باۋىرجان جاقىپ. داۋىلپاز اقىن
قازاق پوەزياسىنىڭ كوكجيەگىن كەڭەيتكەن ايگىلى اقىن ساكەن يماناسوۆ اعامىزدىڭ ومىردەن وتكەنىنە دە ايدان استام ۋاقىت ءوتىپتى.
كوزى تىرىسىندە-اق ومىرشەڭ ولەڭدەرى وقىرمان جۇرەگىنەن مىقتاپ ورىن العان اقىننىڭ ەكىنشى ءومىرى - پوەزياسى حالىقپەن بىرگە جاساي بەرەرى ءسوزسىز.
تومەندە اقىن، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى باۋىرجان ءومىرجانۇلى جاقىپتىڭ ساكەن قۇسايىنۇلىنىڭ 70 جاسقا تولۋ مەرەيتويىندا اقىن شىعارماشىلىعى حاقىندى جاساعان بايانداماسىنىڭ تولىق نۇسقاسىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز.
Abai.kz
اقىن، عالىم، الدە مالشى بولارمىن،
كىم بولسام دا تاقپاس ەشكىم وعان ءمىن.
كىم بولسام دا جانى تازا، سانالى
ۇلى بولام قوعامنىڭ!
- بۇل سوناۋ 1956 جىلى باسپا بەتىن كورگەن 18 جاسار ءجاسوسپىرىمنىڭ «كىم بولام» اتتى تۇڭعىش ولەڭىنىڭ جولدارى. سونداعى «اقىن» دەگەن العاشقى ءسوزدى ونىڭ اۋزىنا اللا سالعان- اۋ! سول بوزبالا بۇگىندە جەتپىس اسۋدى باعىندىرعان، قازاقتىڭ كورنەكتى اقىندارىنىڭ ءبىرى - ساكەن يماناسوۆ ەدى. اقىن بولعاندا دا، نەبىر الماعايىپ زامانداردى باستان كەشسە دە، قوعامداردىڭ الماسۋىن، عاسىرلاردىڭ توعىسىن، جاڭارعان ەل كەلبەتىن كورسە دە شىندىقتى قاقىراتا قاق ءتىلىپ ايتاتىن، تۋراشىل، ءورشىل، ازاماتتىق دىڭگەگىن وزگەرتپەگەن اقىن. بۇل ونىڭ تۋىپ- وسكەن ورتاسىنان، العان تالىمىنەن، قازاق دەگەن حالىقتىڭ قايسار نامىسىن بويىنا سىڭىرگەندىگىنەن دە بولار.
قازاق پوەزياسىنىڭ كوكجيەگىن كەڭەيتكەن ايگىلى اقىن ساكەن يماناسوۆ اعامىزدىڭ ومىردەن وتكەنىنە دە ايدان استام ۋاقىت ءوتىپتى.
كوزى تىرىسىندە-اق ومىرشەڭ ولەڭدەرى وقىرمان جۇرەگىنەن مىقتاپ ورىن العان اقىننىڭ ەكىنشى ءومىرى - پوەزياسى حالىقپەن بىرگە جاساي بەرەرى ءسوزسىز.
تومەندە اقىن، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى باۋىرجان ءومىرجانۇلى جاقىپتىڭ ساكەن قۇسايىنۇلىنىڭ 70 جاسقا تولۋ مەرەيتويىندا اقىن شىعارماشىلىعى حاقىندى جاساعان بايانداماسىنىڭ تولىق نۇسقاسىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز.
Abai.kz
اقىن، عالىم، الدە مالشى بولارمىن،
كىم بولسام دا تاقپاس ەشكىم وعان ءمىن.
كىم بولسام دا جانى تازا، سانالى
ۇلى بولام قوعامنىڭ!
- بۇل سوناۋ 1956 جىلى باسپا بەتىن كورگەن 18 جاسار ءجاسوسپىرىمنىڭ «كىم بولام» اتتى تۇڭعىش ولەڭىنىڭ جولدارى. سونداعى «اقىن» دەگەن العاشقى ءسوزدى ونىڭ اۋزىنا اللا سالعان- اۋ! سول بوزبالا بۇگىندە جەتپىس اسۋدى باعىندىرعان، قازاقتىڭ كورنەكتى اقىندارىنىڭ ءبىرى - ساكەن يماناسوۆ ەدى. اقىن بولعاندا دا، نەبىر الماعايىپ زامانداردى باستان كەشسە دە، قوعامداردىڭ الماسۋىن، عاسىرلاردىڭ توعىسىن، جاڭارعان ەل كەلبەتىن كورسە دە شىندىقتى قاقىراتا قاق ءتىلىپ ايتاتىن، تۋراشىل، ءورشىل، ازاماتتىق دىڭگەگىن وزگەرتپەگەن اقىن. بۇل ونىڭ تۋىپ- وسكەن ورتاسىنان، العان تالىمىنەن، قازاق دەگەن حالىقتىڭ قايسار نامىسىن بويىنا سىڭىرگەندىگىنەن دە بولار.
1937 جىلى ەلدىڭ قايماعى، ءىلياس، ساكەن، بەيىمبەتتەر سياقتى الاشتىڭ تالاي ارداقتىلارى سۇرقيا ساياساتتىڭ قۇربانى بولىپ، اتىلىپ، اسىلىپ كەتتى. 1938 جىلى تالدىقورعاننىڭ ۇيگەنتاس اۋدانىنا قاراستى تالدىبۇلاق اۋىلىندا حالىق جاۋى اتانعان قۇسايىن اكە مەن جۇپار انانىڭ شاڭىراعىندا دۇنيەگە كەلگەن نارەستەگە ەل- جۇرت ساكەن دەپ ات قويدى. جازىقسىز جاپا شەككەن ساكەن سەيفۋللين رۋحىن قۇرمەت تۇتقاندىقتىڭ بەلگىسى بولار.
كەيىننەن، بالا كەزىندە ءنۇسىپ اعاسىنىڭ ارتىنان ەرىپ، ول تاستاعان جۇگەرى ءدانىن جەردەن تەرىپ جەپ، جاياۋلاتىپ اتا قونىسىنا ورالعان كەزىن اقىن بىلايشا ەسكە الادى:
«...تالدىبۇلاقتان ءبىز 1943 جىلدىڭ جازعاسالىمىندا، مەن ەس ءبىلىپ قالعان كەزدە الاكولگە قاراي شۇبىرعان الدەبىر بوسقىندارعا ىلەسىپ، اتا جۇرتىمىزعا قايتا ورالعان بولاتىنبىز. وتان سوعىسىنىڭ ەس جيدىرماي تۇرعان كەز، قار قالىڭ ەكەنى دە ەسىمدە قالىپتى. قىڭقىلداپ جىلاي بەرگەن مەنى ءنۇسىپ اعام الداپ- سۋلاپ جەتەلەپ العان. شەشەمنىڭ قولىندا ءبىر جارىم جاسار قارىنداسىم بار. قارعا ادام جەر مۇڭ بولىپ، قويشى ايتەۋىر، اتتى كىسىگە جارتى كۇندىك،قازىرگىدەي اۆتوكولىكتەرگە ءبىر ساعاتقا جەتەر- جەتپەس جەرگە جولشىبايعى ءار اۋىلعا ءبىر قونا ءجۇرىپ، جاياۋلاپ- جالپىلاپ ون شاقتى كۇن دەگەندە بارىپ «تالاپكەرگە» دە اياق ىلىكتىرىپ ەدىك. جول بويى كورگەن قورلىق، تارىعۋ، تورىعۋ، اشتىقتىڭ، جالاڭاشتىقتىڭ ازابى دەگەندەردى اۋىزعا دا الىپ جاتقان جوقپىن. ول ءوز الدىنا ءبىر حيكايا»...
4 - 5 جاسار بالا ساكەن مەكتەپ ەسىگىن اشپاي جاتىپ- اق تالاپتانىپ ءوز بەتىنشە حات تانىدى. وزىنەن ون جاس ۇلكەن اعاسى ءنۇسىپ گازەت- جۋرنالداردى كوپ وقيدى ەكەن. ءارى اۋداندىق گازەتكە حابار- وشار جازىپ تۇراتىن كورىنەدى. ساكەن دە اعاسىنا ەلىكتەپ، اۋداندىق «كولحوز تۋى» گازەتىن وقيتىن دارەجەگە جەتەدى.
مەكتەپكە بارادى. ول كەزدە ەلدىڭ ءبارى پەشكە قامىس جاعادى ەكەن. ءنۇسىپ اعاسى ءبىر كۇنى ەكى شانا قامىس شاۋىپ اكەلىپ، ىنىسىنە ءبىر بالانى قوسىپ، اۋدان ورتالىعىنا اپارىپ ساتىپ، سودان تۇسكەن 50 سومعا دۇكەننەن «مىڭ ءبىر ءتۇن» كىتابىن ساتىپ الۋعا جۇمسايدى.
«مىڭ ءبىر ءتۇننىڭ» ەكى تومى ەلۋ سوم. سولاردى ساتىپ الا سالا، كارىنىمىزدىڭ اشىپ شۇرىلداعانىنا قاراماي، قاسارىسقان قالپىمىزدا ايداپ وتىرىپ اۋىلعا قايتتىق.
ۇيگە كەلگەندە: «ءبىر كىتاپ تا جەتەر ەدى عوي، ەكىنشىسىنىڭ ورنىنا ءبىر شاي المادىڭدار ما ؟ - دەپ شەشەمىز كۇڭكىلدەپ، رەنىش ءبىلدىرىپ ءجۇردى»... دەپ ەسكە الادى ساكەن اعا.
سودان اۋىل قاريالارىنا كۇندە كەشكىسىن شامنىڭ كۇڭگىرتتەۋ جارىعىمەن بالا ساكەن «مىڭ ءبىر ءتۇندى» وقيدى. ونىڭ «مىڭ ءبىر تۇننەن» باستاعان سول كىتاپقۇمارلىعى ارقاسىندا كەيىن س.كوبەەۆتىڭ «ورىندالعان ارمان»، «بارون ميۋنحاۋزەننىڭ باستان كەشكەندەرى»، «توم سويەردىڭ باستان كەشكەندەرى»، م. شولوحوۆتىڭ «كوتەرىلگەن تىڭ»، «سىرلى ارال»، «قازىنا ارالى»، «كازاحسكيە نارودنىە سكازكي»، م.اۋەزوۆتىڭ «اباي جولى» كىتاپتارىن وقۋدىڭ مۇمكىندىگى تۋادى. مىنە ادەبيەت اۋىلىنا ساكەن اقىن وسىلاي كەلەدى.
اقىننىڭ ادەبيەتكە كەلۋىنە تۇيىتكىل بولعان تاعى ءبىر- ەكى جايتتى ايتپاي كەتۋگە بولماس. ونىڭ اناسى جۇپار مارقۇم ءسوز اراسىنا ۇدايى ناقىل قوسىپ، ماقال- ماتەلمەن ارلەپ، مانەرلەپ سويلەۋدى ۇناتاتىن جان ەكەن. سونداي- اق اقمولدا دەگەن زيالى ءبىر ادامنىڭ بۇرىنعىلار ايتىپتى دەيتىن اڭىز، قيسسالارىن قۇلاق قۇرىشى قانعانشا تىڭداپ وسەدى.
«اكەمىزدىڭ ەسكى تونىن ورانىپ، ۇلكەندەردىڭ سىرت جاعىن الىپ مەن دە ءسوز تىڭداۋدان جالىقپايتىن ەدىم. «ءاي ساكەن ۇيقىڭ كەلدى عوي، بارىپ جاتپايسىڭ با؟» - دەپ قوياتىن اكەمىز وقتىن- وقتىن. مەن ۇندەمەيمىن، بىراق لىپ ەتىپ تۇرىپ كەتە قويمايمىن. سونى سەزگەن اقمولدا جارىقتىق: «وسى بالانىڭ زەيىنى ۇنايدى ماعان، تيىسپەڭىز، تىڭداسىن! - دەپ باسىمنان جىلى سيپاپ قوياتىن-دى»، - دەپ ەسكە الادى ساكەن اعا.
التىنشى كلاستا وقىپ جۇرگەندە وزىمەن بىرگە وقيتىن چەشەن بالاسى سۇلانبەك شاميلحانوۆ «قازاقستان پيونەرى» گازەتىنەن وزىنە كەلگەن قىزىل الا كونۆەرتكە سالىنعان حاتتى كورسەتەدى. وعان قاتتى قىزىققان بالا ساكەن دە «قازاقستان پيونەرىنە» ولەڭ جىبەرەدى. اتاقتى جازۋشى سانسىزباي سارعاسقاەۆتان جاۋاپ حات تا الادى. بۇل دا ءبىر باسپالداق ەدى.
ءاربىر ادەبيەتكە كەلگەن جان تەكتەن - تەككە كەلمەيدى. ال تابيعي تۋما تالانت بولسا، ونىڭ ءسوز ونەرىنە اۋەستىگى دە ەرتە تانىلادى، ەرتە بىلىنەدى. ساكەن اعانىڭ بالالىق، جاستىق شاعىندا كورگەن- بىلگەندەرىنىڭ قاي- قايسىسىن ەستىسەڭ دە، ونىڭ ءجۇرىپ وتكەن جولى ايتەۋىر ءبىر تۇستا اقىندىق اۋىلىنا كەلىپ ات باسىن تىرەيدى.
مىنا ءبىر ەستەلىك اسا قىزىقتى: «ءبىزدىڭ اۋىلدا ۇلكەن- كىشى،كارى- جاس دەمەي، جۇرتتىڭ بارىنە سىيلى، جالپىعا جۇعىمدى وماردىڭ راقىمى دەيتىن اق ساقالدى ادام بولدى. ءان مەن كۇيگە اۋەس، ولەڭ ايتىپ، دومبىرا تارتاتىن، قىسقاسى ونەر اتاۋلىعا ۇيىرسەك بالا كورسە، ۇيىنە شاقىرىپ، قوشەمەتتەپ، قولپاشتاپ، ءاردايىم قامقورلىق جاساپ جۇرەتىن ادەتى بولۋشى ەدى. اۋدان دارەجەسىندەگى لاۋازىمىنىڭ اجەپتاۋىر ەكەندىگىنە قاراماي (مەن جوعارى كلاستاردا وقىپ جۇرگەندە ول كىسى اۋاتكوم توراعاسى بولاتىن), ەندى- ەندى ولەڭ جازا باستاعان، ءبىرلى- ەكىلى شۋماعى اۋداندىق گازەتتە جاريالانىپ جۇرگەن مەنى ول ءبىر كۇنى ءوز قاسىنا شاقىرتىپ الدى. الگى ءالجۋاز شىعارمالارىمدى ادەيى بولەك ساقتاپ قويعان ەكەن، كوتەرە سويلەپ، ابىرويلى بولۋىما تىلەك بىلدىرە وتىرىپ، بىرقاتار كوكەيگە قونىمدى پىكىرىن دە ايتتى. قاعازدارىن اقتارىپ وتىرعاندا سۋسىپ جەرگە تۇسكەن ءبىر سۋرەتتى ەدەننەن كوتەرىپ الدىم. سۋاعارىندا بارماقتاي مۇرتى بار، سۇستىلاۋ كەلگەن كەلبەتتى ادامنىڭ سۋرەتى ەكەن. سىرتىنداعى ەكى جول ارناۋ ولەڭدى وقىپ ۇلگەردىم،
سونداعى:
اياۋلى باۋىرىم راقىم،
جانىما جان ەڭ تىم جاقىن...-
- دەگەن سوزدەرى مەن «ءىلياس جانسۇگىروۆ»، دەپ قويىلعان قول ءالى كۇنگە دەيىن كوز الدىمدا. راقاڭ اقساقال قالت قيمىلداپ، قولىمداعى سۋرەتتى ءبىر قاعازدار اراسىنا تىعا سالىپ: بۇنىڭ ساعان كەرەگى جوق، بىلمەيسىڭ !»- دەپ جۋىپ- شايعان بولدى.
سويتسەك ول كەزدە ءىلياس اعا ەسىمىن اتاۋعا بولماعان ەكەن عوي. ول «حالىق جاۋى» اتالىپ، سوناۋ سۇراپىل دا سۇرقيا جىلداردىڭ قۇربانى بولىپ كەتكەن ەكەن دە، شىعارمالارى وقۋلىقتان الىنىپ، كىتاپحانالاردان قۋىلعان ەكەن.
«مەن، بالكي ءىلياس جىرلارىن ونسىز دا ءسۇيىپ وقۋىم مۇمكىن- اۋ، بىراق راقىم اقساقالدىڭ قولىنان كورگەن ەڭ العاشقى سول سۋرەتتىڭ دە ايرىقشا اسەرى بولعانى اقيقات ەدى.
... وسى كۇنى ويلايمىن، راقاڭ اقساقال ماعان الدە سول سۋرەتتى بايقاماعان-سىپ وتىرىپ، ادەيى كورسەتتى مە ەكەن دەپ تە . مەنىڭ ولەڭ جازا باستاعانىمنان حابارى بار، كەزىندە مۇحتار اۋەزوۆ، ءىلياس جانسۇگىروۆتەرمەن دامدەس بولعان، قاستارىنا ، ەرگەن اقىلگوي قارت كوزى قانىعا، قۇلاعى ەستي بەرسىن، ءتۇبى كەرەگى بولار دەپ ويلاعان شىعار.»
جالپى ءاربىر اقىننىڭ ءوزى ءپىر تۇتاتىن اقىندارى بولادى. ساكەن يماناسوۆ ءۇشىن سونداي ۇستازدىڭ ءبىرى، كوزى كورمەسە دە، شىعارماسىن ىزدەپ ءجۇرىپ وقىعان ءىلياس جانسۇگىروۆ ەكەنى داۋسىز.
تۇراتىن اسپانى دا بۇركىپ ولەڭ،
وسى، دوس، جانسۇگىروۆ جۇرتى دەگەن،
اناۋ عوي اساۋ وزەن اقسۋ اتتى،
القىنىپ، الىس بارىپ كۇركىرەگەن.
شەتىنەن - ارۋى ما، نار ۇلى ما، -
شالدىققان ءىلياس - جىر شالىعىنا،
ەستىلىپ تۇرعانداي- اۋ ماتاي جاقتان
مولىقباي قوبىزىنىڭ سارىنى دا.
كوپتەن- اق كورسەم دەۋشى ەم كەزىگىپ ءبىر،
اقسۋىم، ەندىگىسىن وزىڭ ۇقتىر!
ايتەۋىر، ءىلياستاي اۋليە لەپ
اينالا ءاربىر ۇننەن سەزىلىپ تۇر -
- دەپ تەبىرەنگەن اقىننىڭ اسقاق داۋسىندا قازاقتىڭ قارا ولەڭىنىڭ قۇلاگەرىنىڭ اسەرى جوق دەپ ايتا المايسىز.
بىراق ساكەن اقىن ولەڭ الەمىندەگى ءوز جولىن ىزدەدى، ءوز سۇرلەۋىن قالىپتاستىردى، ءوز قولتاڭباسىن تايعا تاڭبا باسقانداي ايقىنداپ بەرۋگە بار كۇش- جىگەرىن، ءبىلىم- پاراساتىن، اقىل- قايراتىن جۇمسادى. ونىڭ باستى كەيىپكەرى - حالىق. ول ەلدىڭ اتىنان ءسوز الدى. مىنە، جارتى عاسىردان استام ۋاقىت قازاقتىڭ نامىسىن جىرتىپ، ۇلتتىڭ مۇڭىن مۇڭداپ، جىرىن جىرلاپ كەلەدى. سونىڭ قاي- قايسىسىندا دا اسا ءبىر اسقاق ادۋىندى، كەڭ تىنىستى، ءورشىل ۇنمەن قازاق بالاسىنىڭ ءسوزىن سويلەدى. باتىل ايتتى، باتىرا ايتتى. تاۋسىلا، تۇگەسىلە جىرلادى. كەيدە ورىستىڭ ۇلى اقىنى سەرگەي ەسەنين سياقتى ءوز جىرلارىندا انتەك مىنەز، تەنتەك تەگەۋرىن دە كورسەتتى. كەيىن بىرتە-بىرتە ۇلى اباي باباعا جۇگىنىپ، ءار قازاقتىڭ ىشىندەگى شەر بوپ قاتقان شەمەن قايعىسى مەن مۇڭىن، ارى مەن ادالدىعىن ارشىپ كورسەتە ءبىلدى.
الپىسىنشى جىلدارى قازاق پوەزياسىنا كەلگەن جۇلدىزدى شوعىردىڭ ىشىنەن ءوز ورنىن تابا ءبىلدى. اقىننىڭ وزىنە جۇگىنسەك، ول بىلاي دەيدى:
«اۋمالى- توكپەلى دۇنيەدە ءار كەزەڭ، ءاربىر ءداۋىردىڭ ءوز كەلبەتىنە عانا لايىق كوركەم ءسوزى، سول تۇسقا قۇت بوپ دارىعان قۇنارلى پوەزياسى بولادى. بۇل رەتتە وتكەن عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسى قازاق ولەڭى ءۇشىن مەيلىنشە قۇت- بەرەكەلى، ناعىز عانا اق- تۇيەنىڭ قارنى اقتارىلىپ بەرگەن جىلدار بولىپ ەدى دەسەك، تۇك تە قاتەلەسپەيمىز. سول جىلدارى ءبىرىنىڭ وكشەسىن ءبىرى باسا، قاتارلاسا، قاپتالداسا كەلىپ، «بەس جاس - بەل قۇرداس» دەرلىك ءبىر توپ سايدىڭ تاسىنداي تالانتتى اقىندار الماتىدا توعىسىپ جاتتى. بىرىمەن ءبىرى جارىسقانداي، اۋىزدىعىن شايناعان اساۋدىڭ باسىمەن الىسقانداي بولىپ ادەبي ورتاعا جان بىتىرە كەلگەن بۇل توپتىڭ ەل كوڭىلىن ەلەڭ ەتكىزبەۋى ءتىپتى دە مۇمكىن ەمەس ەدى. توقاش بەردياروۆ، تولەۋجان يسمايلوۆ، عافۋ قايىربەكوۆ، ءىزتاي مامبەتوۆ، قابدىكارىم ىدىرىسوۆ، ەركەش يبراھيم، انۋاربەك دۇيسەنبيەۆ، ءشامىل مۇحامەتجانوۆ، مۇقاعالي ماقاتاەۆ، ساعي جيەنباەۆ، وسپانحان اۋباكىروۆ، جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ ، قۇداش مۇقاشەۆ، ادىلبەك ءابايدىلدانوۆ، ولارعا ىلەسە بەكەن ابدىرازاقوۆ، قوسجان مۇسىرەپوۆ، ءجۇسىپ قىدىروۆ، تولەگەن ايبەرگەنوۆ، مەڭدەكەش ساتىبالديەۆ، سابىرحان اسانوۆ، كوزى تىرىلەردەن قادىر مىرزاليەۆ، تۇمانباي مولداعاليەۆ، وسى ءبىر تۇستا ءبىز دە بار بولساق كەرەك، ەركىن ءىبىتانوۆ، قاستەك بايانباەۆ، وتەجان نۇرعاليەۆ، فاريزا وڭعارسىنوۆا، مارفۋعا ايتحوجينا بولىپ، قازاق پوەزياسىنىڭ زەڭگىر كوگىنە ءبىر شوعىر جۇلدىزداي جاپىرلاسا بارىپ ورنالاسقان بولاتىن، سول ورىندارىندا ماڭگى تۇراقتاپ قالا دا بەردى.
بۇلار جاي كەلگەن جوق، ولەڭ ولكەسىنىڭ ىرگەسىن بيىكتەتە، كەرەگەسىن كەڭەيتە، اۋقىم- ءورىسىن ۇلعايتا ءوسىرىپ، بۇرىن- سوڭدى بولىپ كورمەگەن تىڭ سەرپىن، تەگەۋرىندى ەكپىنمەن اينالانى سانگە بولەپ، ساۋلەگە وراپ، جارقىرىتا كەلگەن ەدى.»
وسى توپتىڭ ىشىندە ارينە، ساكەن يماناسوۆ تا بولدى. ول گازەت- جۋرنال بەتتەرىنەن ويىپ ورىن الىپ، الپىسىنشى جىلداردىڭ باسىندا «جاس قانات» اتتى ۇجىمدىق جيناق ارقىلى ادەبيەت ەسىگىن اشتى. كەيىن «تۋعان اۋىلىم»، «اق ايدىن»، «اقداريعا»، «جايدارمان»، «عاشىق دۇنيە»، «جىر داۋرەن»، «عاشىقپىن ساعان»، «التىن ايماق»، «بەل- بەلەس»، «ادىرنا»، «جەبە»، «الاكولىم- ايدىنىم»، «ار الدىندا»، ت.ب. بىرنەشە ولەڭ كىتاپتارىن، تاڭدامالى شىعارمالارىنىڭ ءبىر تومدىق، ەكى تومدىق، بەس تومدىدىقتارىن بىرىنەن سوڭ ءبىرىن جارىققا شىعاردى. ول ءوزىنىڭ ازاماتتىق كوزقاراسىنىڭ تۇراقتىلىعىمەن، ەكپىنى قاتتى بۋىرقانعان بۇلا جىرلارىمەن ادەبيەتتانۋشى، جىر سۇيەر قاۋىمنىڭ نازارىن اۋدارتتى.
سوناۋ 90- شى جىلدارداعى ءبىر ماقالاسىندا اكادەميك مۇحامەتجان قاراتاەۆ ساكەن پوەزياسىنا بىلاي باعا بەرىپتى:
«... اقىن قاي تاقىرىپقا بارماسىن، بارىندە ول (اۆتور) - ءوزى كەيىپكەر; ءوزى جىرلايدى، سىر شەرتەدى- شىندىقتى ايتادى، اقيقات شۋاعىنا بولەيدى. تۋعان ءۇي دەيسىڭ بە، اۋىل دەيسىڭ بە، بالالىق شاقتاعى ساۋىق- سايران، ات شابىس، بايگە دەيسىڭ بە، قۇربى-قۇرداس، سۇيگەن قىز، ماحاببات دەيسىڭ بە، جانعا سايا اسقار تاۋ مەن اياسى كەڭ الاكول دەيسىڭ بە، ءومىر جولىنداعى تاعدىر بەلەستەرىنىڭ سىناقتارى دەيسىڭ بە - وسىنىڭ ءبارى اقىننىڭ جۇرەگىندە ۇيالاپ، شابىتپەن شامىرقانىپ شىعادى دا وقىرمان جۇرەگىنە شۋاق شاشادى، ادالدىعىمەن ءتانتى ەتەدى.
ساكەن ولەڭدەرى جىگەر مەن قايراتقا، نازىكتىك پەن مولدىرلىككە تولى. ول بارىنشا اقتارىلىپ، كوڭىلىنە سىر بۇكپەي شىنايى شىندىقتى جازادى».
شىن مانىندە اقىن جانى اقيقاتتى اقتارىپ جايىپ سالادى، ءوزىن-ءوزى الداسپانداي قايرايدى، ومىردەگى جاعىمسىز جايتتاردى باتىل سىنعا الادى.
اكەمنەن دە ايرىلدىم - ولمەدىم،
شەشەمنەن دە ايرىلدىم - ولمەدىم
قاناتىمنان قايرىلىپ قانشاما،
ءجۇزىم كەتىپ، مايرىلدىم - ولمەدىم...
... ولمەس ەدىم - تاس توبەمنەن جاي ۇرسا،
كوكتەر ەدىم كوكتەمدەگى قايىڭشا.
ءبىرجولاتا ولەتىن- اق شىعارمىن،
مەنى بىرەۋ ولەڭىمنەن ايىرسا!...
نەمەسە
بۇرىسە قالىپ بۇرالقى يت كورگەن كەپتەردەي،
ءتىل قاتقان ەمەس كەمىتە كۇلىپ، كەكتەنبەي
ينەلىكتەي بوپ ءىلميىپ، ءىشىن بەرمەيتىن
اتاسىنىڭ كورىن يماناس قازىپ كەتكەندەي.
ۇرعاشىعا دا، قۇرباشىعا دا ۇقساماي،
كۇركەتاۋىقتىڭ مەكيەنى قۇساپ تۇك ساماي.
ۇنىڭنەن ۇركىپ، ۇدىرەيە قاراپ تۇراتىن
توقسان جاسىندا تەگەران بارعان چۋكچاداي.
* * *
ەڭسەم تۇگىلى، ەتەگىمدى جەلگە باستىرماي،
ءوزىم بار جەردە وزگەنىڭ جاعىن اشتىرماي،
پەندەنى بەتىمە قاراتىپ كورگەن جوق ەم مەن،
بەس توبەت كەلىپ بەتتەي المايتىن قاسقىرداي.
* * *
ادەتىڭ بە ۇلىق ەمەس ەلگە ۇرسۋ،
سەن دە مەنەن كۇتپەي-اق قوي كولگىرسۋ،
تازا بولسا - تازا شىعار كوڭىلىڭ،
ال بىزدىكى - اعىندى سۋ، ءمولدىر سۋ.
يماناسوۆ ولەڭدەرىنەن - ونىڭ شىڭدىقتى بەتكە ايتاتىن، ايتقاندا دا جەرىنە جەتكىزە ايتاتىن تۋراشىل مىنەزى كوزگە ۇرىپ تۇرادى. ونىڭ اقىندىق ەرەكشەلىكتەرىنىڭ ءبىرى دە - سول. ومىردە دە، ولەڭدە دە ەشكىمگە جالتاقتاماي، اقيقاتىن ايتىپ قاراپ وتىراتىن باتىلدىق قاسيەت دارالاپ تۇر ونى.
ساكەن اقىننىڭ تاعى ءبىر وزگەشەلىگى - وزىنە عانا ءتان سوزبەن سالعان سۋرەتتەر. بۇل تۋرالى اتاقتى اقىن ديحان ابىلەۆ تۇجىرىمى بىلاي ايشىقتالادى: «ساكەن سەرگەك سەزىمدى، قاناتتى دا العىر، وجەت اقىن. سول سەرگەك سەزىمدىلىكتى، قاناتتىلىقتى، وجەتتىكتى اسپاندا جاساپ، جىر قاناتىن سوندا قاعىپ، جەر الەمىنە عارىشتان قاراپ جازىپ جۇرگەن جوق. ءوز ورتامىزداعى، حالىقتىڭ قالىڭ ورتاسىنداعى اقىن. ءومىر سىرىن، اششىسى مەن تۇششىسىن جۇرەك سىرىنا ۇلاستىرىپ، ورنەكتەي بىلەتىن سۋرەتكەر اقىن ».
تاڭعى دۋمان قىزىپ بەردى ءداستۇرلى،
ءتۇنى بويى جاۋراپ شىققان تاس كۇلدى.
... وكپەلەتىپ كەتتى مە الدە ءتۇن سۇلۋ،
قاراعايدىڭ كىرپىگىندە جاس تۇردى.
* * *
جابىسىپ كۇزدىڭ سوڭعى ءبىر گۇلىنە،
شەگىرتكە شىرىلدايدى مىڭ بۇلىنە.
مىندەتىن بىتىرگەن كۇن قۇلاي كەتتى،
شەتكى ءبىر نار مايانى ۇڭگىدى دە.
مايالار شىنىمەن-اق نارعا ۇقساي ما،
قيمىلسىز قوزعالادى ارعى سايدا.
ءبىرىنىڭ قۋىسىنان كورىندى انە،
ۇيقىسىن قاندىرىپ اپ سارعىش اي دا.
* * *
باستالا دا قويماعان بورانى ءالى،
دومالادىق تومەنگە - دولانالى،
جالت قارادى تاۋلار دا، يىعىنان
سۋسىپ ءتۇسىپ اق جىبەك ورامالى.
بۇل دۇنيەگە اقىن كوزىمەن قاراعاندا عانا كورىنەتىن سۋرەتتەر. ول سۋرەتتەردى ءبارىمىز دە كورىپ جۇرگەن سياقتىمىز. بىراق سول كورىنىستەر ساكەن اقىننىڭ جۇرەك كوزىنەن وتكەندە عانا سونشالىقتى اسەرلى، سونشالىقتى اسەم كورىنىپ تۇر بىزگە.
ساكەن يماناسوۆ ولەڭدەرىنىڭ تاعى ءبىر وزگەگە ۇقساماس شىعارماشىلىق دارالىعىن ايقىندايتىن باستى قاسيەتتىڭ ءبىرى - ول وقىرماندى ولەڭدەرى ارقىلى ومىردەگى پەندەشىلىكتەن ارىلتۋى، جان تازارتاتىنداي ادالدىققا ۇندەۋى.
اقىن ءابىراش جامىشەۆ بۇل تۋرالى ءدال كورسەتە بىلگەن: «بىزگە كەرەگى: ادامداردىڭ ءبىر- بىرىنە ءىلتيپاتى عوي، تازالىق پەن تۋرالىق قوي، ادىلدىك پەن ىزگىلىك ەمەس پە؟! مىنە ساكەننىڭ دە بارلىق ولەڭىندە، بۇكىل جيناعىندا ايتپاعى وسىلار. اڭساۋ مەن ساعىنىش سازدارى دا، ازارلانۋ مەن ىزالانۋ دا، كەيدە تۋرا ايتىلاتىن سىن دا اقىننىڭ ايتسام دەگەن ويىنا جەگىلگەن. اۆتورمەن بىرگە ءاربىر وقۋشى دا ار ايناسى الدىندا تۇرعانداي. ىشتەن تۇلەۋ، تازارۋ، ارىلۋ مەن ارشىلۋ نيەتى بويدى دا بيلەپ، ويدى دا باۋراپ الارداي. شىعارمالارىنىڭ كۇشى دە، تۇتاستىق تانىتار سيپاتى دا وسىندا دەپ تۇجىرىمداۋعا بولادى».
ايتام ەندى...
ايتسام دەگەن ءسوزىم ەڭ،
دۇنيەگە قاراپ شىندىق كوزىمەن،
ار الدىندا مەن ءوزىمدى ءاردايىم،
دار الدىندا تۇرعانداي- اق سەزىنەم...
* * *
جۇرسەم بە ەكەن.
اسۋداي الىپ قاشقان،
اڭىراتا ءان سالىپ جالىقپاستان،
ورازبايلار سويىلىن
اقىندىقتىڭ،
ابايلىقتىڭ ارىنا دارىتپاستان.
* * *
كۇيبەڭدەگەن وزگەلەردەي،
كۇڭكىلى كوپ سوزگە ەرمەي،
وتەيىك تە قاسقيىپ،
ريزا بوپ بار باعاڭا،
تاڭداي تازا ارعا عانا
مىناۋ اپپاق باستى ءيىپ.
* * *
كەۋدەمنەن اساۋ اقسىن ءان،
ادىلەت، سەنىڭ كۇشىڭدەي.
ۇرپاققا سەنى تاپسىرام،
تۋىڭدى قولدان تۇسىرمەي.
دوستارىنا اڭقىلداعان ادالدىق پەن اقتىق، اق الماستاي جارقىلداعان كىسىلىك پەن پاكتىك، قازاقى نامىس پەن اقىن جۇرەگى كوككە كوتەرگەن ادىلەت تۋى، ەڭ باستىسى ازاماتتىڭ ار الدىندا ارىلۋى - ساكەن پوەزياسىنىڭ جىلدار بويى جەلىسى ۇزىلمەي كەلە جاتقان التىن ارقاۋى. سونىسىمەن دە ونىڭ داۋسى سونشالىقتى اسقاق، سونشالىقتى بيىكتەن ەستىلەدى. ءمارت كوڭىلدەن توگىلىپ تۇسەتىن ارلى اقىننىڭ تاكاپپار كوڭىلىنىڭ ادۋىندى جىرى مەن ءورشىل مىنەزىنىڭ وجەت سىرى سونىمەن دە بولەكتەنىپ، وقشاۋلانىپ تۇرادى.
وسى رەتتە: «قالاي بولعاندا دا ءوز باسىم ساكەن يماناسوۆتى كەڭ تىنىستى، كەمەل ويلى اقىن دەپ تانيمىن. ونىڭ بويىندا كوپ جانداردا بولا بەرمەيتىن تالانت بار. ول - ادالدىق تالانتى. «ادال بولۋ كەرەك» دەپ ايقايلاماسا دا، ساكەن جىرلارىنا سەنىپ، وقىرماننىڭ بىرگە تەبىرەنۋى دە وسى قاسيەتىنەن بولسا كەرەك»، - دەگەن اقىن فاريزا وڭعارسىنوۆا تۇجىرىمى ويعا ورالادى.
اقىن پوەزياسىنىڭ ايرىقشا تاعى ءبىر قىرى - ونىڭ ولەڭدەرىندەگى ىشكى ۇقساس قۋاتتىلىعى مەن ءبىر شۋماقتىڭ وزىندە سوزدەردى ويناتۋ ارقىلى اسا قۋاتتى ەكپىن مەن ىرعاققا قۇرىلعان لەپتى، شىمىر دا شىنايى تارماقتاردى ەركىن توگىلتۋ قابىلەتىنىڭ كاسىبيلىگى. «ايتايىن دەگەنىمىز، ساكەن يماناسوۆتىڭ وزىندىك قولتاڭباسىنا اينالىپ كەتكەن ىشكى ۇيقاستىڭ جاتىقتىعى سونشا، قازىر وسى امال دا ونىڭ كەيبىر قالامداستارىن قىزىقتىرا باستادى»، - دەپ جازعان ەكەن اقىن ءجۇرسىن ەرمان.
مىسالى:
نە كەرەك،
سەن ءبىر مىقتى،
مەن ءبىر مىقتى،
كەلدى دەپ ەكى مىقتى ەل دۇرلىكتى.
باستى الىپ الدىمىزعا باياعىداي،
تاستادىق جىلى جاۋىپ كولگىرلىكتى.
* * *
تىرلىكتىڭ بارشا مۇز، قارىنا دا،
ىزعارىنا دا ۇرىنسام,-
تۇردىم دەپ قانشا قۇزدا قۇلاما
ايتىپ ەدىم عوي بۇرىن سان ...
* * *
...كىم قالارى بەلگىسىز كىم شىعارى،
كوڭىل شىركىن ازىرگە تىنشىمادى.
وزبادى ما، وزدى ما ەلدەن كەۋدەم،
كولبەڭدەۋمەن كەلەدى ءبىر شىڭ ءالى.
* * *
الدىمىزدا اسۋسىز ءبىر شىڭ بارى،
ءبىر شىڭ بارى بەلگىلى، ءبىلسىن ءبارى،-
جەتەم دەۋمەن، اسىپ تا كەتەم دەۋمەن
قانشا بولدى، قۇداي- اۋ، قۇلشىنعالى.
مۇنداي ىشكى ۇيقاسقا قۇرىلعان قۋاتتى جىرلار - ساكەن اقىننىڭ كىتاپتارىندا كوپ-كوپ كەزدەسەدى. ونىڭ شىعارماشىلىق دارالىعىن ايقىندايتىن باستى كومپونەنتتەردىڭ ءبىرى دە سوندا جاتىر.
اقىننىڭ ماحاببات ليريكاسى دا وزگەشە سەزىم تولقىندارى مەن ويلى تەبىرەنىستەرگە تولى. ءومىردىڭ قىم - قۋىت كۇيبەڭى مەن كۇردەلى يىرىمدەرىنەن شارشاعاندا، ساكەن اقىن سۇلۋلىق پەرنەلەرىن باسىپ، كوڭىل كۇيىنىڭ بۇراۋىن كەلتىرىپ وتىراتىن سەكىلدى كورىنەدى ماعان..
ءبىرجان مەن سارا بەينەسىن سومداعان «ايتىس» پوەماسى مەن «اڭىراقاي»، «ءومىر مەن ءولىم»، «مىنا زامان - قاي زامان»، «الامان. ارعىماق. كۇيشى بالا» سياقتى تولعاۋلارى - اقىننىڭ ەپيكالىق كەڭ تىنىسىن، باۋىرىن جازا كوسىلە شاپقان ارعىماق شابىتىن ايقىندايتىن شىعارمالار.
سارىنى سارقىلمايتىن اعىستى ءانىم،
تۇراتىن كوز الدىمدا تانىس تاڭىم
جىرىما ءجيى ورالىپ جۇرگەن بۇگىن
الاكول - يتاكام دا، داعىستانىم!-
- دەپ جىرلايتىن ساكەن اقىن ءوزىنىڭ اتامەكەنىن گومەردىڭ، عامزاتوۆتىڭ
تۋعان جەرلەرىمەن تەڭدەستىرە شەبەر سۋرەتتەيدى. ونىڭ قالامىنان توگىلگەن جەر ءجانناتى - جەتىسۋ، تەگەۋرىندى تەنتەك وزەنى مەن ارىندى اقسۋ، تولقىنى جاردى ۇرعان ايالى الاكول تۋرالى جىرلارىنان تۋعان جەرگە، وسكەن ەلگە دەگەن ساعىنىش پەن ماحابباتتىڭ لەبى ەسەدى. الاكول تۋرالى ساكەن يماناسوۆتاي تەرەڭ ماعىنالى، باي مازمۇندى كوپ -كوپ جىرلار جازعان اقىن قازاقتا جوق تا شىعار. الاكول - اقىن ولەڭدەرىنىڭ قۋات الار ، شابىت شاقىرار ماڭگى باستاۋى ىسپەتتەس.
تالدىقورعان وڭىرىنەن شىققان ادىلبەك ءابايدىلدانوۆ، قۇداش مۇقاشەۆ سياقتى دارىندار تۋرالى اقىن ۇنەمى ايتىپ جۇرەدى.
سوناۋ ءبىر سەكسەنىنشى جىلدارى ولەڭگە كەلگەن ءبىر توپ جاس جازۋشىلار وداعىنا ءجيى بارۋدى داعدىعا اينالدىردىق. بىردە عابيت مۇسىرەپوۆتى، ەندى بىردە عابيدەن ءمۇستافيندى، ءابدىلدا تاجىباەۆتى، ءالجاپپار ابىشەۆتى، ءانۋار ءالىمجانوۆ پەن ولجاس سۇلەيمەنوۆتى، تاحاۋي احتانوۆ پەن ءابۋ سارسەنباەۆتى كورىپ سالەم بەرگەندى زور مارتەبە سانايتىنبىز. كەيدە جۇمەكەن، ساعي، قادىر، تۇمانباي اعالاردى كەزىكتىرەتىنبىز. اسقار سۇلەيمەنوۆكە جولىعىپ اڭگىمەسىن تىڭداپ، سول كىسىگە ەلىكتەيتىنبىز.
بىردە جازۋشىلار وداعىنان شىعىپ كالينين كوشەسىن بويلاپ كەلە جاتىپ، ساكەن يماناسوۆتى كەزىكتىردىك. ماڭعىستاۋلىق سۆەتقالي نۇرجانوۆ دەگەن اقىن دوسىمىز: «اۋ، بۇل - ساكەن يماناسوۆ قوي، اسا مىقتى اقىن عوي!»- دەپ قالدى. ەرتاي اشىقباەۆ، قايرات الىمبەك، باۋىرجان ۇسەنوۆ، مۇراتبەك وسپانوۆ، ءبارىمىز جامىراي سالەم بەردىك. ساكەن اعانىڭ اسا قاراپايىم ەكەندىگىن كوردىك. سول جەردەگى الماتى مەيرامحاناسىنداعى بۋفەتتەردىڭ بىرىنە بارىپ، ۇزاق اڭگىمەسىن تىڭداپ، ءبىر سەرپىلىپ قالعان ەدىك. كوپ سۇراق قويىپ جاتىرمىز. بارىنە جاۋاپ الدىق. بۇل مەنىڭ ساكەن اعامەن تۇڭعىش جولىعىسۋىم ەدى. كەيىن جىلدار وتە كەلە، ەرەكشە جاقىن ادامىمىزداي كورىپ كەتتىك...
«قازاق پوەزياسىندا «مەندەلەەۆ كەستەسى» بار بولسا، ساكەن سونىڭ ءبىر ۇياسىن بەكەم مەكەندەگەن اقىنداردىڭ ءبىرى»...- دەگەن اسقار سۇلەيمەنوۆتىڭ ءسوزى ءبىزدىڭ كوكەيىمىزدە ابدەن ورنىعىپ قالعان بولاتىن.
تالدىقورعان توڭىرەگىنەن شىققان جۇماتاي جاقىپباەۆ، ابەن داۋرەنبەكوۆ، عۇسمان جاندىباەۆ، ورداش كەندىرباەۆ، جاماۋ بۇقارباەۆ، قايرات الىمبەك، وتەپبەرگەن اقىپبەكوۆ، توقتاسىن سۇگىربەكوۆ، احمەت كەندىربەكوۆ، جومارت يگىمان، قۋات قايرانباەۆ، امىرە ءارىن سياقتى اقىنداردىڭ ساكەن اعانى ەرەكشە قۇرمەتتەيتىنىن دە كوزىمىز كورىپ جۇردىك.
ساكەن اعا ەشكىمگە ۇقسامايتىن سۇرلەۋىن سالىپ، قيالى- قۇزدى، بەلەس- بەلەس، اسۋ- اسۋ جولدارمەنەن ءجۇرىپ كەلەدى. قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرگەننەن كەيىن، الاكول اۋداندىق «كولحوز تۋى» گازەتىنەن باستالعان ەڭبەك جولىندا رەسپۋبليكالىق «لەنينشىل جاس»، وبلىستىق «جەتىسۋ»، «وكتيابر تۋى» گازەتتەرىندە، تالدىقورعان وبلىستىق پارتيا كوميتەتىندە، قازاقستان جازۋشىلار وداعىندا، «جازۋشى» باسپاسىندا، الماتى وبلىستىق اكىمدىگىندە ءارتۇرلى جاۋاپتى قىزمەتتەر اتقارعان. قازاقستاننىڭ حالىق دەپۋتاتى بولىپ تا سايلاندى. ەل الدىنداعى توككەن ماڭداي تەرىنىڭ، جۇرەگىنەن نوسەرلەتە توككەن جىرىنىڭ وتەۋى شىعار - قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، حالىقارالىق «الاش» ادەبي سىيلىعىنىڭ يەگەرى، الماتى وبلىسىنىڭ جانە ءۇشارال قالاسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى اتاندى. اقىننىڭ ورىس تىلىندە «سوزۆۋچيە»، «تەتيۆا» اتتى كىتاپتارى جارىق كوردى.
س. يماناسوۆتىڭ كوركەم اۋدارما سالاسىنداعى ەڭبەگى دە ايتارلىقتاي. ونىڭ تارجىمالاۋىمەن شىعىس شايىرى جالالاددين ءرۋميدىڭ، ورىس اقىندارى ۆ.ماياكوۆسكي، ا.كولتسوۆ، انگولا اقىنى اگوستينو نەتتو، ساحا م.ەفرەموۆ، قىرعىز ا.رىسقۇلوۆ، س.جۋسۋەۆتەردىڭ جىرلارى قازاق وقىرمانى جۇرەگىنە جول تارتتى.
ساكەن اعانىڭ جۋرناليستىك جازبالارى، ەستەلىك ەسسەلەرى، كوسەمسوز ماقالالارى دا اقىن جانىنىڭ اقيقاتىن بۇكپەلەمەي اقتارىپ سالاتىن اقجارما تۋىندىلار. ول نە جازسا دا ءوزىنىڭ زور، داۋىلپاز داۋىسىنىڭ بيىكتىگىن ءبىر دە تومەندەتپەي ەركىن قانات قاعادى، باتىل قالام تەربەيدى.
س.يماناسوۆقا جۇرەكجاردى ولەڭدەرىن ارناعان اقىندار دا از ەمەس. سولاردىڭ ىشىندە ماعان ساكەن اعانىڭ قالامداس ءىنىسى، اقىن بايبوتا سەرىكبايۇلى قوشىم- نوعايدىڭ مىنا ءبىر جىر جولدارى اقىن ساكەننىڭ بەينەسىن سونشالىقتى ءدال سۋرەتتەگەندەي كورىنەدى دە تۇرادى:
ماحامبەت دەر ەم، عاسىرىڭ باسقا،
ساۋىتسىز، جۇرگەن كويلەكپەن.
قاتتىراق ايتىپ جاسى قۇرداسقا،
تۇراسىڭ وكتەم سويلەپ سەن.
شىندىقتى جۇرتتىڭ ءبارى ۇناتقان با،
تىڭدايدى بىرەۋ ءسۇرتىپ تەر.
جانارىڭ وتكىر جالىن اتقاندا،
قۇلايدى تومەن كىرپىكتەر.
جارامساعى مەن جاعىمپازى كوپ،
ورتادا ءوڭىڭ بۇزىلىپ،
ءداۋىردىڭ داۋسىز داۋىلپازى بوپ،
وقيسىڭ جىردى كىجىنىپ...
ءبىزدىڭ قوعامعا دا، ۇلتىمىزدىڭ ۇياسى مەن جۇرتىمىزدىڭ قياسىنا دا الداسپانداي جارقىلداعان، اقسۇڭقارداي ساڭقىلداعان ساكەن اعانىڭ ءور مىنەز، وجەت داۋسى قاشان دا كەرەك!
مەرەي تويىڭىز قۇتتى بولسىن ، قادىرلى ساكەن اعا!
باۋىرجان جاقىپ،
فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ
دوكتورى، اقىن
Abai.kz
