- دوس مىرزا، سىزگە ءبىر سۇحباتىمىزدا «ساياساتكەر رەتىندە ءتورت كوزىڭىز تۇگەل مە؟» دەگەن ساۋالىمىزعا «ەكى كوزىم عانا تۇگەل» دەگەن جاۋاپ الىپ ەدىك. مۇنى قالاي تۇسىنسەك بولادى؟

- ەندى ءدال سول ۋاقىتتا قانداي كوڭىل-كۇيدە بولعانىمدى بىلمەيمىن. بىراق ەكى كوزىم تۇگەل دەگەنىم، الدىما قويعان ماقساتىمنىڭ ايقىن ەكەنى جانە سول جۇمىسىمدى تۇسىنەتىن حالىقتىڭ بار بولعانى.

- كەزىندە ءسىز باسقارعان تۇستا تاۋەلسىز باقىلاۋشىلار شەتەلدەن قارجىلاندىرىلدى. ال ۇيىمدا نەگىزىنەن ستۋدەنت جاستار ەڭبەك ەتتى. كوپ اقشاعا ارزان جۇمىس كۇشىن پايدالانعان جوقسىزدار ما؟

- جوق. ارينە، مۇنداي جۇمىسقا زەينەتكەرلەردى دە تارتۋعا بولاتىن ەدى، ولار دا جاقسى جۇمىس ىستەيدى. بىراق بولاشاق جاستاردىڭ قولىندا بولعاندىقتان، ولارعا بۇل سالاداعى جۇمىس ساياسي ءارى قوعامدىق مەكتەپ بولدى. جاستار سول قىزمەتتەرى ارقىلى ساياسي مادەنيەتكە قانىقتى دەپ ويلايمىن.

- كەيىنگى كەزدەرى كىشىگىرىم كىتاپتار شىعارىپ ءجۇرسىز، ماقساتىڭىز نە؟

- ماقساتىمىز ەكى-اق نارسە - قازاقتىڭ نامىسىن وياتۋ جانە رۋحىن جوعالتپاۋ.

- سول نامىستى وياتا الدىڭىزدار ما، جالپى، قازىرگى كەزدە كىتاپتار شىعارۋ ارقىلى قوعامدىق پىكىر قالىپتاسىرۋ مۇمكىن بە ەكەن؟

- دوس مىرزا، سىزگە ءبىر سۇحباتىمىزدا «ساياساتكەر رەتىندە ءتورت كوزىڭىز تۇگەل مە؟» دەگەن ساۋالىمىزعا «ەكى كوزىم عانا تۇگەل» دەگەن جاۋاپ الىپ ەدىك. مۇنى قالاي تۇسىنسەك بولادى؟

- ەندى ءدال سول ۋاقىتتا قانداي كوڭىل-كۇيدە بولعانىمدى بىلمەيمىن. بىراق ەكى كوزىم تۇگەل دەگەنىم، الدىما قويعان ماقساتىمنىڭ ايقىن ەكەنى جانە سول جۇمىسىمدى تۇسىنەتىن حالىقتىڭ بار بولعانى.

- كەزىندە ءسىز باسقارعان تۇستا تاۋەلسىز باقىلاۋشىلار شەتەلدەن قارجىلاندىرىلدى. ال ۇيىمدا نەگىزىنەن ستۋدەنت جاستار ەڭبەك ەتتى. كوپ اقشاعا ارزان جۇمىس كۇشىن پايدالانعان جوقسىزدار ما؟

- جوق. ارينە، مۇنداي جۇمىسقا زەينەتكەرلەردى دە تارتۋعا بولاتىن ەدى، ولار دا جاقسى جۇمىس ىستەيدى. بىراق بولاشاق جاستاردىڭ قولىندا بولعاندىقتان، ولارعا بۇل سالاداعى جۇمىس ساياسي ءارى قوعامدىق مەكتەپ بولدى. جاستار سول قىزمەتتەرى ارقىلى ساياسي مادەنيەتكە قانىقتى دەپ ويلايمىن.

- كەيىنگى كەزدەرى كىشىگىرىم كىتاپتار شىعارىپ ءجۇرسىز، ماقساتىڭىز نە؟

- ماقساتىمىز ەكى-اق نارسە - قازاقتىڭ نامىسىن وياتۋ جانە رۋحىن جوعالتپاۋ.

- سول نامىستى وياتا الدىڭىزدار ما، جالپى، قازىرگى كەزدە كىتاپتار شىعارۋ ارقىلى قوعامدىق پىكىر قالىپتاسىرۋ مۇمكىن بە ەكەن؟

- نامىستى وياتا الدىق پا، جوق پا، بۇل اپپاراتپەن انىقتايتىن دۇنيە ەمەس قوي. بۇل جۇمىستاردى ۇزدىكسىز جۇرگىزۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. سەبەبى قانشا جىل ەزگىدە بولعان ۇلتتىڭ رۋحىن كوتەرۋ - ستراتەگيالىق جۇمىس.

- ساياساتپەن اينالىسۋ «اتىڭ شىقپاسا جەر ورتە» دەگەنمەن بىردەي، «ساياسات - لاس نارسە» دەيتىن كوپشىلىك پىكىرىنە ايتار ءۋاجىڭىز قانداي؟

- مەن وعان تۇبەگەيلى قارسىمىن. جالپى، ساياسات دەگەنىمىز - الدىڭا قويعان ماقساتتارىڭا جەتۋ جولىنداعى قولدانىلاتىن ايلا-تاسىلدەر. ءوزىڭنىڭ تۋعان ۇلتىڭا پايدا اكەلەتىن ىسپەن اينالىسۋدان ارتىق ءارى قاسيەتتى جۇمىس جوق. وكىنىشكە قاراي، كەيبىر ساياساتكەرلەر ءوز ماقساتتارىنا جەتۋ جولىندا لاس ارەكەتتەرگە، ساتقىندىقتارعا بارىپ جاتادى. ءسىزدىڭ ايتىپ وتىرعانىڭىز، وسىنداي كەلەڭسىزدىكتەردەن قالىپتاسقان پىكىر دەپ ەسەپتەيمىن.

- ساياساتتان باسقا قانداي شارۋالارمەن اينالىساسىز، ءحوببيىڭىز؟

- مەن ءپىلدىڭ كىشكەنتاي مۇسىندەرىن جيناۋمەن اينالىسامىن. قازىر ولاردىڭ سانى 300-گە جۋىقتادى. باسقا مەملەكەتتەرگە شىققانىمدا ارنايى ساتىپ الامىن، كەيبىرەۋىن شەتەلدىك دوستارىم جىبەرگەن. سونىمەن قاتار جابايى دەمالعاندى جاقسى كورەمىن. مىلتىق ۇستاپ، اڭعا شىققاندى ۇناتامىن.

- جابايى دەمالىستارىڭىزدىڭ بىردە-بىرەۋىن شەتەلدە وتكىزگەن جوقسىز با؟

- وسىدان ەكى جىل بۇرىن، 54 جاسىمدا وتباسىممەن تايلاندقا بارىپ دەمالدىم. جۇمىس بارىسىمەن، باسقا دا جاعدايلارمەن 120-دان استام ەلدى كورىپپىن. ايەلىمە «سەن دە ەل كور، جەر كور» دەپ، تاي ەلىنە ارنايى بارعان ەدىك.

- مانساپتى جاقسى كورەسىز بە؟

- جوق. مەن مىناداي نارسەلەردى سۋقانىم سۇيمەيدى: ءبىرىنشىسى - بايلىق. ارينە، ماتەريالدىق مۇمكىنشىلىكتىڭ بولعانى دۇرىس، الايدا بايلىقتىڭ سوڭىنا تۇسكەن ادام قۇرىپ كەتەدى. ەكىنشىسى - شەن-شەكپەن، اتاق-داڭق. بۇل بالانىڭ ويىنى سياقتى كورىنەدى. ءۇشىنشىسى - وسى مانساپقورلىق.

- وزىڭىزگە لاۋازىمدى قىزمەتتەر ۇسىنعان كەزدەر بولدى ما؟

- ارينە، بيلىك تاراپىنان دا، باسقا جاقتان دا شاقىرتۋلار بولدى. ءازىل ەسەبىندە ايتايىن، مۇمكىن، ماعان ءبىر قىزمەتتى بەرسە، ءبىراز جەرگە باراتىن شىعارمىن. مىسالى، ءتىل كوميتەتىن سەنىپ تاپسىرىپ جاتسا.

- «اتاققۇمار ەمەسپىن» دەپ قالدىڭىز، دەگەنمەن سىزگە دە قۇرمەت كورسەتىلدى عوي. وسىلار تۋرالى ايتىپ وتسەڭىز.

- كەڭەس وكىمەتى كەزىندە قاراقۇم، قىزىلقۇمداردى جاياۋ ءوتىپ شىققانىم ءۇشىن د.قوناەۆتىڭ قولىنان ماقتاۋ قاعازىن الدىم. سونىمەن قاتار 1994 جىلى اقش-تىڭ تەحاس شتاتىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى دەگەن

اتاققا يە بولدىم. تاۋەلسىزدىكتىڭ 15 جىلدىعىندا قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى اتاعى بەرىلدى. جانە بىلتىر ءتىل كوميتەتى «ءتىل جاناشىرى» دەگەن توسبەلگى تارتۋ ەتتى. بۇل ماراپاتتارعا ەشقاشان ۇيالىپ كورگەن ەمەسپىن.

- ءوزىڭىزدى تانىمال ازامات دەپ ەسەپتەيسىز بە؟

- كۇنىنە كوشەدە بەس كىسى سالەم بەرىپ جاتادى. جانە بارلىعى دا «ءسىزدىڭ پىكىرلەرىڭىزدى قولدايمىن» دەپ جىلى لەبىزدەرىن ءبىلدىرىپ جاتادى.

- ال وسى تانىمالدىلىقتىڭ ءسىز ءۇشىن پايداسى بار ما؟

- مىناداي قىزىق وقيعالار بولعان. بىردە بازاردا ءبىر جىگىت توقتاتىپ الىپ، «ءسىز دوس ەمەسسىز بە؟ مىناۋ - مەنىڭ سىزگە كيگىزگەن كويلەگىم» دەپ جەيدە تارتۋ ەتكەنى بار. اۆتوبۋستان تۇسەتىن ۋاقىتتا كوندۋكتور جىگىتتىڭ «اعا، سىزدەن اقشا المايمىن» دەپ 50 تەڭگەمدى الماي قويعانى بار. وسىنداي قىزىق جاعدايلار كوپ كەزدەسەدى. بىراق مۇنى مەن پايدا كوردىم دەپ ايتا المايمىن.

- بىرەۋگە ەرىكسىز وتىرىك ايتىپ، ەرىكسىز الداۋعا تۋرا كەلگەن جاعداي باسىڭىزدان ءوتتى مە؟

- ءبىز دە پەندەمىز، سوندىقتان ونداي قاسيەتتەر مەنىڭ دە باسىمنان وتكەن شىعار.

- اڭگىمەڭىزگە راقمەت.

اڭگىمەلەسكەن جارقىن تۇسىپبەكۇلى،

«الاش ايناسى» گازەتى، 31.07.2009