"رەسەي ۋكراينادان سوڭ كەز كەلگەن تمد ەلدەرىنە سوعىس اشۋى مۇمكىن" دەگەن ءسوز كادىمگىدەي ويلاندىرادى.

مەنى دە وسى تاقىرىپ ءبىراز ويعا شومدىردى.

"ۋكراينادان سوڭ، كەلەسى قازاقستان..." دەپ ايتۋعا ءتىل بارمايدى، جامان ايتپاي جاقسى جوق ىرىمعا جامان، ەلگە جاۋ شاقىرعانداي بولمايىن.

ەكىنشى جاعىنان، رەسەيدىڭ تاپ قازىر وزگە تمد ەلدەرىنىڭ اراسىندا بىزدەن ارتىق قايشىلىقتارى قىزىپ تۇرعان مەملەكەتتەر بارشىلىق. مىسالى ءازىربايجان، قاراباق دەگەندەي..

كرەمل وعان دا كىجىنىپ قويادى.

"رەسەي مولدوۆاعا انە باسىپ كىرگەلى وتىر، مىنە كىرەدى" دەگەن دە ءسوز كوپ ايتىلۋدا.

ودان ەسى كەتكەن يمپەرشىلەردىڭ نە ۇتارىن كىم بىلگەن، دەسە دە اياقتاي مولدوۆا ءۇشىن ونداي قاۋىپ بار.

ماسكەۋ قازىر بۇرىڭعى سوۆەت رەسپۋبليكالارى - بالتىق جاعالاۋى ەلدەرىنە قالاي باسىپ كىرىپ وعان دەسانت تۇسىرەتىندىگى تۋرالى توك شوۋلارىندا انىق ايتىپ كارتا سىزىپ اشىق كورسەتىپ ءجۇر.

ارمەنيا دا قازىر رەسەيدىڭ ىقپالىنان كەتىپ بارادى دەسە دە بولادى.
ياعني، قازىر كەز كەلگەن بۇرىڭعى سوۆەت رەسپۋبليكالارىنىڭ ءبىرى دەمدە گەوساياسي تۇرعىدا باسقىنشى ورىستىڭ نىساناسى بولۋى مۇمكىن.

سوندىقتان بۇ جەردە "كەلەسى پالەن، كەلەسى تۇگەن" دەمەي - اق كەز كەلگەن بۇرىڭعى سوۆەت رەسپۋبليكالارىنىڭ ءبىرىن الىپ قاراستىرا بەرسە بولادى.
بىرىنشىدەن، ول سوعىس بولسا دا بۇگىن ەرتەڭ بولمايتىن سوعىس ءتارىزدى. مەنىڭ ويىمشا كەلەسى سوعىسقا دايىندالۋ ءۇشىن رەسەيگە كەم دەگەندە 2 - 3 جىل ۋاقىت كەرەك، بۇل كەم دەگەندە 2 - 3 جىل، قايران 2- 3 جىل...

سوعىستان زورىعىپ دەمىگىن باسۋعا ۋكراينادان پەرەميريە سۇراپ جۇرگەن رەسەي كەلەسى سوعىسقا تاپ قازىر ساقاداي ساي دەگەن سوزگە ۇيدەگى ءيتىم دە سەنبەيدى. رەسەي قازىر سوعىستان زورىعىپ وتىر، ياعني ول سوعىسقا اسكەري تۇرعىدا دايىن ەمەس.

ۋكراينادا — رەسەي اسكەري تۇرعىدا وتە ۇلكەن شىعىنعا ۇشىرادى، سوعىس ۇزارعان سايىن ءالى تاعى ۇشىراي بەرمەك. ونىڭ ورنىن تولتىرۋ ءۇشىن وعان ونداعان جىلدار كەرەك.

اناۋ تىك ۇشاق، اسكەري ۇشاقتىڭ ۇشقىشتارى، تانكيست، زەنيتچيك، پۆو سالاسىنىڭ ماماندارى، تاعى باسقا سول سياقتى جاقسى مامانداردى دايىنداۋ ءۇشىن وعان ونداعان جىلدار كەرەك. بۇنداي ورىستىڭ اسكەري ماماندارى ۋكراينادا قازىر جۇزدەپ، مىڭداپ قىرىلۋدا.

تەحنيكاسى، اسكەري جابدىقتارى، تانكى - سانكى، ۇشاق، بمپ، گراد، بۋك، بۇلار دا مىڭداپ تالقاندالدى، شىتىرلاپ جاندى، تۇتىندەدى. ونىڭ ورنىن تولتىرۋعا كەم دەگەندە ون جىل كەرەك، ۇلكەن قاراجات كەرەك، جۇمىس قولدارى كەرەك.
باياعىداي بالالارىن قىرماندا وگىزگە وتىرعىزىپ جەر جىرتىپ، قاتىندارىن ستانوكقا تۇرعىزىپ بۇكىل ەل ەكونوميكاسى سوعىسقا تۇرۋى كەرەك، كۇللى ەل ۇرانداۋ كەرەك.

سوندىقتان، قازىر ورىس ءۇشىن تەلەۆيزورعا كىرىپ الىپ، "انانى باسىپ الامىز" ، "مىنانى باسىپ الامىز" دەۋدىڭ ورىنى ءبىر بولەك، ال ونى ىسكە اسىرۋدىڭ ءجونى ءبىر باسقا. بۇ جەردە ورەكەڭە الدىمەن كوتەنگە قاراپ الۋ كەرەك بوپ تۇر. ونىڭ قازىر ەكىنشى سوعىسقا تاپ قازىر كىرىسۋگە شاماسى جوق. ونى ءوزى تۇسىنبەسە - اقىماق بولعانى.

ەكىنشىدەن، حوش دەلىك، ورىس ۋكراينادان سوڭ تاعى ءبىر كورشىسىنە باسىپ كىردى دەلىك. ونىڭ ارتى قانداي بولۋى مۇمكىن، سونى جوبالاپ كورەلىك.
مەنىڭشە بۇنداي جاعدايدا ۋكراينادان سوڭ كەلەسى ورىس باسىپ كىرەتىن ەل ءۇشىن ەڭ ۇلكەن مىندەت، ءتىپتى پارىز، ول — ورىستىڭ باسقىنشىلىعىنا ءۇش ايداي مەرزىمدە تويتارىس بەرۋ.

ارى قاراي جىعىلسا جەر كوتەرەدى دەمەكشى مەنىڭ ويىمشا ءۇش ايدان سوڭ ول ەلگە جان - جاقتان جاردەم اعىلادى، جەرى كوتەرە باستايدى.

ول ەلگە الدىمەن اقش تان كومەك كەلمەك دەگەن ويىم بار. سەبەبى اقش تىڭ قازىرگى قورعانىس دوكتريناسى سونداي. ء"بىزدىڭ ماقساتىمىز - رەسەيدى كورشىلەرىنە شابۋىلداي المايتىن دەڭگەيگە ءتۇسىرۋ، ونى شەكتەۋ" دەگەن ءسوز قورعانىس ءمينيسترى للويد ءوستيننىڭ اۋىزىمەن ايتىلىپ ءجۇر. سوعىس ءورتى تۇتانسا مىندەتتى تۇردە ول ەلگە الدىمەن اقش جەتەدى. اقش بۇل سوعىستا دا ورىس قارسىلاسىنىڭ جاردەمشىسى بولادى دەپ ويلايمىن.

جالپى اقش ەندى رەسەيدى تولىق زالالسىزداندىرىپ يادرولىق قارۋىن تارتىپ الماي توقتامايتىن سياقتى.

تاعى ءبىر وداقتاس، ەگەر باسقىنشىلىققا ۇشىراعان ەل تۇركى تەكتى ەل بولسا، وعان تۇركيادان اۋقىمدى كومەك كەلەدى دەپ شامالايمىن جانە تۇرىكتەردىڭ وعان كومەگى وراسان كوپ بولادى دەپ جوبالايمىن.

سوسىن ءبىر قىزىعى - ول ەلگە ۋكراينادان دا ۇلكەن كومەك كەلەدى. ول ەلگە ۋكراينادان توپىرلاعان اسكەري ينسترۋكتورلار، ماماندار، كەڭەسشىلەر اعىلادى دەپ ويلايمىن. ۋكرايندىقتار ول ەلدە وزدەرىنىڭ ورىسقا قارسى مول تاجىريبەلەرىمەن بولىسەدى. اسكەري تاجىريبەسىمەن، اقپاراتتىق سالادا - اقپاراتتىق مايدان جۇرگىزۋ، ديپلوماتيالىق سالادا كىممەن قالاي سويلەسۋ دەگەندەي...

باياعىدا كاۆكازدا، دۋداەۆتىڭ قاسىندا ۋكراينالىق ۋنا ۋنسو، ۋپا، ساشكو بەلىي دەگەندەر بارىپ الىپ ورىسقا قارسى ءبىراز سوعىسقان بولاتىن. بۇلار سول كەزدە ۋجە سوعىسىپ ءجۇر.

ال قازىرگى ۋكراينا ءوزىنىڭ بەسىكتەگى بالاسىمەن، كوشەدەگى بومجىنا شەيىن "رەسەي كۇيرەسە ەكەن" دەپ تىلەيتىن ەل. ولار ەندى كۇللى جاھان بويىنشا وسى ماقساتپەن ورەكەڭنىڭ سوڭىنا تۇسەدى. قاي جەردە ورىس قىلت ەتسە سول جەردە مىندەتتى تۇردە وعان قارسى ءبىر ۋكراين جۇرەدى دەپ شامالايمىن.
سوندىقتان كەلەسى ورىستان باسقىنشىلىق كورەتىن ەلدىڭ ەڭ ماڭىزدى دوسى وسى ۋكرايندىقتار بولۋى مۇمكىن.

ءبىر سوزبەن ايتقاندا رەسەيدەن باسقىنشىلىق كورگەن ەل جالعىزدىقتا قالىپ قويادى دەپ ويلامايمىن. وعان جاھانداعى رەسەيدەن مەزى بولعان ادامزات بالاسى تاعى ۇلكەن جاردەم بەرەدى دەپ شامالايمىن. رەسەي باستاعان ىلاڭعا نۇكتە سول جەردە قويىلۋى مۇمكىن.

جالپى، ۋكرايناداعى سوعىستىڭ اياعى قالاي بىتەدى، ونىڭ رەسەي ءۇشىن ماڭىزى جوق. ۋكراينانىڭ ەندى جەڭىلمەيتىنى انىق. بىراق ەندى رەسەي دەگەن يمپەريا دا جوق. رەسەي يمپەريا رەتىندە جويىلدى. يمپەريا دەپ ءوز ماڭىندا وزىنە ەشقانداي قارسىلاس كورمەگەن ءبىر گەوسيااسي وزبىر گەگەموندى ايتادى.
ال ماسكەۋدىڭ ءدال جەلكەسىنە قازىر ۋكراينا دەگەن ءبىر مىقتى ويىنشى ەل وتىردى، ياعني باتىس جاساپ بەرگەن باقتالاسى. ول باقتالاسى ەندى ونىڭ قانىن ىشەدى.

جەلكەسىندە ءبىر كۇندەسى ءتونىپ، كۇندە ونىڭ قۇلدىراپ كۇيرەۋىن تىلەپ، باتىستىڭ قولداۋىمەن سوعان ۇزدىكسىز جۇمىس ىستەپ ونى اڭدىپ وتىرسا، ول ەلدىڭ يمپەريالىق ساياساتىن جۇرگىزۋى قيىندايتىن سياقتى . ونداي جاعدايدا ورىس ىشكى پروبلەمالارىنان ارتىلماي ءوز قارا باسىمەن قايعى بولىپ كەتۋى مۇمكىن.
بۇنى قازىر مەنىڭشە كوبىسى ءالى ءتۇسىنىپ وتىرعان جوق. بىراق ۋكراينانى بۇدان سوڭ باتىس ەلدەرى ورىستىڭ موينىنا مىعىمداپ وتىرعىزىپ، ۋكراين قولىمەن كرەملدىڭ وزبىر سۇعاناق ساۋساقتارىن بالعامەن ۇرىپ وتىراتىن بولادى.

ولجاس ءابىل

Abai.kz