جۇماعالي يسمايلوۆ، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ باستىعى:ايماقتىڭ دەنساۋلىق سالاسىندا ايتۋلى وزگەرىستەر بار
- ەلىمىزدە حالىق دەنساۋلىعىن جاقسارتۋعا ارنالعان «سالاماتتى قازاقستان» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى جۇزەگە اسىرىلۋدا. وسى ورايدا، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا قانداي جاڭالىقتار بار؟
- ەلىمىزدە حالىق دەنساۋلىعىن جاقسارتۋعا ارنالعان «سالاماتتى قازاقستان» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى جۇزەگە اسىرىلۋدا. وسى ورايدا، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا قانداي جاڭالىقتار بار؟
- وڭتۇستىك قازاقستان - ەلىمىز بويىنشا حالىق ەڭ كوپ شوعىرلانعان ايماق. ءبۇگىندە تۇرعىندار سانى - 2622,1. ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى جاعىنان وڭتۇستىكقازاقستاندىقتار رەسپۋبليكالىق ورتاشا كورسەتكىش - 69 جاستان وزىق تۇر. ياعني 69,8 جاستى قۇراپ، «سالاماتتى قازاقستان» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىندا ايتىلعانداي، ورتاشا ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىمىز 70 جاسقا جاقىنداپ قالدى. سونداي-اق تۇرعىنداردىڭ سابيلەردىڭ دۇنيەگە كەلۋ جاعىنان دا جەتىستىگىمىز جەتەرلىك. رەسپۋبليكالىق كورسەتكىش - 22,6 بولسا، وڭتۇستىك قازاقستاندا - 30,7. سوعان قاراماستان جالپى ءولىم-ءجىتىم از - 5,9. بۇل كورسەتكىش رەسپۋبليكادا - 8,6 ەكەنىن ايتا كەتسەم، ارتىق بولماس.
- وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ حالقىنا مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋدىڭ جاقسارتۋ جانە ونىڭ قولجەتىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا وبلىستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ جايىندا نە ايتاسىز؟
- دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى باسقا دا مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندارمەن جانە اۋدان، قالا اكىمدىكتەرىمەن بىرلەسىپ، نىسانداردىڭ جاعدايىن، قوسىمشا نىساندارعا قاجەتتىلىكتى انىقتاۋ ءۇشىن تۇگەلدەي دەنساۋلىق ساقتاۋ نىساندارىندا تۇگەندەۋ جانە پاسپورتتاۋ جۇمىستارىن جۇرگىزدى. بارلىق دەنساۋلىق ساقتاۋ نىساندارىنىڭ ەلەكتروندىق بازاسى قۇرىلدى. دەموگرافيالىق احۋال مەن اۋرۋ-سىرقاۋلىق، باستى باسىمدىقتار مەن نىسانداردىڭ جاي-كۇيىن ەسەپكە الا وتىرىپ، وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ جانە قۇرىلىس سالۋ ءۇشىن دەنساۋلىق ساقتاۋ نىساندارىن ىرىكتەۋ كريتەريلەرىن ازىرلەدى. ناتيجەسىندە 2016 جىلعا دەيىنگى كەزەڭگە اۋىستىرۋعا، جاڭادان سالۋعا، كۇردەلى جوندەۋگە جاتاتىن نىساندار تىزبەسى انىقتالدى.
وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىن 122 دەربەس مەديتسينالىق ۇيىمدارى، بارلىعى 959 نىسان قۇرايدى. 2010 جىلعا دەيىن 16 دەنساۋلىق ساقتاۋ نىسانى سالىندى، 2010-2011 جىلدارى 134 دەنساۋلىق ساقتاۋ نىسانى ىسكە قوسىلدى. 2010 جىلى 3,2 ملرد تەڭگەگە 75 دەنساۋلىق ساقتاۋ نىسانى سالىندى، 2011 جىلى - 3,4 ملرد تەڭگەگە 59 نىسان سالىندى، ونىڭ ىشىندە «ساقالدى» دەنساۋلىق ساقتاۋ نىساندارىنىڭ قۇرىلىسى اياقتالدى: 2 تۋبەركۋلەزگە قارسى ديسپانسەرى، 2 ەمحانا، سوزاق اۋداندىق پەرزەنتحاناسى، وبلىستىق كلينيكالىق بالالار اۋرۋحاناسى بار. 2012 جىلعا جالپى سوماسى 5,6 ملرد تەڭگەگە 59 دەنساۋلىق ساقتاۋ نىسانىن سالۋ جوسپارلانعان (ونىڭ ىشىندە 4 اۋىسپالى), ونىڭ 51-ءى جەرگىلىكتى بيۋدجەت قاراجاتى ەسەبىنەن 2,01 ملرد تەڭگەگە سالىناتىن بولادى. سونىمەن بىرگە بۇگىندە دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ، مەديتسينا ۇيىمدارىنىڭ قۇرىلىسىن سالۋدا مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك سەرىكتەستىكتىڭ تەتىكتەرى جاسالۋدا.
دەنساۋلىق ساقتاۋ نىساندارىنىڭ جاعدايىن ايتارلىقتاي جاقسارتۋعا كەزەڭ-كەزەڭمەن كۇردەلى جۇمىستاردى جۇرگىزۋدىڭ ارقاسىندا قول جەتكىزىلدى. ءبىرىنشى كەزەكتە كۇردەلى جوندەۋ كوپ بەيىندى قالالىق جانە اۋداندىق اۋرۋحانالاردا، بالالار اۋرۋحانالارىندا جانە پەرزەنتحانالاردا، ودان كەيىن قالالىق جانە اۋداندىق ەمحانالارىندا، تۋبەركۋلەزگە قارسى مەكەمەلەرىندە جۇرگىزىلدى. كەزەڭ-كەزەڭمەن جۇرگىزىلەتىن جۇمىس جالعاستىرىلاتىن بولادى.
2009 جىلدان 2012 جىلعا دەيىن وبلىستىڭ اۋداندارى مەن قالالارىنىڭ 111 مەديتسينالىق ۇيىمدارىندا كۇردەلى ءجوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. اعىمداعى جىلى 22 دەنساۋلىق ساقتاۋ نىسانىندا جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى. كۇردەلى جوندەۋدىڭ ارقاسىندا دەنساۋلىق ساقتاۋ نىساندارىنىڭ عيماراتتارى مەن ءۇي-جايلارىنىڭ رەسۋرستارى ۇزارتىلدى، ولاردى ۇستاۋ اناعۇرلىم ۇنەمدى بولادى. الداعى ۋاقىتتا ءالى 50-دەن استام دەنساۋلىق ساقتاۋ نىساندارىن كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزۋ قاجەت.
دەنساۋلىق ساقتاۋ نىساندارىن سالۋ جانە كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزۋ بويىنشا نەگىزگى سالماق وبلىستىق بيۋدجەتكە تۇسەدى. تەك سوڭعى 3 جىل ىشىندە وبلىستىق اكىمدىك پەن ءماسليحاتتىڭ قولداۋىمەن بۇل ماقساتقا 17 ميلليارد تەڭگەدەن استام قاراجات ءبولىندى.
- ماتەريالدىق-تەحنيكالىق رەسۋرس بويىنشا سەرپىلىس بەرەتىن جوبالار جۇزەگە استى ما؟
- ساۋلەلى دياگنوستيكا ماسەلەلەرى شەشىلىپ، وبلىستىق كلينيكالىق اۋرۋحانا مەن شىمكەنت قالالىق جەدەل مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋ اۋرۋحاناسىنا سپيرالدى كومپيۋتەرلىك توموگرافتار ساتىپ الىندى. وبلىستىق كلينيكالىق بالالار اۋرۋحاناسىندا ماگنيتتى-رەزونانستى توموگراف ىسكە قوسىلدى. وبلىستىق كارديولوگيالىق ورتالىقتا ەلەكتروفيزيولوگيالىق زەرتتەۋگە ارنالعان جۇيە پايدالانۋعا بەرىلدى. جەكەمەنشىك ينۆەستيتسيانى تارتۋ ەسەبىنەن 6 گەمودياليزدىك ورتالىق اشىلدى. تەلەمەديتسينالىق بايلانىس 12 اۋداندا ورناتىلدى، 805 تەلەمەديتسينالىق كەڭەس بەرىلدى. تەلەفونداندىرۋ 98 پايىز ورىندالىپ، 2011 جىلى قوسىمشا 300 ءنومىر ءبولىندى.
- مەديتسينالىق كومەكتىڭ ساپاسىن جاقسارتۋدىڭ نەگىزگى تەتىگى - بۇل كادرلاردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ عوي. سوندىقتان كادر ماسەلەسى جونىندە نە دەيسىز؟
- بىزدە زاماناۋي تەحنولوگيانىڭ ءتىلىن بىلەتىن بىلىكتى كادرلارعا تاپشىلىق بار. قۇندى قۇرال-جابدىقتاردى قولدانا ءبىلۋ وسى ماماندارعا كەلىپ تىرەلەدى. سوندىقتان وسى تۇرعىدا جۇيەلى تۇردە جۇمىس جاساۋدامىز. اتاپ ايتقاندا، 2011 جىلى مەيىربيكەلەردىڭ قوسىمشا 680,75 شتات بىرلىگى ءبولىندى، ونىڭ ىشىندە 260 - تەراپەۆتىك ۋچاسكەلەرگە، 335 - پەدياتريالىق ۋچاسكەلەرگە، 85 مەيىربيكە جالپى تاجىريبە دارىگەرلەرى ءۇشىن، الەۋمەتتىك قىزمەتكەرلەردىڭ 174,25 شتات بىرلىگى، پسيحولوگ ءدارىگەرلەردىڭ 35 شتاتى ءبولىندى. اۋىلدىق جەرلەرگە 108 جاس مامان جىبەرىلدى، وبلىس اكىمى اسقار مىرزاحمەتوۆتىڭ تاپسىرماسىمەن جاس ماماندارعا الەۋمەتتىك پاكەت بەرىلىپ، جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن 98,9 ملن تەڭگە ءبولىندى، 2012 جىلدىڭ 9 ايى ىشىندە 83 مامان اۋىلدىق جەرگە جىبەرىلدى.
رەسپۋبليكالىق ورتالىقتاردا بىلىكتىلىكتى جوعارىلاتۋ ماقساتىندا عو جانە عزي وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنا كەلىپ، ماستەر-كلاسستار وتكىزىلدى. سونىمەن بىرگە رەسەي، ۋكراينا، بەلورۋسسيا، ليتۆا، پولشا، ءتۇركيا، يزرايل سياقتى حالىقارالىق ورتالىقتارمەن ىنتىماقتاستىق ورناتىلدى. ددۇ جانە ەو، سدس، يۋنيسەف، يۋنفپا جوبالارى جۇزەگە اسىرىلۋدا. ليتۆامەن جاسالعان 3 جىلدىق مەموراندۋم جالعاسىن تابۋدا. نەوناتالدىق حيرۋرگيا، بالالار كارديوحيرۋرگياسى بويىنشا شەبەرلىك ساباقتارى (رەسەي، ليتۆا، پولشا، يزرايل) ۇيىمداستىرىلدى. ددۇ جانە ەو وقو-داعى «قازاقستاندا انا مەن بالا دەنساۋلىعىن قولداۋ» 2009-2011جىلدارعا پيلوتتىق جوبالار اياقتالدى.
- قازىرگى ۋاقىتتا جۇرەك-قان تامىرىنىڭ اۋرۋلارى، تۋبەركۋلەز، جۇقپالى سىرقاتتار، جاراقاتتار، ەل ىشىندە ءالى كەڭىنەن كەزدەسەتىنى جاسىرىن ەمەس. سوعان بايلانىستى قانداي جۇمىستار جاسالۋدا؟
- بۇل اۋرۋلاردى جۇيەلى تۇردە جۇمىس جۇرگىزىپ، پايدا بولۋىنىڭ قاۋىپتى فاكتورلارىن جويۋ ارقىلى الدىن الۋعا بولادى. اتاپ ايتقاندا، قان اينالىمى جۇيەسىنىڭ اۋرۋلارى بويىنشا وبلىستا 2 انگيوگرافيالىق زەرتحانا تاۋلىك بويى جۇمىس ىستەيدى، 2012 جىلدىڭ 9 ايى ىشىندە - 1565 كاگ جۇرگىزىلدى، ستەنتتەۋ - 636 ناۋقاسقا جاسالدى. سونداي-اق ترومبوليتيكالىق تەراپيا 306 ناۋقاسقا جۇرگىزىلدى، 48 پايىز جەدەل مەديتسينالىق كومەك جاعدايىندا گوسپيتالعا دەيىنگى دەڭگەيدە جۇرگىزىلدى. اشىق جۇرەككە 287 وپەراتسيا جاسالدى. وبلىستىق كلينيكالىق اۋرۋحانا مەن شىمكەنت قالالىق جەدەل مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋ اۋرۋحاناسىندا 2 ينسۋلت ورتالىعى اشىلدى.
بۇدان باسقا تۋبەركۋلەزگە قارسى 15 ديسپانسەردەن 11 اۋدانارالىق تقد قۇرىلدى. قايتا قۇرىلىمداۋ بارىسىندا 6 تۋبەركۋلەزگە قارسى مەكەمەلەردىڭ ستاتسيونارلىق بولىمشەلەرى جابىلدى. تۋبەركۋلەزگە قارسى ساناتوري (بالىقشى), حوسپيس (قازىعۇرت) اشىلدى. قازىر «ساۋمال» پيلوتتىق جوباسى ىسكە اسىرىلۋدا، كەشەندى ەمدەۋگە «ساۋمال» شيپالى سۋسىنى كىرگىزىلدى.
«تازا سۋ» باعدارلاماسىنىڭ ورىندالۋىنا بايلانىستى ا ءتيپتى ۆيرۋستىق گەپاتيتپەن، ءجىتى ىشەك ينفەكتسيالارىمەن ناۋقاستانۋشىلىقتىڭ تومەندەگەنى بايقالادى. بالالارعا گەموفيلدىك ينفەكتسياعا، پنەۆموكوكتىك پنەۆمونياعا قارسى ۆاكتسيناتسيا جاساۋ ەندىرىلدى. جالپى، ءجىتى ىشەك ينفەكتسياسىنىڭ الدىن الۋ بويىنشا حالىقپەن اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ جۇمىسى كەڭىنەن جۇرگىزىلۋدە.
- ەلباسىنىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا ونكولوگيالىق اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋعا باسىمدىق بەرىلگەنى بەلگىلى. ەندى وسى جايىندا تولىعىراق ايتساڭىز.
- قازىر ونكولوگيالىق اۋرۋمەن اۋىراتىن ناۋقاستاردىڭ ورتاشا جاسى - 58,7. ونىڭ 36 پايىزى - ەرلەر بولسا، 64 پايىزى - ايەلدەر. كوردىڭىز بە، ايەلدەر ەركەكتەرگە قاراعاندا ەكى ەسە ءجيى اۋىرادى. سونداي-اق ناۋقاستاردىڭ 49 پايىزى قالادا، 51 پايىزى اۋىلدىق جەرلەردە تۇرادى. 29 پايىزى جۇمىس ىستەمەيدى، 18 پايىزىنىڭ پەرزەنتتەرى جوق. ياعني ءاربىر بەسىنشى ناۋقاس ءوزىنىڭ رەپرودۋكتيۆتى فۋنكتسياسىن ورىنداۋعا قاۋقارى جوق. بۇل، ارينە، ەلىمىزدىڭ دەموگرافيالىق جاعدايىنا دا اسەرىن تيگىزەدى. ءارى ناۋقاستاردىڭ 37 پايىزى كوپبالالى وتباسىندا ءومىر ءسۇرەدى. سونىمەن قاتار 64 پايىزىنىڭ الەۋمەتتىك جاعدايى تومەن.
تمد ەلدەرىنىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ وبلىستا العاش رەت سكرينينگ-ورتالىق اشىلدى. قازاقستاندا تۇڭعىش رەت قالقانشا بەزدىڭ وبىرىن جانە جۋان ىشەكتىڭ وبىرىن ەرتە دياگنوستيكاسىن انىقتاۋ باستالدى. وبلىستىق ونكولوگيالىق ديسپانسەردە راديولوگيالىق كورپۋس ىسكە قوسىلدى. كورىنەتىن جەردە ورنالاسقان قاتەرلى ىسىكتەردىڭ انىقتالۋى 77,7 پايىزعا ءوستى، ونكواۋرۋلاردىڭ 5 جىلعا دەيىن ءتىرى قالۋشىلىق كورسەتكىشى 48,4 پايىزعا ارتتى.
- بۇگىندە سانيتارلىق اۆياتسيا قىزمەتى قارقىندى تۇردە دامىپ كەلەدى. ويتكەنى شالعاي جەرلەرگە جەتىپ، دارىگەرلەردىڭ ساپالى مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋىن بارىنشا جەدەلدەتۋگە مەملەكەتىمىز ءمان بەرىپ وتىر ەمەس پە؟ بۇل قىزمەت وڭتۇستىكتە قانشالىقتى ءوز دەڭگەيىندە جۇرگىزىلۋدە؟
- سانيتارلىق اۆياتسيا بولىمشەسى GPRS ناۆيگاتسيا جۇيەسى ورناتىلعان 10 سانيتارلىق اۆتوماشينامەن جابدىقتالعان، ولاردىڭ 2 كيۋۆەزدەرىمەن بالالار رەانيموبيلى بولىپ تابىلادى. 2011 جىلى سانيتارلىق اۆياتسيا جەلىسى بويىنشا 4077 شاقىرۋعا قىزمەت كورسەتىلدى (ونىڭ ىشىندە وبلىستىق مەكەمەلەرگە تاسىمالدانىپ ەمدەۋگە جاتقىزىلعانى - 775 پاتسيەنت), رەسپۋبليكالىق سانيتارلىق اۆياتسيا جەلىسى بويىنشا 5 ناۋقاس رەسپۋبليكالىق مەديتسينالىق ۇيىمدارىنا اۋىستىرىلدى. ال 2012 جىلدىڭ 9 ايىندا 2859 شاقىرۋعا قىزمەت كورسەتىلدى، رەسپۋبليكالىق كلينيكالارعا 9 ناۋقاس اۋىستىرىلدى. شىمكەنت - سامارا تراسساسىندا توتەنشە جاعداي مينيسترلىگىنىڭ تراسسالىق مەديتسينالىق-قۇتقارۋ پۋنكت ورنالاسقان. 2012 جىلى 9 ايىندا شۇعىل جاۋاپ كايتارۋ بريگاداسى جۇمىس ىستەيتىن بريگادا 52 شاقىرۋدى ورىندادى. قازىر اۋە-كولىكتىك سانيتارلىق اۆياتسيانى جۇزەگە اسىرۋ باستالدى. ماقتاارال، بايدىبەك، وتىرار اۋداندارى مەن شولاققورعاندا اەروپورت سالۋ قاجەتتىلىگى تۋىنداۋدا.
- وڭتۇستىكتە بۇدان بىلاي «جەدەل ءجاردەم» قىزمەتى الەمدىك ستاندارتتارعا ساي قىزمەت كورسەتەتىن بولادى دەپ ەستىدىك. العاش رەت وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن «جەدەل ءجاردەمنىڭ» قىزمەتىن جەتىلدىرۋگە ارنالعان شەبەرلىك ساباقتارى ۇيىمداستىرىلۋدا ەكەن. وسىعان توقتالساڭىز.
- وبلىس تۇرعىندارىنا جەدەل مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋدە ساپالى قىزمەت اتقارۋ ماقساتىندا جەرگىلىكتى «جەدەل ءجاردەم» قىزمەتكەرلەرىنە ليتۆالىق ماماندار شەبەرلىك ساباقتارىن وتكىزۋدە. كۋرستىڭ ەرەكشەلىگى سول، وقىتىلىپ جاتقان بارلىعى 527 دارىگەر مەن فەلدشەردىڭ ىشىنەن ۇزدىك كورسەتكىشكە جەتكەن 10 مامان الداعى ۋاقىتتا شەتەلدەردە بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ كۋرستارىنا جولداما الادى. وسىلايشا ەرەسەكتەر مەن بالالارعا جەدەل مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋدىڭ حالىقارالىق ستاندارتتارىن تولىق مەڭگەرگەن ماماندار ءوزىمىزدىڭ جەرگىلىكتى ارىپتەستەرىن وقىتاتىن بولادى. وقۋ-ۇيرەنۋ كۋرستارى 10 قىركۇيەكتە باستالعان. اتالمىش ءىس-شارا 18 قازانعا دەيىن جالعاسىن تابادى. سونداي-اق ءوزىمىزدىڭ جەرگىلىكتى دارىگەرلەردىڭ اراسىنان ترەنەرلەردى دايىنداۋ بيۋدجەت ەسەبىنە دە اسا سالماق تۇسىرمەيدى. سەبەبى ءبىرنەشە ەلدەن ارنايى مامانداردى شاقىرتقاننان گورى جەرگىلىكتى دارىگەرلەردى سول كۋرستارعا جىبەرگەن الدەقايدا ءتيىمدى. ءارى ولار الداعى ۋاقىتتا ءوز ارىپتەستەرىنە وقۋ-ۇيرەنۋ كۋرستارىن وزدەرى وتكىزە الادى.
- جۇماعالي قازىبايۇلى، سىزدەر وسىعان دەيىن دە ليتۆالىق ماماندارمەن بىرلەسە جۇمىس جۇرگىزىپ كەلەسىزدەر. اسىرەسە، انا مەن بالا دەنساۋلىعىن جاقسارتۋدا وڭ ناتيجەلەر بار. اتاپ ايتقاندا، 2011 جىلى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى سوڭعى جيىرما جىلدا بولماعان انا مەن بالا ءولىمىنىڭ ەڭ تومەنگى كورسەتكىشىنە قول جەتكىزىپتى. ەندى بيىلعى كورسەتكىشتەرىڭىز جونىندە نە دەيسىز؟
- ءبىز بيىل ليتۆالىق ارىپتەستەرىمىزبەن ۇشجىلدىق مەموراندۋمدى اياقتاعالى وتىرمىز. باسىندا پەريناتالدىق كومەك كورسەتۋدىڭ جاڭا ادىستەرىن مەڭگەرۋ بويىنشا ءبىرقاتار جۇمىستار جۇرگىزىلدى. ءبىزدىڭ ءوڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى ەلىمىزدە العاشقى ءوڭىر بولىپ ALSO باعدارلاماسى بويىنشا قارقىندى وقۋدى وتكىزدى. ءناتيجەسىندە انا مەن نارەستەلەر ءولىمىنىڭ كورسەتكىشى وتكەن جىلى رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدەن تومەن بولدى. بۇل تاۋەلسىزدىك جىلدارىنداعى بۇرىن-سوڭدى بولماعان جاعداي. ال ەندى وسى دەڭگەيىمىزدى كەمىندە ءۇش جىل ۇستاپ تۇرساق، جۇيەلى تۇردەگى جۇمىسىمىزدىڭ ناتيجەسى كورىنەدى. ءCوز رەتى كەلگەندە ايتا كەتەيىن، انا مەن بالا دەنساۋلىعىن قورعاۋ وبلىس اكىمى اسقار مىرزاحمەتوۆ پەن ءماسليحاتتىڭ ۇنەمى نازارىندا.
قازىر اي سايىن انا ءولىمى بىرتىندەپ ءتومەندەپ كەلەدى. ال اعىمداعى جىلدىڭ العاشقى توعىز ايىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا نارەستە ءولىمىنىڭ كورسەتكىشى 5,7 پايىزعا تومەندەگەن.
- بىراق بيىلعى جىلى قىس ايلارىندا انا ءولىمى ۋشىعىپ، ەلدى ەلەڭ ەتكىزگەنى بەلگىلى...
- ءيا، قىس ايلارىندا ۆيرۋستىق پنەۆمونيا بويىنشا جۇكتى ايەلدەر اراسىندا ءولىم-ءجىتىم ورىن العانى راس. بۇرىن تۇماۋعا قارسى ۆاكتسيناتسيا جاسالمايتىن جانە ايەل مەن ونىڭ ىشتەگى شاراناسىنا تۇماۋدىڭ قانشالىقتى قاۋىپتى ەكەندىگى جونىندە رەسمي مالىمەت تە بولمايتىن. تەك ءوز قالاۋى بويىنشا بىرەن-ساران جۇكتى ايەلدەر عانا تۇماۋعا قارسى ۆاكتسينا قابىلدايتىن. قازىر وسى كۇزدەن باستاپ بىزدە ءبىرىنشى رەت جۇكتى ايەلدەر اراسىندا ۆاكتسينا جاساۋ قولعا الىنۋدا. 40 مىڭ دوزا ۆاكتسينا وسى ماقساتتا ساتىپ الىندى.
ايتا كەتۋ كەرەك، الەمدە جۇكتى ايەلدەرگە ۆاكتسيناتسيا باياعىدان قولدانىلادى. دۇۇ ەۋروپالىق بيۋروسىنىڭ وكىلدەرى ءتۇسىندىرگەندەي، جۇكتىلىكتىڭ ەكىنشى جانە ءۇشىنشى ۇشايلىقتارىندا (تريمەستر) ۆاكتسينا جاساۋ ەشقانداي قاۋىپ توندىرمەيدى. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى اعىمداعى جىلى جۇكتى ايەلدەردى يممۋنيزاتسيالاۋعا جاتاتىن كاتەگوريا قاتارىنا قوستى.
- جاسىراتىنى جوق، جۇرەك-قان تامىرى جۇيەسى اۋرۋلارى، جالپى، قازاقستان حالقىنىڭ اۋرۋشاڭدىعىنا، مۇگەدەكتىگىنە جانە ءولىم-جىتىمىنە اسەرىن تيگىزىپ وتىر. وبلىستىق كارديولوگيالىق ورتالىقتا كارديوحيرۋرگيا ىسكە قوسىلعالى ءبىراز ۋاقىت ءوتتى. بىراق نەگە اۋرۋ سانى ازايمايدى؟
- بۇل پاتولوگيانىڭ تارالۋىنىڭ ءوڭىرلىك ەرەكشەلىكتەرى كوبىنەسە كارديولوگيالىق دياگنوستيكانىڭ ساپاسىنا، وڭىردە زاماناۋي دياگنوستيكالىق اپپاراتۋرانىڭ، دايىندالعان مامانداردىڭ بار-جوعىنا بايلانىستى. بالا تۋ سانىنىڭ وسۋىنە جانە تۋا بىتكەن جۇرەك اقاۋلارى دياگنوستيكاسىنىڭ جاقسارۋىنا بايلانىستى وبلىستا جىل وتكەن سايىن تۋا بىتكەن جۇرەك اقاۋلارى بار بالالار سانى كوبەيىپ جاتىر. جىل سايىن تۋا بىتكەن جۇرەك اقاۋلارى بار 480 بالا تۋىلادى، ونىڭ ىشىندە، 350-370 بالا وپەراتسيا جاساۋدى قاجەت ەتەدى. قازىرگى ۋاقىتتا 15 جاسقا دەيىنگى تۋا بىتكەن جۇرەك اقاۋى بار 1811 بالا ەسەپتە تۇرسا، ونىڭ 470-ءى - بالا ءبىر جاسقا تولماعاندار.
2010 جىلعا دەيىن ءبىزدىڭ ءوڭىردىڭ بالالارى كارديوحيرۋرگيالىق كومەكتى تەك استانا، الماتى قالالارىنداعى رەسپۋبليكالىق ورتالىقتاردا عانا الىپ كەلدى. تۋا بىتكەن جۇرەك اقاۋلارىن تۇزەتۋگە مۇقتاج بالالاردىڭ كوپتىگىنە بايلانىستى 2010 جىلدىڭ تامىزىنان شىمكەنت قالاسىنداعى وبلىستىق كارديولوگيا ورتالىعىنىڭ كارديوحيرۋرگيا بولىمشەسىنىڭ بازاسىندا تۋا بىتكەن جۇرەك اقاۋلارى بار بالالارعا وپەراتسيا جاسالا باستادى. كارديوورتالىقتىڭ ماماندارى پولشا، يزرايل، نوۆوسيبيرسك، سونداي-اق رەسپۋبليكالىق ورتالىقتار بازاسىندا دايىندىقتان ءوتتى. 2010 جىلى وبلىستىق كارديولوگيا ورتالىعىنىڭ ماماندارى تۋا بىتكەن جۇرەك اقاۋى بار 25 بالاعا وپەراتسيا جاسادى. 2011 جىلى ناۋرىزدا بالالار كارديوحيرۋرگياسى بولىمشەسىنىڭ اشىلۋىنا بايلانىستى جاسالعان وپەراتسيالار سانى 153-كە جەتتى. تۋا بىتكەن جۇرەك اقاۋى بار بالالاردا جۇرەك قۋىسىنا كاتەتەر قويۋ باستالدى.
سالماعى 10 كەلىگە جەتپەيتىن جاس بالالاردا كۇردەلى جۇرەك اقاۋلارى بويىنشا (تەترادو فاللو، ماگيسترالدى تامىرلاردان ەكى ەسە اعۋ، اتريوۆەنتريكۋليار كانال جانە باسقالار) وپەراتسيا جاساۋ قاجەتتىلىگىنە بايلانىستى 2011 جىلى پولشا ماماندارىمەن بىرگە بالالار كارديوحيرۋرگياسى بويىنشا 2 ماستەر-كلاسس وتكىزىلدى. وسى كەزەڭدە پولشا ماماندارىمەن بىرگە تۋا بىتكەن جۇرەك اقاۋلارى بار ەرەسەكتەر مەن بالالارعا 127 وپەراتسيا جاسالدى. 2012 جىلى مامىر-ماۋسىم ايلارىندا پولشالىق ارىپتەستەرمەن بىرلەسىپ 87 بالاعا جانە 27 ەرەسەكتەرگە اشىق جۇرەككە وپەراتسيا جاسالدى.
اعىمداعى جىلدىڭ 25 قىركۇيەگىنەن باستاپ، ەكىنشى ماستەر-كلاسس وتكىزىلۋدە. وسى كەزەڭدە كۇردەلى جۇرەك اقاۋلارى بار جانە سالماعى 10 كەلىگە جەتپەيتىن 60-70 بالاعا وپەراتسيا جاساۋ جوسپارلانىپ وتىر. قازىرگى ۋاقىتتا پولشادان كەلگەن ماماندارمەن بىرگە تۋا بىتكەن جۇرەك اقاۋلارى بويىنشا 16 وپەراتسيا جاسالدى.
- ءبىرىنشى رەت وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا ناۋقاستاردىڭ الەۋمەتتىك پورترەتى جاسالىپتى. وسى جايىندا ايتساڭىز...
- ناۋقاستاردىڭ الەۋمەتتىك پورترەتى حالىقتىڭ حال-احۋالىنان حابار بەرەدى. ونكولوگيا ايەلدەردە 2 ەسە ءجيى كەزدەسەدى، ناۋقاستاردىڭ 18 پايىزىنىڭ بالالارى جوق، جارتىسىنان كوبىسىنىڭ تابىسى كۇنكورىستىك تابىستان از وتباسى بار. سونداي-اق تۋبەركۋلەزگە شالدىققانداردىڭ ورتاشا جاسى - 36 جاس، العاش رەت انىقتالعانداردىڭ 65 پايىزى - جۇمىسسىزدار، ءاربىر 5-وتباسى كوپبالالى، الەۋمەتتىك قامسىزداندىرىلۋ دەڭگەيى تومەندەر - 64 پايىزدى قۇرايدى. مىنە، وسىلاردىڭ بارلىعىن ءوڭىردىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋ باعدارلاماسىن جاساقتاعاندا ەسكەرۋ كەرەك دەپ ويلايمىن.
- جالپى، جەرگىلىكتى دارىگەرلەر ىشتەن كەمتار بولىپ تۋىلعان سابيلەرگە وتا جاساۋدى دا جەتە مەڭگەرگەن سەكىلدى. ەستۋىمىزشە، وزگە وبلىستىڭ بالالارى دا سىزدەرگە كەلىپ ەمدەلەدى...
- ءيا، سوڭعى جىلدارى وسىنداي وپەراتسيالاردىڭ كولەمى بەس ەسەگە ءوسىپ وتىر، وپەراتسيادان كەيىنگى جاقسى ناتيجە 75 پايىزعا جەتتى. وسىنى ەسكەرە وتىرىپ، دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ بۇيرىعىمەن بىزدەگى بالالار اۋرۋحاناسى ءۇش وبلىسقا - قىزىلوردا، جامبىل جانە وڭتۇستىك قازاقستانعا جاڭا تۋىلعان بالالار حيرۋرگياسىنان كومەك بەرەدى. وبلىستىق بالالار اۋرۋحاناسىنىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق جاعدايى، ونداعى كومپيۋتەرلىك توموگرافيا، ساۋلەلىك دياگنوستيكا، ءبارى تولىعىمەن شەشىلگەن. قورىتا ايتقاندا، وبلىس اكىمىنىڭ باسشىلىعىمەن ايماقتا ەل دەنساۋلىعىن جاقسارتۋ جولىندا ۇلكەن جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە.
- سۇحباتىڭىزعا راقمەت!
اڭگىمەلەسكەن
بەرىك بەيسەنۇلى
