قازاق ەلىنىڭ تاريحىندا ماڭگى وشپەس ءىز قالدىرعان ۇلت ۇستازى احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ 150 جىلدىعى الەمدىك دەڭگەيدە ناسيحاتتالىپ، يگىلىكتى ءىس-شارالاردىڭ ىسكە اسۋى جانە ەسكەرتكىشتەرى ەلىمىزدە عانا ەمەس، تۇركيا مەملەكەتىندە قويىلعاندىعى – دەپۋتاتتىق ساۋال كوتەرگەن ءارى ورىندالۋىنا ات سالىسقان سەنات باسشىلىعى مەن دەپۋتاتتارى ۇشىندە زور مارتەبە.

«ءبىلىم مەن عىلىم – ەگىز» دەمەكشى، ءبىلىمنىڭ اتاسىنا كورسەتىلگەن ىقىلاس پەن قۇرمەت «قازاق عىلىمىنىڭ باعىنا تۋعان ساتباەۆقا» دا كورسەتىلۋى قاجەت. كەلەسى جىلى 125 جىلدىعى اتالىناتىن قازاقتىڭ ءبىرتۋار پەرزەنتى، ەسىمى الەمگە ءمالىم – شىعىس ەلدەرىنەن شىققان العاشقى اكادەميك، اسا كورنەكتى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرى مەن كىسىلىك كەلبەتى حالقىنىڭ اۋزىندا اڭىز بولىپ قالعان كەمەڭگەر ءارى عۇلاما قانىش يمانتايۇلى ساتباەۆ. عۇلامانىڭ باسشىلىعىمەن كەن بايلىعى بار قازبالاردىڭ مەتاللوگەندىك بولجاۋ كارتاسى جاسالىنىپ قانا قويماي، سول ارقىلى وسى كۇنگە دەيىن پايدالى قازبانىڭ جاڭا كوزدەرى اشىلىپ وتىر. عالىمداردىڭ ەسەپتەۋى بويىنشا، تەك، ءبىر عانا جەزقازعان-ۇلىتاۋ ايماعى مىس كەنىنەن 200 ميلليارد دوللاردىڭ قازىناسىن بەرگەن. قانىشتاي ماڭگى اسىلىمىز قالدىرعان وراسان زور سارقىلماس بايلىقتىڭ بۇل ءبىر عانا پاراسى.

«ۇلىتاۋ اتىرابىن جان-جاقتى وركەندەتۋ – مەنىڭ ومىرلىك ارمانىم!» – دەگەن عۇلامانىڭ ماقساتىنا جەتىپ، جەزقازعان-قاراعاندى تەمىرجولىنىڭ 414 كيلومەترلىك نەگىزگى بولىگى مەن 458 كيلومەترلىك ەرتىس-قاراعاندى كانالىن سالۋداعى ۇلانعايىر ەڭبەگى ارقىلى، قانشاما قالالار بوي كوتەردى، شولەيت دالالار گۇلدەندى. مەندەلەەۆ كەستەسىندەگى ەلەمەنتتەردىڭ بارلىعى قازاق جەرىندە شىعاتىنىن گەولوگ-عالىم دالەلدەدى. التاي مەن ارال، قاراتاۋ مەن الاتاۋ اراسىنداعى قازىنا، ءتىپتى ماڭعىستاۋ مەن اتىراۋ وڭىرىندەگى مۇناي مەن گازدىڭ الەمدىك مول كوزىن  بولجاپ،  كورەگەندىك كورسەتتى. بۇگىنگى استانا ەلوردا بولۋى كەرەك ەكەندىگىن دە 1948 جىلى العاش ايتقان قانىش ساتباەۆ بولاتىن.

وتكەن جىلى ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ جارلىعىمەن ۇلىتاۋ وبلىسى اشىلىپ، قانىش قالاعان ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنا مەملەكەتتىك ستاتۋس قايتارىلدى. جۋىردا عانا عىلىم جانە تەحنولوگيالار جونىندەگى ۇلتتىق كەڭەس قۇرىلدى. بۇل ەل باسشىلىعىنىڭ عىلىمدى دامىتۋ ارقىلى بولاشاق ۇرپاققا جانە بۇگىنگى جاستارعا دەگەن قامقور كوڭىلىن كورسەتەدى.

باياندالعاندارعا بايلانىستى، مەملەكەت دەڭگەيىندە ءارى پاۆلودار، قاراعاندى مەن ۇلىتاۋ وڭىرلەرىن دە قامتيتىن 55 پۋنكتتەن تۇراتىن اكادەميك قانىش ساتباەۆتىڭ 125 جىلدىعىنا (مەملەكەتتىك كوميسسيا قۇرىلىپ، تومەندەگى قوسىمشا 15 بەتتىك جوسپاردىڭ جوباسىن تالقىدان وتكىزىپ، قابىلداۋىن سۇرايمىز) قاجەتتى قاراجات ءبولىنۋىن سۇراي وتىرىپ، ۇسىنىلعان جوسپار جوباسىنىڭ،  نەگىزگىلەرىنە عانا توقتالىپ وتەمىن:

1. قازاق حالقىنىڭ ءبىرتۋار پەرزەنتىنە لايىقتى قۇرمەت كورسەتۋ جانە قيساپسىز ۇشان-تەڭىز ەڭبەگىن كەڭىنەن ناسيحاتتاۋ ماقساتىمەن استانا قالاسىندا «ساتباەۆتانۋ» ورتالىعىن اشۋ;

2. تۋعان ەلى پاۆلودار قالاسىنىڭ اەروپورتىنا «اكادەميك قانىش ساتباەۆ» ەسىمىن بەرۋ;

3. العاشقى اكادەميكتىڭ 10-تومدىق تولىق جيناعى مەن 5-تومدىق اكادەميالىق شىعارمالار جيناعىن دايىنداۋ جانە ەنتسيكلوپەدياسىن تولىقتىرىپ، جاڭادان ەكى تىلدە شىعارۋ;

4. رۋحانيات جاناشىرى بولعان عۇلاما تۋرالى تولىقمەتراجدى كوركەم-دەرەكتى فيلم ءتۇسىرۋ جانە قايراتكەرگە ارنالعان قازاقستانداعى مۋزەيلەردى زاماناۋي قالىپقا كەلتىرۋ;

5. كىندىك قانى تامعان جەردە مەموريالدىق كەشەن تۇرعىزۋ جانە بۇعان دەيىنگى دەپۋتاتتىق ساۋالدا كوتەرىلگەن 30 كيلومەترلىك تۋريستىك جولدى سالۋدى باستاۋ;

6. قازاق ەلىنىڭ تاۋتۇلعالارى ارقىلى مەملەكەتىمىزدى شەتەلدە كورسەتۋ تۇرعىسىنان «مەنىڭ حالقىم مەنەن دە بيىك» دەگەن ۇلىبريتانيادا اتاقتى ۋ.چەرچيللگە ايتقان سوزدەرىنىڭ كەزدەسۋ ءساتىن بەينەلەۋ ماقساتىمەن استاناسىندا ەسكەرتكىش قويۋدى قاراستىرۋ.

مەملەكەت باسشىسى ءوزىنىڭ كەزدەسۋلەرىندە بىرنەشە رەت قانىش ساتباەۆ تۋرالى جىلى لەبىزدەرىن ءبىلدىردى. قانىشتاي دارا تۇلعا وسكەلەڭ ۇرپاقتى تاربيەلەۋدە ۇلگى-ونەگە! يۋنەسكو كولەمىندە تويلانعان ءبىلىمنىڭ اتاسى - احمەت بايتۇرسىنۇلى مەن عىلىمنىڭ شامشىراعى - قانىش ساتباەۆ عاسىر ساڭلاقتارى عانا ەمەس، مىڭجىلدىقتارعا ۇلاساتىن، ەرتەڭگى كۇننىڭ ءال-فارابيلەرى!

«قازاقستان  رەسپۋبليكاسىنىڭ  پارلامەنتى  جانە ونىڭ دەپۋتاتتارىنىڭ مارتەبەسى تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋتسيالىق زاڭىنىڭ 27-بابىنا سايكەس، سىزدەن دەپۋتاتتىق ساۋالعا زاڭدا كوزدەلگەن مەرزىمدە جاۋاپ بەرۋدى سۇرايمىز.

قۇرمەتپەن،

الەۋمەتتىك مادەني دامۋ جانە عىلىم كوميتەتىنىڭ دەپۋتاتتارى

التىنبەك نۇحۇلى 

Abai.kz