لاتىن ءالىپبيى تۋراسىنداعى وتىرىس
استانا قالاسىندا «امانات» ينتەللەكتۋالدىق كلۋبىنىڭ كەزەكتى وتىرىسى ءوتىپ، وندا جاڭا قازاق ءالىپبيىن ەنگىزۋ جونىندە ويتالقى ورىن الدى.
«نۇر وتان» حالىقتىق دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ قولداۋىمەن وتەتىن «امانات» ينتەللەكتۋالدىق كلۋبىنىڭ كەزەكتى وتىرىسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.ءا.نازارباەۆتىڭ «قازاقستان-2050» ستارتەگياسى» - قالىپتاسقان مەملەكەتتىڭ جاڭا ساياسي باعىتى» جولداۋىندا ايتىلعان 2025 جىلدان باستاپ ءالىپبيىمىزدى لاتىن قارپىنە كوشىرۋ تاپسىرماسىنا سايكەس قوعامدىق تالقىلاۋ ۇيىمداستىرىلدى.
استانا قالاسىندا «امانات» ينتەللەكتۋالدىق كلۋبىنىڭ كەزەكتى وتىرىسى ءوتىپ، وندا جاڭا قازاق ءالىپبيىن ەنگىزۋ جونىندە ويتالقى ورىن الدى.
«نۇر وتان» حالىقتىق دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ قولداۋىمەن وتەتىن «امانات» ينتەللەكتۋالدىق كلۋبىنىڭ كەزەكتى وتىرىسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.ءا.نازارباەۆتىڭ «قازاقستان-2050» ستارتەگياسى» - قالىپتاسقان مەملەكەتتىڭ جاڭا ساياسي باعىتى» جولداۋىندا ايتىلعان 2025 جىلدان باستاپ ءالىپبيىمىزدى لاتىن قارپىنە كوشىرۋ تاپسىرماسىنا سايكەس قوعامدىق تالقىلاۋ ۇيىمداستىرىلدى.
ءىس-شارانىڭ كۇن ءتارتىبى اياسىندا لاتىن الىپبيىنە كوشۋدىڭ حالىقارالىق، الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق، مادەني-گۋمانيتارلىق جانە تەحنيكالىق اسپەكتىلەرى، اتاپ ايتقاندا بىرەگەي ستاندارت قابىلداۋ مۇمكىندىگى، ونىڭ نەگىزگى قاعيداتتارى، الەۋمەتتىك جەلىدە الىپبيارالىق ءارىپ سايكەستەندىرۋ تەتىگىن ەنگىزۋ سۇراقتارى قارالدى. وتىرىستى كلۋب مۇشەسى بەرىك ءۋالي اشىپ، كىرىسپە بايانداما جاساۋ ءۇشىن ءسوزدى كوسەمسوزشى، مادەنيەتتانۋشى سەرىك ەرعالي بەردى. بايانداماشى جاڭا قازاق ءالىپبيى جونىندەگى بۇعان دەيىن قوعامدا بولعان ءتۇرلى باستامالار مەن ارەكەتتەر جۇيەسىزدىككە ۇرىنعانىن جانە مۇددەلى ءۇش تاراپ: بيلىك، قوعام جانە عالىمدار توبى جۇيەلى تۇردە ءوز مىندەتتەرىن اتقارا الماعاندىقتان، بۇل ماسەلە كەشەۋىلدەپ كەتكەنىن جەتكىزدى.
اتالعان وتىرىسقا ەلىمىزدىڭ تانىمال ساراپشىلارى، ءتىلدى دامىتۋ جانە زەرتتەۋ ينستيتۋتتارىنىڭ، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ وكىلدەرى قاتىستى. سونداي-اق، زياتكەرلىك كلۋب جۇمىسىنا «نۇر وتان» حدپ حاتشىسى ەرلان قارين قاتىسىپ وتىردى. لاتىن ءالىپبيى جوباسىمەن ۇزاق جىلدار شۇعىلدانىپ جۇرگەن ا.بايتۇرسىنوۆ اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ جەتەكشى عىلىمي قىزمەتكەرى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ءالىمحان جۇنىسبەك تۇركى اكادەمياسىنىڭ ارنايى جوباسىمەن جۇزەگە اسىپ جاتقان ورتاق تۇركى ءالىپبيى تۋرالى ايتا كەلىپ، جاڭا قازاق ءالىپبيى دە وسى ءالىپبيدىڭ قۇرامداس بولىگى رەتىندە ازىرلەنۋى كەرەكتىگىن ايتىپ، 34 قارىپتەن تۇراتىن تۇركىلەر ءالىپبيىنىڭ جوباسىمەن تانىستىردى. ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۇۋ جاساندى ينتەللەكت ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى التىنبەك شارىپباەۆ، لاتىن قارىپتى ءالىپبي جوباسىن جاساۋشى اۆتورلار اۋباكىر داۋرەن، ايماعانوۆ جانات، ارىستانبەكوۆ يسلامبەك ءوز ويلارى مەن ۇسىنىستارىن ورتاعا سالدى. جۋرناليست، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، دوتسەنت قۋاندىق شاماحاي، قازتەست باسشىسى ا.ابدىحالىقوۆ، ءبىلىم جانە عىلىم، مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىكتەرىنىڭ وكىلدەرى تاعى باسقا قاتىسۋشىلار وز پىكىرلەرىن ءبىلدىرىپ، وتىرىس قارارىن تالقىلاۋعا قاتىستى.
جارىس پىكىر
وتىرىس بارىسىندا قارىپ تاڭداۋ جونىندە ەكى ءتۇرلى تۇرعىداعى پىكىر ورىن الدى:
1. ا.بايتۇرسىنوۆ اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ جەتەكشى عىلىمي قىزمەتكەرى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ءالىمحان جۇنىسبەك:
- ءىشىنارا وزگەرىسكە تۇسكەن (باسىندا قوس نۇكتەسى بار، اياعىندا قۇيرىقشالى ت.ت.) لاتىن قارىپتەرىمەن تولىقتىرۋ ارقىلى ءبىرتاڭبالى بىرىڭعاي قازاق ءالىپبيىن ءتۇزۋ;
2. ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۇۋ جاساندى ينتەللەكت ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى التىنبەك شارىپباەۆ، لاتىن قارىپتى ءالىپبي جوباسىن جاساۋشى اۆتورلار اۋباكىر داۋرەن، ايماعانوۆ جانات:
- ەشبىر قوسالقى قارىپتەردى كىرگىزبەستەن، اعىلشىن-لاتىن 26 قارپىن عانا قولدانۋ ارقىلى قازاق ءالىپبيىن ءتۇزۋ.
1-تاراپتىڭ دايەگى:
ورتاق تۇركى الىپبيىنەن اۋىتقىماۋ - قازاق ءالىپبيىن جاساقتاۋدىڭ باستى پرينتسيپتەرىنىڭ ءبىرى; ول تۇركىلەر بىرلىگىن قولعا الىپ وتىرعان ەلدىك ساياساتتان دا تۋىندايدى.
2-تاراپتىڭ دايەگى:
قازىرگى كەزدە قىتايدان باستاپ بارلىق ەلدەر ءوز الىپبيىلەرىنە حالىقارالىق بالاما ءالىپبي رەتىندە اعىلشىن-لاتىن قارپىن ەنگىزە باستادى; فرانتسۋزدار مەن نەمىستەر دە وزدەرىنىڭ قارىپتەرىن اعىلشىنداۋ ۇستىندە; ءتىپتى، ءازىربايجاندار دا وسى جولعا تۇسۋگە باس قاتىرۋدا; بۇنىڭ بارلىعىنا سەبەپ - تەحنيكالىق-ەلەكتروندىق مۇمكىندىكتەردىڭ تەك قانا اعىلشىن-لاتىن قارپىنە نەگىزدەلە جاسالۋىندا. ءبىز بۇدان باس تارتساق، ەرتەڭ قاتەمىزدى قايتا قاراۋعا ءبارىبىر ءماجبۇر بولامىز.
سونىمەن ءبىر وتىرىستا باستى ماسەلە ايقىنداۋعا ءبىر قادام جاسالدى. ەندى وسى تاراپتاردىڭ پرينتسيپتىك تۇرعىدان قانشالىقتى ورىندى، قانشالىقتى ورىنسىز ەكەنىن رەسمي ساراپتاما مەن قۇزىرلى ورگاننىڭ انىقتاۋ قاجەتتىگى تۋىندادى.
جاڭا قازاق ءالىپبي ماسەلەسى جاقاندىق ماسەلەگە كەلىپ تىرەلىپ وتىر.
وتىرىس ناتيجەسىندە قارار قابىلداندى.
«امانات» ينتەللەكتۋالدى پىكىر-سايىس كلۋبىنىڭ «قر پرەزيدەنتى ن.ءا.نازارباەۆتىڭ «قازاقستان-2050» ستراتەگياسى» - قالىپتاسقان مەملەكەتتىڭ جاڭا ساياسي باعىتى» اتتى جولداۋى: قازاق ءتىلى ەمىلە ەرەجەسىن جەتىلدىرۋ جولدارى جانە ءالىپبيدى لاتىن قارپىنە كوشىرۋدىڭ ماسەلەلەرى مەن ءتيىمدى تاسىلدەرى» اتتى ارنايى وتىرىسىنىڭ
قارارى
ق ا ر ا ر
قر پرەزيدەنتى ن.ءا.نازارباەۆتىڭ «قازاقستان-2050» ستراتەگياسى قالىپتاسقان مەملەكەتتىڭ جاڭا ساياسي باعىتى» اتتى جولداۋىنان تۋىندايتىن قازاق ءالىپبيىن 2025 جىلعا قاراي لاتىن قارپىنە كوشىرۋ ماسەلەسىن قوعامدىق ورتادا قاراستىرا وتىرىپ، ءتيىستى تاراپتاردىڭ نازارىنا تومەندەگى ماسەلەلەر مەن شەشىمدەردىڭ جۇزەگە اسۋىن ۇسىنامىز.
1. قازاق ءتىلىنىڭ جاڭا ءالىپبيىن جاساقتاۋ جولىندا ارنايى قۇزىرلى جۇمىس توبىن قۇرۋ;
2. جاڭا ءالىپبيدى ازىرلەۋ مەن ەنگىزۋ مەرزىمىن ناقتى بەلگىلەۋ جانە جۇمىس جوسپارىن بەكىتۋ;
3. قازاق ءتىلىنىڭ جاڭا ءالىپبي تۇجىرىمداماسى، دىبىستىق ستاندارتى مەن قارىپتەردى تاڭداۋ جانە تاعايىنداۋعا قاجەتتى كريتەريلەر مەن تالاپتار بەكىتۋ;
4. بولاشاق جاڭا قازاق ءالىپبيى ورتاق تۇركى الىپبيىنە بارىنشا سايكەس بولۋىن قاراستىرۋ;
5. الداعى جىل ىشىندە جاڭا ءالىپبي جوباسىن جاساپ، ونى ءتۇرلى الەۋمەتتىك ورتادا سىناقتان وتكىزۋ;
6. قولدانۋشىعا قاجەتتى بارلىق رەسۋرستاردى، اتاپ ايتقاندا، ورفوگرافيالىق، ورفوەپيالىق، ترانسكريپتسيالىق، ترانسليتەراتسيالىق سوزدىكتەردى، تاعى باسقالارىن جاڭا ءالىپبي كەشەنى رەتىندە ازىرلەۋ;
7. جاڭا ءالىپبيدى ەنگىزۋ جولىندا ءتۇرلى رەسمي،عىلىمي جانە قوعامدىق شارالار ۇيىمداستىرۋ.
2012 ج 25.12. «RIXOS» قوناق ءۇيىنىڭ «وردا» زالى.
«Abai.kz»
