ءبىز كەيدە الدىمەن ءوز حالقىمىزدىڭ بولاشاعىن ويلاپ، قاي نارسەگە دە سىن كوزبەن قاراۋدىڭ ورنىنا، جالپى دۇرمەككە ەرىپ، قاتەلىككە ۇرىنىپ قالىپ جۇرگەن جوقپىز با دەگەن وي كەلەدى.

ويتكەنى مىناۋ دۇرلىگىپ جاتقان زاماندا كىمنىڭ دوس، كىمنىڭ قاس ەكەندىگىن اجىراتا ءبىلۋ وڭاي دۇنيە ەمەس. ماسەلەن، رەسەيدىڭ تاۋەلسىز ۋكراينا ەلىنە اشىقتان-اشىق اگرەسسيالىق سوعىسىن ەشكىم اقتاماسى بەلگىلى. وعان ءبىز دە قوسىلامىز. قولىمىزدان كەلگەنشە قول ۇشىن دا بەرىپ جاتىرمىز. ەلىمىزدىڭ بەلگىلى ساياساتانۋشىسى ارمان شوراەۆ پەن اتى ايگىلى كاسىپكەر مارعۇلان سەيسەنباي دا ولاردىڭ تۇراقتى قوناعى. ەكەۋى دە وڭدى-سولدى سۇحبات بەرۋدەن كەندە ەمەس. وندا ۆولونتەرلەرىمىز دە از تەر توگىپ جۇرگەن جوق. مۇنى از دەسەڭىز، تورعايدىڭ ءبىر ازاماتى ول جەردە قولىنا قارۋ الىپ، قان مايداندا كەكىلدىلەرمەن بىرگە شايقاسىپ جاتىر.

الايدا وسى ورايدا ماعان «ءبىز وسى ەلدەن ەرەك بەلسەندىلىك تانىتىپ، اسىرا سىلتەپ جۇرگەن جوقپىز با؟» دەگەن كۇمان تۋىندايدى. مۇندايدا بىزگە ايتاتىندارى «قازىر ۋكراينا سىزدەردى دە قورعاپ جاتىر. ال ەگەر ولار جەڭىلسە، ەرتەڭ سىزدەرگە دەرگە كەزەك كەلەدى» دەگەن ۇستانىم.

بىرىنشىدەن، رەسەي بىزگە تيىسكىسى كەلسە، ۋكرينانى جەڭسە دە، جەڭىلسە دە تيىسەدى. قازاقتىڭ «جىلاندى ءتورت كەسسە دە كەسىرتكەلىك ءالى بار» دەگەن ماقالىن ۇمىتپالىق. ارينە، بەتىن اۋلاق قىلسىن، الايدا، ەگەر رەسەي بىزگە باس سالسا، وعان ەشكىم دە قارسى تۇرا المايدى. تۇرىك اعايىنىڭ الىستا. ءارى ونىڭ بۇعان بەل شەشە كىرىسە قويۋى نەعايبىل. وعان ەردوعاننىڭ ۋكراينا جونىندەگى ۇستانعان ساياساتىنان-اق، بايقارسىز. تەك، مۇمكىن، الىپ قىتاي عانا «تاك-تاك» دەر. سونىڭ وزىندە دە تەك ەكونوميكالىق تۇرعىدان زيان تارتۋىنىڭ مۇمكىندىگىنەن عانا. ويتكەنى ونىڭ بارلىق ەكسپورتى ءبىز ارقىلى وتەدى. كۇنى ەرتەڭ الاساپىراندا ونىڭ جاعدايىنىڭ مۇشكىل بولارى ايدان انىق. تەك سول ءۇشىن عانا. ونىڭ ءوزى دە كۇماندى. دەمەك، ءبىز ءۇشىن شىن قانتوگىسكە ارالاساتىن ەشكىم جوق. ارينە، كورشىلەرىمىزبەن ساياسي ءارى اسكەري وداق قۇرىپ، جۇدىرىقتاي جۇمىلعانعا نە جەتسىن. الايدا سول كورشىلەرىمىزدىڭ جاعدايى ونسىز دا بەلگىلى.

دەمەك، ءوز-وزىمىزگە مىقتى بولماساق، ەشكىمنىڭ دە جارىلقاي قويۋى نەعايبىل. ونىڭ ۇستىنە بىزگە بۇكىل ۋكراين حالقىنىڭ ەمەشەگى ءۇزىلىپ تۇر دەۋ تىم ارتىقتاۋ. كەزىندە بۇلار دا وزدەرىن بىزدەن الدەقايدا بيىك ساناپ، كوكىرەگىن كەرگەن ۇلى حالىقتىڭ ول جاق، بۇل جاعىنان كەم سەزىنبەگەندىگىن ەشكىم دە جوققا شىعارا قويماس. مۇنى مىنا تەرىستىك جاقتا ءومىر-بويى دەرلىك تۇرىپ كەلە جاتقان بىزدەر جاقسى بىلەمىز. ماسەلەن، كەزىندە ءوز تىلىمىزدە سويلەگەنىمىزدى جاقتىرماي، تالاي-تالاي نامىسقا تيەتىن ءسوز ايتقانداردىڭ بارلىعى دا تازا ورىستار دەيمىسىز؟ جوق، ولاردىڭ ىشىندە ۋكراين ۇلتىنىڭ وكىلدەرى دە جەتەرلىك بولعاندىعى انىق. ماسەلەن، تەك وسى قوستاناي وبلىسىندا كەزىندە كوپتىگى جونىندە ۋكرايندەر ورىستاردان كەيىنگى ەكىنشى ورىندا ەدى. ءبىز سولاردىڭ بىردە-بىرەۋىنىڭ اراشا تۇسكەندىگىن كورگەن دە، ەستىگەن دە ەمەپىز. مۇنى از دەسەڭىز، وسى قوستانايداعى مەن بىلەتىن ۋكراين ۇلتىنىڭ ەشقايسىسى دا رەسەي اگرەسسياسىن ايىپتامايدى. قايتا سولاردىكىن دۇرىس كورەدى. ەندى كەلىپ ەمەشەگى ۇزىلە قالىپتى. ەگەر مەن، ۋكراينداردىڭ كوپشىلگى «قازاق» دەگەن حالىقتىڭ بار ەكەندىگىن تەك وسى سوعىستان كەيىن عانا ءبىلدى دەسە، ەش تاڭ قالماس ەدىم. بىردەڭە بولسا، كۇنى ەرتەڭ ءبىزدى قورعاۋعا جەتىپ كەلەدى دەپ ارمانداۋ - مۇلدەم اداسقاندىق. ولار وزدەرىن ءبارىبىر سلاۆيان تۇقىمىنا جاتقىزىپ، ەۋروپالىقتارمىز دەپ ەسەپتەيدى. ال ولاردىڭ كوزقاراستارى بەلگىلى. ءبىر عانا مىسال. وتكەندە يۋتۋب-ارناسىندا ۋكراين تۇتقىنىنا تۇسكەن رەسەيلىك ءبىر سولداتتى كورسەتتى. ول بايعۇس ەڭبەكتەپ كەلە جاتىپ «مەن قازاقپىن» دەپ زار جىلاۋدا. اڭعال بالا ءسىرا، «قازاقپىن» دەسە اياۋشىلىقپەن قارار، جاۋلارى ورىستار عوي» دەپ ويلاسا كەرەك. قايداعى. قايتا بۇل جىگىت ولاردىڭ اكەلەرىن ولتىرگەندەي ەرەكشە وشىگە، باسىنان قايتا-قايتا تەبەدى، ودان قالسا اۆتوماتتىڭ دۇمبىسىمەن ۇرادى. مىنە، ءبىزدىڭ ولارعا دەگەن «ەرەكشە دوستىعىمىزدىڭ» شىنايى قايتارىمى. ال مەن ولاردىڭ قولعا تۇسكەن ورىستاردى بۇلايشا قورلاعاندىعىن كورگەن ەمەسپىن. ارى كەتسە، قاتتىراق جۇلقىلايدى دا قويادى. نەگە؟ «ءتۇبى ءوزىمىز عوي» دەپ ويلاتىن شىعار. ال انا «كولبيت» پەن «چۋركا» قايداعى تۋىس؟ نە وزبەك، نە قىرعىز، نە تاجىك بولماسا، تۇركىمەن كورسەتپەگەن جاقسىلىقتى كورسەتىپ، رەسەيگە جامان اتتى بولىپ جاتقانىمىزداعى ولاردىڭ ايتقان العىسى وسى. قازاقتىڭ پەيىلى كەڭ، مىنەزى دارحان، قوناقجاي حالىق قوي، مۇنى دا كەشىرە سالار. ەڭ باستىسى، قالاي بولعاندا دا تۋىسقان ۋكراين حالقىن جالعىز قالدىرمايمىز. العا، قازاقستان!

تاعى ءبىر ءتۇيىن. ۋكراينا رەسەيدى ويسىراتا جەڭەدى دەگەن ەشبىر قيسىنسىز اڭگىمەدەن اۋلاق بولعان ءجون. وعان اقش پەن ەۋروپا جول بەرمەيدى. ولارعا كەرەگى ۋكرينانىڭ جەڭگەنى ەمەس، رەسەيدىڭ ابلەن السىرەپ، بەيشارا كۇيگە ءتۇسىپ، ولارعا كىرىپتار بولعانى كەرەك. ايتپەسە، نەگە ۋكراينانى قازىرگى زامانعى اسا كۇشتى تانكىلەرمەن جانە ۇشاقتارمەن تولىق قاماتاماسىز ەتپەيدى؟ نەگە ولاردى تام-تۇمداپ، تامشىلاپ بەرەدى. نەگە ولاردىڭ پرەزيدەنتى زەلەنسكي باتىس باسشىلاردىڭ كەزدەسۋىنىڭ بارلىعىندا دا اڭگىمەسىن ۋكرايناعا قازىرگى ساتتە وسى زامانعا اسا جويقىن سوعىس قارۋلارىن مولىراق ءارى تەزىرەك بەرۋ كەرەكتىگىنەن باستاپ، سونىمەن اياقتايدى؟ مۇنى دا جاي عانا قىسىر اڭگىمەگە جاتقىزامىز با؟ ەگەر شىنىمەن ولارعا ۋكراينانىڭ جەڭىسى قاجەت بولسا، مۇنداي اڭگىمە مۇلدەم كوتەلىرەر مە ەدى؟ وسىنى دا ءبىر ۋاقىت ويلاپ قويعان ءجون-اۋ.

اسىلى، سوعىستىڭ وسىلاي اياقتالۋى ءبىر جاعىنان بىزگە دە وتە ءتيىمدى بولار ەدى. ويتكەنى ابدەن السىرەگەن، شايقاستان قانسىراعان رەسەي بۇدان سوڭ جان-جاعىنان جاۋ ىزدەپ، الاسۇراتىن زۇلىمدىق نيەتىن جۇزەگە اسىرۋعا دارمەنى دە جەتپەس ەدى. ءبىزدىڭ تىلەيتىنىمىز دە وسى. الايدا بۇل تىلەگىمىزدىڭ دە كوزدەن بۇل-بۇل ۇشاتىن ءتۇرى بار. جاقىندا عانا شەتەلدىك ءباسپاسوزدىڭ جازۋىنا قاراعاندا امەريكانىڭ بارلاۋ قىزمەتىنىڭ باسشىسى ماسكەۋگە كەلىپ، ۋكراينا ءوزىنىڭ 20 پايىزدىق اۋماعىن رەسەيگە بەرىپ (ياعني بۇل ورىستاردىڭ باسىپ العان جەرىنىڭ اۋماعى عوي), ورتاق مامىلەگە كەلىپ، بۇل سوعىستى اياقتاۋدىڭ ءبىر جولىن ۇسىنىپتى دەسەدى.

ەندى مۇنى ۋكراينانىڭ جەڭىسى دەپ ايتۋعا اۋىز بارار ما ەكەن؟ وسىنىڭ ءوزى-اق، اقش پەن باتىستىڭ وزدەرىنىڭ ويلاعان ءوز جوسپارى بار ەكەندىگىن بايقاستا  كەرەك.

ال ءبىز كىم بولسا سوعان جالپاق شەشەيلىكتى قويىپ، بەس قارۋىمىزدى سايلاپ، تەز ارادا شەتەلدىك اسا قۋاتتى اسكەري جويقىن تەحنيكامەن بارىنشا قارۋلانىپ، نە نارسەگە دە ءازىر وتىرۋىمىز كەرەك. مەن ءۇشىن قازاق حالقىنىڭ بولاشاعى قىمبات. «ساقتانساڭ – ساقتارمىن» دەپتى.

مەنىڭ ويىمشا، ۋكراينا ماسەلەسىندە بارىنشا سالقىنقاندىلىقپەن، مىنا كورشىلەرىمىز سەكىلدى بەيتاراپ ساياسات ۇستانعانىمىز ءجون سەكىلدى. توننالاپ ازىق-تۇلىك جونەلتۋ، جىلىتۋ گەنەراتورلارىن بەرۋ، ودان قالدى قالالالاردا كيىز ۇيلەر تىگۋ سەكىلدى شارالار - باسى ارتىق دۇنيەلەر سەكىلدى. كورشىلەرىمىزدىڭ بارلىعى دەرلىك ماسەلەنىڭ ارتىن باعىپ، تىنىش وتىرعانداعى بۇل ءبىزدىڭ «كوزسىز ەرلىگىمىز» اسىرا سىلتەۋشىلىك ەمەس پە؟

مەنىڭ بۇل ماسەلەدەگى وزىندىك ۇستانىمىم وسىنداي. ارينە، مۇنىڭ كوپشىلىككە جاقپاۋى دا مۇمكىن. ونى ەندى وزدەرىڭىزدىڭ پاتشا كوڭىلدەرىڭىز بىلەدى. مەن مۇنى جۇرتتىڭ بارىنە بىردەي جاعىنىپ، جاقسى اتتى بولۋ ءۇشىن جازىپ وتىرعان جوقپىن. ساق بولايىق! جاۋىڭ كوپ، دوسىڭ از! وسىنى ۇمىتپالىق.

جايبەرگەن بولاتوۆ

Abai.kz