تاريحىمىزدا ءالى دە تالاي بەلگىسىز تۇلعالار بارشىلىق. سولاردىڭ ءبىرى 1620 جىلى دۇنيەگە كەلىپ، 1706 جىلى ومىردەن وتكەن الامان بي مامبەتۇلى. ءبيدىڭ كۇنى بۇگىنگە دەيىن بەلگىسىز بولىپ كەلۋى - تەرەڭ زەرتتەلىپ، ناسيحاتتالماي قالعاندىعى. ونىڭ ۇستىنە بۇدان ءۇش عاسىر بۇرىن ءومىر سۇرگەندىگى. سوندا دا جاقسىنىڭ اتى قاشاندا وشپەيتىنى راس. الامان بي تۋرالى ەل اۋىزىندا اڭگىمە ايتىلسا، جەر اتتارى دا كەزدەسەدى. زامانىندا ءادىل بي، ەلگە قامقور، دانالىعىمەن كوپتىڭ ەسىندە قالعان تۇلعا.

الامان بي تۋرالى زەرتتەگەن جانە دەرەكتەر تاپقان ادامنىڭ ءبىرى - ولكەتانۋشى، ەتنوگراف، ءارى شەجىرەشى التىنبەك قوناەۆ از ەڭبەكتەنبەگەن.  بىراق باسپادان جارىق كورمەگەن. سەبەبى بۇدان ءۇش جىل بۇرىن قاريا 85 جاسىندا ومىردەن ءوتتى. ارتىندا ازدى كوپتى ەلدىڭ، جەردىڭ تاريحى تۋرالى  جازعان ماتەريالدارى قالدى.

قاريا وتكەن عاسىردىڭ  80 جىلدارىنان باستاپ، رەسپۋبليكانى ءبىراز جەرىن ارالىپ، قاعازعا تۇسىرگەن. ونىڭ ىشىندە الماتى مەن تالدىقورعان (قازىرگى جەتىسۋ) وبلىسىنداعى نارىنقول، كەگەن جانە تالعار، كەربۇلاق اۋداندارىنداعى ءحۇىى-ءحۇىىى عاسىرداعى باتىرلار مەن بيلەردى، اقىندارى مەن شەشەندەرى جانە جەر، سۋ اتتارى تۋرالى رەسپۋبليكالىق، وبلىستىق جانە  اۋداندىق باسىلىمدارعا تانىمدىق ماتەريالدار جازعانداردىڭ ءبىرى. مەن التىنبەك قاريامەن سوڭعى ون بەس جىلدا ءجيى ارالاسىپ سىيلاستىم، ءارى ساپارلاس تا بولدىم.

جاسى ۇلكەن بولسا دا، اڭگىمەمىز ورتاق، كوپ جەردى بىرگە ارالادىق. جەر، سۋ، ونداعى تاريحقا قاتىستى دۇنيەلەردى بىرگە كوردىك. كونەنىڭ كوزى، بىلگەنىن ورتاعا جايىپ سالاتىن ءبىلىمدى ەدى. ءوزى كورگەن نارسەگە ەرەكشە ءمان دە بەرەتىن. ەلدىڭ، جەردىڭ تاريحىنا قاتىستى كەگەن مەن نارىنقول وڭىرىنە ەرتىپ تە بارىپ كورسەتكەن. سونىڭ ءبىرى كەگەننىڭ سولتۇستىگىنەن شىعىسىنا قاراي سوزىلىپ جاتقان ۇزىنقارا (كەيدە سارىتاۋ، ەرتەگى قىتاي جازبالارىندا دون جوننىڭ جوتاسى) تاۋىنىڭ كۇڭگەي جاعىنداعى ساي-سالاسىن ارالاپ، قۋرايلىنىڭ كوكسايداعى جالماۋىز ۇڭگىردى، رايىمبەك باتىردىڭ بالاسى قوجاعۇلدىڭ جەرلەنگەن جەرىن، بۇرمەساي اۋىزىنداعى تاس قورعان، قىزىلاراسانداعى كونە   جازۋلاردى، مىڭجىلقىداعى ساردار بالبال تاستى، شالكودەگى قىز بالا بەينەلەنگەن بالبالدى كورسەتكەن. ونى التىنبەك قاريا 1980 جىلدارى  كورىپتى. كەگەن اۋىلىنى قارسىنداعى سارىتاۋداعى جۇمباقتاستى، قارابولتەكتەگى تاسقا سالعان ارقاردىڭ بەينەسىن كورسەتەمىن دەپ، 2015-2016 جىلدارى ەكى رەت بارعانبىز. وكىنىشكە وراي ول جەردى تابا المادىق.  جۇمباقتاستى 1970 جىلداردى اياعىندا كەگەن اۋدانىنىڭ مۇراجاي باسشىسى تۇرار بۇيەنباەۆ پەن ءوزىنىڭ جاقىن تۋىسىنا كورسەتىپ، تاڭقالدىرعان ەكەن. ونى سارىتاۋدىڭ اقتاستىعا اساتىن كەزەڭ جاقتاعى ءبىر سايدىڭ ەتەگىنەن كورىپتى. تاستىڭ  بيىكتىگى ءبىر مەترگە جۋىق بولسا، ۇزىندىعى ءبىر جارىم مەتردەي قارا جىلتىر تاس. وعان قاراعان ادام بىردەن ەشتەڭە بايقامايدى. تەك كوزىڭ ۇيرەتىپ، ابايلاپ قاراعاندا عانا تاستا كوركەم تاۋ، يتىمەن مال ايداعان ادام، ونىڭ استىندا  ەكى جاقتىڭ قىرعىن سوعىسىن بەينەلەنگەن دەسە، ارقار بەينەلەگەن تاس قارابولتەكتەگى بەتتەن تاپقان. سايدىڭ وڭتۇستىك بەتىندەگى  قالىڭ قارا تاسقا سالىنىپتى.  ءبىز قاريا كورگەن جەردە بولىپ، ىزدەدىك.  ەكەۋىندە كوپ ىزدەدىك. تاستارعا ۇڭىلدىك. تاپپادىق. قاريا: «مەن قاتەلەسكەن جوقپىن. ەكەۋىندە تۇرار بۇيەنباەۆقا كورسەتكەنمىن. تۇرار دا ومىردەن ءوتىپ كەتتى. ول ءتىرى كۋاگەر بولعان» دەپ ءۇنسىز قالدى.

ەندى بىردە التىنبەك قاريا ءبىزدىڭ ۇيدە قوناق بولدى. مەن جاقىن اعايىم اسىلبەك قاجىمەن تانىستىردىم. اڭگىمەدەن اڭگىمە تۋىپ، تەزەك تورە مەن باقتىباي اقىننىڭ ايتىسى تۋرالى ءسوز قوزعالدى. اعامىز باقىتباي مەن تەزەك تورە ايتىسىن جاتقا ايتتى. ايتىستى ۇيدەگى باقتىباي اقىننىڭ «جەل قوبىز» اتتى كىتابىمەن سالىستىرىپ تىڭدادىق. ەكى ايتىس ءبىر-بىرىمەن ۇقساس بولعانىمەن وزگەشەلىكتەر دە بار ەكەن. بۇل ايتىس 1861 جىلى قوڭىرولەڭنىڭ الامان جايلاۋىندا وتكەندىگى جازىلىپتى. وندا باقتىباي اقىن 17 جاستاعى بالا كەزى دەپ جازىلعان كىتابىمدى التىنبەك قاريا سۇراپ اكەتتى. وسىدان كەيىن ول كىسى الامان بي تۋرالى دەرەكتەر جيناپتى. ءبىر كەزدەسكەندە   جوڭعارلار جەتىسۋ جەرىنە باسا كوكتەپ كىرگەندە الامان بي ەكى ءىنىسى قيعىلىق پەن شاعىردى شاقىرىپ، ءۇش تۇيىنشەكتى قولدارىنا بەرىپ، «مۇنى ۇلىتاۋداعى قازاق حانى تاۋكەگە (1680-1718 جج) جەتكىزىڭدەر. جولدا ونى اشۋشى بولماندار» دەپ اتاندىرعان.

حابارشىلار ۇلىتاۋعا امان-ەسەن جەتىپ، حان ورداسىنا كەش باتا بارادى. ەرتەسىندە ولار تاۋكە حاننىڭ قابىلداۋىندا اكەلگەن تۇيىنشەكتەرىن الدىنا قويادى. تۇيىنشەكتى اشقاندا حان ابدىراپ، ءبىر تۇيىنشەكتە ءبىر ۋىس قويدىڭ قۇمالاعى، ەكىنشىسىندە اتتىڭ تۇياعى، ۇشىنشىسىندە قارا تاستى كورىپ: «بۇل نە قۇرمەت، نە  مازاق ؟» دەپ اشۋلانعان ەكەن. بۇعان قاسىندا وتىرعان ۋازىرلەرى دە ۇندەي الماي قالعاندا، تەك تولە بي حاندى سابىرعا شاقىرىپ: «حان يەم،  جىگىتتەردىڭ امان-ەسەن كەلگەنىنە قۋانايىق. مۇندا ۇلكەن سىر بار. قويدىڭ قۇمالاعى ەلدەگى مال بىتكەننىڭ ءبارى جاۋدىڭ قولىندا قالدى دەسە، ەكىنشىسى مىنەرگە ات قالمادى. ەلدى جاۋ شاپتى. ءۇشىنشى تاس تۇيىنشەكتىڭ ماعاناسى ەندى جاۋمەن بىرىگىپ تاس تۇيىندەي كۇرەسۋ قالدى» دەگەنى. ەگەر مىنا جىگىتتەر جاۋ قولىنا تۇسكەندە مۇنىڭ ەشكىم شەشپەگەن بولار ەدى. ال تۇيىنشەكتى اشپاي حانعا جەتكىزىڭدەر دەگەنى، جولدا مۇنى كورىپ، بوس نارسەگە نەگە اۋرە بولامىز دەپ، ولار كەلمەي كەتۋى دە مۇمكىن. الامان بي وتە تاپقىرلىق جاساپتى» دەگەن.  بۇل حاباردى حاننىڭ جانىندا وڭقا بولىپ جۇرگەن مامبەتبەت ءبيدىڭ ءبىر بالاسى سىرىمبەتتەن تۋعان قانگەلدى دە ەستيدى. «ەلىمدى جاۋ شاۋىپ جاتقاندا مۇندا جۇرگەنىم جاراماس دەپ، كەلگەن ەكى اعالارىمەن بىرگە قايتىپ، قالماقتارعا قارسى سوعىسقا كىرىپتى.

جەتىسۋعا قالماقتاردىڭ باسىپ كىرگەنىن ەستىگەن تاۋكە ەلدىڭ باسىن بىرىكتىرىپ، قارسى مايدانعا اتتانعان.

الامان بيدە ءومىرىن ات ۇستىندە وتكىزىپ، ءجالاڭتوس ءباھادۇردى جاساعىنا بارىپ قوسىلعان. الايدا ءبيدى قانداي جاعدايدا قايتىس بولعانى تۋرالى دەرەك جوق. سۇيەگى شىمكەنتتەگى سارىاعاش جاعىندا جەرلەنىپتى دەپ التىنبەك قاريا ءبىر كەزدەسكەندە اڭگىمە ەتكەن ەدى.

2018 جىلدىڭ مامىر ايىندا «تالدىقورعاننىڭ كەربۇلاعىنان بارىپ كەلەيىك. مەن كولىك دايىنداپ قويدىم، ەرتە كەل» دەپ التىنبەك  قاريا حابارلاستى. ءبىز ۇشەۋ بولىپ جولعا شىقتىق. جول-جونەكە اڭگىمە ايتىلدى.

«ءبىزدىڭ اتا-بابالارىمىز ىلەنىڭ سولتۇستىك جاعىنداعى قوڭىرولەڭ، باسشي، قاراتال، تەنتەك، اقسۋ، سارقان، الاكولدە مەكەندەپتى. ءبىز باراتىن جەردە الامان ءبيدىڭ اتىندا جەر اتتارى بار دەپ ەستىدىم، كورىپ قايتايىق»، - دەدى. ءبىز سارىوزەكتەن ءوتىپ، التىنەمەلگە كەلگەندە، قاريا، اتاقتى-ساياحاتشى شوقان ءۋاليحانوۆ پەن ۇلى ءجۇزدىڭ اعا سۇلتانى بولعان تەزەك تورە مەكەندەگەن ءوڭىر دەپ، شوقاننىڭ التىنەمەل اسۋى ارقىلى ىلە وزەنىن بويلاي قۇلجاعا ساپار شەككەندىگىن، 1858 جىلى قۇرامىندا 43 ادام، 101 تۇيە، 65 سالت جانە جۇك ارتقان اتى بار كەرۋەنمەن قاشقارعا ساياحات جاساعانىن ءسوز ەتتى. ساياحاتشىنىڭ زيراتى التىنەمەلدە دەدى. جوڭعار شاپقىنشىلىعىندا جەتىسۋداعى نايمان، جالايىر، البان، سۋاننىڭ كوپ رۋلارى ۇلىتاۋعا دەيىن بارىپ، كەيىن بالقاش كولىنىڭ ماڭىمەن لەپسىنىڭ توڭىرەگىندە ءجۇرىپتى. بۇدان ءبىزدىڭ اتالارىمىز ىلە الاتاۋىنا كەلگەن. ولاردىڭ ىشىندە البان تايپاسىنداعى مامبەت (الجان) اتامىزدى بالالارى - الامان، قيعىلىق، شاعىر جانە سىرىمبەت تە مەكەندەپتى. ونىڭ دالەلى مىنا ءبىز باراتىن الامان دەگەن تاۋدىڭ بارى شىندىققا جاناسادى. اۋەلى باسشيدەگى ءبىر قارياعا جولىعىپ الايىق دەپ، اۋىلعا كىردىك. بىراق تاپپادىق. ول كىسى تۋرالى ەشكىم ءبىر دەرەك ايتپادى. ونىڭ ەسەسىنە اۋىلدىڭ ۇلكەنى جاقىپبەك سامىلتىرۇلى دەگەن قاريامەن كەزدەسكەنىمىز ىزدەگەنىمىز الدىمىزدان  تابىلعانداي بولدى. قاريا ناعىز كونەنىڭ كوزى بولىپ شىقتى. قوناقجايلىعى ءبىر بولەك. كەڭەس وكىمەتى كەزىندە مال شارۋاشىلىعىعى سالاسىندا قىزمەت ىستەسە، كەيىن ەلىمىز تاۋەلسىزىك العاندا اۋىلدىڭ وركەندەۋىنە ۇلەسىن قوسقان ەكەن. «اۋىلدىڭ ءدىنى الباننىڭ ىشىندە قوڭىربورىكتەردىڭ سارىقۇلدارى جانە سۋاندار بار. ىلەنى ارعى جاعىندا تۋىستارىمىز كوپ دەپ، ءسىز ىزدەگەن الامان تاۋى، مىنا ىنتالى دەگەن اۋىلدىڭ سولتۇستىك جاعىندا ماتاي تاۋىمەن جالعاسىپ جاتقان تاۋ. ەكى تاۋدىڭ ورتاسىندا التىنەمەل، جاماننىڭ اسۋلارى، جاماننىڭ باستاۋى دەگەن جەر بار. سونداي-اق، جايناقتىڭ، شاجانىڭ اسۋى دەگەن جەرلەردى دە  ەلدەن ەستىگەنمىن.

– اپىراي ا، جامان دەگەن ءبىزدىڭ ايتتىڭ ءبىر اتاسىنى بالاسى. ال جايناق تا سول اتادان تارايتىن ءبىر اتانىڭ مىقتى ادامى. ۇرپاقتارى نارىنقولدىڭ سۇمبەسىندە تۇرادى. شاجا مامبەتتىڭ ءىنىسى، ياعني الاماننىڭ كىشى اكەسى بولىپ كەلەدى، مىنا ىلەنىڭ ارعى بەتىندە، - دەپ التىنبەك قاريا ىزدەگەنىن تاپقانداي قۋاندى.

- ىنتالىدان ارى الامان سايىمەن ورلەپ، الامان اسۋىنان اسادى. تاۋدى ءۇستى جايلاۋ. ەل ىشىندە الامان اسۋ تۋرالى ءبىر شۋماق ولەڭ بارىن ۇلكەندەردەن ەستىگەنمىن.

اسۋى الاماننىڭ اسىپ كەلەم،
جايقالعان جاپىراعىن باسىپ كەلەم.
بىرگە تۋعان باۋىرىمدى ەسىمە الىپ،
سولاردى ويلاۋمەن جاسىپ كەلەم، - دەگەن.

ءسىزدىڭ الامان تاۋىن ىزدەۋدىڭ ءبىر سىرى بار سياقتى دەگەن  جاقىپبەك سوزىنە، التىنبەك قاريا ءوزىنىڭ الجاننىڭ (مامبەتتىڭ) ىشىندە الامان اتادان تارايتىن، اتاقونىسىن ىزدەپ كەلگەنىن ايتقاندا، «اتاقونىستى ىزدەگەن ءسىز سياقتى ادام از، بارەكەلدى. ىنتالىعا بارالىق. ول جاقتىڭ جولى قيىنداۋ. مەنىڭ كولىگىمەن بارعان ءجون. ول اۋىلدا 90-نان اسقان ءبىر قاريا تۇردى. جاقسى سىيلاستىق. جاتقان شەجىرە ەدى. ومىردەن ءوتىپ كەتتى. بالاسى بەدەلحان الديبەكۇلى مەكتەپتە ىستەيدى. ول الامان تاۋىن جاقسى بىلەدى. سوعان بارعايىق، - دەپ جولعا شىقتىق. بەدەلحان كوپتى كورگەندىگىن تانىتى. «باراتىن جەرگە مەنىڭ «نيۆامەن» بارعان دۇرىس. جول قيىنداۋ» دەپ، تاعى كولىك اۋىستىردىق. راسىندا تاۋدىڭ ەتەگىندە قويداي-قويداي تاستاردىڭ كوپتىگىن كوردىك. تاستار بەينە ءبىر جايلىپ جاتقان وتارلى قويداي، جۇمىر. نازارىمىز تاستارعا اۋدى. ءبىر زاماندا تاۋدا ۇلكەن تاسقىن بولىپ، تاستاردى وسىندا الىپ كەلگەن ءتارىزدى دەگەن ويمەن كەلە جاتقاندا بەدەلحان: «الدىمىزدا ۇلكەن الامان سايى بار. سايدى قۋالاپ تاۋ وزەنى ءبىزدىڭ اۋىلعا قاراي قۇلايدى. ەرتەدە بۇل سۋ ىلەگە قۇيعان ەكەن. سۋى مول، اعىنى قاتتى، تاي اعىزاتىنداي ەكپىندى بولىپتى. قازىر ونداي سۋ جوق. اكەم مارقۇم ايتىپ وتىراتىن» دەپ تەڭكيىپ جاتقان تاستاردىڭ اراسىمەن سايعا كىردىك. «مىنە سىزدەر ىزدەگەن الامان سايى جانە قورىمى. سايىدى ورلەپ جايلاۋعا شىعىپ، ارى اسادى. اسۋدىڭ ارعى جاعى دا الامان سايى دەپ اتالادى ەكەن. ايۋ سايى  دەگەن ساي بار دەگەن» دەپ، سايدى بويلاي اققان وزەن سۋىنىڭ شىعىس جاعىنداعى جال بولىپ جاتقان ۇزىنشاق دوڭەستى كورسەتتى. دوڭەستىڭ ورتا تۇسىندا ءتورت بۇرىشتالىپ قورشالعان قورعاننىڭ ورنى، ونىمەن قاتارلاس جاتقان ءۇيىندى تاستاردىڭ قورىمى بولەك-بولەك جاتىر. سولتۇستىكتەن وڭتۇستىككە قاراي توقىمداي سوزىلىپ جاتقان قورىمنىڭ ۇزىندىعى ءجۇز مەتردەن اسادى.  قورىمنىڭ ەڭ اياق جاعى ۇلكەن ءتورتبۇرىش تاسپەن بىتكەن. التىنبەك قاريا دوڭەستەگى قورىمعا ۇزاق قاراپ، تاۋدان قۇلاي اققان شاعىن وزەنگە، ودان ءارى كوز ۇشىندا قار باسىپ جاتقان بيىك شىڭعا كوز سالدى. ءۇش  عاسىر بۇرىن الامان بيدەن تاراعان ۇرپاقتار وسىندا مەكەندەگەنىنە كوزى جەتكەندەي بولدى. ودان بەرى تالاي ۇرپاق ءوسىپ ەرجەتسە، سولاردىڭ جالعاسى التىنبەك قاريا ەكەنىن جاقاڭ دا ءتۇسىپ: «ءجۇرىڭىز قورىمنان توپىراق الىپ، قۇران وقىلىق» دەپ  قولتىعىنان ۇستادى. التىنبەك قاريا قۇران وقىپ، قورىمنان توپىراق الدى. ءبارىمىز ءۇنسىز قالدىق. ۇنسىزدىكتى بەدەلحان بۇزدى.

- ايتپاقشى ىنتالىدا ءبىر الامان قاريا تۇرادى. اۋىلدىڭ مولداسى، ەستەمەس، - دەدى. ءبىز ەستەمەستىڭ ۇيىنە باردىق. ول كىسىنىڭ اكە-شەشەلەرى مەن تۋعان-تۋىستارى 1930 جىلدارعا دەيىن وسىندا تۇرىپتى. زاماننىڭ قيىن اشارشىلىق جىلدارى جان ساۋعالىپ قىتايعا كەتىپ، 1960 جىلدارى اتامەكەنىنە قايتا ورالعان. ءوزىن اتامەكەنى، بابالارى وتىرعان جەردە وتىرعانىنا ماقتانىشپەن ايتىپ، اكە-شەشەمنىڭ كىندىك قانى تامعان جەرى وسى جەر. مۇندا ءۇش-ءتورت وتباسى تۇرامىز. باسقا تۋىستارىمىز كەگەننىڭ تاساشىسىندا، كوپ الاماندار اقتاسى مەن سارىجازدا تۇرادى، - دەدى.

وسى ساپار التىنبەك قاريانىڭ ويىننان شىقتى. ءوزىنىڭ اتا-باباسىنىڭ اتاقونىسىن تاپقانىنا قۋاندى. باباسى الاماننىڭ ءۇيىر-ءۇيىر جىلقىسى بولىپ، جايلاۋعا شىققانىن، ەتەگىندە قىستاۋى، سايدىڭ اۋىزىندا قورىمى   جاتقانىنا كوڭىلى تولىپ، ءبىر اڭگىمە اتتى. «ەرتەدە مۇندا قۇلاندار مەن قاراقۇيىردار از بولماپتى. قۇلاننىڭ مەكەنى بولعان ەكەن. الامان بي  قاسپان دەگەن جەردەن اران  (ور قازعان) قازىپ، ءۇستىن بۇتامەن جاۋىپ، قۇلانداردى ۇستاپتى. ۇستاعان قۇلاندى قولعا ۇيرەتىپ، ءوزىنىڭ جىلقىلارمەن شاعىلىستىرعان. ناتيجەسىندە كوكالا قۇلىندار پايدا بولىپ، كەرەمەت جىلقىلار شىققان. ءبىتىمى مەن كوز تويارلىق پىشىنە، باسقا جىلقىدان ەرەكشەلىگىنە توڭىرەكتىگى ەل قىزىعىپتى. شاپسا جۇرىك، مىنىسكە شىدامدى جانۋار  ءۇيىر-ءۇيىر بولىپ جۇرگەندە شىڭعىستاۋداعى توبىقتىلار كوكالاعا كوزدەرى ءتۇسىپ، ءبىر ءۇيىرىن قۋىپ، تاسكەسكەندەگى تاۋدىڭ اسۋىمەن ايداپتى. جىلقى جەرسىنبەي قايتادان وزدەرى اسقان اسۋدان اسىپ، مەكەنىنە كەلگەن.

سول اسۋدى كەيىن ەل « الاماننىڭ كوكالا  اسۋى» دەپ اتاپ كەتكەن دەگەن اڭگىمە بار. الاماننىڭ كوكالا ۇيىرىنەن نە ءبىر جۇيرىك تۇلپارلار شىعىپتى. 100 شاقىرىم جەردەن شاپقان كوكالانىڭ تۇقىمىنا جەتەر جۇيرىك بولماپتى.  جۇزدەن جۇيرىكتەن ءبىر الپار، ءجۇز جۇيرىك الپاردان ءبىر تۇلپار وزىپ، تۇلپار اتالىپتى. ءجۇز جورعاسىنان ءبىر تۇراپاتاسى وزىپ، الامان بايگىسى ەل اۋىزىنان تاراعان. «وي، بۇل ءبارى ءبىر الامان بايگىسى. ونىڭ كوكالاسىنان وزاتىن ات جوق» دەگەن اڭىز بار. سونداي-اق اتاقتى باتىر رايىمبەكتىڭ كوكمويناق اتى دا اتاسى المان ءبيدىڭ كوكالا جىقىسىنان دەپ ايتادى. سەبەبى جاۋعا شاپقاندا مىقتى، قاشقان جاۋى قۇتىلماعان دەگەن دە، بۇل اڭگىمەنى جاقىپبەك قاريادا كونەكوز قاريالاردان ەستىگەنىن راستادى. ءبىزدىڭ سول ساپارىمىزدا التىنبەك قاريا الامان بي بولۋمەن قاتار، باتىر، بالۋان، ارتىندا ءسوزى قالعان شەشەن ەكەندىگىندە اڭگىمەلەدى. ەل اۋىزىندا: «ءوزىڭدى جاتتاي سىيلا، جات جانىڭنان ءتۇڭىلسىن»، «ادام  بولار بالانى قايراپ-قايراپ تاسقا سال، ادام بولماس بالانى ءشومىش بەردە اسقا سال» دەسە، جاس جىگىتتەردى  جەكپە-جەككە دايىنداپ، سايىستارعا تاربيەلەپتى دەپ، «ىزدەنگەن ءىسىمدى كوزىممەن كوردىم. بي اتامىز ءوز زامانىندا تانىمال تۇلعا بولعاندىعى ارتىنداعى قالعان اتاۋلارى راستالدى. مىسالى: «الامان تارتىسى»، «الامان سايىسى»، «الامان سوعىسى»، «الامان بايگى»، «الامان اسۋى»، «الامان بەكەتى»، «الامان سازى»، «الامان جايلاۋى»، «الاماننىڭ كوكالا اسۋى» دەگەن. مۇنىڭ ءبارى الامان بي مامبەتۇلى تۋرالى ەل اۋىزىندا جۇرگەن كوپ اڭىزدىڭ ءبىر پاراسى عانا دەپ، ءوزى جيعان دەرەكتى بىزگە ايتقان ەدى.

ءبىز اڭگىمە ەتكەن الامان بي مامبەتۇلىنان تاراعان ۇرپاقتارى ءبىر كەزدەرى ىلەنىڭ سولتۇستىك جاعىن مەكەندەسە، قازىرگى كەزدە باسىم كوپشىلىگى الماتى وبلىسى كەگەن، رايىمبەك اۋداندارىنا قونىس تەپكەن.

جەكسەن الپارتەگى،

جۋرناليست

Abai.kz