امانگەلدى كەڭشىلىكۇلى. ءومىردىڭ بيىك اسپانى (باسى)
ءداۋىردىڭ سۇزگىسىنەن وتكەن ساناۋلى كىتاپتار عانا ءالسىن-ءالسىن سوعاتىن ۋاقىتتىڭ دۇلەي داۋىلىنا توتەپ بەرەدى. امال نەشىك، كۇنى كەشە عانا سۇيىكتى دوسىمىز بولعان توم-توم كىتاپتاردى دا مەزگىلدىڭ بورانى ۇشىرىپ اكەتىپ، ۇمىتىلىپ، سانامىزدان سىپىرىلىپ قالىپ جاتادى. ۋاقىت - قاتال سىنشى. ونەردىڭ ۇلى تالاپتارىنا جاۋاپ بەرمەسە، كەلەر ۇرپاقتىڭ كادەسىنە جاراماسا، ەسكەرتكىش ورناتىپ، قۇدايداي تابىنعان پىرلەرىمىزدى دە وتكىر قىلىشىمەن تۋراپ تاستايدى. تامىرىن تەرەڭگە جىبەرگەن الىپ بايتەرەكتەر عانا تۇك بولماعانداي بارىمىزگە سوناۋ اسپانمەن تالاسقان بيىكتەن قاراپ، ماڭگىلىكتىڭ حابارشىسىنداي جايقالىپ تۇرادى.
ءداۋىردىڭ سۇزگىسىنەن وتكەن ساناۋلى كىتاپتار عانا ءالسىن-ءالسىن سوعاتىن ۋاقىتتىڭ دۇلەي داۋىلىنا توتەپ بەرەدى. امال نەشىك، كۇنى كەشە عانا سۇيىكتى دوسىمىز بولعان توم-توم كىتاپتاردى دا مەزگىلدىڭ بورانى ۇشىرىپ اكەتىپ، ۇمىتىلىپ، سانامىزدان سىپىرىلىپ قالىپ جاتادى. ۋاقىت - قاتال سىنشى. ونەردىڭ ۇلى تالاپتارىنا جاۋاپ بەرمەسە، كەلەر ۇرپاقتىڭ كادەسىنە جاراماسا، ەسكەرتكىش ورناتىپ، قۇدايداي تابىنعان پىرلەرىمىزدى دە وتكىر قىلىشىمەن تۋراپ تاستايدى. تامىرىن تەرەڭگە جىبەرگەن الىپ بايتەرەكتەر عانا تۇك بولماعانداي بارىمىزگە سوناۋ اسپانمەن تالاسقان بيىكتەن قاراپ، ماڭگىلىكتىڭ حابارشىسىنداي جايقالىپ تۇرادى.
قالا قالىڭ ۇيقىعا كەتىپ، ءولى تىنىشتىق ورناعان تۇندەردە كەيدە مەنىڭ سونداي ۇلى كىتاپتارمەن سىرلاساتىن كەزدەرىم بار. جۇلدىزدارى سامالاداي جارقىراعان عاجايىپ تۇندە ءتاتتى قيالدىڭ قۇشاعىندا ماۋجىراپ، ماڭگىلىكتىڭ حابارشىسىنداي بولعان ۇلى اقىنداردىڭ جىرلارىمەن سىرلاسقاننان ارتىق نە قىزىق، قانداي عانيبەت بار مىنا جالعاندا؟ ولارمەن سىرلاسقانىمدا مۇلدە كۇتپەگەن سۇيىسپەنشىلىگىم ويانىپ، ۇلى ويلارعا جەتەلەگەن ارماندارىمنىڭ باقشاسىندا قاۋىزىن اشقان گۇلدەرى قايتا بۇرشىك اتىپ، پايعامبارلار عانا ءومىر سۇرەتىن جۇمباق الەمنىڭ اۋاسىمەن تىنىستاعانداي بولامىن. جۇرەگىمە قىمبات سەزىمدەرىمنىڭ شىراعىن جاققانى ءۇشىن ماحابباتىم مەن ريزاشىلىعىمنىڭ قۇرمەتىن بىلدىرگىم كەلگەن اقىنداردىڭ، وزىمىزدەن اۋمايتىن جۇمىر باستى پەندە بولعانىنا يلانا المايتىن سياقتىمىن. جو، جو، جوق، قانشا تىرىسسام دا مەن ولاردى قاراپايىم پەندەلەردىڭ قاتارىنا قوسا المايمىن. مەنىڭ كوزىمە ولار ومىردەگى ادىلەتسىزدىكپەن، جاۋىزدىقپەن، ەكىجۇزدىلىكپەن، توعىشارلىقپەن، دۇنيە-جالعاننىڭ بۇكىل زۇلىمدىعىمەن كۇرەسۋ ءۇشىن جەرگە جىبەرىلگەن اللانىڭ ەلشىسىندەي بولىپ ەلەستەيدى. ولاردىڭ جىرلارىندا - ادامدى جاراتقان الاپات رۋحتىڭ تاسقىنى مەن قۇدايلىق وتتىڭ ۇشقىنى بار.
ءومىردىڭ كولەڭكەلى وزەگىنەن سالقىن سامال سوعىپ، ونىڭ ايازى جانىمىزدى توڭدىرعاندا ءبىز سول ۇلى تۋىندىلاردىڭ وتىنا جىلىنامىز، مازداعان جالىنىنان قۋات الىپ، ونەردىڭ بيىك اسپانىنداعى ۇلى مۇراتتارعا ۇمتىلامىز. سودان سوڭ، باسىمىزدى دۋالاپ العان ونەردىڭ سيقىرىنا اربالىپ، كۇندىز كۇلكىمىزدەن، تۇندە ۇيقىمىزدان ايىرىلىپ، جانىمىز الاسۇرىپ، تىنىشتىق تاپپايدى.
نە سيقىر، قانداي قۇدىرەت بار ولاردىڭ ونەرىندە؟ جازعىرساڭىز ءوزىڭىز ءبىلىڭىز. ءومىردىڭ الاساپىرانىندا اداسىپ كەتپەۋىمە كومەكتەسىپ، ادامدىق سەزىمىمنىڭ سۇيەگىن توزدىرماي كەلە جاتقان ونەر تۋىندىلارىنىڭ قۇدىرەتىن مەن، اسپاننان تۇسكەن ءتورت كيەلى كىتاپتان كەم باعالامايمىن. قۇدايدىڭ ءسوزىن تەرەڭىرەك تانۋعا جول اشقان ول كىتاپتارمەن ءومىردىڭ اساۋ بەلەستەرىن باعىندىرىپ، اقىلىم تولىسا باستاعان شاعىمدا تانىسقانمىن. ال سول ۋاقىتقا دەيىن مەنىڭ وي-ساناما ىزگىلىكتى رۋحتىڭ نۇرلى ساۋلەسىن شاشىپ، ادامدى سۇيۋگە ۇيرەتىپ، اللانىڭ حيكمەتىن ۇعىندىرعان ونەر تۋىندىلارىنىڭ اسپاننان تۇسكەن كيەلى كىتاپتاردان نەسى كەم؟ ءارى-بەرىدەن سوڭ زابۋر دا، ءتاۋرات تا، ءىنجىل دە، قاسيەتتى قۇران دا ادامدىق قاسيەتىمىزدى جوعالتىپ الماۋ ءۇشىن كوكتەن تۇسىرگەن ءتاڭىردىڭ ونەرى ەمەس پە؟ ەندەشە ولاردى وقىعانعا دەيىن جانىمىزدى ادامگەرشىلىكتىڭ نۇرلى شۋاعىمەن جادىراتىپ، ۇلى جاراتۋشىنىڭ بار ەكەنىن ۇمىتقىزباعان ونەر تۋىندىلارىنىڭ دا كيەلى كىتاپتارمەن قاتار تۇرۋعا حاقىسى بار. قۇدايدىڭ قالاۋىمەن ادام بالاسى تۋعىزعان ۇلى شىعارمالاردا دا، كيەلى كىتاپتارداعىداي اللانىڭ ماڭگى شەشىلمەيتىن جۇمباعى جاسىرىنعان.
مەن بۇگىن ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعى بولعانىنا قاراماستان، سونداي ۇلى كىتاپتاردىڭ اراسىنان ارمانشىل داۋرەنىمنىڭ قيالدارىن ساياسىنا پانالاتقان مۇقاعاليدىڭ «ءومىرداستان» جىر جيناعىن الىپ، وي تەڭىزىنە شومىپ وتىرمىن. جۇرەگىمدى بەلگىسىز ساعىنىش تىرناپ، اياۋلى سەزىمنىڭ شانشۋى مازالاپ، ساعىمداي بۇلدىراعان ارماندارىمدى ماپەلەگەن مۇقاعالي پوەزياسىمەن سىرلاسقان «ماحاببات قىزىق مول جىلدارىمنىڭ» جاۋلىعى جەلبىرەپ، مەنى وزىنە شاقىراتىن سياقتى.
قانداي سۇلۋ ەدى - ول ارماندار! قانداي پاك ەدى - ول ماحاببات! ارمان مەن ماحاببات قۇسىنىڭ قاناتىنا ءمىنىپ، ءومىردىڭ بيىك اسپانىندا سامعاپ، باقىت ىزدەگەن سەزىمدەرىم قانداي ءايبات ەدى! التىن كۇننىڭ ساۋلەسىمەن ارايلانعان باقىتتى شاعىمنىڭ ۇستىندە كۇلىمسىرەگەن بۇلتسىز، اشىق كوك اسپانىنىڭ كوركىنە قانشا قاراساڭ دا كوزىڭ تويمايتىن. وي، داريعا-اي، جۇرەگىمدى شوقتاي قىزدىرعان سول كۇندەر دە سىناپتاي سىرعىپ وتە شىعىپتى-اۋ. ءبىر ساتكە ورالسا عوي، كورگەن تۇستەي بولعان - ەرتەگى ۋاقىت!
عاجاپ! «ءومىرداستاندى» قولىما ۇستاعانىمدا جۇرەگىم ءدۇرس-ءدۇرس سوعىپ، مۇقاعالي پوەزياسىنىڭ باقشاسىندا گۇلدەگەن سەزىمدەرىم قايتا ءتىرىلىپ، تەرەڭدە قالعان ەسكى مۇڭىمدى وياتىپ، جانىمنىڭ الىس تۇكپىرىندەگى، تىرشىلىكتىڭ بازارىندا ءجۇرىپ، كۇيبەڭ تىرلىكتىڭ قامىمەن ۇمىتىلا باستاعان ءومىرىمنىڭ مۋزىكاسى ويناپ قويا بەردى. جۇرەگىمدى دۇرسىلدەتكەن بەيمالىم سيقىردىڭ قۇدىرەتى ويىمدا جۇرگەن پەندەلىك تىرلىكتىڭ شاڭ-توزاڭىن سىلكىپ تاستاپ، اسقار تاۋدىڭ ارعى جاعىندا قالىپ قويعان ۇلى ارماندارىمنىڭ ساۋلەسىنە شومىلدىرعانداي بولدى، جانىمنىڭ نازىك پەرنەلەرى ساعىنىشتان دىرىلدەپ كەتتى. الىستا قالعان بالالىق سەزىمدەرىمنىڭ نايزاعايى دا قايتا كۇركىرەدى. ۇمىتىلىپ قالا جازداعان ادەمى مۋزىكانى ەسىنە تۇسىرگەن كوڭىلىم الدەنەگە وكپەلەگەن سابيدەي وكسىپ، اۋەلى كوزىمنىڭ الدىن گاۋھار تامشىلار ساقينالاپ، سالدەن سوڭ كىرپىگىمنەن سىرت-سىرت ەتىپ تامعان بۇرتىك-بۇرتىك ىستىق جاس بەتىمنەن سىرعانادى.
زاۋلاپ وتكەن زامان-اي قۇر اتتايىن،
سىرعاناعان كۇندەر-اي سىناپتايىن.
وكسى كوڭىل، وتكىزگەن ساتتەرىڭە،
وكسى كوڭىل مەن سەنى جۇباتپايىن.
بەلگىسىز قىر اسا ما، ساي بارا ما،
اسىعادى وسى ءومىر قايدا عانا؟!
كوشىن تارتىپ بارادى شىركىن جاستىق
ويانعاسىن قاراسام اينالاما....
نەلىكتەن، قالايشا ۇمىتا جازداعانمىن ول كەرەمەت مۋزىكانى؟ جادىراعان جازدىڭ جايماشۋاق كۇنىندەي ەڭ ادەمى ۇمىتتەرىمدى نۇرلاندىرعان ول سيقىرلى اۋەن ءالى كۇنگە دەيىن مەنىڭ جۇرەگىمنىڭ شىڭىراۋىندا ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى ەكەن-اۋ! قۇدايىم-اۋ، ءالى ءتىرى ەكەن عوي - ول عاجايىپ مۋزىكا. قارا جەلى ۇزىلمەي سوعاتىن كۇزدىڭ سۋىق كۇنىندەي بولعان جۇدەۋ جىلدار دا ونىڭ گۇلدىڭ ساباعىنداي دىرىلدەگەن نازىك ءۇنىن وشىرە الماپتى.
كوڭىل-كۇيىمدى بوساتىپ، جۇرەگىمدى ەلجىرەتىپ جىبەرگەن مۇقاعالي پوەزياسىنىڭ مۋزىكاسى، قۇستارمەن بىرگە جىلى جاققا ۇشىپ كەتكەن مەنىڭ باقىتتى ءومىرىمنىڭ قۋانىشىن الىپ كەلگەندەي بولدى. كىتاپتى اشىپ قالعانىمدا ودان قايعىسىز قامسىز كۇندەردىڭ قايىعىندا جۇزگەن داريعا-داۋرەنىمنىڭ قارلىعاشى ۇشىپ شىعىپ، جانىمنىڭ نازىك پەرنەسىنە قونىپ، دۇنيە سارايىمدى تازارتىپ، باياعىداي ەركەلەپ، سايراپ قويا بەردى.
قارلىعاشىم كەلدىڭ بە، قارشىعادان ساۋمىسىڭ؟
امان-ەسەن جەتتىڭ بە، ايىر قۇيرىق ناۋ-قۇسىم؟
ورالدىڭ با تاعى دا ءوزىڭ وسكەن ۇياعا.
ورالدىڭ با سۇيىكتىم، ەكەۋىڭ دە بارمىسىڭ؟
قارلىعاشىم، بۇ قالاي، قايدا كەتكەن سەرىگىڭ؟
زيانى جوق زيالىم، وكپەلەتتى سەنى كىم؟
...تۇسىنىكتى، سۇيىكتىم، تۇسىنىكتى ايتپا ەندى،
تۇمار قۇسىم كەتكەن-اۋ تىرناعىندا پەرىنىڭ.
مەن وزگەرىپ كەتكەنىممەن، ول الىستان قول بۇلعاعان بالا كۇنىمدەگىدەي جۇرەگىن كىرلەتپەگەن، شىنىداي تازا قالپىندا قالىپ قويىپتى. قايعىسى ساي-سۇيەگىڭدى سىرقىراتىپ، قۋانىشى جۇرەگىڭدى اتتاي تۋلاتاتىن مۇقاعالي ەسكى دوسىمداي قاپسىرا قۇشاقتاي الىپ، «جۇرەگىنىڭ تۇبىنە كىر جاسىرماي» اقتارىلىپ، سىرلاسا جونەلدى. ەڭ العاش ونىڭ ولەڭدەرىن اسقار دوسىمنان ەستىگەن ساتتەگىدەي جۇرەگىم قايتادان لۇپىلدەپ، ىستىق ساعىنىشى بالالىق شاعىمنىڭ كۇللى ولكەسىن وياتتى. اسپانمەن تالاسقان حان-ءتاڭىرىنىڭ بيىگىنە كوتەرىلگەن مۇقاعالي پوەزياسى دۇنيەنىڭ كەڭدىگىن ەسىمە سالىپ، نۇرلى شۋاعىمەن كوڭىل-كۇيىمدى جادىراتتى.
كەڭ دۇنيە، ءتوسىڭدى اش، مەن كەلەمىن،
الىنباعان اقىم بار سەندە مەنىڭ
بۇيرات قۇمدار - بۇيىعىپ شولدەگەنىم،
بۋرا بۇلتتار - بۋسانىپ تەرلەگەنىم.
ونەردى جاراتقان قۇدايدىڭ شەبەرلىگىنە قالاي تاڭ قالمايسىڭ! كەمەڭگەردى تۋعىزعان ايداھار ۋاقىتتىڭ تاۋداي اقىندى قۇلاتىپ، مەرت قىلۋعا قاۋقارى جەتكەنىمەن، جاۋقازىنداي جىرلارىن جەرمەن-جەكسەن ەتۋگە شاماسى كەلمەپتى. كەۋدەمىزدى ارمان كەۋلەگەندە، سەزىمدەرىمىزدى ورمەكتىڭ قۇرىنداي شايقاعان مۇقاعالي جىرلارى ۋاقىتتىڭ شارپۋىنا قارىلعان سايىن ودان سايىن جارقىلداي ءتۇسىپتى. اقىننىڭ جاۋقازىن پوەزياسى جازدا قىردا قۇلپىرىپ، قىستىڭ قارا سۋىعىندا جىلى كۇندەردى ساعىنىپ، ءبىزدىڭ جۇرەگىمىزدە گۇلدەي بەرىپتى. اسىلىق ايتتى دەپ سوگە كورمەڭىز، ادامدىق سەزىم امان تۇرعاندا ونى ولتىرۋگە قۇدايدىڭ دا ءالى جەتپەيدى ەكەن.
ءومىر دەيتىن تايعاناق مۇز-ايدىندا،
جىرلاپ كەتەم، الدىمەن جىلايمىن دا.
سورەدەگى كەرمەنى كەسىپ وتسەم،
ماعان ءالى جەتپەيدى قۇدايدىڭ دا.
مۇڭ مەن زارعا وندايدا شاڭ قاپتىرام،
قايعى دەيتىن قانشىقتى قان جاپتىرام.
ۇرى-ۋايىم تيەر دەپ قاي جاعىمنان،
سەكەم العان كيىكتەي اڭداپ تۇرام.
اتتاي ءجۇرىپ ءومىردىڭ باسپالداعىن،
ءبىرى مەنمىن قايعىدان قاشقان جاننىڭ.
كوزىم جاسىن كول ەتسەم سونەر مە ەكەن،
كومەيىمنەن لاپىلداپ، شاشقان جالىن؟!
جوق سوندىرمەن، سوندىرمەن، جىلامان دا،
قۋانىشتان مۇڭ جۋىق ءتىرى ادامعا.
دارياسى ءومىردىڭ شايقالمايدى،
دارمەنى جوق ءبىر پەندە جىلاعانعا.
جۇرگەمىن جوق قايعىنىڭ جۇگىن ارتىپ،
ەر سۇرىنسە ەڭكەيمەس، جىعىلار تىك.
ءبولىپ-جارعان قايسىبىر قۋانىشتان،
ويلاندىرعان وڭاشا مۇڭىم ارتىق.
ۋاقىتتىڭ دۇلەي داۋىلى مۇقاعالي پوەزياسىنىڭ رۋحىن سىندىرماق تۇگىل، ونى شىڭداي ءتۇسىپتى. قايتا بۇگىنگى كۇننىڭ ءتىرى اقىندارىنان گورى سۇيەگى باياعىدا قۋراپ قالعان مۇقاعالي پوەزياسىنىڭ ومىرشەڭ رۋحى ۇرپاقتىڭ قامىن كوبىرەك ويلاپ، قامىعاتىن سياقتى. بالكىم، وڭىنەن قايعىنىڭ تابى سەزىلەتىن مۇقاعاليدىڭ وسىدان وتىز جىل بۇرىنعىداي كىتاپ بەتىنەن ماعان مۇڭايىپ قارايتىنى دا سوندىقتان شىعار؟! كىم ءبىلىپتى؟ مىنا رۋحسىزدانعان الەمدە، ءالى دە ونىڭ و دۇنيەدەگى جانىن باياعى اۋىر ويلار جانشىپ، مازالاپ جۇرگەندەي. اقىننىڭ اقبەرەن جىرلارىن وقىعانىمدا مەنىڭ جانىم ونىمەن بىرگە جىلاپ، كۇيزەلگەندەي بولدى.
و، مۋزا!
قايداسىڭ سەن جەلىك بەرگەن؟
جالىن مەن وتقا عانا ەرىك بەرگەن
سەرىگىم، قايداسىڭ سەن سەنىپ كەلگەن؟
داپتەر جاتىر پاراعى اۋدارىلماي،
اۋدارىلماي شىنىمەن قالعانى ما-اي!
ويلار جاتىر ەڭسەمدى ءبىر كوتەرتپەي،
توننا-توننا قورعاسىن سالماعىنداي
و، مۇقاعالي! سەن مەنىڭ ارماننىڭ كوبەلەگىن قۋعان بالالىق كەزىمنىڭ، ماحابباتتىڭ ءدامىن العاش تاتقىزعان، سوسىن ونىڭ كۇيىگىنەن ورتەنىپ كەتە جازداعان بوزبالا داۋرەنىمنىڭ جانە ءومىردىڭ الاساپىرانىندا دا الىستاعى جۇلدىزدارعا قولىمدى سوزعىزعان جاستىق شاعىمنىڭ - ەڭ سۇيىكتى مۋزاسى بولدىڭ. ءوزىمدى تابۋ ءۇشىن سەنىڭ ولەڭدەرىڭمەن سىرلاسقان جىلدارىمدى جانىم تىنىشتالىپ، كوزىم جۇمىلعانشا ۇمىتا المايتىن شىعارمىن. ەندى جانىمدى جىلىتىپ، جۇرەگىمدى الديلەگەن سول جىلداردىڭ ۋاقىت كومەسكىلەگەن اينەگىنىڭ شاڭىن ءسۇرتىپ، شامام جەتكەنشە ونى سۋرەتتەپ كورەيىن.
ححح
ءتورتىنشى سىنىپقا كوشەتىن جىلى ءىنىم ماعجان مەكتەپكە باراتىن بولىپ، اكە-شەشەم مەنى قالاعا العىزدى. تورعايدا تاڭنىڭ اتىسىنان، كۇننىڭ باتىسىنا دەيىن اۋلانىڭ يت-قۇسىن شۋلاتىپ جۇرگەن اۋىلدىڭ قارا دومالاعى ءبىر كۇندە قالادان ءبىر-اق شىعىپ، 1978 جىلدىڭ تامىلجىعان تامىزىندا الماتىعا كەلدىم.
الماتى سالقىن قالا ەكەن. اەروپورت باسىنان اجەم ەكەۋمىزدى اكەم قارسى الدى. سامولەتتەن شىققانىمدا ءبىر سۋىق ىزعاردىڭ بويىمدى تۇرشىكتىرىپ جىبەرگەنى ەسىمدە. جولدارى تاقتايداي تەگىس كوشەمەن زاۋلاعان تاكسيدىڭ ىشىندە كەلە جاتىپ، كوشەلەرى ءدال كۇندىزگىدەي جارقىراعان قالانىڭ تۇنگى كورىنىسىنە تاڭ قالىپ، تەرەزەگە جابىسىپ، كوپ قاباتتى ۇيلەرگە قىزىعا قارايمىن.
ءۇيىمىزدىڭ ءدال ىرگەسىندە ورنالاسقان №9 قازاق-مەكتەپ ينتەرناتىندا نەگىزىنەن تەك اۋىلدىڭ بالالارى جاتىپ وقيتىن. ەداۋىر قيىندىق تۋعىزعانىمەن، امالىن تاۋىپ اكەم، ءىنىم ەكەۋمىزدى سول مەكتەپكە وقۋعا بەردى. جەمىس-جيدەكتىڭ ءبارى ۋىلجىپ پىسكەن 1 قىركۇيەكتە سۋداي جاڭا فورمامدى كيىپ، الماتىداعى جالعىز قازاق-مەكتەپ ينتەرناتىنىڭ تابالدىرىعىن اتتادىم.
قانداي ورتاعا تۇسسە دە ەڭ الدىمەن بالانىڭ ىزدەيتىنى - دوس. ول وڭاي تابىلا كەتتى. اتى- اسقار. بويى مەنەن ۇزىن، سۇيەگى ءىرى، ات جاقتى، قىر مۇرىندى، كوركى كەلىسكەن بالا. بەتى ءسال سوپاقتاۋ، ءتۇرى قازاقتان گورى، سول جىلدارى بارلىق قىزداردىڭ «كۋميرى» بولعان، ءۇندىنىڭ ءارتىسى دحارمەندراعا قاتتى ۇقسايدى. قاسى-كوزى كومىردەي قاپ-قارا. اسىرەسە كوزدەرى سۇيكىمدى، ءارى ادەمى. كۇلىمدەگەندە كەز-كەلگەن قىز ونىڭ جانىندا سۋعا سالعان قانتتاي ەرىپ سالا بەرەتىن.
قالانىڭ بالاسى بولعان سوڭ، اۋىلدىڭ قارادومالاقتارى سىلتاۋ تاۋىپ مەنى ۇرىپ تاستاعىسى كەلىپ تۇراتىن. شاماسى وعان ينتەرناتتا جاتىپ وقيتىن سىنىپتاستارىمدى «ينكۋباتورلىقتار» دەپ مازاقتايتىن قىرشاڭقى ءتىلىمنىڭ دە جازىعى بار بولۋعا ءتيىس. رەتى كەلسە مەنى ءبىر نۇقىپ قالۋدى ولار تەرىس كورمەيتىن. الايدا وندايدى ىستەۋگە اسەكەڭنەن سەسكەنەتىن. كەز-كەلگەن بالانى ونىڭ مىسى باسىپ تاستايتىن. مەن وسىنداي كۇشتى دوس تاپقانىما باقىتتى ەدىم.
ەكەۋمىز كەيدە ساباقتان قاشىپ، كينوعا بارامىز. ەسەيە كەلە بۇزىقتىعىمىز ۇدەي ءتۇستى. ۇستازدارىمىزدان جاسىرىنىپ مەكتەپتىڭ توبەسىندە نەمەسە ساباقتان سوڭ اكە-شەشەمىزدەن تىعىلىپ اسقاردىڭ ۇيىنە جاقىن جەردەگى سارقىراپ اعاتىن ۇلكەن الماتى سۋ كانالىنىڭ اينالاسىنداعى جىبەكتەي مايسا شوپتە جانتايىپ جاتىپ، تەمەكى شەگەتىن جامان ادەت شىعاردىق. وسىنداي «راحات» كوڭىل-كۇيدىڭ ۇستىندە ءبىر كۇنى مەن دوسىمنىڭ كوڭىلىن اۋلاۋ ءۇشىن، وعان ورىستىڭ اقىنى سەرگەي ەسەنيننىڭ ولەڭىن وقىپ بەردىم.
نە جالەيۋ، نە زوۆۋ، نە پلاچۋ،
ۆسە پرويدەت، كاك س بەلىح يابلون دىم.
ۋۆيادانيا زولوتوم وحۆاچەننىي،
يا نە بۋدۋ بولشە مولودىم.
ادەبيەتكە اسا قىزىقپايتىن دوسىم وقىعان ولەڭىمدى قاس-قاباعى دا قيمىلداماي، ءسۇيسىنىپ تىڭداپ وتىر. الدەنەنى ەسىنە تۇسىرگەن كوزدەرىن الىسقا تىگىپ، جانارىن بەيمالىم مۇڭنىڭ كىربىڭى شالىپ، ويلانىپ قالىپتى. قۇلاعىنىڭ جانىنان ۇشىپ وتكەن ارانىڭ ىزىڭىن دا ەلەيتىن ەمەس. ولەڭدى وقىپ بولعانىمدا عانا نازارىن ماعان اۋدارىپ:
- بۇل كىمنىڭ ولەڭى؟ - دەپ سۇرادى.
- ورىستىڭ اقىنى سەرگەي ەسەنيننىڭ.
- كەرەمەت ولەڭ ەكەن. ەندى مەن دە ساعان ءبىر ولەڭ وقىپ بەرەيىن.
ول كوك تەڭىزدىڭ تۇسىندەي ءدجينسيىنىڭ قالتاسىنان، قاتىرما قوراپقا سالىنعان، سول جىلدارداعى ەڭ قىمبات «كوسموس» تەمەكىسىن الىپ، ءبىر تالىن ماعان بەردى دە، ەكىنشىسىن ءالى اناسىنىڭ ءسۇتى كەبە قويماعان بالعىن ەرنىنە قىستىردى. وتتىق الىپ، ەكەۋمىزدىڭ دە اۋزىمىزداعى شىلىمىمىزدى اسىقپاي تۇتاتتى. اششى ءتۇتىنىن سورىپ-سورىپ قويدى.
سەن مىنا - جانارىمنىڭ ىشىندەسىڭ،
جاناردىڭ بىلەسىڭ عوي كىشىرمەسىن،
ىشىنە جانارىڭنىڭ ساقتا مەنى،
بىرەۋلەر كولەڭكەسىن تۇسىرمەسىن!
اسقاردىڭ سونشالىقتى شىنايى، ءارى تابيعي جازىلعان ولەڭدى قايدان جاتتاپ العانىنا قايران قالىپ، اۋزىم اشىلىپ، سۇيسىنگەنىمنەن ورنىمنان قوزعالماي، مەلشيىپ تۇرىپ قالىپپىن. جانە مۋزىكاسى سىڭعىرلاعان عاجايىپ ولەڭدى ومىردەگى ەڭ اياۋلى دوسىمنىڭ وقىپ بەرۋى ماعان قاتتى اسەر ەتتى.
ولەڭنىڭ العاشقى جولدارىنىڭ ءوزى-اق جانىمدى باۋراپ، تولقىنىسقا سالدى. تۇلابويىم شىمىرلاپ، تاۋدىڭ ارعى بەتىنەن تالىپ ەستىلگەن ادەمى ءاندى نەمەسە ءار دىبىسى سەزىمىڭنىڭ جىبەكتەي نازىك پەرنەلەرىن باساتىن بەتحوۆەننىڭ «ايلى سوناتاسىن» العاش تىڭداعان ادامداي دۇنيەنىڭ ءبارىن ۇمىتىپ، ەسەڭگىرەپ بارامىن. ويىم مىنا دۇنيەنى ۇمىتىپ، ماعان بەيتانىس ءبىر ادەمى الەمدە ءلايلىپ ءجۇر. ءسال تىنىس الىپ، تەمەكىسىنىڭ ءتۇتىنىن اسپانعا ساقيناشا بۋداقتاتىپ بولىپ، دوسىم ولەڭدى ءارى قاراي وقىپ جاتىر.
سەن مەنىڭ - مىنا تىلسىم كەۋدەمدەسىڭ،
بىلەسىڭ، كەۋدەمە ەشكىم تەڭ كەلمەسىن.
كەۋدەڭە-زىندانىڭا سالىپ ساقتا،
بىرەۋلەر كوكپار قىلىپ وڭگەرمەسىن!
اسقار ولەڭدى قوڭىر داۋىسىمەن، ءبىر دەممەن، مانەرلەپ وقىپ شىقتى. مەكتەپتەگى ۇستازدارىمنىڭ ادەبيەت تۋرالى سۇراقتارىنا مۇدىرمەي جاۋاپ بەرىپ جۇرگەن مەن، بۇل ولەڭدى كىمنىڭ جازعانىن تابا الماي، ومىرىمدە تۇڭعىش رەت جەڭىلىسكە ۇشىرادىم. باسقا ەمەس، ادەبيەت پانىنە مۇلدە قىزىقپايتىن دوسىمنان جەڭىلىپ، ونىڭ الدىندا ۇياتقا قالدىم.
بالالىق جۇرەگىمدى قايتا-قايتا سوقتىرتقان سول كۇنى تۇڭعىش رەت اسقاردان، ومىردەن ەرتە وتكەن قازاقتىڭ مۇقاعالي ماقاتاەۆ ەسىمدى اقىنىنىڭ بولعانىن ەستىدىم. اقىننىڭ بالاسى بولا تۇرىپ، مۇنى بىلمەۋىم ۇيات، ءتىپتى ءولىم ەدى. بىراق ءبىراز ۋاقىتتان كەيىنگى اسقاردىڭ قالجىڭى ماعان ۇيات-سياتتى دا، ءولىمدى دە ۇمىتقىزىپ جىبەردى.
- نە بولدى ساعان، ارداشا عاشىعىڭ ەسىڭە ءتۇسىپ كەتتى ما؟ - دەدى ول كەنەتتەن، ويلانىپ كەتكەن ماعان قىلمىسىمنىڭ ءدال ۇستىنەن تۇسكەن تەرگەۋشىدەي دۇڭك ەتكىزىپ.
- ال، سەن بوتاعا عاشىقسىڭ...
ەكەۋمىز كىلەمدەي جايىلعان كوك ءشوپتىڭ ۇستىندە الىسا كەتتىك. توبەمىزدەن وسى تەنتەكتىگىمىزدىڭ ءبارىن كورىپ، بالالىق شاعىمىزدىڭ كۇنى كۇلىپ تۇردى.
ححح
ەكى كۇننەن سوڭ مەنىڭ ومىرىمدە ەرتەگىگە بەرگىسىز وقيعا بولدى. جەكسەنبىدە اكەم مۇقاعالي ماقاتاەۆتىڭ «داريعا-جۇرەك» كىتابىنىڭ نەگىزىندە تەاتر ينستيتۋتىنىڭ سوڭعى كۋرسىنىڭ ستۋدەنتتەرى ساحنالاعان، الماتىداعى بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردىڭ تەاترىندا بولىپ جاتقان قويىلىمعا ەرتىپ اپاردى.
قىركۇيەك ايىنىڭ اياعى ەدى. ۋاقىت ەكىنتىدەن اۋىپ، اقشام مەزگىلى جاقىنداپ قالدى. قالىڭ ورتكە قىزعان تەمىردەي قىزارىپ، دۇنيەگە قىزعىلت ساۋلەسىن شاشقان كۇن دە ۇياسىنا باتىپ بارادى. جازداعىداي ەمەس، كۇننىڭ جىلى شىرايى ازايىپ، بىرتە-بىرتە دەنەم سۋىق جەلدىڭ وتكىرلىگىن سەزە باستادى. قويىلىمنىڭ باستالۋىنا ءالى ءبىراز ۋاقىت بار.
تەاتردىڭ الدى ىعى-جىعى ادام. جۇرەگىم لۇپىلدەپ، كىتاپتارىن ءسۇيسىنىپ وقىعان جازۋشىلارىمدى كورۋگە ىنتىعىپ، بىرەۋدى ىزدەگەن ادامداي جان-جاعىما الاق-جۇلاق قارايمىن. (مەن ول جىلدارى وقيعاسى قىزىق پروزالىق كىتاپتاردى كوپ وقيتىنمىن، پوەزياعا اسا قىزىقپايتىنمىن. ارمانىم - بولاشاقتا ۇلكەن جازۋشى بولۋ ەدى.)
بىراق ءوزىم تانيتىن جازۋشىلاردىڭ ەشقايسىسىن دا كورە الماي قاتتى قاپالاندىم. ءبىر ۋاقىتتا جازۋشى تولەن ابدىكوۆتى كوزىم شالىپ قالعاندا، قۇددى ءبىر پايعامباردى كورگەن بەيباقتاي تۇلا-بويىم دىرىلدەپ كەتتى. بىلتىر جازۋشىنىڭ «ايتىلماعان اقيقات» دەگەن كىتابىن وقىپ، قاتتى سۇيسىنگەن ەدىم. اسىرەسە كىتاپتاعى «توزاق وتتارى جىمىڭدايدى» پوۆەسى مەن «وڭ قول» اڭگىمەسىنىڭ ايانىشتى وقيعاسى قاتتى اسەر ەتىپ، جۇرەگىم كۇيزەلگەندەي بولعان. ال، «اكە» پوۆەسىن وقىعانىمدا ءتۇنى بويى جىلاپ، كوزىم بۇلاۋداي بولىپ ءىسىپ كەتكەن. ەندى مىنە سول سۇيىكتى جازۋشىم - ءدال مەنىڭ الدىمدا تۇر. مەنىڭ قيالىمدا - بۇل تەك ەرتەگىلەردە عانا بولاتىن عاجايىپ ءسات!
اكەم تەاتردىڭ الدىندا تولەن ابدىكوۆپەن امانداسىپ، شۇيىركەلەسىپ، ءبىراز ۋاقىت اڭگىمەلەسىپ قالدى. مەن شىعارمالارىن وقىعانىمدى ايتىپ، جازۋشىعا ماقتانعىم كەلدى. سوسىن ۇلكەن جازۋشى بولۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك ەكەنىن سۇراعىم كەلدى. سوسىن.. بىراق «اسسالاۋماعالەيكۋم» دەپ سالەمدەسكەننەن باسقاعا، باتىلىم جەتپەدى. ءسۇت ءپىسىرىم ۋاقىتتان سوڭ ول بۇل قويىلىمدى كەشە كورگەنىن ايتىپ، اكەمنەن رۇقسات سۇراعانداي كەيىپ تانىتىپ، كەتىپ قالدى. وكىنىشتى. كوكەيىمدە جازۋشىعا قويامىن دەگەن، وزەگىمدى جىرتىپ بارا جاتقان قانشاما سۇراعىم قالىپ قويدى.
تەاترعا كىردىك. توبەسى بيىك، ءارى كۇمىستەي جارقىراعان ونەر عيماراتىنىڭ ءىشىن ارلى-بەرلى كەزىپ، جۇرتقا قاراپ، ماڭعازدانىپ قويامىن. ونەرلەرىن كينودان نەمەسە تەلەديداردان عانا تاماشالاپ جۇرگەن، تەاتردىڭ قابىرعالارىنا ىلىنگەن اتاقتى ارتىستەردىڭ سۋرەتتەرىنە اۋزىمنىڭ سۋى قۇرىپ، تامسانىپ قارايمىن.
ورنىمىزعا وتىردىق. جارىق ءسونىپ، ساحنانىڭ شىمىلدىعى ءتۇرىلدى. باقىتىمىزعا وراي، بىزگە ساحناعا جاقىن جەردەن ورىن بۇيىرىپتى. تاعاتسىزدانا كۇتكەن قويىلىم دا باستالدى-اۋ! زال سىلتىدەي تىنا قالدى. ماسانىڭ ىزىڭى ەستىلەتىن تىنىشتىق ورنادى.
ساحناعا ءۇرىپ اۋىزعا سالعانداي سۇلۋ قىز بەن ادەمى جىگىت جۇگىرىپ شىقتى. قىزدىڭ كۇننىڭ ساۋلەسىندەي جىبەك كويلەگىن، توبەدەن تۇسكەن ساحنانىڭ جارىعى ونان سايىن جارقىراتىپ جىبەردى. جارىقپەن بىرگە تال شىبىقتاي بۇرالعان قىزدىڭ وقتاۋداي ءتۇزۋ اياقتارى مەن اق سازانداي ساندارى كوزىمە شاعىلىسىپ، بالالىق كوڭىلىمنىڭ ۇيالشاق سەزىمىن قىتىقتاي جونەلدى.
ولاردىڭ ارعى جاعىندا تەڭىزدىڭ اساۋ تولقىندارى تۋلاپ جاتىر. دۇنيەگە ماس ەكى عاشىق ءبىر-بىرىنە ىنتىعىپ، كۇن جاۋاردىڭ الدىنداعى تەڭىزدەن بەتەر الابۇرتىپ، القىنىپ تۇر. ءبىر مەزگىلدە جۇرەكتىڭ نازىك تالشىقتارىن مۋزىكانىڭ ادەمى اۋەنى تەربەپ، جىگىت سول ءسوزدى اسىعا كۇتكەندەي بولعان قىزعا قاراپ، ءتىل قاتتى:
مەن -ادام اتا،
ول - حاۋا انا،
مەن دە تازا، ول دا تازا، اۋا دا.
جىلجىپ اعىپ جىلعا جاتىر - قوي تولقىن،
حارەكەتسىز ءبىز وتىرمىز جاعادا.
ءدال وسى ساتتە ءبىر الاپات كۇش وتىرعان ورنىمنان جۇلىپ الىپ، سول جىلدارى ءسۇيىپ تىڭداپ جۇرگەن كومپوزيتورىم گەكتور بەرليوزدىڭ «سيمفونيالىق فانتازياسىنان» توگىلگەن مۋزىكانىڭ قۇدىرەتى جان سارايىمدا ويناقشىپ، ونىڭ اساۋ تولقىندارى مەنى وزىمەن بىرگە اعىزىپ اكەتكەندەي بولدى.
كوزىمە تەڭىزدىڭ جاعاسىندا ءبىر-بىرىنە ەركەلەپ، ارپالىسىپ جۇرگەن ارىستاندار ەلەستەدى. بىرەۋ مەنى قولىمنان جەتەكتەپ، قۇدايدىڭ ءجاننات-باعىنا كىرگىزىپ جىبەرگەندەي. جىلجىپ اققان جىلعاعا تاس لاقتىرىپ، اياقتارىن قۇمعا بولەگەن قىز بەن جىگىتتىڭ سىر-داستانىن ۇيىپ تىڭداي بەرگىم كەلەدى، تىڭداي بەرگىم كەلەدى. دۇنيە العاشقى جاراتىلعان پاك قالپىنا قايتىپ ورالعانداي.
سىر-داستانداعى سۋرەتتەلەتىن بۇگىنگىدەن تىم بولەك تابيعاتتىڭ كورىنىسى نەتكەن كەرەمەت ەدى! توبەڭدە قۇستار يۋ-قيۋ شۋلايدى. بۇيرا شاشىن تارانعان شالعىندا، ءنار الۋدان تىنباعان كوبەلەكتەر ۇشىپ ءجۇر. جان-جاعىڭداعى سان-الۋان، قىزىل-جاسىل گۇلدەر قانداي تاماشا!
تاۋ مەن ورمان جاقتان ادەمى سامال سوعادى. كوكتەمنىڭ شارابىنا ماس بولعان ادام اتا مەن حاۋا انا جاراتۋشىنىڭ ايتقانىن تىڭداماي العاشقى كۇنالارىن باستاعالى تۇر. قۇداي كەشىرسىن، بىراق وسىنداي سۇلۋ تابيعاتتىڭ اياسىندا ول كۇنانى باستاماۋ مۇمكىن بە ءوزى؟ تىرشىلىكتەگى اڭ-قۇستاردىڭ ءبارى دە سەنىڭ سول كۇنانى جاساعانىڭدى قالاپ تۇرسا، ودان قالاي باس تارتۋعا بولادى؟ الماداي البىراعان حاۋا انانىڭ بالداي ءتاتتى ەرنىنەن ءوبىپ، وتتاي ىستىق قۇشاعىندا بالقىپ، قۇداي تىيىم سالعان كۇنانىڭ راحاتىنا باتقاننان ارتىق قانداي ءلاززات بار، مىنا جالعاندا؟ جانە ول ءلازاتتى قۇدايدىڭ ءوزى جاراتسا.. الايدا، بارىنەن بۇرىن سول كۇناعا باتپاي، جانىپ بارىپ توقتاعان اقىننىڭ سەزىمى قانداي پاك، ءارى سۇلۋ ەدى دەسەڭىزشى!
البىراعان المادايىن حاۋا انام،
البىراپ تەك وتىر ەدى مانادان،
شىرت ەتتى دە، بۇتاعىنان ءۇزىلىپ،
شولپ بەرىپ، سۋعا ءتۇستى جاعادان.
سەرمەپ قالىپ، اپپاق سازان-بىلەكتى،
اعىنمەنەن ارپالىسىپ ءبىر ءوتتى.
سۋ سيپالاپ، سۋ ايمالاپ دەنەسىن،
مەن وپپەگەن ديدارىنان سۋ ءوپتى.
ستۋدەنتتەر ساحنالاعان قالعان قويىلىمدارعا اقىننىڭ سوعىستىڭ سۇرەڭسىز جىلدارىن سۋرەتتەگەن «شارۋا ءھام جاۋىنگەر»، «مەنەن سۇرا»، «اعا مەن ءتىرىمىن» سياقتى پوەمالارى نەگىز بولىپتى. ال، بۇل قويىلىمداردان العان اسەرىمدى ايتىپ جەتكىزۋگە ءتىلىمنىڭ قۇدىرەتى جەتپەيتىن شىعار، ءسىرا!
ساحنانىڭ شىمىلدىعى قايتا ءتۇرىلىپ، ەكىنشى قويىلىم باستالعاندا «ادام اتا مەن حاۋا اناداعى» نۇرلى ساۋلەسىمەن جانىمدى ەركەلەتكەن اۋەن كىلت توقتادى دا، كۇتپەگەن جەردەن ويناپ كەتكەن ۆاگنەردىڭ سيمفونياسىنداعىداي مازاسىز مۋزىكا جانىمنىڭ تىنىشتىعىن بۇزدى. جاڭا عانا جۇرەگىمدى جىلىتقان مۋزىكانىڭ قۇدىرەتى، ەندى مەنى سۋىق مۇزدىڭ ۇستىنە تاستاي سالىپ، تۇلا-بويىمدى تۇرشىكتىردى. ءومىردى جۇتىپ قويا جازداعان اجداھا اجالدى كوزىممەن كورگەندەي، كوڭىل-كۇيىمدە ءبىر قۇيىن باستالدى.
زۇلىم سوعىستىڭ اششى شىندىعىن جىرلاعان بۇل داستانداردان، وسى تاقىرىپقا جازىلعان كەيبىر تۋىندىلارداعىداي جالعان پافوستىڭ ءۇنىن ەستىمەيسىڭ. كەيىپكەرلەردىڭ ءىس-ارەكەتىنىڭ بارىنەن دە سوعىس اتاۋلىعا قارسى شىعىپ، گۋمانيزمنىڭ تۋىن بيىك كوتەرگەن مۇقاعاليدىڭ جان ايقايى بايقالادى.
وسىدان ءبىر جىل بۇرىن وقىعان لەۆ تولستويدىڭ سوعىس تاقىرىبىنا جازىلعان اڭگىمەلەرى ەسىمە ءتۇستى. مۇقاعاليدىڭ ۇلى داستاندارىندا دا سوعىستىڭ تراگەدياسىن سۋرەتتەۋمەن قاتار، ءدال تولستويداعىداي سول زۇلماتتىڭ نەدەن بولاتىنىن بىلگىسى كەلەتىن فيلوسوفيالىق تەرەڭدىك بار.
...سوعىس دەگەن قايدان شىقتى؟!
اۆتورى كىم العاشقى؟
ەسىل ادام، ەسى كەتىپ،وعان نەسىن جارماستى؟!
ءبىر داۋىردەن ءبىر داۋىرگە نەگە ۇزىلمەي جالعاستى،
بۇكىل ادام تاريحىنىڭ بەتىن نەگە قان باستى؟
ەسىڭىزگە ءتۇسىرىڭىزشى، ورىستىڭ ۇلى جازۋشىسىنىڭ «جورتۋىل» اڭگىمەسىندە دە كارتينانىڭ قاق ورتاسىنان، وتانداستارىنىڭ پىكىرىنە قوسىلماعان «شىنىمەن دە ادامدارعا وسى عاجاپ دۇنيەنىڭ، مىناۋ شەكسىز جۇلدىزدى اسپاننىڭ استىندا ءومىر ءسۇرۋ تارلىق ەتە مە؟ قالايشا مىناۋ سۇيكىمدى تابيعاتتىڭ اياسىندا ادامنىڭ جانىندا وشپەندىلىك سەزىمى، كەكشىلدىك، ءوزى سياقتىلاردىڭ كوزىن قۇرتۋ قۇمارلىعى ءومىر سۇرە الادى. ادامنىڭ جۇرەگىندەگى جامانشىلىقتاردىڭ ءبارى دە سۇلۋلىق پەن مەيىرىمدىلىكتىڭ كورىنىسى بولىپ تابىلاتىن - تابيعاتپەن جاقىنداسقاندا جويىلىپ كەتۋگە ءتيىس ەمەس پە» دەگەن تولستويدىڭ سوعىسقا قارسى داۋىسى ەستىلمەيتىن بە ەدى.
ۇيگە كەلە سالىسىمەن اكەمنىڭ بولمەسىندەگى كىتاپتاردى اقتارىپ مۇقاعاليدىڭ جيناعىن ىزدەدىم. جازۋ ۇستەلىنىڭ تارتپاسىنان ۇلى اقىننىڭ «ءومىرداستان» دەگەن تاڭدامالىسىن تاۋىپ العانىمدا قۋانىشىم قوينىما سىيمادى. ءۇمىت پەن كۇدىك ءبىر مەزگىلدە كوڭىلىمدە ويانىپ، جۇرەگىم لۇپىلدەپ اقىن جىرلارىنا ءۇڭىلدىم.
«ءومىرداستاندى» وقي باستاعانىمدا، اسپاننان تىرنالاردىڭ تىزبەگى ۇشىپ ءوتىپ، اۋلامىزداعى ۇيلەردىڭ توبەسىنە قونعانداي بولعان عاجايىپ ءبىر كوڭىل-كۇيدىڭ بەسىگىنە بولەنگەنىمدى بىلەمىن.
اقىننىڭ كوكتەمگى تابيعاتتىڭ كوركىندەي سۇلۋ پوەزياسى بوزبالا داۋرەننىڭ جەلىگىمەن قاتقىلدانا باستاعان جۇرەگىمدەگى مۇزداردى ەرىتىپ، ىزگىلىكتى سەزىمدەرىمدى وياتقانداي ما، قالاي؟! ال، كىتاپتى سوڭىنا دەيىن وقىپ شىققانىمدا تاس-تالقانىم شىعىپ مۇقاعاليدان جەڭىلدىم. ول مەنىڭ ەركىمدى بيلەپ، وي-سانامدى جاۋلاپ الدى.
ءبىر كۇندىك ساۋلە..
ءبىر كۇندىك جارىق مەكەنىم!
ماڭگىلىك تۇنەك - قاپاسقا قالاي كەتەمىن.
كەلمەيدى-اۋ ءتىلىم...
ولگەننەن سۇرا دەر ەدىم،
ءتىرى جاندارعا،
ءومىر دەگەننىڭ نە ەكەنىن.
ءومىر دەگەنگە،
تىرلىكتە، ءسىرا، جەتەر مە وي،
جارىق ساۋلەدەن باسقانىڭ ءبارى بەكەر عوي.
بەكەر عوي ءبارى،
بەكەر عوي ءبارى - بوتەن عوي
ءومىر دەگەنىڭ - ءبىر كۇندىك ساۋلە ەكەن عوي!
عارىشتان قۇيىلعان عالامنىڭ مۇنداي كوركەم شۋاعىن ومىرگە شاشۋ ءۇشىن سەزىمنىڭ جىلۋى جەتكىلىكسىز - جۇرەكتىڭ قايناعان ىستىعى كەرەك. ومىردە كورگەن قىزىعىڭنىڭ ءبارى جالعان! ادامنىڭ اپپاق ارمانىنان جاراتىلعان ساۋلەنىڭ بار ەكەنى عانا راس. قيال-عاجايىپ ەرتەگىدەي بولعان كۇزدىڭ وسى تۇنىندە، كەۋدەمدە دۇنيەگە جارىعىن شاشا الاتىن ءبىر جارىق ساۋلەنىڭ بولعانىن جان-تانىممەن اڭسادىم.
بىراق مەن ونىڭ ءبىر كۇندىك ەمەس، ساۋلەسى ماڭگى سونبەيتىن جۇلدىزعا اينالعانىن قالادىم. بالالىق جۇرەگىم سول ماڭگىلىك ساۋلە ءۇشىن عانا ءومىر سۇرۋگە بولاتىنىن تۇسىنگەندە اۋعا تۇسكەن بالىقتاي تىپىرشىپ، بالعىن جۇدىرىعىمەن كەۋدەمدى قايتا-قايتا ۇردى.
ءتۇن ورتاسى. ۇيدەگىلەردىڭ ءبارى ۇيىقتاپ قالعان. مۇقاعاليدىڭ جىرلارى قيالىمدى تەربەپ، دەلەبەمدى قوزدىرىپ، قانشا تىرىسسام دا كوزىم ىلىنبەي قويدى. ەشكىمگە بىلدىرمەي دالاعا شىعىپ، شىلىم شەكتىم.
سىنعان سەمسەردىڭ شەتىندەي بولىپ اي تۋىپتى. قاراڭعى تۇندە ءومىردىڭ بيىك اسپانىندا جىمىڭداعان جۇلدىزداردىڭ ءبارى دە جەرگە مۇقاعالي پوەزياسىنىڭ ساۋلەسىن شاشىپ تۇرعانداي. تەمەكىنىڭ اششى ءتۇتىنى جانىما جاعىپ، ءدامدى بولىپ بارادى. اۋلادا ەسكەن سامال جەل مۇرنىما الما اعاشىنىڭ ادەمى ءيىسىن اكەلدى.
جانىم راحاتتانىپ، تازا اۋا تىنىسىمدى اشىپ جىبەردى. كوكتەگى سامساعان جۇلدىزدارعا قىزىعا قارايمىن. ەرتەگىگە بەرگىسىز سول ءتۇنى ومىرىمدە تۇڭعىش رەت مىنا جالعان-دۇنيەدەن جوعالىپ، قارا ءتۇندى ەرەكشە ساندەندىرگەن جۇلدىزعا اينالىپ، شەكسىز اسپانعا ءسىڭىپ كەتكىم كەلدى.
(جالعاسى بار)
ABAI.KZ
