قوستاناي ءوڭىرىنىڭ وزەن-كولدەرى، ەلدى مەكەندەرىنىڭ ەسكى اتاۋلارىن، كونە بەيىت-قورىمدارىن پاتشا زامانىندا جاسالىنعان كارتالار، قۇجاتتار نەگىزىندە زەردەلەپ جۇرگەن زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ بارىسىندا رەسەي ءارحيۆىنىڭ مۇراعاتىنان بۇرىن-سوڭدى زەرتتەۋشىلەردىڭ كوزىنە تۇسپەگەن، نازارىنا ىلىنبەگەن تاريحي جادىگەرگە جولىقتىق. ول – قوستاناي قالاسىنىڭ تۇڭعىش باس پلانى (جوسپارى). بۇل جولدا ورىنبور ءارحيۆىنىڭ سونارىنان باستالعان ىزكەسۋ سانكت-پەتەربۋرگ قالاسىنداعى «ىنگە» كەزىكتىردى. «ءىز كەسۋ» دەمەكشى، ورىس تىلىنە شەتتەن كىرگەن «پلان» دەگەن ءسوزدىڭ قازاقشا بالاماسىنا «جوسپار» دەگەن ءسوزدى قولدانىپ ءجۇرمىز. ال «پلان «ءسوزىنىڭ ءتۇپ-توركىنى كونە لاتىن تىلىندەگى «پلانۋم»، «پلانتا» دەگەننەن شىعادى. ونىڭ لاتىن تىلىندەگى كونە ماعىناسىنىڭ ءبىرى «اياق ءىزى» دەگەن ۇعىمداردى بىلدىرەدى ەكەن. دەمەك، «پلان سىزۋ» دەگەن ءسوز قازاقتىڭ «ءىز كەسۋ، ءىز سالۋ» دەگەن ۇعىمىمەن پارا-پار. ورىس تىلىندەگى پلان ءسوزىنىڭ «چەرتەج»، «توپوگرافيچەسكايا كارتا مەستنوستي»، «پلان دەيستۆيە» دەپ كەتە بەرەتىن سينونيمدىك ماعىنالارى اتالمىش ۇعىمنىڭ وزگە تىلدەگى تۇرلەنۋى دەپ پايىمداۋعا بولادى. ءبىزدىڭ قولىمىزداعى جادىگەر توپوگرافيالىق كارتانىڭ مازمۇنىنا جاقىن. سوندىقتان ونى «قوستاناي قالاسىنىڭ توپوگرافيالىق كارتاسى» دەپ اتاۋعا تولىق نەگىز بار. بۇل كارتا - پاتشا داۋىرىندەگى قازاق دالاسىندا پايدا بولعان قالالاردىڭ تاريحىنا قاتىستى دەرەكتىك سيپاتى مول تاپتىرماس جادىگەردىڭ ءبىرى.

كارتا تورعاي وبلىسى اسكەري گەنەرال گۋبەرناتورىنىڭ 1895 جىلدىڭ 25 ساۋىرىندەگى №3767 جانە 1896 جىلدىڭ 30-ساۋىرىندەگى №2883 پارمەنىمەن جاسالادى (سۋرەت 1).

1 سۋرەت. كارتاداعى جازبا مالىمەتتەر

تاريحي دەرەكتەر بويىنشا، اتالمىش جىلدارى تورعاي وبلىسىنىڭ اسكەري گەنەرال-گۋبەرناتورىنىڭ قىزمەتىن گەنەرال-مايور يا.ف.باراباش دەگەن كىسى اتقارادى. گۋبەرناتوردىڭ پارمەنىن ورىنداعان - ورمان ءىسى مەكەمەسىنىڭ (لەسنوە ۆەدوموستۆو) اعا توپوگرافى بەلوگلازوۆ. كولەمى، شامامەن، ا1 فورماتىنداعى ەكى ۇلكەن بولىكتەن تۇرادى. جاسالعان ناقتى مەرزىمى بەلگىسىز، شامامەن 1896-1902 جىلدار ارالىعى دەپ بولجايمىز. سەبەبى 1902 جىلى تورعاي گەنەرال-گۋبەرناتورى يۋستيتسيا مينيسترلىگىنىڭ مەجەۆايا كانتسەلارياسىنا قوستاناي قالاسىنىڭ جايلىمدىق جانە ەگىن شارۋاشىلىعى قاتىستى جەرلەردى ولشەۋ ءۇشىن جەرولشەۋشى (زەملەمەر) ماماندى سۇراتقان ءوتىنىشى ساقتالعان. جەر ولشەۋ ءىسى كارتا سىزباسى دايىن بولعاننان كەيىن جۇرەتىن ارەكەت دەپ سانايمىز. كارتا قالانى باتىستان سولتۇستىككە قاراي سۇلاتىپ، ياعني توبىل وزەنىنىڭ ارناسى بويىنشا سىزىپ سالعان. سەبەبى ونىڭ ماقساتى وزەننىڭ سول جاق جاعالاۋىنا ورنالاسقان قالانىڭ شەكاراسىن بەلگىلەۋ بولعان. قالانىڭ وڭتۇستىك-شىعىس بەتتەن تابيعي شەكاراسى – توبىل وزەنى. بەلوگلازوۆ سىزعان كارتا 1907 جىلدىڭ 30 قاراشاسىندا ىشكى ىستەر مينيسترلىگى جەرگە ورنالاستىرۋ جانە جەر ءىسى باس باسقارماسىنىڭ سىزبا ءبولىمىنىڭ تەكسەرىسىنەن ءوتىپ، كەيبىر ەسكەرتۋلەر جازىلعان. ول كارتادا قىزىل بوياۋمەن بەلگىلەنگەن. بۇعان قول قويعان قىزمەتكەر – توپوگراف ك.پاۆلوۆسكي. دەمەك، كارتا 1907 جىلعا دەيىنگى ارالىقتا تولىق سىزىلىپ، دايىن بولعان.

كارتانىڭ العى سوزىندەگى «سپەتسيالنوە مەجەۆانيە سو سنياتيەم ۆنۋترەنننەي سيتۋاتسي» دەگەن جولعا قاراي وتىرىپ، مۇنى دايىنداۋداعى باستى ماقسات قالانىڭ اۋماعىن ايقىنداپ، شەكاراسىن بەكىتۋ بولعاندىعىن بايقايمىز. تاريحتان بەلگىلى، قالا مەن جەرگىلىكتى اراقاراعاي بولىسىنىڭ، قوستاناي جىلقى زاۋىتى ورنالاسقان زاتوبول پوسەلكاسى تۇرعىندارى اراسىندا جەر ءۇشىن داۋ-دامايلار ءجيى ورىن الىپ تۇردى. سول سەبەپتەن بولار، كارتانى بەكىتۋگە قالا تۇرعىندارىمەن قاتار اراقاراعاي بولىسىنىڭ جانە قوستاناي جىلقى زاۋىتىنىڭ وكىلدەرى دە شاقىرىلادى. اتاپ ايتقاندا، قوستاناي قالاسىنىڭ دەپۋتاتتارى مەششانين (قالالىق تۇرعىن دەگەن ماعىنا بەرەدى - اۆت.) گاۆريلو كوزلوۆ پەن يۆان ساريكوۆ، قوستاناي ۋەزى اراقاراعاي بولىسىنىڭ دەپۋتاتتارى تۇرعىمباي توماباەۆ (ساۋاتسىز بولعاندىقتان تاڭباسىن سوعادى) پەن وسمان (وسپان) التىنسارين، قوستاناي جىلقى زاۋىتىنان دەپۋتاتتار نيكاندر ستالبوۆ پەن اعا ۆەتەرينار س. كاروبوۆتار كارتانىڭ دۇرىستىعىن راستاپ، قول قويادى. بۇل ىسكە كۋاگەر رەتىندە پەتر الفەرەۆ، نيكوديم پەتين جانە پاۆەل چەرنوگوروۆ سىندى بوگدە، تاۋەلسىز كىسىلەر شاقىرىلىپ، ولار ساۋاتسىز بولعاندىقتان قولدى اتالمىش كىسىلەردىڭ اتىنان مەششانين فەدور تانەۆ قول قويادى (سۋرەت 2).

2 سۋرەت. كارتا كەسكىندەمەسىنىڭ دۇرىستىعىنا كەلىسىم بەرىپ، قول قويعان كىسىلەر تۋرالى اقپارات.

اتالمىش اقپاراتتان قازاق جۇرتى بىردەن شىرامىتاتىن كىسى – وسپان التىنسارين. ول - اتاقتى اعارتۋشى ىبىراي التىنساريننىڭ ءبىر انادان تۋعان باۋىرى. ءا.بالعىمباەۆتىڭ بۇل كۇنگە دەيىن ءالى تولىق جاريالانباعان ەستەلىگىندە وسپان تۋرالى مىناداي دەرەك بار: «التىنسارى قايتقاننان كەيىن ونىڭ ايەلىن قازاقتىڭ سالتى بويىنشا اعايىنى قوشان (مۇراگەرلىكپەن) الىپ، ودان وسپان تۋادى. وسپان - ىبىرايمەن ءبىر انادان تۋاتىن التىنسارىنىڭ ەكىنشى بالاسى». دەمەك، بالعوجا اۋلەتى وسپاننىڭ تۋعان اكەسى قوشان بولسا دا، ونى مەزگىلسىز قازا بولعان التىنسارىنىڭ بالاسى دەپ ەسەپتەگەن. سوندىقتان ونىڭ تەگىنە «التىنسارين» دەگەن تەك تاڭبا بەلگىلەنگەن.

كارتادا قالا كوشەلەرىنىڭ ورنالاسۋى، اكىمشىلىك جانە ءدىني ءمىناجات عيماراتتارى، زاۋىت، ءوندىرىس ورىندارى، بەيىت-قورىمدار، ساي-سالا، كولدەر بەلگىلەنگەن. قالانىڭ ورتالىق بولىگىندە ەكى شىركەۋ عيماراتى، ال وزەن جاعالاۋىنداعى بيىك قاباقتا اسكەري كازارما مەن تۇرمە ورنالاسقانى بايقالادى. تاريحشىلاردىڭ جازۋى بويىنشا، قالاعا قونىس اۋدارۋشىلاردىڭ العاشقى لەگىنىڭ جەركەپە سوعىپ ورنالاسقان جەرى توبىل وزەنىنىڭ بيىك جاعالاۋى، قازىرگى ورتالىق كوشەنىڭ ء(ال-فارابي) وزەنگە تىرەلەتىن ايماعى ەدى. وسى كوشەدەن توبىل وزەنىنىڭ ۇستىنە سالىنعان كوپىر بار. ودان زاتوبول پوسەلكاسىنا جانە تورعايعا كەتەتىن جولدار شىعادى. جارمەڭكە وتەتىن ورىن دا، جەمىس اعاشتارىنىڭ باعى دا وزەننىڭ ارعى بەتىندە. قالا تۇرمەسى، اسكەري كازارما دا سول ايماققا جاقىن ورنالاسقان ء(بىزدىڭ قوسىمشا سوققان بەلگىلەرىمىز قىزىل جۇلدىزشا، كرەست، ايشىق جانە جەبە سىزىقپەن بەرىلگەن). ونىڭ قازىرگى ورنى بۇرىنعى قوستاناي اياق كيىم فابريكاسىنىڭ ماڭى.

قالانىڭ ناق ورالىعىنداعى الاڭدا ورنالاسقان شىركەۋ عيماراتىنىڭ بەلگىسى – 1898 جىلى سالىنعان اۋليە نيكولسكي سوبورى كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ 30–جىلدارىنداعى ويرانى كەزىندە تالقاندالعان. ونىڭ ورنى، ولكەتانۋشىلاردىڭ ايتۋىنشا، قالالىق ورتالىق ساياباق ىشىندەگى كينوتەاتر ماڭى. ەكىنشى شىركەۋ عيماراتىنىڭ بەلگىسى قالانىڭ سولتۇستىك قاناتى جاعىندا. ول بۇگىنگى تاڭداعى نازارباەۆ كوشەسىندەگى جۇمىس جاساپ تۇرعان شىركەۋ نەمەسە ەرتەرەكتە قازىرگى ورتالىق بازاردىڭ ماڭىندا بولىپ، كەيڭن بۇزىلىپ كەتكەن-مىس شىركەۋ عيماراتى (سۋرەت 3).

3 سۋرەت. قالانىڭ ورتالىق بولىگىنىڭ كەسكىندەمەسى.

كارتادا اعايىندى ياۋشەۆتەر مۇرىندىق بولىپ سالىنعان مۇسىلماندار مەشىتىنىڭ ورنالاسقان ورنى بەلگىلەنبەگەن. سەبەبى كارتا دايىندالعان كەزەڭدە مۇسىلمان مەشىتىنىڭ عياماراتى ءالى سالىنباعان ەدى. ونى سالۋعا رۇقسات الۋ مۇمكىنشىلىگى پاتشانىڭ 1905 جىلعى 17 قازاندا جاريالاعان مانيفەستىنەن كەيىن عانا پايدا بولادى (قاراڭىز: مۇراعات قورجىنى: دەرەك پەن پايىم // https://abai.kz/post/117977 ).

كارتادان ءوندىرىس وشاقتارىنىڭ دەنى كوپشىلىگى وڭتۇستىك قاناتتاعى ءابىل-ساي (كارتادا «ابەم-ساي» دەپ بەرىلگەن - اۆت.) مەن سولتۇستىك قاناتتاعى ورداباي-سايدىڭ ارعى بەتىنە ورنالاسقانىن بايقايمىز. قالانىڭ العاشقى تابيعي شەكاراسى، و باستا، تورعاي وبلىسىنىڭ گەنرەال-گۋبەرناتورى ا.پ.كونستانتينوۆيچتىڭ بەلگىلەۋى بويىنشا، اتالمىش ەكى سايدىڭ اراسى دەپ ايقىندالعان بولاتىن. كەيىن قالا بىرتىندەپ كەڭەيىپ، ودان اسىپ كەتەدى. ساي سىرتىنا الدىمەن ساۋدا ورىندارى كوشىرىلەدى، كەيىن ول جاقتا  وندىرىس ورىندارى اشىلادى.

ءابىل-سايدان كەيىنگى بەتكە تاتار سلابودكاسى، مۇسىلماندار بەيىتى، ساۋدا ۇيشىكتەرى، كىرپىش زاۋىتى، وق-ءدارى جانە كوپەس ستاحاەۆتىڭ كەروسين ساقتاۋ قويماسى ورنالاسقان (سۋرەت 4). تاتار سلابودكاسىنىڭ ءابىل-سايدىڭ ارعى بەتىنە ورنالاسۋىنىڭ تاريحي نەگىزدەرى بار. 1905 جىلعى «17 قازان» مانيفەستىنە دەيىن قالادا تەك پراۆوسلاۆيە ءدىنىن تۇتىنۋشىلار جانە پاتشانىڭ ەرەكشە جارلىعىمەن رۇقسات ەتىلگەن كوپەستەر، مەملەكەت قىزمەتكەرلەرى عانا تۇراقتى تۇرۋعا قۇقىعى بار بولاتىن. تاتار جۇرتىنىڭ بىرىڭعاي قالا سىرتىنا ورنالاسۋىنىڭ جانە سول ماڭدا قازاق جۇرتى قونىس تەپكەن كوشەنىڭ «كازاحسكايا ۋليتسا» دەپ اتالۋىنىڭ سىرى وسىندا جاتىر.

4 سۋرەت. قالانىڭ ءابىل-سايدان كەيىنگى بولىگىنىڭ كەسكىندەمەسى.

سولتۇستىكتەگى ورداباي-سايدىڭ قالا بەتىنە اتاقتى شۆەرتساريالىق كوپەس لورەتستىڭ سىرا زاۋىتى ورنالاسىپ، ارعى بەتىنە قاساپحانا، يۆەر ايەلدەر موناستىرى، تەرى وڭدەۋ زاۋىتى ورنالاسادى. قوستانايدان ءۇي وزەنىنىڭ توبىلعا قۇيار ساعاسىنداعى ۋست-ۋي ستانتسياسىنا باراتىن (قازىرگى ۆۆەدەنكا تراسساسى) جولى دا وسى جەردى جاعالاپ وتەدى (سۋرەت 5).

5 سۋرەت. قالانىڭ ورداباي-سايدان كەيىنگى بولىگىنىڭ كەسكىندەمەسى.

وسى ارادا استىن سىزىپ ايتا كەتەتىن ءبىر ماسەلە بار. قالانىڭ سولتۇستىگىندەگى ورداباي-ساي اتاۋى قالا تۇرعىندارىنىڭ جادىنان ۇمىتىلىپ كەتكەن. كارتا سول  ۇمىتىلعان توپونيميكانى جاڭعىرتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. جالپى، قوستاناي قالاسىنىڭ العاشقى ورنىن گەودەزيست ينجەنەرلەر اۋەلدەن «ورداباي» (ۋروچيششە ۋرداباي) دەگەن جەردەن بەلگىلەيدى. بىراق بۇل جەر تورعاي وبلىسىنىڭ اسكەري گەنەرال-گۋبەرناتورى ا.پ.كونستانتينوۆيچكە ۇناماي، ول وردابايدان وزەن اعىسىنىڭ تومەنگى جاعىنداعى 7 ۆەرست جەردەگى قازىرگى قالا ورنىن تاڭدايدى. قالا العاشقىدا قىسقا ۋاقىت «ورداباي» (ۋرداباي) دەپ تە اتالادى. مۇنى ى.التىنساريننىڭ جازبالارىنان كورە الامىز. ايتالىق، ونىڭ 1880 جىلدىڭ 14 اقپانىندا ۆ.ۆ.كاتارينسكيگە جولداعان حاتىندا تورعايدان ترويتسكىگە نەمەسە جاڭا قالا وردابايعا قونىس اۋدارعىسى كەلەتىنىن جازادى. سونىمەن قاتار ول 1881 جىلدىڭ 5 ساۋىرىندە ن. يلمينسكيگە تورعاي وبلىسىنداعى ءتورت ورتالىق مەكتەپتىڭ ءبىرى وردابايدا (اڭگىمە توركىنى ترويتسكىدەن جاڭا ۋەزد ورتالىعى قوستانايعا كوشىرىلىپ اكەلىنەتىن مەكتەپ جايىندا بولعان) بولۋى ءتيىس دەپ كورسەتەدى.

كوپ ۇزاماي قالانىڭ اتى اۋەلى نيكولاەۆسك، ودان سوڭ نوۆونيكولاەۆسك دەپ اتاپ، 1895 جىلدان باستاپ «قوستاناي» دەپ وزگەرەدى. ال نيكولاەۆسك اتاۋى «اۋەلگى وردابايعا» اۋىستىرىلىپ، ول جەردە پوسەلوك پايدا بولادى. كارتادا نيكولاەۆسك پوسەلكاسى مەن قوستاناي قالاسىن وزەن بويىمەن جاعالاپ جالعاستىراتىن جول كورسەتىلگەن (سۋرەت 6).

6 سۋرەت. قوستاناي مەن نيكولاەۆسك پوسەلكاسى اراسىنداعى توبىلدى جاعالاپ جۇرەتىن جول

پاتشا تاقتان تۇسكەن كەزدە ونىڭ اتىن يەمدەنگەن اتاۋ دا وزگەرىلەدى. ول ەلدى مەكەن كەڭەس داۋىرىنەن بىزگە «كراسنىي پارتيزان»، ودان سوڭ «امانگەلدى» دەگەن اتاۋمەن جەتتى. توبىل وزەنىنىڭ اعىسىمەن قاراعاندا قالانىڭ جوعارى جاعىندا، ياعني باتىستا ورنالاسقان ورداباي مەكەنى مەن وزەننىڭ تومەنگى اعاسىندا، ياعني قالانىڭ سولتۇستىگىندە ورنالاسقان ورداباي-ساي ءبىر كىسىنىڭ ەسىمى مە، الدە ەكەۋى ەكى كىسى مە، ول جاعى بەلگىسىز. بىزدىڭشە، قالانىڭ تاريحىندا ورنى بار «ورداباي-سايدى» ەستە ساقتاۋ ءۇشىن، ونى سول سايدىڭ ماڭايىنان يدەولوگيالىق تۇرعىدان ەسكىرگەن كوشە اتاۋلارىنىڭ بىرىنە (مىسالى، رابوچي كوشە) بەرگەن تاريحي تۇرعىدان دۇرىس بولار ەدى. بۇعان قالالىق ونوماستيكالىق كوميسسيانىڭ جۇمىستىق تاجىريبەسى بار. كوپ جىلدار سىرەسىپ تۇرعان «كازاحسكايا» كوشەسىن اتاقتى ءابىل-سايعا وزگەرتكەنى بەلگىلى. سول تاجىريبەنى «ورداباي-سايعا» قولدانۋعا بولادى. ال قالانىڭ اۋماعىنا ەنىپ كەتكەن «امانگەلدىنى» ورداباي شاعىن اۋدانى دەپ اتاسا، دۇرىس بولار ەدى. «ءبىر وقپەن ەكى قويان اتىپ الۋ» دەگەن وسى بولادى.

كارتادا ترويتسك قالاسى مەن قوستانايدى جالعاستىرعان ەسكى جانە جاڭا پوشتا جولى، قالا ماڭىنداعى كولدەر جانە ولاردىڭ تابيعي جاعدايى (سۋلى نەمەسە قۇرعاق) اتالىپ، ەسكى قورعاندار ورنى بەلگىلەنگەن. ءبىز كارتادان ەكى ەسكى قورعاننىڭ ورنى بەلگىلەنگەنىن بايقادىق. قالا ماڭىنداعى كولدەر اتاۋلارىنىڭ قازاقشاسى قىزىقتى. مىسالى، مايقۇمىر كول، قاراقاسقا كول، استاۋ كول (چەرنەنكوۆ) دەگەن اتاۋلار بار. «استاۋ كولدىڭ» ورنالاسۋ پوشىمى ۇزىنشا كادىمگى استاۋعا ۇقسايدى. بۇل مىسالدار قازاق جۇرتى جەر-سۋ اتاۋلارىنا ونىڭ گەوگرافيالىق ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرىپ، تۇرمىسقا تۇتىنۋ، مال، ەگىن شارۋشىلىعىنا پايدالانۋ قولايلىعىنا قاتىستى اتاۋ قوياتىنىن تاعى ءبىر انىق اڭعارتادى (سۋرەت 7).

7 سۋرەت. قالا ماڭىنداعى قازاقشا اتالاتىن كولدەر.

ءىز سىزبادا توبىل وزەنىنىڭ قالا تۇسىنداعى ارناسى سۋرەت تۇرىندە كەرەمەت بەينەلەنگەن. وندا وزەننىڭ قويىن-قولتىعى، بۇرىلىس-بۇراڭى، جاعالاۋ بويىنىڭ كەسكىندەمەسى، وزەن ارناسى مەن بيىك جار قاباقتىڭ اراقاشىقتاعى بەلگىلەنگەن. مۇنى قازىرگى توبىل وزەنىنىڭ ارناسىمەن سالىستىرعاندا، كوپتەگەن وزگەرىستەر بولعانىن انىق اڭعارۋعا بولادى. مىسالى، بۇگىنگى تاڭداعى گاشەك كوشەسىنىڭ بويىنداعى جاعالاۋداعى «كجبي شۇڭقىرى» دەپ اتالاتىن تۇيىق قولتىق كەزىندە وزەن ارناسىمەن جالعاسىپ جاتقان باستاۋى كەڭ، سوڭى سوپاقشا ۇيرەك مويىن بوپ كەتكەن ءبۇيىر قارىن ەكەندىگى بايقالادى (سۋرەت 8).

8 سۋرەت. كجبي شۇڭقىرى  جانە ونىڭ ماڭايى.

توپوگراف بەلوگلازوۆتىڭ ونەر تۋىندىسىنان كەم ەمەس ەڭبەگى ءتۇرلى بيۋروكراتتىق سارالاۋدان ءوتىپ، جەر ولشەۋشى گااز دەگەن ەسىمدى مامان كىسىنىڭ 72 بەتتەن تۇراتىن سيپاتتاماسىمەن بىرگە 1912 جىلى باسقارۋشى سەناتتىڭ (پراۆيتەلستۆۋيۋششي سەنات) قاراۋىنا جەتەدى. وندا سەناتتىڭ جەر ولشەۋ جانە كارتوگرافيامەن اينالىساتىن «مەجەۆايا كانتسەليارياسى» قۇجاتتى ارنايى قاراپ، وعان 16 ءتۇرلى ەسكەرتۋ جاساپ، كارتانى بەكىتۋگە جىبەرمەي، كەرى قايتارادى. كەرى قايتارۋدىڭ بارلىق سەبەپتەرىن ءتىزىپ كورسەتپەي-اق، العاشقى ءۇش سەبەبىن عانا اتاپ كەتكىمىز كەلەدى:

1. قۇجات جەر ءىسى مەن مەملەكەتتىك مۇلىك باس باسقارماسى مەن ىشكى ىستەر مينيسترلىگى اراسىندا قوستاناي قالاسىنا ءتيىستى جايلىمدىق جانە ەگىندىك جەردىڭ (ۆىگوننىە زەملي) جالپى كولەمى تۋرالى كەلىسىم جوق;

2. ساياجاي (قانداي ساياجاي ەكەندىگىن انىقتاۋ مۇمكىن بولمادى-اۆت.) قوستاناي ايەلدەرى يۆەر قاۋىمداستىعىنىڭ جەرىنە ورنالاسقاندىقتان جەر ولشەۋشى مامان گااز ءدىن ىستەرى مەكەمەسىنىڭ وكىلىنىڭ كەلىسىمەن الۋى كەرەك ەدى;

3. قالا تەرريتورياسىنا ورنالاسقان قوستاناي اۋىل-شارۋاشىلىعى مەكتەبىنىڭ جەرى ورىنبور وقۋ وكرۋگىنە ءتيىستى بولعاندىقتان، سول مەكەمەنىڭ وكىلى كەلىسىم بەرۋى قاجەت، ال مۇندا تەك مەكتەپ مەڭگەرۋشىسىنىڭ كەلىسىمى عانا بار...

وسىلايشا، اتالمىش قۇجات باسقارۋشى سەناتتىڭ ەسىگىنەن كەيىن قايتادى. ونىڭ بۇدان كەيىنگى تاعدىرى بەلگىسىز. كوپ ۇزاماي ءى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس باستالىپ، رەسەي يمپەرياسىنىڭ كۇيى كەتىپ، قۇيىن سوعىپ، شاڭىراعى شايقالا باستايدى. ونىڭ اقىرى الىپ يمپەريانىڭ ىدىراۋىنا ۇلاسادى. قۇجاتتىڭ سوڭعى تاعدىرى سول ۇيىتقىعان قۇيىننىڭ ىشىنە جۇتىلىپ كەتسە كەرەك...

ءسوز سوڭىندا ايتارىمىز: اتالمىش جادىگەردى كونەدەن جەتكەن تاريحي مۇرا رەتىندە بىزدەر ونى قوستاناي وبلىستىق ولكەتانۋ مۋزەيىنە ەكسپونات رەتىندە تابىستادىق. 2023 جىلدىڭ 1 ناۋرىز كۇنى ساعات 15.00-دە مۋزەي زالىندا كارتانى قالا جۇرتشىلىعىنا سالتاناتتى تۇردە تانىستىرۋ ءراسىمى وتەدى. قالانىڭ تاريحى بەي-جاي قالدىرمايتىن تۇرعىنداردى اتالمىش  تاريحي جادىگەردى كورىپ، تاماشالاۋعا شاقىرامىز. مارحاببات!

الماسبەك ابسادىق،

قوستاناي

Abai.kz