«تۇركىستان» گازەتىنىڭ رەداكتسياسىنا حابارلاسقان ءبىر توپ ورالمان 2013 جىلدىڭ باسىنان بەرى قازاقستان ازاماتتىعىنا قۇجاتتار تاپسىرۋدىڭ ازاپقا اينالعانىن ايتىپ شاعىمداندى. ولاردىڭ سانى شامامەن 15 ادامداي. بارلىعى قىتايدان كەلگەن. وسىعان وراي، «تۇركىستان» گازەتىنىڭ رەداكتسياسى «قازاقستان ازاماتتىعىن الۋدىڭ تۇيتكىلدەرى» تاقىرىبىندا دوڭگەلەك ۇستەل وتكىزدى. دوڭگەلەك ۇستەلگە الماتى قالالىق ىشكى ىستەر دەپارتامەنتىنىڭ كوشى-قون پوليتسياسى باسقارماسىنان ورالماندار مەن بوسقىندار ءىسى جونىندەگى ءبولىم باستىعى كۇلسىم ىسقاقوۆا مەن ازاماتتىق ءبولىمنىڭ ەرەكشە تاپسىرمالار بويىنشا اعا ينسپەكتورى ءلاززات مۇحيتوۆالار قاتىسىپ، ازاماتتىق الۋدا كەزدەسىپ جۇرگەن كەدەرگىلەردى تالقىلادى. سونداي-اق، دوڭگەلەك ۇستەلگە «جەبەۋ»، «جاناشىر» قوعامدىق قورلارىنىڭ وكىلدەرى، جەكە كاسىپكەرلەر، جۋرناليستەر قاتىسىپ، ءوز ويلارىن ورتاعا سالدى.

«تۇركىستان» گازەتىنىڭ رەداكتسياسىنا حابارلاسقان ءبىر توپ ورالمان 2013 جىلدىڭ باسىنان بەرى قازاقستان ازاماتتىعىنا قۇجاتتار تاپسىرۋدىڭ ازاپقا اينالعانىن ايتىپ شاعىمداندى. ولاردىڭ سانى شامامەن 15 ادامداي. بارلىعى قىتايدان كەلگەن. وسىعان وراي، «تۇركىستان» گازەتىنىڭ رەداكتسياسى «قازاقستان ازاماتتىعىن الۋدىڭ تۇيتكىلدەرى» تاقىرىبىندا دوڭگەلەك ۇستەل وتكىزدى. دوڭگەلەك ۇستەلگە الماتى قالالىق ىشكى ىستەر دەپارتامەنتىنىڭ كوشى-قون پوليتسياسى باسقارماسىنان ورالماندار مەن بوسقىندار ءىسى جونىندەگى ءبولىم باستىعى كۇلسىم ىسقاقوۆا مەن ازاماتتىق ءبولىمنىڭ ەرەكشە تاپسىرمالار بويىنشا اعا ينسپەكتورى ءلاززات مۇحيتوۆالار قاتىسىپ، ازاماتتىق الۋدا كەزدەسىپ جۇرگەن كەدەرگىلەردى تالقىلادى. سونداي-اق، دوڭگەلەك ۇستەلگە «جەبەۋ»، «جاناشىر» قوعامدىق قورلارىنىڭ وكىلدەرى، جەكە كاسىپكەرلەر، جۋرناليستەر قاتىسىپ، ءوز ويلارىن ورتاعا سالدى.

بازارالى ءارىپۇلى، «جەبەۋ» قوعامدىق قورىنىڭ مۇشەسى:
- مەن الماتىدا ورالمانداردىڭ ازاماتتىعىن الۋعا، ۆيزاسىن راسىمدەۋگە جانە باسقا دا ماسەلەلەرىن رەتتەۋگە كومەكتەسىپ كەلەمىن. مىنا ادامدار ازاماتتىققا قۇجات تاپسىرۋ ءۇشىن ەكى ايىن سارپ ەتتى. شەتەلدەن ورالعان ءاربىر قازاق ورالمان كۋالىگىن العاننان كەيىن قر ازاماتتىعىن جەڭىلدەتىلگەن تۇرعىدا الا الادى. بىراق ازاماتتىققا قۇجات تاپسىرۋدان بۇرىن رەسپۋبليكا اۋماعىندا تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋى قاجەت. الماتى وبلىستىق كوشى-قون پوليتسياسى تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋ ءۇشىن 20 قۇجات جيناۋدى تالاپ ەتەدى. باسقا قۇجاتتاردىڭ ءبارىن جيناۋعا بولادى، تەك بۇل ادامدارعا قيىندىق تۋدىرىپ تۇرعانى «قىتاي ەلشىلىگىنىڭ كەلىسىمى» اتتى قۇجات. وسىدان ەكى-ءۇش جىل بۇرىن بۇنداي قۇجات تالاپ ەتىلمەۋشى ەدى. سوڭعى ەكى جىلدا قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ ارنايى قاۋلىسىمەن قىتاي ەلىندە سوتتالماعانى تۋرالى انىقتاما تالاپ ەتە باستادى. قىتاي ادىلەت باسقارماسىنداعىلار ازاماتتاردىڭ سوتتالماعانى تۋرالى انىقتاما بەرەدى، ونى الماتىداعى قىتاي كونسۋلدىعىندا راستاۋ قاجەت. قىتاي ەلشىلىگى بۇل قۇجاتتى ەشقانداي بوگەتسىز بەرىپ كەلىپ ەدى. ەكى ايدان بەرى ولار 5 ءتۇرلى قۇجاتتى تالاپ ەتەتىن بولدى. مەنىڭ قولىمدا الماتىداعى قىتاي كونسۋلدىعىنىڭ تالاپ ەتكەن قۇجاتتارىنىڭ ءتىزىمى تۇر. وندا بەس قۇجات جازىلعان: سوتتالماعانى جايلى انىقتاما، ەكىنشىسى - قىتايداعى نوپوسىڭدى ءوشىرىپ كەل، ءۇشىنشىسى - جۇمىس ورنىڭنان قول ءۇزدى دەگەن انىقتاما، زەينەتكەر بولسا، زەينەتكەر دەگەن، جۇمىسسىز، ديقان، مالشى بولسا - ديقان، مالشى دەگەن انىقتاما، ءتورتىنشىسى - قازاقستاندا تۇراتىن تۇرعىلىقتى جەرىڭنەن انىقتاما، بەسىنشىسى - كۇنكورىس كوزى جايلى انىقتاما تالاپ ەتىلگەن. بۇنىڭ ءبارىن جيناۋعا بولار ەدى، ەڭ قيىن ءتيىپ تۇرعانى - نوپوسىڭدى ءوشىرىپ كەل دەگەنى. ول دەگەنىمىز - قىتاي ازاماتتىعىنان شىعىپ كەل دەگەنمەن بىردەي. بۇل انىقتامانى قىتاي ەلى ەشۋاقىتتا بەرمەيدى. ءسويتىپ قازاقستان ازاماتتىعىن العىسى كەلگەن قازاقتاردىڭ تاۋانى قايتىپ، تاۋى شاعىلۋدا. وسى قۇجاتتى تالاپ ەتپەي-اق قويسا بولماي ما؟
رايىس، جەكە كاسىپكەر:
- ءبىر قىزىعى، بۇل انىقتامانى تەك الماتى قالاسى مەن الماتى وبلىسىنىڭ كوشى-قون باسقارماسىنداعىلار عانا تالاپ ەتەدى. باسقا وبلىستار مەن قالالاردا مۇنداي انىقتاما تالاپ ەتكەنىن ەستىگەن دە، كورگەن دە جوقپىن.

الەن باتەنقىزى، ورالمان:
- مەنىڭ قازاقستانعا كەلگەنىمە بەس-التى ايدىڭ ءجۇزى بوپ قالدى. وتباسىمدا 4 جانبىز. ەكى بالام بار. ورالمان كۋالىگىن الدىق، ەندى تۇراقتى تىركەۋدەن ءوتۋ ماقساتىندا قۇجاتتار جيناستىرىپ جاتىرمىز. الايدا، بىزدەن تالاپ ەتىلگەن قۇجاتتىڭ ءبىرى جاڭا بازارالى اعا ايتىپ وتكەن قىتاي كونسۋلدىعىنىڭ رۇحسات قاعازى.

ءلاززات مۇحيتوۆا، الماتى قالالىق كوشى-قون پوليتسياسى باسقارماسى ازاماتتىق ءبولىمنىڭ ەرەكشە تاپسىرمالار بويىنششا اعا ينسپەكتورى:
- مەنىڭ سىزدەرگە ءبىر سۇراعىم بار، ارالارىڭىزدا الماتى قالالىق كوشى-قون پوليتسياسى باسقارماسىنا كەلىپ، تۇراقتى تىركەۋدەن وتە الماي جۇرگەندەرىڭىز بار ما؟ بار بولسا، مەن ءبىزدىڭ باسقارماعا قانداي قۇجاتتار قاجەت ەكەنىن ايتىپ وتەيىن. سىزدەر ايتىپ وتىرعان قىتاي ەلشىلىگىنىڭ رۇقسات قاعازى ازاماتتىق الۋ ءۇشىن تاپسىرىلاتىن قۇجاتتار ىشىندە جوق. بىرىنشىدەن، 2011 جىلعا دەيىن قر ازاماتتىعىنا ۇلتى قازاق شەتەل ازاماتتارىن قابىلداۋ قر پرەزيدەنتىنىڭ ارنايى جارلىعىمەن جۇزەگە اساتىن. 2011 جىلعى «ازاماتتىق تۋرالى» جاڭا زاڭ بويىنشا، جەرگىلىكتى جەردىڭ قۇزىرلى ورگاندارى بۇل ءىستى شەشەتىن وكىلەتتىككە يە بولدى. ياعني، ءسىز ارىزىڭىزدى الماتى قالاسى بويىنشا بەرەتىن بولساڭىز، الماتى قالالىق ىشكى ىستەر دەپارتامەنتى جانىنان قۇرىلعان كوميسسيا شەشىمىمەن قر ازاماتتىعىنا قابىلداناسىز. دەپارتامەنت باسشىلىعى ازاماتتىققا ءوتىنىش بەرگەن ادامنىڭ ءوتىنىشىن 3 ايدىڭ ىشىندە قاناعاتتاندىرادى.
نەگىزىنەن ازاماتتىققا تاپسىرۋ ءۇشىن بار-جوعى 8 قۇجات تالاپ ەتىلەدى. ولار: 1. ىشكى ىستەر باسقارماسى باستىعىنىڭ اتىنا قر ازاماتتىعىنا قابىلداۋ جونىندە ءوتىنىش; 2. قۇزىرەتتى قىتاي ورگاندارىنا جازىلعان قحر ازاماتتىعىنان ءوز ەركىمەن باس تارتۋ جونىندەگى ءوتىنىشتىڭ نوتاريۋسپەن بەكىتىلگەن نۇسقاسى; 3. قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ تولقۇجاتى، نوتاريۋسپەن بەكىتىلگەن اۋدارماسىن قوسا وتكىزۋ كەرەك; 4. قىتاي، وزبەكستان جانە ت.ب. ەلدەردىڭ تولقۇجاتتارىندا ۇلتى كورسەتىلمەيدى، سول سەبەپتى دە ءسىزدىڭ قازاق ەكەنىڭىزدى راستايتىن كۋالىك رەتىندە سول مەملەكەتتىڭ ازاماتتىڭ جەكە باسىن كۋالاندىراتىن كۋالىگىنىڭ نوتاريۋسپەن بەكىتىلگەن اۋدارماسى دا تالاپ ەتىلەدى; 5-6. تۇرمىسقا شىققان جانە وزىڭىزبەن بىرگە ازاماتتىققا قۇجات وتكىزەتىن بالالارىڭىز بولسا، نەكە قيۋ تۋرالى كۋالىگى جانە بالالارىڭىزدىڭ تۋ تۋرالى كۋالىگىنىڭ نوتاريۋسپەن بەكىتىلگەن اۋدارماسى قاجەت بولادى. ەگەر ۇيلەنبەگەن بولسا، كوشى-قون پوليتسياسى باسقارماسىندا تەگىن تاراتىلاتىن انكەتا-وتىنىشتە ۇيلەنبەگەنىڭىز تۋرالى كورسەتۋىڭىز كەرەك. ءبىر ايتا كەتەرلىگى كەيبىر جەرلەردە وسى انكەتا-ءوتىنىشتىڭ ءوزى ساتىلادى ەكەن. ول تەگىن تاراتىلۋى ءتيىس; 7. الماتى قالاسىندا تۇراقتى تىركەلگەنى تۋرالى تىركەۋ قاعازى. ال الماتى وبلىستىق كوشى-قون پوليتسياسى باسقارماسى تالاپ ەتىپ وتىرعان قىتاي ەلشىلىگىنىڭ رۇقسات قاعازى قاجەت ەمەس.

بازارالى ءارىپۇلى:
- سوندا قىتاي مەملەكەتىنەن سوتتالما­عانى تۋرالى انىقتاما قاجەت ەمەس پە؟
- ارينە، قاجەت. ويتكەنى «شەتەلدىكتەر مەن ازاماتتىعى جوق ادامداردى تىركەۋ جانە ولارعا قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا تۇراقتى تۇرۋعا رۇقسات بەرۋ بويىنشا مەملەكەتتىك قىزمەت ستاندارتىن بەكىتۋ تۋرالى» قر ۇكىمەتىنىڭ 2009 جىلعى 14 جەلتوقسانداعى №2102 وزگەرىستەر ەنگىزۋ تۋرالى» قر ۇكىمەتىنىڭ 2012 جىلعى 28 ناۋرىزداعى №362 قاۋلىسى بويىنشا «كەلگەن ەلىندە سوتتىلىعىنىڭ بار بولۋىن نە جوقتىعىن راستايتىن قۇجاتتى» تالاپ ەتۋ قاجەت.
مەن وسى اقپان ايىنداعى الماتى قالالىق كوشى-قون پوليتسياسى باسقارماسىنىڭ ەسەبى بويىنشا ايتسام، 200 ادامنىڭ قۇجاتىن ازاماتتىققا قابىلداپپىز، ونىڭ ىشىندە 160-تايى قىتايدان كەلگەن. سونىڭ ءبارى قىتايدا سوتتى بولماعانى جايلى انىقتامانى الىپ كەلدى، بىراق قىتاي كونسۋلدىعىنان ونى راستايتىن قۇجات تالاپ ەتىپ وتىرعان جوقپىز.

رايىس:
- ال سول انىقتامانى الماتىداعى قىتاي كونسۋلدىعى راستاۋ قاجەت قوي.

كۇلسىم ىسقاقوۆا:
- ءCىز ول انىقتامانى قىتايدان اكەلە الاسىز عوي.

بازارالى ءارىپۇلى:
- ءيا، قىتايدىڭ ادىلەت ورگاندارى بەرەدى.
كۇلسىم ىسقاقوۆا:
- ەندەشە سول انىقتامانى وسىنداعى نوتاريۋستەر اۋدارىپ، مورمەن كۋالاندىرسا جەتىپ جاتىر. قىتاي ەلشىلىگىندە ول انىقتامانى راستاتۋدىڭ قاجەتى شامالى.

ءلاززات، ستۋدەنت:
- مەن ستۋدەنتپىن. قۇجاتتارىمدى جيناپ، كوشى-قون پوليتسياسىنا بارسام، «مىندەتتى تۇردە شىعۋ ۆيزاسىن باستىرىپ كەل» دەپ شىعارىپ سالدى. ستۋدەنتتەر شىعۋ ۆيزاسىمەن كەتەدى دە، قايتاردا «جەكە ساپار» ۆيزاسىن اشتىرىپ كەلەدى. بۇل زاڭدا قالاي كورىنىس تاپقان؟ مەن وسى تالاپتى ورىنداۋ ماقساتىندا قىتايعا بارىپ، «شىعۋ ۆيزاسىن» اشتىرىپ كەلدىم. ول ءۇشىن 1 اپتا ساباقتان قالدىم. ال قاسىمداعى قىز ءالى بارا الماي ءجۇر. بۇنىڭ ءبارى ءبىزدىڭ قالتامىزعا اۋىرتپالىق تۇسىرە بەرەدى. سوندا ستۋدەنتتەرگە ازاماتتىق الۋعا بولماي ما؟

كۇلسىم ىسقاقوۆا:
- سىزگە شىعۋ ۆيزاسىنىڭ نەمەسە جەكە ساپار ۆيزاسىنىڭ قاجەتى جوق. سىزدە «وقۋ ۆيزاسى» اشىلعان بولۋى ءتيىس. ول ءۇشىن وقىپ جاتقان وقۋ ورنىنىڭ انىقتاماسىن پاسپورت-ۆيزا باسقارمالارىنا تاپسىرساڭىز جەتىپ جاتىر.

ەرمەك، ستۋدەنت:
- ءسىزدىڭ ايتىپ وتىرعانىڭىز دۇرىس شىعار. بىراق، ءبىز ازاماتتىققا وقىپ جاتقان وقۋ ورنىنداعى تىركەۋ بويىنشا تاپسىرا المايدى ەكەنبىز. ول ءۇشىن جوو-داعى تىركەۋىمىزدەن شىعىپ، تۇراقتى تىركەۋگە رۇقسات بەرەتىن ءۇي-جايلاردى تاۋىپ، سوندا تۇراقتى تىركەۋدەن وتكەننەن كەيىن عانا، ازاماتتىققا تاپسىرا الامىز. مەن ءوزىم ءتورت جىل بويى وقۋىمنىڭ اياقتالعانىن كۇتتىم. سودان كەيىن عانا، 2012 جىلى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ تىركەۋىنەن شىعىپ، ازاماتتىققا قۇجات جينادىم. ويتكەنى جوو-لار ءبىزدى ۋنيۆەرسيتەت جاتاقحاناسىنداعى ۋاقىتشا تىركەۋدەن شىعارمايدى. ەگەر، «تىركەۋدەن شىققىڭ كەلسە، بىردەن «شىعۋ ۆيزاسىن» باسىپ، قىتايعا قايتارامىز» دەيدى. سونىڭ ءبارى ءبىز ءۇشىن كادىمگىدەي توسقاۋىل.
ءلاززات مۇحيتوۆا:
- بۇل جەردەگى ماسەلە - جوو-لاردىڭ تۇراقتى تىركەۋگە رۇقسات بەرمەيتىندىگىندە بولىپ وتىر. «قر ازاماتتىعى تۋرالى» زاڭنىڭ 16-بابى بويىنشا ازاماتتىق الۋعا نيەت ەتۋشىلەر قر-دا تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋى قاجەت دەپ جازىلعان. ارينە، 90-شى جىلداردىڭ باسىندا بارلىق جوو-لار ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ تۇراقتى تىركەۋىنە مۇمكىندىك بەرىپ، ولاردىڭ ازاماتتىق الىپ كەتۋىنە كوپ قول ۇشىن سوزدى. قازىر سول ءداستۇر قايتادان ءۇزىلىپ قالىپ وتىر. ال تۇراقتى تىركەۋگە تۇرا الاتىن بولساڭىزدار، «جەكە ساپار» ۆيزاسى، «شىعۋ» ۆيزاسى دەگەندەردىڭ قاجەتى بولماي قالادى. ەگەر جوو-لار «ءبىز بۇل ازاماتتار ازاماتتىققا قۇجاتتارىن وتكىزگەنگە دەيىن، تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋىنا رۇقسات بەرەمىز» دەيتىن بولسا، ستۋدەنتتەردىڭ ازاماتتىعىن الۋى تۋرالى اڭگىمە مۇلدەم قوزعالمايتىن بولادى. بىراق قازىرگى جوو-لار بۇعان رۇقسات بەرمەي وتىر.
كۇلسىم ىسقاقوۆا:
- مەن ءبىر ماسەلەنىڭ باسىن اشىپ ايتقىم كەلەدى. 2011 جىلدىڭ تامىز ايىندا «كوشى-قون تۋرالى» زاڭنىڭ جاڭا رەداكتسياسى قابىلداندى. كوشىپ كەلگەندەرىنە قانشا جىل بولسا دا، ءوزىن «ورالمان» دەپ ەسەپتەيتىندەر كوپ. ولاردىڭ اراسىندا ازاماتتىعىن العاندار دا، قازاقستاندا تۇراقتى تۇرۋ مارتەبەسىنە يە - ىقتيار حاتپەن جۇرەتىندەر دە كوپ. «كوشى-قون تۋرالى» زاڭنىڭ جاڭا رەداكتسياسىندا «ورالمان» ۇعىمى كەڭەيتىلدى. زاڭدا وعان: «تۇراقتى تۇرۋ ماقساتىندا قازاقستانعا قونىس اۋدارعان جانە وسى زاڭ اياسىندا ءتيىستى مارتەبەگە يە بولعان - ۇلتى قازاق ادام» دەگەن انىقتاما بەرىلەدى. بۇدان بىلاي شەتەلدەن كەلگەن قازاقتار جەرگىلىكتى جەردە ارنايى تىركەۋدەن ءوتىپ، ورالمان كۋالىگىن الماسا، ولار «ورالمان» دەپ سانالمايدى. ولارعا بەرىلەتىن مارتەبە - «ەتنيكالىق قازاق». ال «ورالمان كۋالىگىنە» يە جاندار قر ازاماتتىعىن العانعا دەيىن ءتۇرلى الەۋمەتتىك جەڭىلدىكتەردى الۋعا جانە زەينەتاقىسىن راسىمدەۋگە، جۇمىسقا ورنالاسۋعا مۇمكىندىك الادى. «ورالمان كۋالىگى» ءبىر جىلدىق مەرزىمگە عانا بەرىلەدى جانە وسى مەرزىم ىشىندە ورالمان قر ازاماتتىعىنا قۇجاتتارىن تاپسىرىپ ۇلگەرمەسە، كۋالىكتىڭ مەرزىمى سوزىلمايدى. ويتكەنى، بۇرىن كەلگەننەن كەيىن قازاقستان ازاماتتىعىن الۋعا اسىقپايتىندار وتە كوپ بولدى. كەيبىرەۋلەر «ىقتيار حاتپەن» جۇرە بەرۋدى ءجون سانادى. سول سەبەپتى دە بۇل ماسەلەنى بىرجاقتى ەتۋدى ءجون كوردىك.

P.S.

بىزگە ءوتىنىش ايتىپ، تۇراقتى تىركەۋگە تۇرا الماي جۇرگەنىن ءمالىم ەتكەن ادامداردىڭ كوبى - الماتى وبلىسىنا قاراستى تۇرعىندار بولىپ شىقتى. سول سەبەپتى دە، ماسەلەنىڭ ءمان-جايىن ناقتى ءبىلۋ ماقساتىندا الماتى وبلىستىق ىشكى ىستەر دەپارتامەنتى، كوشى-قون پوليتسياسى باسقارماسى، ازاماتتىق جانە يمميگراتسيا بولىمىنە حابارلاسقان ەدىك. اتالعان ءبولىمنىڭ باستىعى قايرات بايبولوۆ مىرزا «شەتەلدىكتەر مەن ازاماتتىعى جوق ادامداردى تىركەۋ جانە ولارعا قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا تۇراقتى تۇرۋعا رۇقسات بەرۋ بويىنشا مەملەكەتتىك قىزمەت ستاندارتىن بەكىتۋ تۋرالى» قر ۇكىمەتىنىڭ 2009 جىلعى 14 جەلتوقسانداعى №2102 قاۋلىسىنا وزگەرىستەر ەنگىزۋ تۋرالى قر ۇكىمەتىنىڭ 2012 جىلعى 28 ناۋرىزداعى №362 قاۋلىسىن قولىما ۇستاتتى.
­- وسى قاۋلىداعى 11-تارماقتىڭ 2-بابىندا مىنانداي وزگەرىستەر ەنگىزىلگەن: «قر-دا وزگە دە زاڭدى نەگىزدە ۋاقىتشا بولاتىن ادامدار: كەلگەن ەلىندە سوتتىلىعىنىڭ بار بولۋىن نە جوقتىعىن راستايتىن قۇجاتتى; كەتۋ پاراعى نە شەتەلگە تۇراقتى تۇرۋ ءۇشىن شىعۋعا رۇقساتتى راستايتىن باسقا قۇجات رەتىندە بولۋى مۇمكىن شەتەلدىكتىڭ ازاماتتىعىنا يە مەملەكەتىنىڭ جازباشا كەلىسىمىن ۇسىنادى» دەلىنگەن. بۇرىن بۇل تالاپتاردىڭ ەتنيكالىق قازاقتارعا قاتىسى جوق بولاتىن. ۇكىمەتتىڭ قاۋلىسى ىشكى نۇسقاۋلىقتاردان جوعارى تۇرادى. سول سەبەپتى دە ءبىز وسى قاۋلى بويىنشا جۇمىس ىستەۋگە ءماجبۇرمىز. كەيبىر كەزدەردە قانداستارىمىزعا كومەكتەسۋ ءۇشىن مۇنداي قۇجاتىنىڭ بولماۋىنا كوز جۇما قارايمىز. بىراق ءبىزدىڭ دە ۇستىمىزدەن قارايتىن قۇزىرلى ورگاندار بار. ەگەر ولار تەكسەرىپ قالاتىن بولسا، ۇكىمەتتىڭ قاۋلىسىن نەگە ورىنداماي جاتىرسىزدار دەپ شۇيلىگەدى، - دەيدى ول.
قايرات بايبولوۆتىڭ ايتۋىنشا، جىل باسىنان بەرى تەك قىتايدان كەلگەن 5 مىڭداي قازاق الماتى وبلىسىندا تۇراقتى تۇرۋعا جانە ازاماتتىق الۋعا ءوتىنىش بەرگەن. ارالارىندا جوعارىدا تالاپ ەتىلگەن قۇجاتتى اكەپ وتكىزىپ جاتقاندارى دا بار. الايدا وتە سيرەك. سول سەبەپتى دە بۇل قاۋلى ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ ازاماتتىق الۋىنا كەدەرگى كەلتىرىپ تۇرعان كورىنەدى. سونداي-اق، وبلىستىق ىشكى ىستەر دەپارتامەنتىندەگى شەندىلەر باق وكىلدەرىنەن وسى ماسەلەنى بىرجاقتى ەتۋگە كومەكتەسۋىن ءوتىنىپ، قاۋلىعا (ەتنيكالىق قازاق وكىلدەرىنەن وزگە) دەگەن جالقى سويلەمدى كىرگىزۋگە اتسالىسۋلارىن سۇرادى.
بۇعان دەيىنگى ۇكىمەتتىك قاۋلىلاردىڭ كوبىندە ماسەلە شەتەلدەگى قازاقتارعا قاتىستى بولعان جاعدايدا، «ەتنيكالىق قازاق وكىلدەرىنەن وزگە» دەگەن سويلەم قوسىلاتىن بولسا، سوڭعى ءبىر-ەكى جىلدىڭ كولەمىندە شەتەلدەگى قازاقتار مۇلدەم ۇمىت قالىپ، ولاردىڭ دارەجەسى وزگە دە شەتەلدىكتەردىڭ دارگەيىنە جەتكەن. «ازاماتتىق تۋرالى» زاڭعا ەنگىزىلگەن وزگەرىستەردىڭ ءبىراز شۋ بولىپ ءجۇرىپ، ونداعى كەلگەن ەلىنىڭ ازاماتتىعىنان شىققانى تۋرالى انىقتامانى تالاپ ەتەتىن باپتى جۋرناليستەر شۋلاپ ءجۇرىپ وزگەرتكەن ەدى. بىراق، ونىڭ ەسەسىنە تالاپ ەتىلەتىن جوعارىداعى قۇجات قىتاي ازاماتتارى ءۇشىن ازاماتتىعىنان شىقتى دەگەن انىقتامانى الۋمەن بىردەي دارەجەدە كورىنەدى. ءسويتىپ، قازاق دياسپوراسىنىڭ ەڭ ءىرى شوعىرى ورنالاسقان قىتايدان كەلەتىن قازاقتاردىڭ الدىنا تاعى ءبىر توسقاۋىل قويىلىپ وتىر.

دايىنداعان ەسەنگۇل كاپقىزى

"تۇركىستان" گازەتى