رەسەيدىڭ ءتىلى ۇقساس، ءدىنى ءبىر، تاريحى تامىرلاس باۋىرىنا باسىپ كىرگەنىنە مىنە ءتورت ايدىڭ ءجۇزى بولدى. ءتورت ايدىڭ ىشىندە ءبىز كوزسىز ەرلىكتىڭ، وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك پەن شەكسىز ماحابباتتىڭ كۋاسى بولدىق.

1. رەسەي اسكەرى كيەۆتى 48 ساعاتتا الامىن دەگەنى ىسكە اسپادى. بليتسكريگتىڭ "ب" ءارپى دە قالمادى جانە جىلدام سوعىس تىم ۇزاققا سوزىلارىن بىلمەدى. "قىرىم ستسەناري سياقتى بولادى، حالىق گۇلمەن قارسى الادى، ال زەلەنسكي بيلىگى كيەۆتەن كارى قۇرلىققا تايىپ تۇرادى" دەگەن دامەلەرى دجاۆەليننىڭ ۇڭعىسىندا مىلجا-مىلجاسى شىقتى. رەسەي كيەۆتى الۋعا بارىن سالىپ، ەل استاناسىنا 20 شاقىرىم قالعان ساتتەر بولدى. الايدا ۋكراينا اسكەرى تويتارىس بەرىپ، قىرىپ جىبەردى. الگى كيەۆ بويىنداعى ەل ايتقان، الەمدىك پرەسسا شۋلاعان، رەسەيلىك ارنالار ماقتانىشپەن كورسەتكەن 64 شاقىرىمعا سوزىلعان اسكەري كولوننا قايدا؟ دۇرىس. جارتىسى قىرىلدى، جارتىسى شەگىندى.

2. الەمنىڭ ەكىنشى رەيتينگتەگى اسكەرى الەمنىڭ 22-ورىنداعى اسكەرىنەن وڭباي سوققى الىپ، سۋم، كيەۆ، چەرنيگوۆ بويىنان قاشتى. الايدا اتالمىش وبلىستاردا سۇمدىق اسكەري قىلمىس بولدى. بۋچا، يرپەن قىرعىنى الەمنىڭ جاعاسىن ۇستاتتى. بۇل قىلمىستان كەيىن ۋكراينا بملىگى دە، قوعامى دا رەسەيمەن بايلانىس جاساۋدى، كەلىسسوز جۇرگىزۋدى قۇپتامادى.

3. ماريۋپول قورعانىسى بۇل سوعىستىڭ مۇلدە بولەك تاقىرىبى. ازوۆستالدى قورعاعان جاۋىنگەرلەر وزدەرىنىڭ تاريحي ميسسياسىن مۇلتىكسىز ورىندادى. ۋكراينا استاناسىنا باعىتتالۋى ءتيىس جويقىن سوققىنىڭ تەڭ جارتىسىن وزدەرىنە قاراي باعىتتاۋعا ءماجبۇر ەتىپ، تاباندىلىقپەن شايقاستى. از عانا جاۋىنگەردى تالقانداۋدا قينالعان رەسەي ءماريۋپولدى جەرمەن جەكسەن ەتتى، ونداعان مىڭ بەيبىت تۇرعىن قازا تاپتى.

4. ۋكراينا 24 اقپاندا سوعىس باستالعالى بەرى جەرىنىڭ 13 پايىزى باسقىنشى قولىنا ءوتتى. ونىڭ ىشىندە ءۇش ءىرى قالانى ايتساق بولادى. حەرسون، مەليتوپول جانە ماريۋپول. رەسەي باسىپ كىرگەن العاشقى ايدا بۇل كورسەتكىش 18 پايىز بولاتىن. ءيا، قازىر وتە اۋىر شايقاستار ەل شىعىسىندا ءوتىپ جاتىر. ول سەۆەرودونەتسك پەن ليسيچانسك ماڭى. رەسەي اقىرىنداپ مىسىقتابانداپ العا جىلجۋدا، ال ەلدىڭ وڭتۇستىگىندە كەرىسىنشە حەرسون ماڭىندا ۋكراينا اسكەرى قارىمتا شابۋىلداپ، جاۋدى تىقسىرۋدا. حاركوۆ ماڭىندا ۋكراينا اسكەرى بىرنەشە باعىتتا رەسەي شەكاراسىنا شىقتى.

5. كيەۆ بىرنەشە ءساتتى سوققىلار جاسادى. ول اسكەري ماڭىزعا قاراعاندا ساياسي-يدەولوگيالىق ماڭىزعا يە شابۋىلدار ەدى. ءساۋىردىڭ باسىندا بەلگورود قالاسىنا كىرىپ (رەسەيدىڭ), مۇناي بازاسىن سوققىعا الدى، ارتىنشا قارا تەڭىز فلوتىنىڭ فلاگمانى سانالعان "ماسكەۋ" كرەيسەرىن سۋ تۋبىنە سۇڭگىتىپ جىبەردى. وسى اپتادا روستوۆ ماڭىندا مۇناي وڭدەۋ زاۋىتىنا درونمەن سوققى جاساپ، قارا تەڭىزدەگى مۇناي بۇرعىلاۋ كەشەنىن زىمىرانمەن ۇردى. بۇل رەسەيلىك پۆو مەن پرو جۇيەلەرىنىڭ تيىمدىلىك ماسەلەسىندە سۇراق تۋىنداتتى.

6. ۋكراينا قوعامى ۇلكەن داعدارىس ۇستىندە. ەلدەن حالىقتىڭ 8 ملنعا جۋىعى كەتتى، كەيىن ءبىر ميلليوننان استامى قايتا ورالدى. ونىڭ باسىم بولىگى ەر ازاماتتار. ءبىر جاعىنان بالا-شاعاڭنىڭ قاۋىپسىز ايماقتا ەكەنىن بىلسەڭ، پسيحولوگيالىق تۇرعىدان جانىڭ دا تىنىش بولادى، بار ماقساتىڭ جاۋ قوسىنىن تالقانداۋ بولماق. ەلدەگى عيماراتتىڭ 20 پايىزى زاقىمدانعان، جولدار، كوپىرلەر، پورتتاردىڭ كوبىسى تالقاندالعان. سوعىس اياقتالعاننان كەيىن "ۋكراينانى قالپىنا كەلتىرۋ جوسپارى" قابىلدانباق.

7. ۋكراينانى حالىقارالىق قولداۋ ارتتى. اقش ۇيىقتى بولىپ، گەرمانيانىڭ اسكەري بازاسى "رامشتايندا" اي سايىن سەرىكتەستەر جينالىپ، ۋكرايناعا قارۋ جىبەرۋدى تالقىلاپ، شەشىم قابىلداۋدا. ءۇش مارتە كەزدەسۋ ءوتىپ، ءار كەزدەسۋگە كەمى 40-تان استام ەل قاتىسقان. اۋىر ارتيللەريا، زىمىران كەشەندەرى، سناريادتار مەن جاعاعاي قورعانىس جۇيەسى جانە ت.ب ۋكرايناعا كەلىپ جاتىر. بۇل ناقتى قولداۋ ۇلگىسى.

8. رەسەي 2014 جىلى ۋكراينادا سوعىس وتىن جاققان ساتتە، باستى سەبەپتىڭ ءبىرى كيەۆتىڭ "ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداققا ەمەس، ەۋروپالىق وداققا باعىت الامىز" دەگەنى بولاتىن. الايدا اراعا سەگىز جىل سالىپ، كەشە ۋكرايناعا ەو-عا رەسمي كانديدات بولدى. بۇل ۋكراينا قوعامى مەن بيلىگىنىڭ جەڭىسى. سايكەسىنشە رەسەيدىڭ جەڭىلىسى. رەسەي "ۋكراينانى ناتو-عا كىرگىزبەيمىز، ول شەكارامىزدا تۇر" دەدى. ەندى مىنە اگرەسسيالىق ارەكەتى رەسەيمەن 1200 شاقىرىم شەكاراسى بار فينليانديانى، ەشقاشان بلوكتارعا قوسىلمايمىن دەگەن شۆەتسيانى ناتو-عا يتەرمەلەپ وتىر. ولار ءسوزسىز كىرەدى. قازاق ء"مۇيىز سۇرايمىن دەپ، قۇلاقتان ايىرىلدى" دەيتىن بە ەدى؟

ءيا، ايتا بەرسەك ءسوز دە، اڭگىمە دە كوپ. ءتورت اي تاباندى شايقاستى وزدەرىڭىز دە كورىپ، وقىپ وتىرسىزدار.  ءبىر عانا دۇنيەنى تۇسىنۋگە ءتيىسپىز: ۋكراينا رەسەي اسكەري اۆانتيۋراسىن قانشالىقتى تالقانداسا، رەسەيدىڭ وزگەلەرگە دەگەن ءدوڭ ايباتى سونشالىقتى ازايادى.

اسحات قاسەنعالي

Abai.kz