مۇحتار شاحانوۆ. ۇلتقا باسىن يمەيتىندى كىم دەپۋتات سايلاعان؟
دەپۋتاتتار مەن انا ءتىلىن تەپكەن «تەپۋتاتتار»
جانە
«جەپۋتاتتار» حاقىندا
«تەپۋتات» پەن «جەپۋتاتتىڭ» قازىر ايقىن نارقى دا،
ەندەشە ءسال ۇڭىلەلىك دەپۋتاتتار پارقىنا:
انا ءتىلىن سۇيمەيتىندى كىم دەپۋتات سايلاعان؟
ۇلتقا باسىن يمەيتىندى كىم دەپۋتات سايلاعان؟
شىن دەپۋتات بولا الا ما ءتىلىن تەپكەن «تەپۋتات»؟
سول «تەپۋتات» اتانعاننىڭ نەگە كوبى «جەپۋتات»؟
رەسەيدە باسقا ۇلتتار ورىس ءتىلىن بىلمەسە،
مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ ءمانىن نازارىنا ىلمەسە،
تۇرساداعى عىلىم، كاسىپ بيىگىندە ساتى بوپ،
رەسەيدىڭ ازاماتى اتانۋعا حاقى جوق!
بىزدە نەگە مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ تيتتەي قۇنى جوق.
ەستىلمەيدى ول بۇكىل ەلدىڭ جانە ۇلتتىڭ ءۇنى بوپ.
كەرىسىنشە، ۇلتىن، ءتىلىن مەنسىنبەسە كىم دە كىم،
سول باستىق بوپ جۇرگىزەدى ءوز ماڭگۇرتتىك مىندەتىن.
ءارى ولاردىڭ ۇل-قىزدارى باسقا تىلدە ءبىلىم اپ،
مەملەكەتتىك تىلگە، رۋحقا ىقىلاسى قۇرىماق.
استانالىق جاس قازاقتىڭ قىرىق جەتى پايىزى،
تەك ورىسشا مەكتەپتە وقىپ، قانىپ ءجۇر مە ايىزى؟
قانشاسى ونىڭ ەرتەڭ ءوزىن دەپۋتات دەپ ۇعادى؟
ۇلتىن تەبەر «تەپۋتاتتار» تەك سولاردان شىعادى.
بولاشاقتا ولار ءسوزسىز ۇلتسىزدىقتى باق سانار،
اكەسى «اناۋ» بولعاندىقتان «جەپۋتات» تا ناق سولار!
شىن دەپۋتات بىرەن-ساران...
دەپۋتاتتار مەن انا ءتىلىن تەپكەن «تەپۋتاتتار»
جانە
«جەپۋتاتتار» حاقىندا
«تەپۋتات» پەن «جەپۋتاتتىڭ» قازىر ايقىن نارقى دا،
ەندەشە ءسال ۇڭىلەلىك دەپۋتاتتار پارقىنا:
انا ءتىلىن سۇيمەيتىندى كىم دەپۋتات سايلاعان؟
ۇلتقا باسىن يمەيتىندى كىم دەپۋتات سايلاعان؟
شىن دەپۋتات بولا الا ما ءتىلىن تەپكەن «تەپۋتات»؟
سول «تەپۋتات» اتانعاننىڭ نەگە كوبى «جەپۋتات»؟
رەسەيدە باسقا ۇلتتار ورىس ءتىلىن بىلمەسە،
مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ ءمانىن نازارىنا ىلمەسە،
تۇرساداعى عىلىم، كاسىپ بيىگىندە ساتى بوپ،
رەسەيدىڭ ازاماتى اتانۋعا حاقى جوق!
بىزدە نەگە مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ تيتتەي قۇنى جوق.
ەستىلمەيدى ول بۇكىل ەلدىڭ جانە ۇلتتىڭ ءۇنى بوپ.
كەرىسىنشە، ۇلتىن، ءتىلىن مەنسىنبەسە كىم دە كىم،
سول باستىق بوپ جۇرگىزەدى ءوز ماڭگۇرتتىك مىندەتىن.
ءارى ولاردىڭ ۇل-قىزدارى باسقا تىلدە ءبىلىم اپ،
مەملەكەتتىك تىلگە، رۋحقا ىقىلاسى قۇرىماق.
استانالىق جاس قازاقتىڭ قىرىق جەتى پايىزى،
تەك ورىسشا مەكتەپتە وقىپ، قانىپ ءجۇر مە ايىزى؟
قانشاسى ونىڭ ەرتەڭ ءوزىن دەپۋتات دەپ ۇعادى؟
ۇلتىن تەبەر «تەپۋتاتتار» تەك سولاردان شىعادى.
بولاشاقتا ولار ءسوزسىز ۇلتسىزدىقتى باق سانار،
اكەسى «اناۋ» بولعاندىقتان «جەپۋتات» تا ناق سولار!
شىن دەپۋتات بىرەن-ساران...
ەلدىك مۇددە سوڭىندا.
ەل سوڭىندا جۇرگەندەردىڭ ەشتەڭە جوق قولىندا.
ال ازىرگە اڭعارمايتىن باقىتىن دا، سورىن دا،
«جەپۋتات» پەن «تەپۋتاتتار» ەڭ قۇرمەتتى ورىندا...
نەمەن بىتپەك بۇل رۋحسىز اۋىتقۋدىڭ اياعى؟..
.............................................................................
قاتال ۋاقىت ەرتەڭ ءبارىن ءوز ورنىنا قويادى.
قازاقستان جازۋشىلار وداعىنا تىلەك
ءيا، جەتى ءجۇز جەتپىس جەتى مۇشەسى بار جازۋشىلار وداعى،
اتانىپ ءجۇر سوڭعى كەزدە قازاقستان توزۋشىلار وداعى،
ءوز ۋادەسىن بەس شاقىرىم سوزۋشىلار وداعى،
Cوندىقتان دا بولا الماي ءجۇر رۋحاني وزۋشىلار وداعى.
بىراق بولدى جۇرت سىنىنا توزۋشىلەر وداعى،
جانە ۇلتتىق مۇددەلەردەن بەزۋشىلەر وداعى...
مىنە، وسى ويلار كەۋدەمىزگە دارا سۇراق قادادى.
سونشا ادامنىڭ تەك جەتەۋى جالىن قوسىپ جاسىنعا،
بىزبەن بىرگە،
ياعني، ەلدىك، ۇلتتىق مۇددە قاسىندا.
ەگەر، ەگەر، جانىمىزدا جۇرسە ولاردىڭ جەتپىسى،
رۋحقا قىسىم جاسار شاقتا،
ءتىل مەرەيىن باسار شاقتا،
ەلەس بەرىپ بىرلەسكەن كۇش، توعىسقان وي تەپكىسى،
بيلىك، بالكىم، سەسكەنەر مە ەد ءدىرىل قاعىپ «كەپكىسى»؟
جاعىمپازدار العا شىقتى ون نەمەسە ءۇش بەتتى،
جالعىز بەتتى شىنشىل جاننان بۇل زاماندا كۇش كەتتى.
سويلەسە دە باسشىسى مۇلدەم تاسىپ،
ىلعي رۋحتان، تىلدەن قاشىپ،
شىن وتاۋىن قايدا سالماق، قايدا بارماق بۇل وداق؟
«تۋفلي جالاۋ» ىسىندە دە تۋ بيىكتە تۇر وداق...
.............................................................................
عۇمىرىنان وت كەتپەگەي،
بولاشاقتا بوپ كەتپەگەي،
قۇلدىق تاعدىر جەتەگىندە ساناسى ولگەن قۇل وداق!
قوناەۆتىڭ دارا ماحابباتى
جانە
سەزىم، سانا بيىكتىگى تۋرالى تولعانىس
جەڭگەڭىز زۋحرا قايتىس بولعالى بەرى ءسىزدىڭ «جۇبايلار بار اڭگىمەسى تاۋسىلعان، ال، ماحاببات تاۋسىلمايتىن اڭگىمە!» دەگەن ەكى جول ولەڭىڭىز ەسىمە ءجيى ورالاتىن بولدى... كەزىندە وسى ولەڭىڭىزدىڭ توڭىرەگىندە زۋحرا ەكەۋمىز ۇزاق اڭگىمە وربىتكەنبىز... ءتىپتى ءسىزدىڭ قورلان سىيلاعان جۇزىكتى 51 جىل بويى قولىنا تاعىپ كەلىپ، و دۇنيەگە دە وزىمەن بىرگە اكەتكەن ەستاي اقىن تۋرالى جىرىڭىزدى دا ول تەلەديدار ارقىلى بەرىلگەن كەشىڭىزدەن ۇعىپ، ماعان تاڭدانا ايتىپ بەرگەن ەدى...
...زۋحرا جەڭگەڭىزدىڭ بۇكىل ءومىرى ىزدەنىسپەن ءوتتى دەپ ايتا الامىن. مىسالى، ول دۇنيەگە مۇلدە قىزىقپايتىن. بۇل جاعىنان دا ەكەۋمىزدىڭ ارامىزدا ەرەكشە ۇقساستىق بوي كورسەتتى.
سىزگە تاعى ءبىر سىرىمدى اشايىن. زۋحرامەن جارتى عاسىردان استام جۇبايلىق عۇمىر كەشسەك تە ارامىزدا بالا بولمادى. تاعدىردىڭ بۇل تالكەگى جانىمىزعا قاتتى باتقانىن دا جاسىرمايمىن. بىردە، اۋلەتىمىزدىڭ اقىلمان قاريالارى جينالىپ: «ديماش، كەلىننىڭ ەرەكشە جاقسى ادام ەكەنىن بىلەمىز. اتا داستۇرگە جۇگىنسەك، ءوزىڭ سياقتى اتپال ازاماتتان ۇرپاق الىپ قالماۋ - ەلدىگىمىزگە سىن. ءتىپتى، مۇحاممەد پايعامبار دا وسى سالادا ۇلگى كورسەتپەدى مە؟ بالكىم، بۇعان كەلىن دە قارسى بولماس!» - دەدى. راس، زۋحرا دا قاريالاردىڭ ۇسىنىسىن قولدادى. ءوزىم كونبەدىم. سەبەبى، مەن ءۇشىن زۋحرا سياقتى ايەل جالعاندا بىرەۋ عانا. سوندىقتان ونىڭ ماعان دەگەن شەكسىز ماحابباتىنا كولەڭكە تۇسىرگەننەن گورى، تاعدىردىڭ پەشەنەمىزگە جازعانىنا مويىن ۇسىنۋدى الدەقايدا جەڭىل سانادىم.
(«قوناەۆپەن سىرلاسۋ» اتتى كىتاپتان)
«ءومىر رۋحسىز شالقىماسىن،
پەندەلىككە ۋاقىت ايتار وكىمىن.
مەن زۋحرامەن جارتى عاسىر
جانە التى اي ەكى كۇن،
بىرگە عۇمىر كەشىپپىن.
نەگە قازىر مۇڭ تورلاپ تۇر كوزىمدى؟
ۇقتىم ودان جان ادامنان ۇعىنباعان سەزىمدى.
تاعدىر جازعان نەسىپ بۇل.
ەشكىمنەن دە ەستىمەگەن ىڭكار، اسىل ءسوزىمدى
تەك زۋحرادان ەسىتتىم.
ەندى بۇگىن سول كۇندەردەن قالدى نە؟
«جۇبايلار بار اڭگىمەسى تاۋسىلعان،
ال ماحاببات تاۋسىلمايتىن اڭگىمە!»
وسى قوس جول جىرىڭىزدىڭ ماعىناسى جونىندە،
سەنىم جالعاپ سەنىمگە،
وي مەن سانا بىرلەستىگىن نەگىزگە اپ،
جارىسقانداي ەگىز سەزىم، ەگىز باق،
جازدىڭ اسەم، ايشۋاقتى كەشىندە،
ءبىر ءتۇن بويى وي تولعاسقان ساتتەرىمىز ەسىمدە.
و، كەرەمەت، ارامىزدا ءبىر تاۋسىلماي اڭگىمە،
جالعىز تۇلپار سىرلاسىم بوپ، قالىپ قويدى ول ماڭگىگە! -
دەپ سىر شەرتتى بىردە ماعان دىنمۇحامەد قوناەۆ،
ءوز جارىنا دەگەن دارا ساعىنىشى مولايىپ.
«ماحاببات ول - ەكى ادامنىڭ سەزىم، پايىم بيىگىنە شىعۋى،
سول بيىكتە تۇرىپ جانە ءبىرىن-ءبىرى ۇعۋى.
تۇلا بويى ىزگىلىكتەن ورىلگەن،
بولمىسىما شەتسىز-شەكسىز بەرىلگەن،
جاراتىلعان ادام ەدى ول مەنىڭ عانا باعىما!»
دەپ ديمەكەڭ جانارىنا جاس ءۇيىردى تاعى دا.
كەيدە مۇڭسىز ءتوزىمدى دە،
شولاق، قىزبا سەزىمدى دە،
ماحاببات دەپ ماداقتايمىز، جانە سوعان سەنەمىز.
تويعا ۇلاسقان ۇيلەنۋدىڭ ءبارىن دە،
جۇبايلىققا ۇيرەنۋدىڭ ءبارىن دە،
ناعىز ەگىز ماحابباتپەن شاتاستىرىپ كەلەمىز.
سولاي عۇمىر كەشكەن تالاي اجەمىز بەن اتامىز.
ءتىپتى ۇرپاق ءوربىتۋدى ماحاببات دەپ جاتامىز...
زور اقىرعان داۋىسىمەن سەلت ەتكىزەر دالانى،
ەسەكتەر دە ءسۇپ-سۇيكىمدى قودىق تۋا الادى.
ءار جىل سايىن بىرنەشە لاق تۋدىرادى تەكەلەر،
تەكە سەزىم قانداي جەكە سەزىممەنەن وتەلەر؟
بيىك سانا جوق جەردەگى ءىستىڭ ءبارى دوعال عوي.
ءارى ولاردى ماحابباتپەن شاتاستىرۋ وبال عوي.
ءيا، ماحاببات نەگە ءجيى اينالادى ەلەسكە،
تالپىنعاننىڭ ءبارى نەگە شىعا المايدى بەلەسكە؟
شىن ماحاببات ەكى دارا، ەكى ىڭكار جۇرەكتىڭ،
شىرقاۋ سانا بيىگىندە جولىعۋى ەمەس پە؟!
شىرقاۋ سانا بيىگىندە جان شىندىعى قالبىراپ،
تەڭىن تاپپاي، جالعىز جۇرگەن تۇلعالار دا بار بىراق...
وزگە تىرلىك، نەگىزىنەن، بوس ەلىكتەۋ، القىنىس،
ءبىرىن-ءبىرى قولداۋ، الداۋ، ىزدەنىس پەن تالپىنىس.
ساعىم قوسىپ ساعىمعا،
رۋح داڭقىنىڭ قۇلدىراعان شاعىندا،
قايسار، شىنشىل تالپىنىستىڭ ءوزى، ارينە، جارقىن ءىس.
ماحابباتتى ماقسات تۇتۋ - ادامي ءور سالتىمىز،
ونسىز بىزدەر جاي پەندەمىز، مۇگەدەكپىز، جارتىمىز.
ماحاببات ول - ميلليونداردىڭ ارمانىنىڭ الاڭى،
اركىم وعان ءوز نامىسىن، ءوز تاعدىرىن سالادى.
كوپ ادامنىڭ ۇمىتتەرى، تالعامدارى جارالى،
سەزىم، سانا شىڭدارىنا كىم شارىقتاي الادى؟..
..............................................................................
«ماحاببات تەك دارا، ۇلى ادامداردا بولادى»،
دەگەن سەنىم ماڭگىلىككە وزگەرىسسىز قالادى...
«Abai.kz»
