندە دۇنيەگە كەلدىم. بالا كەزىمنەن گەوگرافيا پانىنە قۇمارىم ارتىپ،  دەن قويىپ وقىدىم. شاحماتتان اۋدان چەمپيونى بولدىم. مەكتەپ پەن اۋىل كىتاپحاناسىنا كۇن سايىن بارىپ، بار كىتاپتى تۇك قالدىرماي وقىپ شىقتىم دەسە دە بولادى.

اكەم قۇسمان، بار سانالى عۇمىرىن جۇرگىزۋشى بوپ وتكىزدى. كىشكەنتايىمنان اكەمنىڭ قاسىنان قالمايتىنمىن. ءتىپتى، كولىكتى جوندەۋگە دە ات سالىساتىنمىن. جاز ايلارىندا كەڭشاردىڭ ماشينا-تراكتور جوندەۋ شەبەرحاناسىندا جۇمىس جاساپ، ۇلكەن اعالارىمىزعا اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكالارىن جوندەۋگە جاردەمدەسەتىن ەدىك.

ءالى كۇنگە دەيىن ستانوكتاردىڭ دىبىسىن، تراكتورلاردىڭ جانە تەحنيكالىق جابدىقتاردىڭ گۇرىلىن ەستىسەم، تۇلا بويىمدى ەرەكشە سەزىم بيلەيدى. ءۇي شارۋاسىنداعى اناما قولعابىس جاساۋ  بىزدىڭ قاسيەتتى پارىزىمىز ەكەنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.

اۋىل  بالاسىنا ءتان جۇمىستىڭ ءبارىن جاسايتىنبىز. مال باعىپ، قورا تازالاپ، جەم-ءشوپ جيناپ، ۇيگە سۋ تاسي ءجۇرىپ، كوگىلدىر قىردا دوپ قۋدى دا ۇمىتپايتىنبىز. شىعىستى قىسى ىزعارلى كەلەدى. قار قالىڭ جاۋادى. كەي تۇسى كىسى بويىنداي بيىكتىكتە سىرەسىپ قاتقان قاردى كۇرەيتىنبىز.   بىز ءۇشىن سول قاردى تازالاۋدىڭ دا وزىندىك ماشاقاتى مەن قىزىق-شىجىعى قاتار جۇرەتىن.

اكەم قۇسمان مەنى تەحنيكاعا باۋلىسا، ال، كاسىپكەرلىك قاسيەت انام – بيباتىشتان دارىسا كەرەك.

- بيزنەس الەمىنە كەزدەيسوق كەلدىڭىز بە، الدە...

- 1986 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا كەڭەس ارمياسىنداعى ازاماتتىق بورىشىمدى وتەپ، الماتىعا ات ارىتىپ كەلگەنىمدە، اتى-شۋلى جەلتوقسان وقيعالارى باستالىپ كەتكەن-ءدى. ادىلدىكتىڭ تۋىن ارقالاپ، الاڭعا  شىققان كوپتەگەن زامانداستارىمنىڭ لەگىنە قوسىلدىم. ارتىنشا 1987 جىلى قازاق ۇلتتىق تەحنيكالىق ينستيتۋتىنىڭ ەلەكتروندى-ەسەپتەۋ تەحنيكاسى فاكۋلتەتىنە وقۋعا ءتۇسىپ، ونى 1993 جىلى  ينجەنەر – سيستەموتەحنيك ماماندىعى بويىنشا ءبىتىرىپ شىقتىم.

1989 جىلى ەكىنشى كۋرس ستۋدەنتى كەزىمدە  تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ەۆت فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى بولعان مارقۇم سارىپبەكوۆ جاكسىبەك سارىپبەكۇلىنىڭ دوكتورلىق ديسسەرتاتسياسىنا  كومپيۋتەرلىك  باعدارلامالار جاساپ، ونىمەن بىرگە موسكۆا، ۆيلنيۋس، كاۋناس قالالارىنداعى عىلىمي سەمينارلارعا قاتىستىم.  سونىمەن قاتار   تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى باۋىرجان كارابەكوۆتىڭ جەتەكشىلىگىمەن پرولوگ ءتىلى مەن پەتري جەلىسىندە جاساندى ينتەللەكتكە لوگيكالىق باعدارلامالار قۇراستىردىم.   سودان سوڭ،  1989 جىلى كازگۋ-ءدىڭ، مەديتسينا ينستيتۋتىنىڭ جانە پوليتەحنيكالىق ينستيتۋتىنىڭ ستۋدەنتتەرىمەن بىرگە «اقيقات»  دەپ اتالاتىن جاستار قوزعالىسىن ۇيىمداستىردىق. ءتۇرلى جينالىستارعا، ميتينگلەرگە قاتىساتىنبىز. مۇحتار شاحانوۆ پەن ولجاس سۇلەيمەنوۆتىڭ نەۆادا-سەمەي قوزعالىسىنا قولعابىس جاسايتىنبىز.

باستاپقى كەزدە، عىلىممەن اينالىسىپ، كومپيۋتەرلىك باعدارلامالار جاساۋدى ماقسات تۇتتىم. سودان بيزنەسپەن اينالىسۋ يدەياسى وزدىگىنەن تۋىنداي كەتتى. ەڭ العاش مەنىڭ ءبىر تانىسىم كومپيۋتەردى ساتىپ، سوۆحوزدىڭ بۋحگالتەرىن وقىتىپ،  ونى جان-جاقتى ۇيرەتىپ شىعارۋعا تاپسىرىس  جاساعان-دى. سودان بيزنەستىڭ العاشقى باسپالداعىنا اياق باستىم. 1991 جىلى شاعىن كاسىپكەرلىكپەن اينالىسىپ، كومپيۋتەرلەر ساتا باستادىم. جەرگىلىكتى جەرلەرگە ىڭعايلاستىرىلعان كومپيۋتەرلىك جەلىلەر قوندىردىق. ءالى ەسىمدە تەك قىزىلوردا وبلىسى بويىنشا ءبىز 100-گە جۋىق كومپيۋتەر ورناتقان ەكەنبىز. وسى ءونىردىڭ ماماندارىنا سونداي-اق، جاڭا تەحنولوگيانىڭ قىر-سىرىن ۇيرەتىپ،ءتالىم بەرۋمەن دە اينالىستىق. شىنىن ايتۋ كەرەك، بيزنەسىمىز دوڭگەلەپ جۇرە بەردى. بىراق، ءبارى ءبىز ويلاعانداعىداي بولا بەرمەيدى ەكەن. كۇندەردىڭ ءبىر كۇنىندە بىزگە قىزمەت كورسەتەتىن بانك اياقاستى  جابىلىپ، وزىمىزگە تيەسىلى  اقشانى الا الماي قالعان كەزدەردى وكىنىشپەن ەسكە الۋعا دا تۋرا كەلەدى. ءبىز، ءتيىستى قاراجاتتى ءبىر جىلدان كەيىن عانا الدىق. بىراق، ول كەزدە دۇنيەنىڭ ءبارى قۇنسىزدانىپ كەتكەنىن تاپتىشتەپ ايتىپ جاتۋدىڭ ءوزى ارتىق.

- ەستۋىمىزشە، ءسىز باسقاراتىن كومپانيا الماتى قالاسىنىڭ ەڭ ءىرى دەگەن دونورلارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى...

- مەن ۇنەمى قايىرىمدىلىق ءىس-شارالارمەن اينالىسامىن، سونداي اق، بالالار الاڭدارىنا سپورتتىق جابدىقتار ساتىپ الۋ ءۇشىن قالا اكىمشىلىگىنە ۇنەمى قولداۋ كورسەتەمىن. بۇعان قوسا، كومپانيامدا جۇمىس ىستەيتىن ءاربىر قىزمەتكەرلەرىمە پاتەرلەر ساتىپ الىپ، تۇرعىن – ءۇي قۇرىلىسىن جۇرگىزۋ ءۇشىن جەر ۋچاسكەلەرىن الىپ بەرۋدى دە داعدىعا اينالدىرعانمىن. سونىمەن قاتار، ارىپتەستەرىم ءۇشىن وتباسىلىق دەمالىس كۇندەرىن دە ۇيىمداستىرۋدى ەسىمنەن شىعارعان ەمەسپىن. جىل سايىن، «DOC Co, LTD»  جشس قالا دەڭگەيىندە، سونىمەن قاتار، رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە دە، جاعدايى تومەن وتباسىلارعا ماتەريالدىق كومەك كورسەتەدى، قايىرىمدىلىق اكتسيالارىنا قاتىسادى. سونداي –اق، ءتۇرلى الەۋمەتتىك جوبالارعا دەمەۋشىلىك جاسايمىز. ال، بيۋدجەتكە سالىق تولەۋ دەڭگەيى بويىنشا   قالانىڭ ءىرى سالىق تولەيتىن كومپانيا ەكەنىمىز راس.

- البەتتە كەز-كەلگەن جەتىستىككە ۇجىمنىڭ قوساتىن ءرولى ەرەكشە بولسا كەرەك.

- ارينە! ءبىزدىڭ كومپانيا ءۇشىن ەڭ باستى قۇندىلىق – ۇيىمشىل ۇجىمنىڭ اۋىزبىرلىگى، تۇتاستىعى، رۋحى!. ءتىپتى، ەكونوميكالىق قيىندىقتارعا قاراماستان،  كەي رەتتە تىعىرىقتان شىعۋدىڭ   جولدارىن تابا الاتىن قاسيەتىمىز بار. ءاربىر قىزمەتكەردىڭ وزىندىك ورنى، يكەمى بولادى. باسشى رەتىندە  قىزمەتكەرلەرىمنىڭ پروبلەماسىن ءبىلىپ، ونى ۋاقىتىلى شەشۋدى ادەتكە اينالدىرعانمىن. ۇنەمى ءوز ءبىلىمىمدى شىڭداي جۇرەمىن. ونىڭ جولى كوپ قوي! ءارتۇرلى كونفەرەنتسيالارعا، سەمينارلارعا، ترەنينگتەرگە قاتىسۋدىڭ دا بەرەر پايداسى مول.

- جۇمىستان تىس ۋاقىتتا اينالىساتىن سۇيىكتى ءىسىڭىز...

- وتباسىممەن جانە دوستارىممەن ۋاقىت وتكىزگەندى جاقسى كورەمىن. جاڭالىقتار مەن دەرەكتى فيلمدەردى وتكىزىپ الماۋعا تىرىسامىن. كىتاپ وقيمىن.  جاياۋ جۇرگەندى جاقسى كورەمىن.

- بيزنەس الەمىندە ۇلگى تۇتاتىن تۇلعاڭىز بار ما؟

- ءيا، ارينە بار، Apple كومپانياسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى ستيۆ دجوبس جانە Tesla-نىڭ نەگىزىن قالاعان يلون ماسك.

-  كاسىپكەرلىكتىڭ قىر-سىرىن ءبىلۋ ءۇشىن، شەت ەلگە بارىپ  جۇمىس جاسادى  دەپ ەستىدىك؟

- 2010-2011 جىلدارى قىتايدىڭ ەڭ ۇزدىك يننوۆاتسيالىق زاۆودىندا قاراپايىم قوسالقى جۇمىسشىدان  باستاپ، كارتريدج ءوندىرىسىنىڭ تەحنولوگىنا دەيىن كوتەرىلدىم.

- سۇيىكتى كىتابىڭىز.

- ەتەل ليليان ۆوينيچ  -  «وۆود»، بوريس پولەۆوي  - «پوۆەست و ناستوياششەم چەلوۆەكە» يليا  يلف پەن  ەۆگەني پەتروۆتىڭ  - «دۆەنادتسات ستۋلەۆ» پەن  «زولوتوي تەلەنوك» كىتاپتارى.

قىتايدىڭ شانحاي قالاسىندا وتكەن 11-ءشى SNEC – 2017 قالىپقا كەلتىرۋشى ەنەرگيا كورمەسى مەن كونفەرەنتسياسىندا م.ق.راحىمجانوۆ  2017 جىلدىڭ 19 مەن 21 ءساۋىر ارالىعىندا قازاق ستۋدەنتتەرىنىڭ ۆولونتەرلىك قوزعالىسىن ۇيىمداستىردى. ستۋدەنتتەر ەكسپو-2017 استانا جارنامالىق بروشيۋراسىن تاراتىپ، استانا قالاسىنداعى ەكسپو-2017 كورمەسىنە قىتاي جانە باسقا دا قالالاردان مىڭداعان تۋريستتەردىڭ كەلۋىنە ۇيىتقى بولدى. اتالعان ءىس-شارالار -  «DOC Co.LTD» جشس-ءنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن جۇزەگە استى.

سۇحباتتاسقان عالىمجان مەلدەشوۆ

Abai.kz