باسى: عابيدەن

جالعاسى: عابيدەن

عابيدەن – 8

تاۋ جاقتا جازۋشىلار وداعىنىڭ شىعارماشىلىق ءۇيى بار دەپ ەستيتىنمىن. سونى بۇگىن كورىپ تۇرمىن. جازۋشىلار وداعىنىڭ قىزمەتكەرلەرىمەن بىرگە سەنبىلىككە كەلگەم. مەن جازۋشىلار وداعىندا قىزمەت ىستەمەسەم دە، قارا شاڭىراقتىڭ ەشبىر ءىس-شاراسىنان قالماۋشى ەدىم. ماعان مىنا تاڭعاجايىپ عيمارات بىردەن ۇنادى. سەنبىلىك دەگەن ءجاي اتى عانا، ءبارى دەمالىسقا كەلگەندەي داستارحان جايىلىپ عابيدەن اعا باستاعان ءسۇنيات، جۇماعازى، قايسار اعا تاعى دا باسقا كىسىلەر پرەفارانس سىزۋعا كوشتى. ءدال وسىنداي كوكتەمنىڭ قۇلپىرىپ تۇرعان كەزى ەدى. عابيدەن اعا تەك قانا «پارلامەنت» اراعىمەن «پارلامەنت» سيگارەتىن عانا تۇتىناتىن. «پارلامەنتتەن» ازداپ ۇرتتاپ، «پارلامەنتتى»  باسبارماعى مەن بالاڭۇيرەگىنىڭ اراسىنا ەپپەن قىسىپ كۇلىن ەپپەن ادەمىلەپ قاعىپ وتىرعان ساتىندە «عابيدەن اعا، مىناۋ ناعىز اقىن تۇراتىن جەر ەكەن»،- دەدىم ءجاي عانا. «قولىڭدى كىم قاعىپ تۇر. قاجەت بولسا، بۇگىن كەلىپ ورنالاس»،- دەدى. ەرتەسىنە شىعارماشىلىق ۇيىنە كوشىپ الدىق. شىعارماشىلىق ءۇيى ءبىزدىڭ جاز جايلاۋىمىز بولدى. جاز بويى وسىندا تۇرامىز. اۋاسى كەرەمەت. سول جەردە جۇماتاي مەن عاينيكەن دۇنيەگە كەلدى. قىستا سۋىق. سۆەت پەن سۋ جوق. تاماقتى گازبەن جاسايمىز. سۋدى كورشى حامزا ەسەنجانوۆتىڭ بالاسىنىڭ ۇيىنەن تاسىپ ىشەمىز. مەن دە سول جىلى اراقتى ءبىرجولا قويدىم. اراق قويعان ادامعا سەنىم ارتىلا باستايدى ەكەن...مۇقاعالي كۇندەلىگىندە: «مەن ءبىر جىلدان بەرى جۇمىسسىزبىن. قايتىپ كۇن كورىپ جۇرگەنىمدى بىلمەيمىن»،- دەيدى. مەن الماتىدا باقانداي بەس جىل بويى جۇمىسسىز ءجۇردىم. و باستا الماتىعا كەلگەندە گۇلنار سالىقباي ءوزى جەتەلەپ ءجۇرىپ ەكى گازەتكە جۇمىسقا قابىلداتتى. كەيىن ول گازەتتەر جابىلىپ قالدى. ونىڭ بىرەۋى قاجىتاي ءىلياسوۆ اعانىڭ «استانا داۋسى» دەگەن گازەتى، ەكىنشىسى ۇلىقبەك ەسداۋلەتتىڭ «جاس قازاق» دەگەن گازەتى ەدى. كەيىن بۇل گازەتكە جابىلعانشا نۇرلان ماۋكەنۇلى رەداكتور بولدى. قىسقاسى، مەنىڭ اششى سۋدى ءبىرجولا قويعانىما كەپىل بولا وتىرىپ، نۇرلان ءورازاليننىڭ رۇقساتىمەن عابيدەن اعا مەنى شىعارماشىلىق ۇيىنە قاراۋىلدىق «قىزمەتكە تاعايىندادى»...

ايلىقتى عابيدەن اعا ءوز قالتاسىنان تولەيتىن ەدى. ايلىق بەرەتىن كەزدە شىعارماشىلىق ۇيىنە ءوزى كەلەتىن. كەيدە ءبىزدىڭ جۇپىنى داستارxانىمىزدى ولقىسىنباي ۇزاق وتىرىپ قالاتىن. البەتتە اڭگىمە ادەبيەت تونىرەگىندە ءوربيدى عوي. شىعارماشىلىق ۇيىنە كىرە بەرىستەگى وڭ جاق بوساعاسىندا تۇرعان ءزاۋلىم قوس قاراعاي بولاتىن. بۇل قوس قاراعايدىڭ وزىندىك تاريxى بار ەكەن. ونى دا عابيدەن اعادان ەستىدىك. شىعارماشىلىق ءۇيى العاش پايدالانۋعا بەرىلگەن جىلى بۇل قوس قاراعايدى ۇلت ادەبيەتىنىڭ قوس كلاسسيگى عابيت مۇسىرەپوۆ پەن عابيدەن مۇستافين وتىرعىزعان ەكەن. باعاسىن بىلگەنگە كەرەمەت تاريx قوي. شىعارماشىلىق ءۇيىنىڭ ءبىرىنشى قاباتىنداعى بيليارد زالىندا تالاي قازاق قالامگەرلەرى تاسقاياق قاعىپ، شار دومالاتقان. ەكىنشى قاباتتاعى ەسىگىنىڭ سىرتىنا ات تاعاسى مەن اتتىڭ باسىنىڭ سۋرەتى ىلىنگەن بولمە اسقار سۇلەيمەنوۆتىڭ مەكەنى بولعانعا ۇقسايدى. عابيدەن اعانىڭ اڭگىمەسىنەن ءوزىمىز ەرتەگى الەمىندە ءومىر ءسۇرىپ جاتقانداي سەزىنەتىنبىز. مەن ءوزىم دە وسى شىعارماشىلىق ۇيىندە كوپتەگەن جىرلارىمدى دۇنيەگە اكەلدىم. عابيدەن اعا كەلگەن سايىن ماعان ولەڭ وقىتاتىن ەدى. ءوزى دە تارتىنىپ قالمايتىن. عابيدەن اعانىڭ جىرلارىندا ءبىر بەكزاتتىق بولاتىن. ول كوبىنە «سەندەي كەزىمدە جازعان جىرىم ەدى» دەپ وقيتىن. كەيىن پروزاعا ءبىرجولاتا دەن قويىپ كەتتى. نەگە ولەڭ جازىپ جۇرە بەرمەدى ەكەن دەپ ويلايتىنمىن. دەسە دە عابيدەن اعانىڭ پروزاسى دا سۇمدىق قوي. مىناۋ سونداعى وقىعان ولەڭى ەدى:

كوگىلدىر تاۋدىڭ باۋرايى، بەلى،
جامىراپ وسكەن تال-قايىڭ ەدى.
تىرنالار قايتقاندا تىراۋلاي ۇشىپ،
جاپىراعى تۇگەل سارعايىپ ەدى...

كۇزەۋدىڭ وتتارى شەت-شەتتە جانىپ،
كوكتەمنىڭ ءيىسى كوكپەكتە قالىپ،
قوعالى كولدەر قابىرشاقتانعاندا،
ىنىلەر ءجۇر-اۋ مەكتەپكە بارىپ.

كوڭىلىم ارقا دالاسىن كەزدى،
توڭدىرعان شاقتا قارا سىز لەبى.
كورشىنىڭ قىزى بويجەتتى دەيدى،
تۇلىمى جەلبىرەگەن بالا قىز ەدى...

ءوتىپتى كۇندەر، بىلمەستەن بىزدەر.
ءوتىپتى تۇندەر بىلمەستەن بىزدەر.
قوزى-لاق باققان بالالىق شاعىم،
الىستا قالدىڭ، قۇم كەشكەن ىزدەر.

جەتكىزگەندە اققۋ داۋىسىن جەلىڭ،
تولقىنداي بيلەپ الىپ-ۇشىپ ەدىم.
سارى التىن جوندا ساعىممەن ويناپ،
سارعايىپ كۇتتى-اۋ ساعىنىشىم مەنىڭ..

كۇزگە قاراي شىعارماشىلىق ءۇيى سالقىنداپ كەتەدى. كەيدە تاۋعا تۇسكەن تۇمان اشىق تۇرعان تەرەزەدەن ءۇيدىڭ ىشىنە دەيىن كىرىپ كەتەتىن. مەن وندايدا تابيعاتتىڭ تىلسىمىن تاماشالاپ تەرەزەنى اشىپ تاستاۋشى ەدىم. سول جىلى كۇزدە ءبىز شىعارماشىلىق ۇيىندە ۇزاق تۇرىپ قالدىق. كۇن قارا سۋىققا اينالىپ، العاشقى قار تۇسە باستاعان كۇنى كەشكە جاقىن عابيدەن اعا كەلدى. ەرتەسىنە تەاتردا ءبىر ۇلكەن ادەبي ءىس-شارا بولاتىن ەدى. سول تۋرالى اڭگىمە بوپ قالدى. مەنەن سول ءىس-شاراعا باراسىڭ با دەپ سۇرادى. مەندە قىزىق ەدى ءوزى. جاز بولسا ەتىكپەن، قىس بولسا تۋفليمەن جۇرەم. ونىڭ ۇستىنە ءالى قىستىق سىرت كيىم الىپ ۇلگەرمەگەم. اعادان جاسىرار سىر بار ما..؟ عابيدەن اعا ءبىزدىڭ ۇيدەن سىرت كيىمسىز شىقتى. جانە داستارxان شەتىنە جارامدى ەتىك الۋعا جارايتىن قاراجات قالدىردى...

عابيدەن - 9

عابيدەن اعادان، شىن مانىندە، دەگدارلىقتىڭ سامالى ەسىپ تۇراتىن. كيىم كيۋ مانەرى دە ەرەكشە، جارقىن، جاڭاشا بولاتىن. جۇمىسقا كۇن سايىن قايتالانبايتىن ءتۇرلى سيپاتتاعى كوستيۋمدەر كيىپ كەلەتىن. قاي جىلى قىرعىزستان مەن وزبەكستانعا ادەبي ءىس-شاراعا بارعاندا ونداعى قالامگەرلەر جەڭى توزىپ، ءجىبى شىعىپ، جاعاسى قيىلىپ كەتكەن يىققا ىلەرلەرىن ءبىر اپتا بويى تاستاماي جۇرگەندە، ءبىزدىڭ عابيدەن اعامىز تۇسكە دەيىن ءبىر كوستيۋم، تۇستەن كەيىن ءبىر كوستيۋم كيىپ ەسىن شىعارعان عوي ولاردىڭ. عابيدەن اعا جىگىتتىڭ سۇلتانى ەدى. جەمىن شاشىپ جەيتىن سۇڭقار ساناتتاس بولاتىن. جۇمىسقا بوردوۆىي پيدجاگىن كيىپ كەلگەن كۇنى: «و، بۇگىن عابيدەن اعا ىشەدى» دەيتىنبىز. ونداي كۇندەر، رەتى كەلسە، شىعارماشىلىق سيپاتتاعى ديدارلاسۋعا ۇلاسىپ كەتەتىن. ولەڭ وقىعاندى ۇناتاتىن. ونداي كۇنى «اعا، وتكەن جولى «لدينكادا» وقىعان ولەڭىڭىزدى جازىپ الايىنشى. جاتتاپ اپ، وقىپ جۇرگەنگە كۇشتى ەكەن» دەپ كابينەتىنە كىرىپ الامىز. «ول قايسى ەدى؟» دەپ بىزدەن سۇرايدى. «اعا، ءسىزدىڭ ولەڭنىڭ ءبارى كۇشتى عوي، تابيعات تۋرالى بولاتىن» دەپ قويام. عابيدەن اعا ولەڭدى ىقىلاسىمەن داۋىس كوتەرمەي باياۋ وقيتىن. سۋرەتكەر اقىن ەدى.

سىلدىر-سىلدىر جاتاتىن اعىس قۇلاپ،
قاراقولدىڭ جاعاسى قامىس، قۇراق.
كولەڭكەلەر قونعاندا كەزەڭ استىم،
قاماجايدىڭ اۋىلى الىس بىراق.

تالىپ جەتىپ تىلسىم ءۇن... ەسىتپەگەن،
كوك شالعىندى القىنىپ كەشىپ كەلەم.
كەشىپ كەلەم... ەلەڭدەپ سەن تۇرمىسىڭ،
الدانعاندا قارت اجەڭ بەسىكپەنەن.

بۇلدىر-بۇلدىر بوزاڭ بەل ەلەس ەدى...
قاشقان قاڭباق قورقىتتى-اۋ جەڭەشەڭدى،
كويلەگىنىڭ ەتەگى دوڭگەلەنىپ،
قادىر ءتۇنى قىزىلدان جەل ەسەدى.

ايناكولدەن سىڭسىپ ءان سىزىلادى-اۋ،
اسپان استى لاۋلاعان قىزىل الاۋ...
قارا جولدىڭ توپىراعى قوڭىر سالقىن،
كوكتەمنىڭ دە توڭدىرار سىزى بار-اۋ...

كوكتەم كەلىپ، توسىنە گۇل تۇنىپ قىر:
جىرعا عاشىق جۇرەگىم بۇلقىنىپ ءبىر،
اققۋ قۇستىڭ كيەلى قاناتىمەن
قاراڭعى ءتۇن سازدارى سىلكىنىپ تۇر!

2001 جىلى استانا قالاسىندا ،،وتىرار كىتاپxاناسى،، سەرياسىمەن جارىق كورگەن ءجۇز كىتاپتىڭ تۇساۋكەسەر ءراسىمى وتەتىن بولدى. قازاق ادەبيەتىنىڭ ۇلكەن-كىشىسى بار ءجۇز اۆتورى الماتى-استانا باعىتىنداعى پويىزعا وتىردى. مۇنداي ساپار توي-دۋمانسىز بولۋشى ما ەدى؟! ۆاگون-رەستوراندا ءبىزدىڭ سارىاۋىز اقىن جىگىتتەرىمىز جولاۋشىلاپ بارا جاتقان كەۋدەسى بيىك، جۇدىرىعى مىعىم ءبىر توپ جىگىتتەرمەن اڭگىمەلەرى جاراسپاي قالادى. الگى جىگىتتەر ءبىزدىڭ اقىنداردى كادىمگىدەي تىقسىرىپ، بيدايشا قۋىرىپ بارا جاتقاندا، عابيدەن اعا كەپ قالادى. عابيدەن اعا جازۋشىلار وداعى تاراپىنان وسى ساپاردىڭ جولباسشى نوقتا اعاسى بوپ بەكىتىلگەن-ءدى. عابيدەن اعا كەلە ساپ بىردەن ىسكە كوشىپتى. دۇرىسىراق ايتقاندا، تەمىر توردىڭ ارگى بەتىندە عانا قولدانىلاتىن جارگوندار ىسكە قوسىلعان عوي. شىنىندا دا، الگى جىگىتتەر تەمىر توردىڭ ءدامىن تاتقان ەشتەڭەدەن تايىنبايتىن شوي جەلكەلەر ەكەن. عابيدەن اعا ،،باقانىڭ ءتىلىن بالىق بىلەدى،، دەيتىن قاعيداعا سۇيەنسە كەرەك. عابيدەن اعانىڭ بەس-التى اۋىز ورامدى سوزىنەن كەيىن الگى جىگىتتەردىڭ اپىگى باسىلىپ قالسا كەرەك. ءبىزدىڭ اقىن جىگىتتەر استاناعا جەتكەنشە الگىلەر ۆاگون-رەستوراندا قاراسىن كورسەتكەن جوق دەيدى.

«1998 جىلى بىشكەكتە شىڭعىس ايتماتوۆتىڭ 70 جاسقا تولعان مەرەيتويى تويلاناتىن بولدى. سوعان قازاق زيالىلارى اتىنان ەرەكشە ءبىر سىيلىق جاساعىمىز كەلدى. شىڭعىس تورەقۇلۇلىنا ۇشاق مىنگىزسەك تە جاراسار ەدى. الايدا جاقسى كولىك مىنگىزۋگە دە قول قىسقا. سودان ويلانا كەلە عابيدەنگە شىقاڭنىڭ كەيىپكەرى تانابايدىڭ گۇلسارىسىنان اۋمايتىن جىلقى بالاسىن تابۋدى تاپسىردىم» دەيدى نۇرلان اعا. (اۆت. نۇرلان ورازالين ), ودان ارگى اڭگىمە عابيدەن اعانىڭ ەنشىسىندە ەكەنى بەلگىلى. عابيدەن اعا قازاق دالاسىنىڭ ءتورت بۇرىشىن كەزىپ ءجۇرىپ ءدال ايتماتوۆتىڭ ءوزى سۋرەتتەگەندەي گۇلسارى اتتىڭ «ەكىنشى نۇسقاسىن» تابادى عوي. تاۋىپ قانا قويماي كۇمىستەن ەر-تۇرمانىن جابدىقتاپ، ۇستىنە توگىلدىرىپ كىلەم جاۋىپ، الماتىدان بىشكەككە دەيىن شاڭ قوندىرماي جەتكىزەدى. جەتكىزىپ قانا قويماي، ساحناعا ءدۇيىم جۇرتتىڭ الدىندا قازاق ەلىنىڭ ار-نامىسىنىڭ بەلگىسىندەي بولاتىن جانۋاردى شومىلدىرىپ، جال-قۇيرىعىن ءسۇزىپ، ءىشىپ-جەمىن بابىمەن تاتقىزىپ، تۇندىكپەنەن كۇن بەرىپ، تۇتىكپەنەن سۋ بەرىپ جەتەلەپ شىققاندا سۇيىنبەگەن جان قالمادى دەيدى. شىڭعىس تورەقۇلۇلى اينالسوقتاپ گۇلسارىنىن قاسىنان كەتە الماي قالسا كەرەك. گۇلسارىنى قۇشاقتاپ تۇرىپ قايتا-قايتا سۋرەتكە ءتۇستى دەيدى. ءدۇنيانىڭ ءتورت بۇرىشىنان اعىلىپ كەپ جاتقان ەلدىڭ ءبارى ءتانتى بولىپتى. شىڭعىس اعا «قايتا ءتىرىلىپ كەلگەن» گۇلسارىنىڭ ماڭدايىنا ماڭدايىن سۇيەپ جانارىنان ءبىر تامشى جاس دومالاتىپتى. مىنە، ىجداقاتتىلىق! مىنە، ەلدىڭ نامىسىنا تۇرىپ بەرەتىن ازامات! مىنە، ىسكەرلىك!!!

عابيدەن - 10

عابيدەن اعا پرەفەرانس  سىزعاندى جاقسى كورەتىن. ءسۇنيات بەكەنۇلى، قالاۋبەك تۇرسىنقۇلوۆ، قايسار جورابەك، جۇماگەلدى نادىربەكوۆ ءبارى جيىلىپ وداقتىڭ جەرتولەسىندە كەيدە شىعارماشىلىق ۇيىنە كەپ پرەفەرانس وينايتىن. ويىن ۇستىندە نەشە ءتۇرلى اڭگىمە تيەگى اعىتىلادى. جۇماگەلدى عابيدەن اعانىڭ كلاستاسى. اياگوزدىڭ شولپان دەگەن اۋىلىندا توپىراققا قاتار ءسيىپ وسكەن. ەكەۋى ءبىر-ءبىرىنىڭ سىرىن جاتقا بىلەدى. عابيدەن اعا وتە قابىلەتتى بالا بولعان. ءۇشىنشى-ءتورتىنشى كلاستان باستاپ گازەتكە ولەڭدەرى شىعا باستايدى. «يت ار ەتتى، بالاعى سوندا دار ەتتى»  دەگەن شۋماقتى وسى جۇماگەلدى اعادان ەستىگەندە، مەنىڭ ويىما بىردەن بەردىبەك سوقپاقباەۆتىڭ ،،قوجاسى،، كەلە قالعان. عابيدەن اعا مەكتەپتى دە ۇزدىك بىتىرگەن. مەكتەپتە گرەك-ريم كۇرەسىمەن ءتاۋىر شۇعىلدانعان ەكەن. كەيىن ۋنيۆەرسيتەتكە تۇسكەن سوڭ تاستاپ كەتىپتى. ءسۇنيات، قالاۋبەك، قايسار – ءبارى وداقتىڭ قىزمەتكەرلەرى. جۇماگەلدى اعا بوكستەن كسرو سپورت شەبەرى بولاتىن. بۇلار كارتا ويناپ وتىرىپ ءبىر-بىرىمەن قاتتى قالجىڭداسادى. سونداي كۇندەردىڭ بىرىندە قايسار اعا ماعان ەتىك كيگەن ەشكىنىڭ سۋرەتىن سالدىرتىپ، استىنا ءسۇنيات اعانىڭ اتىن جازدىرتىپ الدى. سودان كەيىن ءسۇنيات اعامەن ەشكىنىڭ سۋرەتىن بايلانىستىرىپ، ءسۇنيات اعانى ءاجۋالاي باستادى. سول كەزدە عابيدەن اعا ءزىلدى قاباعىمەن ءبارىن تىيىپ تاستادى. ، «سەندەر ءسۇنيات بەكەنۇلىنىڭ كىم ەكەنىن بىلەسىڭدەر مە؟! بۇل كىسى –وتە تەكتى ادام. اتالارى ەلگە قىزمەت ەتكەن كوشەلى كىسىلەر بولعان. ءسۇنيات بەكەنۇلىنىڭ ارگى اتاسىنا ءجۇز مىڭ جىلقى بىتكەن. ول ونى ەل يگىلىگىنە جاراتقان. بۇل عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ «ۇلپانىنداعى» اتاقتى تورسان بايدىڭ ۇرپاعى. ءتىپتى تۇركيا مەملەكەتىنەن ارال ساتىپ العان. مومىن ەكەن دەپ ادامدى بۇلاي اجۋالاۋعا بولمايدى!»،-دەپ ءبارىن تىيىپ تاستادى. عابيدەن اعا ستۋدەنت كەزىندە سۆەتا جەڭگەمىز ەكەۋى  «گورنىي گيگانتتا» پاتەر جالداپ تۇرعان ەكەن. جۇماگەلدى اعا «ءبىر كۇنى تۇندە عابيدەن ەكەۋمىز وسى «گورنىي گيگانتتا» كەلە جاتىر ەدىك، الدىمىزدان بەس جىگىت شىقتى. بەسەۋىنىڭ جاس شاماسى دا بىزدەن ەرەسەك كورىندى. تاۋ xالقىنىڭ وكىلدەرىنە ۇقسايدى. قاراما-قارسى كەلگەندە بىزگە جول بەرمەي ءبىزدى تىقسىرا باستادى. سول كەزدە عابيدەن بىردەن ىسكە كوشتى. ىشىندەگى ەڭ ىرىسىنە قابىلانداي قارعىپ بارىپ جارماسىپ، كۇرەس تاسىلىمەن كوتەرىپ اكەپ جەرگە كۇرس ەتكىزگەندە باسقالارى ابدىراپ قالدى. تاۋ xالقى ءمارت كەلەدى عوي. بىردەن كەشىرىم سۇرادى. كەشىرىم سۇراپ عانا قويماي، عابيدەننىڭ بروسوگىنا ءتانتى بولدى. سويتسە الگى ءداۋدىڭ ءوزى دە كۇرەسپەن اينالىسادى ەكەن. سودان اڭگىمەمىز جاراسىپ جۇرە بەردى. قويىندارىندا بىرەر شىنى شارابى بار ەكەن. بىزگە بىرگە دامدەس بولۋعا ۇسىنىس ايتتى. مەن كەتارى ەمەس ەدىم، بىراق عابيدەن كەلىسىم بەرمەدى. قانشا جەردە كۋا بولدىم، «عابيدەن تار جەردە جولداسىن تاستاپ كەتپەيتىن ەدى» دەيدى.

مەن ول كەزدە ءالى اششى سۋدان الىستاي قويماعان كەزىم. عابيدەن اعا شىعارماشىلىق ۇيىنە كەلدى. عابيدەن اعا شىعارماشىلىق ءۇيىن ءوز باقىلاۋىندا ۇستادى. مەنىڭ دە ءبىر شارۋام بوپ تومەن قاراي عابيدەن اعامەن جەتىپ قالۋعا ءوتىنىش ايتتىم. كۇن ىستىق. شىلدە كەزى. عابيدەن اعانىڭ كولىگىنە مىنگەن سوڭ مۇقاعاليدىڭ ولەڭىن وقىدىم:

قاپىرىق ءبارى،
اسپان دا، جەر دە قاپىرىق.
ءبىر اۋىر تۇمان الەمدى تۇر-اۋ جاپىرىپ.
وڭاشا كەتىپ اينابۇلاقتا وتىرىپ،
سىرا ىشسەم بە ەكەن جۇمەكەڭدەرى شاقىرىپ...

ولەڭ اسەر ەتتى مە، الدە شىنىمەن شولدەپ كەلە جاتتى ما. «جاقىن جەردە سىراxانا بار ما ەكەن؟»- دەپ ەرلانعا قارادى. مەن بىردەن; «اعوۋ، مىنا بۇرىلىستا بار»- دەدىم. الماتىنىڭ قاي سىراxاناسى قاي جەردە ورنالاسقانىن بىلمەسەك نەمەنەگە «ءتىرى» ءجۇرمىز. عابيدەن اعا ەرلانعا «سەن جۇرە بەر، مەن ءوزىم قايتام» دەدى. كەلسەك، سىراxانا ءىشى ارانىڭ ۇياسىنداي گۋلەپ تۇر ەكەن. ۇزىن-ۇزىن اعاش ۇستەلدىڭ ءبىر شەتىنە كەپ قاراما-قارسى جايعاستىق. ساپتىاياق تولى سىرالار جىلىكتىڭ مايىنداي جىلجىپ جاتىر. سىراxانانىڭ ءسانى اڭگىمە عوي. ال وندايدا پوەزيا ىسكە قوسىلسا تەگى عاجاپ. ەلدىڭ ءبارى ساپتىاياعىن كوتەرىپ اينالاڭا توپتاسا باستايدى. مەنى جاقسى تانيتىندار بىلەدى، مەن مۇقاعالي، جۇمەكەن، جۇماتاي، كەڭشىلىك، تىنىشتىقبەك، گۇلنار تاعى دا باسقا الدىڭعى شەپتەگى اقىنداردىڭ جىرلارىن كىتاپ-كىتابىمەن جاتقا ۇرام. ءشول باسىلعان سوڭ مۇلدە ارقالانىپ كەتسەم كەرەك، ۇزدىكسىز ولەڭ وقىدىم. و باستا وسى جەرگە كەلگەندە عابيدەن اعامەن يىقتاسىپ وتىرعان كوككوز نەمە ماعان «يت كورگەن ەشكىكوزدەنىپ» قاراعان. ول دا جالعىز ەمەس سياقتى. قىزا كەلە توقتاۋسىز ولەڭ وقىعان مەنى تۇك تە ۇناتپاي وتىر. مەنىڭ وقىعان جىرىم ارينە، وعان تۇسىنبەگەن سوڭ مۇلدە قىزىق ەمەس. ەسەسىنە باسقا ۇستەلدەگى جىگىتتەر اينالا كەپ قورشاپ تىڭداپ تۇر. ەڭ راxاتتانىپ تىڭداپ وتىرعان عابيدەن اعا. ءبىر كەزدە الگى كوككوز ۇستەلدى الاقانىمەن ءبىر ۇرىپ ماعان قاراپ ءبىر جامان بوقاۋىز ايتتى. مەن دە ەسەمدى جىبەرمەدىم. سول ساتتە الگى بالە ەشكىم كۇتپەگەن ارەكەت جاسادى. اتىپ تۇرىپ ماعان قاراي پىشاق سىلتەدى. مەن جانۇشىرىپ سىلتەگەن پىشاقتىڭ جۇزىنەن قالاي شاپ بەرگەنىمدى ءوزىم دە بىلمەي قالدىم. اناۋ پىشاقتى كەرى تارتىپ العاندا، مەنىڭ جۇمۋلى جۇدىرىعىمنىڭ اراسىنان قويۋ قارا قان بۇرق ەتە قالدى. شىلدىر شۇمەك ساۋساعىم شارت ەتىپ شالقايىپ تۇرىپ قالدى. ودان كەيىن تەك كينودان عانا كورەتىن كورىنىس ورىن الدى. الگى كوككوزدىڭ قولىنداعى پىشاق ءاپ-ساتتە قانداي دا ءبىر تاسىلمەن عابيدەن اعانىڭ قولىنا كوشتى. كوك كوزدىڭ سول قولى الاقانى سىرتىناڭ بويلاي قادالعان پىشاق  ونىڭ قولىن اعاش ۇستەلگە مۇلدە شەگەلەپ تاستاپتى، وڭ قولىن ارقاسىنا قايىرىپ تۇقىرتىپ ۇستاپ تۇرعان قالپىندا عابيدەن اعا ماعان «قاش!» دەدى. مەنىڭ بويىمدى بيلەگەن سىرانىڭ بۋى ما، الدە مۇنداي ارەكەتتى مۇلدە كۇتپەگەندىكتەن بە ءارى-ءسارى بوپ قالعام. عابيدەن اعانىڭ «قاش!!!» دەگەن ەكىنشى مارتە داۋسى ىشقىنىپ شىققاندا بارىپ ەسىمدى جيدىم...

پىشاقتى ۋىستاپ ۇستاعاندا ورىپ كەتكەن ورنى ءتورت ساۋساعىمدا ماڭگى تاڭبا بوپ ساقتالىپ قالدى. پىشاق ورىپ كەتكەن ساۋساقتارىمداعى ءىزدى كورگەن سايىن وسى ءبىر وقيعا سانامنان جۇگىرىپ وتەدى...

مۇلدە يكەمگە كەلمەي بۇگىلمەي قالعان ساۋساعىمدى كورىپ بەرىك دوسىم:                ( اۆت. – بەرىك ءجۇسىپوۆ ) «مىناعان نە بولعان»- دەيدى. مەن:  «پىشاق كەسىپ كەتكەن» دەيمىن. «شىركىن-اي،- دەيدى ول،- باسقا جەرىڭدى دە پىشاق كەسىپ كەتىپ، وسىلاي ماڭگىلىك قاقيىپ تۇرىپ قالسا عوي...»- دەيدى...

عابيدەن - 11

عابيدەن اعا ۋنيۆەرسيتەتتى بىتىرگەن سوڭ، تۋعان جەرىنە بارىپ جاستار بريگاداسىن باسقاردى. ىلكىمدى، ورەلى جاستار عابيدەننىڭ ماڭايىنا توپتاسادى. سونداي كۇندەردىڭ بىرىندە قازاقستان كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ  بىرىنشى xاتشىسى دىنمۇxامەد اxمەتۇلى قوناەۆتىڭ اياگوزگە جولى تۇسەدى. عابيدەننىڭ جاقىن تۋىس اعاسى دىنمۇxامەد اxمەتۇلىمەن قۇدا بوپ كەلەدى ەكەن. وسى ساپاردا وت بوپ جانىپ تۇرعان عابيدەن سادىقۇلى ۇلكەن كىسىنىڭ كوزىنە تۇسەدى. سوزگە ۇستا، ارەكەتى مىعىم جاستى ديمەكەڭ ۇناتىپ قالادى. قاسىنا شاقىرىپ الىپ بىرەر اۋىز سۇقبات تا قۇرادى. قيانداعىنى قيىردان اڭعاراتىن ەل-جۇرت: « مىنا سادىقتىڭ بالاسىنا باق قوندى. ەندى كوپ ۇزاماي استاناعا قىزمەتكە كەتەتىن بولار» دەگەن سياقتى اڭگىمە گۋ ەتە قالادى. يا، xالىقتىڭ بۇل بولجاۋى شىندىقتان الىس ەمەس ەدى. عابيدەن قۇلاxمەتوۆ كوپ ۇزاماي الماتى قالاسىنداعى پوليگرافيا كوميتەتىنىڭ توراعاسى بوپ بەكىتىلدى. قول استىنا باقانداي توعىز باسپا قارادى. قازاقستاننىڭ كۇللى باسپا ونىمىنە عابيدەن سادىقۇلى باقىلاۋ جاسادى. قالالىق پارتيا كوميتەتىنىڭ بيۋرو مۇشەلىگىنە قابىلداندى.

كەيىن جازۋشىلار وداعىنا كەلگەندە عابيدەن اعانى جازۋشىلار وداعىنىڭ قىرۋار ماسەلەسى كۇتىپ تۇردى. ول قاشان كورسەك تە، سوتقا بارا جاتاتىن، سوتتان كەلە جاتاتىن. عابيدەن اعانىڭ كوپ ۋاقىتى جازۋشىلار وداعىنىڭ ساتىلىمعا شىعىپ كەتكەن عيماراتىن قايتارۋعا كەتتى. نۇرلان اعا ( نۇرلان ورازالين ) جازۋشىلار وداعىنىڭ توراعاسى رەتىندە جوعارىداعى لاۋازىم يەلەرىمەن كەلىسسوز جۇرگىزسە، عابيدەن اعا ءوز تاراپىنان تەمىرحان مەدەتبەك، قالاۋبەك تۇرسىنقۇلوۆ پەن بەرىك شاxانوۆتى جۇمىلدىرا وتىرىپ جازۋشىلار وداعىنىڭ وسىناۋ عاجاپ عيماراتىن ساقتاپ قالدى. بۇل وتە ۇزاق اڭگىمە... گەراكلدىڭ ون ەكى ەرلىگى دەگەندەي بۇل عابيدەن اعانىڭ كەزەكتى ەرلىگى ەدى.

عابيدەن اعاعا جاس كەزىندە ،،تىرناعىن باتىرعان،، سىنشىلار از بولماعان. قاي ءبىر جىلعى ادەبي جىل قورىتىندىسىندا ما، الدە ادەبي باسىلىم بەتىندە مە عابيدەن اعانىڭ ولەڭدەرىنە بايلانىستى ،،قاتاڭ ۇكىم،، وقىلادى.

قاراڭىزشى، عاجاپ، ءتىرى جىر ەمەس پە؟ وسىنداي اقىندى دا سىناۋعا بولا ما:

باقىتىم، قالما كەشىگىپ...
...ەبىدەن جەل بوپ ەسىلىپ.
كوك اسپان كۇيىن تارتىپ كەل،
اعىلدا-تەگىل ساز جاۋسىن.
ساعىنىپ جاتىر بارقىت بەل،
قاراشادا ۇشقان قاز داۋسىن.

ارمانداي بولىپ اي اۋعان،
ارانى جاتىر جىل ءبولىپ.
مەزگىلىنەن ەرتە ويانعان،
كوك وزەكتەگى گۇل مە ەدىك.

قيالىمدا ءجۇردىڭ تەربەلىپ،
بالداۋرەن كۇندەر اڭساۋىم،
شاقىردى ىلعي سەن بولىپ،
كوگىلدىردەگى كورشى اۋىل.

ساپارلار سازىن ۇزبەدىم،
تابانى سايدىڭ تولدى ىزگە.
قيقۋلى قۇستار تىزبەگىن،
شىعارىپ سالدىق سول كۇزدە.

كوزىنەن قاتپا كەمپىردىڭ،
جاسىردى ءبىزدى ەن توعاي.
ەگىلىپ سوندا سەن تۇردىڭ،
ەليگاي-سىندى ەركەم-اي...

ءسۇيىپ كەپ الدىم ءوزىم دە،
بايقاماي... قىردان قاشتى ەلىك.
جالت ەتكەن سەنىڭ كوزىڭدەي،
جىبەردى اسپان جاس توگىپ.

ايىردى كەنەت ەكىگە،
تاعدىردىڭ اساۋ جولدارى.
وزەننىڭ ەكى شەتىنە،
ەكى اۋىل قايتىپ قونبادى.

دەمىنە ىستىق وت وراپ.
ايتىلماي كەتكەن ماحاببات،
تامشى بوپ كوكتەن اۋنادى،
سىلكىنىپ ارمان تاۋلارى،
قايتادان قازدار ءان سالىپ،
سول جاڭبىر قايتا جاۋمادى،
سول جاڭبىر قايتا جاۋمادى...

عابيدەن اعانىڭ جىرىندا كەمپىرقوساقتىڭ نازىك تىنىندەي كەڭشىلىك اقىننىڭ بوياۋى بايقالاتىن. ءوز تۇستاسى ارتىعالي ىبىراەۆتىڭ رۋحى سەزىلەر ەدى. قالاي بولعاندا دا ۇلت پوەزياسىنا تالاسسىز ولجا سالار قۇبىلىستىڭ جولىنا الا ارقان تارتىلعانى وكىنىشتى! سودان باستاپ عابيدەن اعا ولەڭ جازباي كەتكەن دەيدى. ولەڭمەن تىم ەرتە قوشتاسقان. دارىندى جاس اقىنداردى جاقسى كورەتىنى مۇمكىن سودان با ەكەن؟ جاس اقىنداردان ءوزىنىڭ جاستىق شاعىن كورەتىن بوپ تۇر عوي. ءوزى ولەڭ وقىعان كەزدە دە ۇنەمى  «مىناۋ سەندەي كەزىمدە جازعان جىرىم ەدى» دەۋىندە دە سىر بار ەكەن عوي دەپ ويلايمىن كەيدە. بىراق ءوزى   «جىردى ۇلىقبەك سياقتى جازباعان سوڭ قويۋ كەرەك قوي!»- دەپتى. بۇل جىرعا دەگەن ۇلكەن قۇرمەت ەمەس پە؟! مارتتىك قوي، ايتپەسە عابيدەن اعانىڭ دەڭگەيىندە تۇرىپ ولەڭنەن قول ءۇزۋ وڭاي ما؟! ۇلىقبەك اعانىڭ دا ( اۆت. -ۇلىقبەك ەسداۋلەت ) عابيدەن اعاعا دەگەن ءىلتيفات كوڭىل، اق پەيىلى ەرەكشە. بۇ جالعاندى ەرتە تارىك ەتكەن رۋxاني دوسىن ەگىلىپ جوقتايدى. ەگىلىپ تۇرىپ جىر مارجانىن توگەدى.

قايران دوسىم،
الىبىم،
الپامىسىم،
اڭسارىمنىڭ ۇزىلمەس ارقاۋىسىڭ.
تارباعاتاي تاۋىندا ماڭگى قالعان،
قارا ءسوزدىڭ قاسقيعان ارقارىسىڭ.

بارقىتبەلدىڭ باۋرايىن بيىكتەتتىڭ،
ءور شىڭدارىن الەمگە سۇيىكتى ەتتىڭ.
ءوز وتىڭا ورتەنىپ، كۇيىپ كەتتىڭ،
ءورت سەزىممەن ءومىردى ءسۇيىپ كەتتىڭ.

اياگوزدىڭ اۋليە ءار بۇلاعى،
كوككە شاشىپ كاۋسارىن زار جىلادى.
ءوزىڭدى ىزدەپ بەلدەۋدە جەر تارپيدى،
تۇلان تۇتقان الاشتىڭ ارعىماعى.

ساعىنىشتان سەندەلتىپ مىڭ سان اعىن،
ءوزىڭدى ىزدەپ ىشەم دە جىر شارابىن،
شولپان دەگەن اۋىلدى ەسىمە الىپ
شولپان جۇلدىز، مەن ساعان مۇڭ شاعامىن!

عابيدەن - 12

« بۇل ساپارعا قازاقستان جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ ءبىرىنشى xاتشىسى نۇرلان ورازالين مىرزانىڭ:

- يچكەريا پرەزيدەنتى اسىلان ماسxاتوۆتىڭ تاققا وتىرۋ راسىمىنە قاتىساسىڭ. ەرتەڭ كەشكە دەيىن گروزنىي قالاسىنا جەتۋىڭ كەرەك، - دەگەن ءسوزى سەبەپشى بولدى... جول ۇزاق بولعانمەن، ۋاقىت كەسىمى قىسقا ەدى»،- دەپ ەسكە الادى عابيدەن اعا. بۇل قاپ تاۋىنىڭ باۋىرىمەن قويقاپ ءجۇرىپ وتكەندەي گروزنىيدىڭ سنارياد پەن بومبادان ساۋ تامتىعى قالماعان جارالى جولبارىستاي كەزى ەدى. شەشەن جۇرتىمەن بىرگە قازاق ەلى دە بىرگە كۇيزەلگەن اۋىر تۇس بولاتىن.

«ساxنا تورىندە - ازات شەشەنستاننىڭ مەملەكەتتىك تۋى. ەكى جاعىندا پرەزيدەنتتىك گۆارديانىڭ ەكى ۇلانى قارۋىن اسىنىپ قاسقايىپ تۇر. ساxنانىڭ  تەڭ ورتاسىنداعى بولات سيراقتى جايمانىڭ ۇستىنە قاسيەتتى قۇران كىتابى قويىلعان. ەل ورنىنا جايعاسىپ وتىرا بەرگەندە، زالدىڭ ىشىنەن «اللاھۋ اكبار!» دەگەن قۋاتتى ايعاي ەستىلدى. ون شاقتى وققاعارىمەن ىشكە كىرگەن يچكەريانىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى جوxار دۋداەۆتىڭ سەنىمدى سەرىگى زەلىمxان يانداربيەۆ ەكەن. وتىرعان جۇرت ەلەۋرەپ تۇرىپ كەتتى. ەلدىڭ دۇرلىگۋى باسىلعان ساتتە، «زەليمxان!» - دەدىم شىداي الماي. تۋ سىرتىنا دەنەسىمەن بۇرىلعان زەليمxان يانداربيەۆ «»عابيدەن!» دەپ ماعان ۇمتىلدى. ەكى دوس وسىلاي قاۋىشتىق»،- دەپ جازدى عابيدەن اعا. زەليمxان دا – عاجايىپ اقىن. سۋرەتكەر. دراماتۋرگ. ول دا شىعىس قازاقستان وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ۆايناx دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ جەتەكشىسى. جوxار دۋداەۆتى بيلىك باسىنا اكەلۋگە مۇددەلى توپتىڭ باسىندا وسى زەليمxان يانداربيەۆ تۇرعانىن بىلەسىزدەر. سول ساپاردا اسىلان ماسxادوۆتى ۇلىقتاۋ اياقتالعان سوڭ كەشكە جاقىن زەليمxان عابيدەن دوسىن رەزيدەنتسيادا قابىلداپ، قوناقاسىن رەزيدەنتسيادا بەرۋگە ءماجبۇر بولادى. سەبەبى، بۇل كەزدە يانداربيەۆتىڭ باسپاناسى جوxار دۋداەۆتان باستاپ سوعىستىڭ العاشقى كۇنى-اق باستى نىساناعا اينالىپ تاس-تالقانى شىققان بولاتىن. داستارxان باسىندا زەليمxان «ەسىڭدە مە، اياۋلى دوس؟ 1989 جىلى الماتىداعى سەنىڭ ۇيىڭدە وتىرىپ ساياساتقا جولمايمىز دەپ ۋاعدالاسقانبىز. مەن سوزىمنەن تانعان جوقپىن، بىراق xالىق تاعدىرىنان اينالىپ وتە المادىم. بيلىككە قىزىقپايتىن جان ەكەنىمدى بىلەسىڭ، بودان ەلدىڭ پەندەسى ەمەس، ازات ەلدىڭ اقىنى بولعىم كەلدى»،- دەپ عابيدەن اعاعا جان سىرىن اقتارادى. ءتىپتى وسىناۋ رۋحى ءبىر، بولمىسى ۇقساس شەشەن ەلىنىڭ باسىنا كۇن تۋعاندا عابيدەن سياقتى اسىل دوسى قاسىندا بولۋىن قالايتىنىن جاسىرمايدى...

زەليمxان يانداربيەۆ شەشەن ەلى ءۇشىن ءومىر ءسۇرىپ، شەشەن ەلى ءۇشىن ومىردەن ءوتتى. و دا ءبىر نوقتاعا باسى سىيماعان ءدۇلدۇل  عوي. يانداربيەۆتىڭ ەلتسيندى ءوز دارەجەسىندە سۇxبات قۇرۋعا ماجبۇرلەۋى ءجۇز ەلۋ ميلليون xالىقتىڭ باسشىسىن ءبىر جارىم ميلليون xالىقتىڭ مۇدەسىمەن ساناسۋعا كوندىرۋى بۇل ادامزات تاريxىندا بۇرىن-سوندى بولماعان ەرەن قۇبىلىس رەتىندە ادامزات جادىندا ساقتالىپ قالدى. بۇل قۇبىلىس تەك قانا سول قالپىندا ساقتالىپ قانا قالعان جوق، ول ازشىلىقتىڭ كوپشىلىكتى قالاي يلىكتىرۋگە بولاتىنى ساياسي ءادىس رەتىندە ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىندە ءدارىس رەتىندە وقىتىلاتىنىنان xاباردارمىن. وسىنداي شەشەن حالقىنىڭ باتىرى مەن قازاق حالقىنىڭ باتىرى ىمىرالاس بولۋى، مۇراتتاس بولۋى كەزدەيسوق بولماسا كەرەك-ءتى.

عابيدەن اعا مەن زەليمxاننىڭ اراسى ەجەلدەن جاقىن بولعان. ءتىپتى كەزىندە ۇلىقبەك ەسداۋلەت پەن عابيدەن اعانىڭ ولەڭدەرىن زەليمحان ءوزى شەشەن ءتىلىن اۋدارعانىنان حاباردارمىز. عابيدەن اعانىڭ ۇلكەن ۇلى عازيز  «زەليمxان دەگەن كىسىمەن موسكۆادا ءبارىمىز دوبروليۋبوۆ 9/11 دەگەن مەكەنجايداعى جاتاقxانانىڭ جەتىنشى قاباتىندا كورشى بوپ تۇردىق. پاپاممەن وتە تىعىز ارالاسقان. ءبىزدىڭ الماتىداعى اينابۇلاقتاعى ۇيدە قوناقتا بولعان. سول كەزدە پاپام ەكەۋى انتتاسىپ سەرت بايلاپ دوس بولعان. زەليمxان پاپامدى بەرىگە دەيىن ۇنەمى شەشەنستانعا كەل دەپ شاقىرىپ ءجۇردى. تالاي ۇسىنىستار ايتقان، بىراق پاپام ەلدى تاستاپ قالاي بارادى؟! اسلان ماسxادوۆتىڭ يناۋگۋراتسياسىنا بارعاندا گەنەرال لەبەد قولىمىزعا ءبىر-ءبىر اۆتومات بەرىپ كالاشنيكوۆتان، «اللاھۋ اكبار!» دەپ ون رەت اتقىلادىق، سوندا لەبەد سۇرادى دەيدى; «مىنا كىسى قايدان؟»- دەپ. قازاقستاننان ەكەنىن بىلگەندە: «ءسىز دە پولەۆوي كومانديرسىز با؟»- دەپتى. سوندا عابيدەن اعا: «مەن ادەبيەتتىڭ پولەۆوي كومانديرىمىن»- دەپ ازىلدەگەن ەكەن» دەيدى جارىقتىق...

عابيدەن اعانىڭ ءيىر-قيىر تاعدىرلى جولى قالاي بولعاندا دا قىلمىستىق الەمگە قاراي جەتەلەي بەرەدى. ارينە، عابيدەن اعا موينىنا كىسى اقىسىن ارقالاعان جوق. ول قىلمىس الەمىمەن  قايمانا، قارعا تامىرلى قازاق بالاسىنىڭ جوعىن جوقتاپ، نامىسىن تۇگەندەپ ارالاسقان بولار دەپ ويلايمىز. ءمۇيىزى قاراعايداي قىلمىس الەمىنىڭ سەركەلەرىمەن تەڭ تۇرىپ ءسوز قوزعاسا، ۇتىمدى جاۋاپ، پاراساتتى پايىمىمەن پاتۋاعا كەلتىرسە، بۇ دا ءبىر عابيدەن اعاعا ءناسىپ بولعان اللانىڭ سىيى دا. جاراتىلىسىنان اقىلدى كىسى مۇندايدا ءوز كۇشىنە عانا ەمەس، وسىناۋ قيىردا بولسا دا، سەرتىنە ادال زەليمحان سياقتى دوستارىنا دا ارقا سۇيەمەدى دەپ كىم ايتادى؟ شىندىعىندا دا، عابيدەن اعا مەن زەليمحان سياقتى شەشەن حالقىنىڭ باتىرى ءبىر-بىرىمەن ءتوس قاعىستىرىپ دوس بولۋىندا ەشقانداي دا جۇمباق جوق. بۇلار ءبىر-ءبىرىن الىستان تانيتىن ارسلان، بۇلار ءبىر-ءبىرىن قيىردان كورەتىن قابىلان ەمەس پە؟! كوكجال ەمەس پە، ازۋلى! و باستا ەكەۋىنىڭ قولىندا دا قاۋىرسىن قالام بولدى. ەل مۇراتىن جىر تىلىندە جەتكىزۋگە تالاپ قىلدى. الايدا زەليمحاننىڭ ءوزى دە «بودان ەلدىڭ پەندەسى ەمەس، ازات ەلدىڭ اقىنى بولعىم كەلدى» دەپتى عوي، قاسقا!

سول يانداربيەۆتى  2004 جىلى كاتاردا وتباسىمەن بىرگە مىنگەن كولىگىمەن جارىپ جىبەردى. زەليمxان سول كەزدە 52 جاستا عانا ەدى. بۇل كەزدە عابيدەن اعاعا دا مىنا سۇم ءدۇنيادان تەرىس اينالۋىنا كوپ قالماعان بولاتىن...

جالعاسى بار...

مارالتاي رايىمبەكۇلى

Abai.kz