قازاق جەرى كەڭ-بايتاق، ۇلان-عايىر. سونىڭ ءبىر عاجايىپ مەكەنى - وڭتۇستىك. ارينە، ءار توپىراقتىڭ، ءار ولكەنىڭ ءوز قاسيەتى بار. دەسەك تە، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنداعى اۋدان اتاۋلارىنىڭ بارلىعى دەرلىك باي تاريحىمەن، ەل اۋزىندا ايتىلاتىن اڭىز-اپساناسىمەن، كونە زاماننان جەتكەن كيەسىمەن بەلگىلى ەكەن. تۇركىستان، وتىرار، سايرام، قازىعۇرت، ورداباسى، بايدىبەك، تولەبي، سوزاق... قاي-قايسىسىن الساڭىز دا ادامدى تاريح قويناۋىنا جەتەلەيدى. وسىدان كەيىن بۇل ولكەنىڭ ءار تاسى، ءار توبەسى، ءار جۋسانى شەجىرەگە تۇنىپ تۇرعانىن باعامدايسىز. شىنىندا قويناۋى قازىناعا تولى، تاريحى باي، ۇلتتىڭ رۋحاني التىن بەسىگى سانالاتىن وڭتۇستىك باق قونىپ، قىزىر دارىعان كيەلى ولكە.

قازاق جەرى كەڭ-بايتاق، ۇلان-عايىر. سونىڭ ءبىر عاجايىپ مەكەنى - وڭتۇستىك. ارينە، ءار توپىراقتىڭ، ءار ولكەنىڭ ءوز قاسيەتى بار. دەسەك تە، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنداعى اۋدان اتاۋلارىنىڭ بارلىعى دەرلىك باي تاريحىمەن، ەل اۋزىندا ايتىلاتىن اڭىز-اپساناسىمەن، كونە زاماننان جەتكەن كيەسىمەن بەلگىلى ەكەن. تۇركىستان، وتىرار، سايرام، قازىعۇرت، ورداباسى، بايدىبەك، تولەبي، سوزاق... قاي-قايسىسىن الساڭىز دا ادامدى تاريح قويناۋىنا جەتەلەيدى. وسىدان كەيىن بۇل ولكەنىڭ ءار تاسى، ءار توبەسى، ءار جۋسانى شەجىرەگە تۇنىپ تۇرعانىن باعامدايسىز. شىنىندا قويناۋى قازىناعا تولى، تاريحى باي، ۇلتتىڭ رۋحاني التىن بەسىگى سانالاتىن وڭتۇستىك باق قونىپ، قىزىر دارىعان كيەلى ولكە.

ەلىمىزدىڭ پرەمەر-ءمينيسترى سەرىك احمەتوۆ وڭىرلەردىڭ تىنىس-تىرشىلىگىمەن تانىسۋ ماق¬-ساتىندا العاشقى جۇمىس سا¬پارىن كەشە وسى قاسيەتتى ءول¬كەدەن باستادى. بۇل كۇنى ۇكىمەت باسشىسى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ 80 جىلدىق مەرەي¬تويىنا ارنالعان سالتاناتتى جي¬نالىسقا قاتىسىپ، ەل قۋانى¬شىن بىرگە ءبولىستى. سالتاناتتى جيىندا وڭتۇستىك ءوڭىرىنىڭ ءوت¬كە¬نى مەن بۇگىنىنە، كەشەگىسى مەن كەلەشەگىنە بايلانىستى تاعى¬لى¬مى زور دەرەكتى فيلم كور¬سەتىلدى. ۇلى جىبەك جولى، كونە قالالار مادەنيەتىنىڭ وركەن¬دەۋى، ەجەلگى ساۋدا-ساتتىق پەن قولونەردىڭ دامۋى، ۇلى ساۋلەت ەسكەرتكىشتەرىنىڭ بوي كوتەرۋى، وزگە حالىقتاردىڭ كەلىپ قو¬نىس¬تانۋى، وبلىستىڭ قالىپتاسۋ تا¬ريحى، اۋىل شارۋاشىلىعى، ونەر¬كاسىپ سالالارىنىڭ جان¬دا¬نۋى، سونداي-اق، تاۋەلسىزدىك جىل¬¬دارىنداعى وبلىستىڭ جەتكەن جەتىستىكتەرى، ايماقتىڭ دا¬مۋى مەن وركەندەۋىنە ەلبا¬سى¬نىڭ قولداۋ كورسەتكەنى، مۇنىڭ ءبارى ارينە، كورەرمەننىڭ كوز ال¬دىندا ەكراننان زىر ەتىپ وتە شىق¬قانىمەن، ونداعى ءاربىر ءىس¬تىڭ، ءاربىر جىلدىڭ استارىندا تەرەڭ سىر، ەرەن ەڭبەك، اششى تەر جاتقانى انىق.
ەلىمىزدە تاۋەلسىزدىك تۋى¬نىڭ جەلبىرەگەنىنە 21 جىلعا جا¬قىندادى. ارينە، وبلىس تا¬ري¬حىن قۇراعان 80 جىلدىڭ سوڭ¬عى 21 جىلى ەلىمىز ءۇشىن ەڭ ما¬ڭىزدى كەزەڭ بولىپ سانالادى. بۇل ۇلى مۇراتتارعا قول جەتكىزگەن قاسيەتتى جىلدار بولدى. وڭتۇستىك قازاقستان - بۇگىندە ەلى-ءمىزدىڭ ونەرى مەن رۋحا¬نيا¬تىن بايىتىپ، ەكونوميكاسىن دامىتۋعا ۇلكەن ۇلەس قوسىپ وتىرعان وبلىس.
ەلباسىمىزدىڭ ساليقالى ساياساتىنىڭ ارقاسىندا وبلىس جىلدان-جىلعا كوركەيىپ كەلەدى. وبلىس اكىمى اسقار مىرزاحمە¬توۆ¬تىڭ ىسكەر دە جىگەرلى باسشى ەكەنىنە ەلدىڭ كوزى جەتتى. تەك سوڭعى ءۇش جىلدا وبلىستا 158 ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسى سالىندى. جاڭا¬دان 133 مەديتسينا نىسانى اشىلدى. 170 ەلدى مەكەنگە اۋىز سۋ، 79 اۋىلعا گاز قۇ¬بى¬رى تار¬تىلدى. ءتورت مىڭ شاقىرىمعا جۋىق جول جوندەلدى.
وسى تىرلىكتەردى تىلگە تيەك ەتكەن پرەمەر-مينيستر س.اح¬مەتوۆ سالتاناتتى جي¬ىندا ەل-باسىمىز نۇرسۇلتان نازار¬باەۆ¬تىڭ ىستىق سالەمىن جەتكىزىپ، قۇتتىقتاۋىن وقىپ بەردى. قۇت-تىقتاۋدا بىلاي دەلىنگەن:
«قۇرمەتتى وڭتۇستىك¬قازاق¬ستاندىقتار!
بارشاڭىزدى قۇت قونعان قاسيەتتى ءوڭىر - وڭتۇستىك قا¬زاقستان وبلىسىنىڭ 80 جىل¬دىعىمەن قۇتتىقتايمىن.
قازاقى قالپىنىڭ قايماعىن بۇزباي ساقتاپ كەلە جاتقان وڭتۇستىكتىڭ ورنى ءار¬قا¬شان ەرەكشە. الەمنىڭ ەكىنشى ۇستازى اتان¬عان ءال-فارابي، اۋليە ارىس¬تان¬باب، دا¬نالىق ءىلىمىنىڭ اتاسى قوجا احمەت ياساۋي سياقتى دارا پەرزەنتتەرىنەن تامىر تارتقان اي¬ماقتىڭ تاريحى وتە تەرەڭ جانە تاعىلىمدى.
تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا وڭتۇستىك قا¬زاق¬ستان وبلىسى تابىسى زور، ىرىسى مول ولكەگە اينالدى. سىزدەر ءوز تاتۋلىق¬تارى¬ڭىز¬دىڭ، جۇكتى جۇمىلا كوتە¬رەتىن بىرلىك¬تە¬رىڭىزدىڭ ارقا-سىندا بارلىق قيىندىق¬تار¬دى ەڭسەرىپ كەلەسىزدەر. سوڭعى جىل¬¬دا¬رى وبلىستاعى ينفراقۇ-رىلىمدار دامىپ، ونەركاسىپتىك ءىرى جوبالار ىسكە اسىرىلۋى ءنا¬تيجەسىندە ءال-اۋقاتتارىڭىز ار¬تىپ، تۇرمىستارىڭىز جاق¬سا¬را ءتۇستى. ادام سانىنىڭ ءوسىمى مەن ءومىرىنىڭ ۇزاقتىعى جاعىنان دا سىزدەر قونىستانعان وڭتۇستىك ءول¬كەنىڭ كورسەتكىشتەرى وتە جو¬عارى.
بۇگىندە رەسپۋبليكا حال¬قى¬نىڭ 15 پايىزى وڭتۇستىك قا¬زاقستان وبلىسىن مەكەندەيدى. دەمەك، بۇل ءوڭىر - ۇلتى¬مىزدىڭ ۇيىتقىسى، ەلىمىزدىڭ ەڭسەلى بيىگى، مەم¬لەكەتىمىزدىڭ مايەگى.
بىرلىگى مەن تىرلىگى جاراسقان مەرەيلى مەكەننىڭ تورقالى تويى قۇتتى بولسىن! بارشاڭىزعا باق-بەرەكە، وتباسىلارى¬ڭىز¬عا اماندىق تىلەيمىن.
نۇرسۇلتان نازارباەۆ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى».
ەلباسىمىزدىڭ وڭتۇستىك دەگەندە ىقى¬لا¬سى ەرەكشە، جۇرەگى ەلجىرەپ تۇرادى. «وڭ¬تۇستىك - قازاقتىڭ قايماعى بۇزىل¬ما¬عان جەر. بۇل ءوڭىر شۋاقتى كۇنىمەن، حال¬قىنىڭ جو¬مارت¬تىعىمەن، مەيماندوستىعى¬مەن، سالت-داستۇرگە بەرىكتىگىمەن، ەڭ باس¬تى¬سى، ەڭبەك¬سۇي¬¬گىشتىگىمەن ەرەكشەلەنەدى. ءسىز¬دەرگە ءار كەلگەن سايىن وڭتۇستىكقازاق¬ستان¬دىقتاردىڭ ءوز ولكەسىن گۇلدەن-ءدىرۋ¬مەن، تۇرمىس-ءتىرشى¬لىك¬تەرىن جاقسارتا ءتۇ¬سۋ¬مەن قاتار وزدەرىنىڭ نەگىزگى ءتۇپ-تا¬مىرىن ۇمىت¬پاي، ادەمى جال¬عاس¬تىرىپ جاتقانىن كورەمىن». نۇرسۇلتان ءابىش¬¬ۇلىنىڭ وسى ءبىر ىستىق ىقىلاسى، اتا¬لى ءسوزى وڭ¬تۇس¬تىكتىڭ كيەلى توپىراعىنان ءنار العان تالاي ادامنىڭ جانىنا شۋاق، دەمىنە قۋات بەرگەنى انىق. بۇل ءبىزدىڭ ولكەگە بەرىلگەن جو¬عارى باعا. مۇنداي قولداۋ، الەۋ¬مەت¬تىك قام¬قورلىق ەلباسى تارا¬پى¬نان، ۇكىمەت تا¬راپىنان تۇراقتى جالعاسا بەرەتىنى انىق.
مەرەكەلىك ءىس-شارادا پرەمەر-مينيستر سەرىك احمەتوۆ ەلباسىنىڭ قۇت¬تىق¬تاۋىن وقىپ بەرۋمەن بىرگە، ءوڭىردىڭ ەل ومىرىندە الار ورنىنا قىسقا دا نۇسقا توقتالدى، ءوزىنىڭ يگى تىلەگىن ءبىلدىردى.
«ۇلان-عايىر جەرىڭ بولسا ماقتان، كوش باستايتىن ەرىڭ بولسا ماقتان» دەگەن، وڭ-تۇستىكقازاقستاندىقتار وسى مەرەيتويعا ار¬نالىپ شىعارىلعان مەرەكەلىك مەدال¬دىڭ ەڭ العاشقىسىن، ياعني، №1 مەدالعا ەل¬باسىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆتى لايىق دەپ تاۋىپتى. «ىرىس الدى - ىن¬تى¬ماق» قوعامدىق فورۋمىنىڭ اتقارۋشى حاتشىسى، بەلگىلى جازۋشى مارحابات بايعۇت وبلىستىڭ ءوسىپ-وركەندەۋىنە قوسقان ولشەۋسىز ۇلەسى ءۇشىن العىسىن ءبىلدىرىپ، ەلباسىنىڭ مەدالى مەن ارنايى سىيلىقتى ۇكىمەت باسشىسى س.احمەتوۆتىڭ قولىنا تاپسىردى. بۇل ارينە، وسى ەلدىڭ ەلباسىعا دەگەن اقەدىل العىسىن، ىستىق سالەمىن، ريزاشىلىعىن بىلدىرەدى.
بۇل ولكە تاريح پەن مادەنيەتتىڭ، ونەر¬دىڭ قارا شاڭىراعى، قازاق اتتى ۇلتتى جەر-جاھانعا تانىتقان الەمدىك سپورت ساڭلاقتارىنىڭ دا التىن ۇياسى. بۇل سوناۋ ورتا عاسىرلاردىڭ وزىندە مۋزىكا جونىندە 150-دەن استام تراكتاتتار جازىپ كەتكەن ءال-فارابي، بەرگى زامانداردا مايلىقوجا مەن مادەلىقوجا، سايىن دالانى كۇيمەن كومكەرىپ، انمەن الديلەگەن سۇگىر ءالىۇلى، جاپپاس قالامباەۆ، تولەگەن مومبەكوۆ، «قازاق ءۆالسىنىڭ پاديشاحى» اتانعان ءبىرتۋار كومپوزيتور ءشامشى قالداياقوۆ پەن سىرشىل مۋزىكانىڭ ساڭلاعى سەيدوللا بايتەرەكوۆ سىندى حاس تالانتتاردى تۋ¬دىر¬عان قاسيەتتى ولكە. مەرەكەلىك شارا جەر¬گىلىكتى ونەرپازدار مەن شىعارما¬شى¬لىق ۇجىمداردىڭ كونتسەرتتىك باعدارلا¬ما¬سى¬نا ۇلاستى. وڭتۇستىك قازاقستان وبلى¬سى¬نىڭ 80 جىلدىق مەرەيتويى تەك وسى ءوڭىردىڭ حالقىنا تيەسىلى عانا اتاۋلى كۇن ەمەس، بۇكىل قازاقستان ءۇشىن ورتاق مەرەكە.
بۇل كۇنى پرەمەر-مينيستر سەرىك احمەتوۆ وبلىس ورتالىعىندا جاقىندا عانا اشىلعان كاسىپكەرلەرگە قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعىندا بولىپ، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنان يندۋستريالاندىرۋ كارتاسىنا ەنگەن جوبالارمەن تانىستى، سونداي-اق كاسىپكەرلەرمەن كەزدەستى. كاسىپكەرلەرگە قىز¬مەت كورسەتۋ ورتالىعى ەلباسىنىڭ 2012 جىلعى 22 ماۋسىمدا كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ ماسەلەسىنە ارنالعان كەڭەستە بەرگەن تاپسىرماسىنا سايكەس جانە كاسىپ¬كەر¬لەردى اقپاراتتىق قولداۋ مەن وقىتۋدىڭ بىرىڭعاي جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ ماقسا-تىندا اشىلعان بولاتىن.
سونداي-اق، س.احمەتوۆ شىمكەنت قالا¬سىنىڭ ەڭ بيىك نۇكتەسىندە جاقىندا عانا بوي كوتەرگەن بايدىبەك ءبيدىڭ ەسكەرتكىشىنە تاعزىم جاساپ، گۇل شوقتارىن قويدى.
ءتۇس قايتا ۇكىمەت باسشىسى تۇركىستان قالاسىندا جاڭادان سالىنعان 300 ورىن¬دىق م.جۇماباەۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتە بولىپ، كەنتاۋ قالاسىنداعى «كەنتاۋ-سەرۆيس» مكك ەنەرگوكەشەنىمەن جانە ترانس¬فورماتور زاۋىتىنىڭ جاڭادان ىسكە قوسىلعان وندىرىستىك تسەحتارىنىڭ جۇمى¬سى¬مەن تانىستى.       س.احمەتوۆ ءوندىرىستى جاڭ¬عىرتۋ جانە نەعۇرلىم جوعارى تەحنولو¬گيا¬لىق دەڭگەيگە كوتەرىلۋ قاجەتتىگىن اتاپ كورسەتتى. بيىل «كەنتاۋ-سەرۆيس» مكك-نىڭ قايتا قۇرىلىسىنا 690 526 ملن. تەڭگە قارالىپ، 5 جانە 6 قازاندىقتار جوندەلدى جانە سىناقتان وتكىزىلدى. بۇگىنگى تاڭدا قالاداعى 39 ءبىلىم، 10 دەنساۋلىق ساقتاۋ نىساندارى قىسقى جىلىتۋ ماۋسى¬مىنا دايىن، بارلىق 325 كوپ قاباتتى ۇيلەردىڭ جىلىتۋ جۇيەلەرى سىعىمداۋدان وتكىزىلدى. ال، ۇستىمىزدەگى جىلى «كەنتاۋ ترانسفورماتور زاۋىتى» اق-تا كابەل جانە شكاف جيناقتاۋ تسەحتارى ىسكە قو¬سى¬لىپ، قوسىمشا 120 ادام تۇراقتى جۇمىس¬پەن قامتىلدى. سونىمەن قاتار، كاسىپورىن جانىنان سالالىق پوليتەحنيكالىق كوللەدج اشىلدى.
جارقىن ىستەردىڭ بەرەكەلى باستاما¬لار¬دىڭ جارشىسى بولعان وڭتۇستىك ولكەسىنىڭ كەلەشەگى كەمەل، بولاشاعى باياندى ەكەنىنە سەنىم مول. مەرەيتوي كۇنى «ولكەنىڭ 80 جىلدىق شەجىرەسى» كورمە ەكسپوزيتسياسى، «قۇت مەكەن - وڭتۇستىك» سۋرەتشىلەر، قول¬ونەر شەبەرلەرى، فوتوسۋرەتشىلەر مەن ساۋلەتشىلەردىڭ كورمەسى ۇيىمداستىرى¬لىپ، كەشكە ونەر جۇلدىزدارىنىڭ گالا-كونتسەرتى ءوتتى.
ورالحان ءداۋىت،
«ەگەمەن قازاقستان