بيىل ماۋسىمدا ماجىلىستەگى «اق جول» دەپۋتاتتارى ۇكىمەت باسشىسى ءاليحان سمايىلوۆتىڭ اتىنا دەپۋتاتتىق ساۋال جولداپ، ۇلتتىق مەملەكەت رەتىندە ۇلتتىق يدەولوگيامىزدىڭ كونتسەپتسياسىن قابىلداۋ قاجەتتىگىن ايتقان بولاتىن.

وندا ناقتى ۇسىنىس رەتىندە 6 ماسەلە كوتەرىلگەن. ولار:

1. ۇلتتىق مەملەكەت رەتىندە ۇلتتىق يدەولوگيامىزدىڭ كونتسەپتسياسىن قابىلداۋ قاجەت!

2. الاش ارىستارىنىڭ اتتارىن ۇلىقتاۋ مەملەكەتتىك دەڭگەيدە جولعا قويىلىپ، ەلىمىزدىڭ مەكتەپتەرى مەن جوو-لاردا تولىققاندى الاشتانۋ ءپانى وقىتىلۋى ءتيىس.

3. ەل تاۋەلسىزدىگى جولىندا قۇربان بولعان الاش قايراتكەرلەرىنىڭ اسقاق رۋحىن قاستەرلەپ، ەستە قالدىرۋ شارالارى (كوشەلەرگە، مەكتەپتەرگە، ەلدى مەكەندەرگە ەسىمدەرىن بەرۋ، ەسكەرتكىشتەر قويۋ، ت.ب.) ەلوردا مەن وڭىرلەردە ءتيىستى دارەجەدە جۇزەگە اسۋى قاجەت.

4. الاش كوسەمى ءاليحان بوكەيحان باستاعان قازاقتىڭ مەملەكەت قايراتكەرلەرى اتىلعان - 27 قىركۇيەكتى (1937 جىل) قاندى رەپرەسسيا قۇرباندارىن، الاش ارىستارىن ەسكە الۋعا ارنالعان جانە «الاشقا تاعزىم» كۇنى رەتىندە بەلگىلەۋ كەرەك.

5. قاسيەتتى تاۋەلسىزدىكتى جاريالاعان قازاق رەسپۋبليكاسى جوعارعى كەڭەسىڭ تاريحي كيەلى عيماراتىن مەملەكەتكە قايتارۋ قاجەت.

6. «اق جول» فراكتسياسى بارلىق وبلىسقا جولداعان جەرگىلىكتى الاش قايراتكەرلەرىنىڭ قاسيەتتى ەسىمدەرىن ۇلىقتاۋ شارالارىن قايتا كوتەرىپ، باقىلاۋعا الۋ قاجەت.

جۋىردا ۇكىمەت باسشىسى اتالعان دەپۋتاتتىق ساۋالعا جازباشا جاۋاپ بەرىپتى. وندا بىلاي دەيدى...

قۇرمەتتى دەپۋتاتتار!

«اق جول» فراكتسياسى مۇشەلەرىنىڭ دەپۋتاتتىق ساۋالىن قاراپ، كەلەسىنى حابارلايمىن.

ۇلتتىق يدەولوگيا تۇجىرىمداماسىن قابىلداۋ تۋرالى…

ۇكىمەت وتانسۇيگىشتىك قۇندىلىقتاردى قالىپتاستىرۋ مەن قازاقستاندىق بىرەگەيلىكتى دامىتۋ بويىنشا كەشەندى جۇمىس جۇرگىزۋدە.

اعىمداعى جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا تۇركىستان قالاسىندا وتكەن ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ كەزەكتى وتىرىسىندا پرەزيدەنت جاڭا قۇندىلىقتار مەن جالپىۇلتتىق بىرەگەيلىكتى نىعايتۋ ءۇشىن جۇيەلى جۇمىستىڭ نەگىزگى يدەولوگيالىق باعىتتارىن ايقىندادى.

بۇگىنگى تاڭدا قولدانىستاعى تۇجىرىمدامالار مەن باعدارلامالاردا قازاقستاندىق بىرەگەيلىكتى ساقتاۋ ءۇشىن ۇلتتىق يدەولوگيالىق قۇندىلىقتاردى ىلگەرىلەتەتىن باعىتتار كوزدەلگەن.

ءبىرىنشى. 2023 – 2029 جىلدارعا ارنالعان مادەني ساياسات تۇجىرىمداماسى قابىلداندى («قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2023 – 2029 جىلدارعا ارنالعان مادەني ساياسات تۇجىرىمداماسىن بەكىتۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2023 جىلعى 28 ناۋرىزداعى № 250 قاۋلىسى).

بۇل تۇجىرىمدامادا وتباسىلىق، ءداستۇرلى، ۇلتتىق جانە قوعامدىق قۇندىلىقتاردىڭ ءوزارا ءىس-قيمىلىنا نەگىزدەلگەن وسكەلەڭ ۇرپاقتى مادەني ادامگەرشىلىك تاربيەلەۋدىڭ جاڭا تەتىكتەرى ايقىندالعان. ىسكە اسىرۋ ءداستۇرلى قۇندىلىقتاردى قولداۋ، ادامگەرشىلىك باعدارلاردى قالىپتاستىرۋ جانە ءتىلدى دامىتۋ، قوعامدىق سانانى جاڭعىرتۋ، ۇلتتى نىعايتۋعا ىقپال ەتەتىن مادەني تاريحي قۇندىلىقتار مەن داستۇرلەردى ساقتاۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرىلاتىن بولادى.

2023 – 2029 جىلدار كەزەڭىنە يدەولوگيالىق ەسكىرگەن اتاۋلاردى كەزەڭ كەزەڭىمەن وزگەرتۋ بويىنشا ءىس-شارالار جۇرگىزىلۋدە. 2025 جىلعا دەيىن وڭىرلەردە 2296 يدەولوگيالىق ەسكىرگەن اتاۋلاردى وزگەرتۋ جوسپارلانۋدا. 2030 جىلعا دەيىنگى كەزەڭدە بۇل كورسەتكىش شامامەن 6460-قا دەيىن ارتادى.

ەكىنشى. 2023-2029 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك جاستار ساياساتىنىڭ تۇجىرىمداماسى بەكىتىلدى («قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك جاستار ساياساتىنىڭ 2023 - 2029 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسىن بەكىتۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2023 جىلعى 28 ناۋرىزداعى № 247 قاۋلىسى).

تۇجىرىمداما جاستار اراسىنداعى زاماناۋي قۇندىلىقتارعا جانە پاتريوتتىق تاربيەگە ارنالعان ارنايى ءبولىمدى انىقتادى. اتاپ ايتقاندا، جاستار اراسىندا ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى ناسيحاتتاۋعا، ازاماتتىق بەلسەندىلىكتى، پاتريوتتىق تاربيەنى، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن، مادەنيەت پەن ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋعا ەرەكشە كوڭىل بولىنەدى.

جالپى، ينتەرنەتتەگى كونتەنتتى بەلسەندى پايدالاناتىن جاستار قازاقستاندىق يدەولوگيانى زاماناۋي مەديا قۇرالدار ارقىلى ىلگەرىلەتەتىن جاڭا پىكىر كوشباسشىلارىنىڭ الەۋەتتى اۋديتورياسىن ۇسىنادى.

ءۇشىنشى. مەملەكەت پەن قوعامنىڭ ودان ءارى دامۋىنا ىقپال ەتەتىن، حالىقتىڭ مۇددەلەرىنە ساي كەلەتىن قۇندىلىق-يدەولوگيالىق باعدارلاردى ايقىندايتىن اقپاراتتىق دوكترينا بەكىتىلدى (قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ «قازاقستان رەسپۋبليكاسى اقپاراتتىق دوكتريناسىن بەكىتۋ تۋرالى» 2023 جىلعى 20 ناۋرىزداعى. № 145 جارلىعى).

دوكترينادا قابىلداناتىن شارالار وتاندىق اقپاراتتىق ءونىمنىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋعا ىقپال جاساپ، اقپاراتتىق ءورىستىڭ يدەولوگيالىق باعىتتارىندا ۇلتتىق قۇندىلىقتاردىڭ ۇستەمدىگىن قامتاماسىز ەتەدى.

دوكترينانىڭ ماقساتى ەلدىڭ اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىگى مەن يدەولوگيالىق ەگەمەندىگىن قامتاماسىز ەتۋ، قازىرگى زامانعى ۇردىستەردى قالىپتاستىرۋ جانە قوعامدى شوعىرلاندىرۋعا جانە ازاماتتىق بىرەگەيلىكتى نىعايتۋعا باعىتتالعان سىن-قاتەرلەرگە جاۋاپ بەرەتىن اقپاراتتىق ساياساتتى قۇرۋ بولىپ تابىلادى.

جالپى، جوعارىدا اتالعان باعدارلامالىق قۇجاتتار مەن تۇجىرىمدامالار ەل دامۋىنىڭ ۇلتتىق يدەولوگياسىنىڭ ستراتەگيالىق باعىتتارىن قامتيدى.

الاش قايراتكەرلەرىن ەسكە الۋ جانە ەسكە الۋ بويىنشا قابىلدانىپ جاتقان شارالار تۋرالى.

وزدەرىڭىز بىلەتىندەي، جىل سايىن 31 مامىر كۇنى ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى اتاپ وتىلەدى. بۇل كۇنى وتكىزىلەتىن ءىس-شارالار (عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسيالار، سەمينارلار، كورمەلەر، كەزدەسۋلەر، جيناقتار، كىتاپتار شىعارۋ، عىلىمي ماقالالار جاريالاۋ، ەسكەرتكىشتەرگە گۇل شوقتارىن قويۋ راسىمدەرى جانە ت. ب.) ۇلتتىق يدەولوگيانى دامىتۋداعى ماڭىزدى ءرولدى ايقىندايدى، ولارعا مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرلەرى، شەت مەملەكەتتەردىڭ ەلشىلەرى، ازاماتتىق قوعام، جاستار جانە باق وكىلدەرى قاتىسادى.

سونداي-اق، پارلامەنت ءماجىلىسى دەپۋتاتتارىنىڭ باستاماسىمەن جىل سايىن «الاشقا تاعزىم» ءىس-شارالارى وتكىزىلەدى. ءىس-شارالار رەسپۋبليكالىق جانە وڭىرلىك باق-تا، الەۋمەتتىك جەلىلەردە كەڭىنەن جاريالانادى (اعىمداعى جىلعى قاڭتاردان باستاپ باق-تا بارلىعى 721 ماتەريال جاريالاندى: تەلەارنالاردا – 321, باسپا باق-تا-218, ينتەرنەت-رەسۋرستاردا-191).

«الاش» قايراتكەرلەرىنىڭ قۇرمەتىنە ولاردىڭ ەسىمدەرىمەن ەلدى مەكەندەر (اۋىل، اۋدان – 5), وبەكتىلەر (كوشە، داڭعىل، الاڭ جانە ت.ب. – 328), مەكەمەلەر اتالدى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2025 جىلعا دەيىنگى «ءبىلىمدى ۇلت» ساپالى ءبىلىم «ۇلتتىق دامۋ جوسپارىن ىسكە اسىرۋ شەڭبەرىندە ۋاكىلەتتى ورگان ورتا ءبىلىم بەرۋ مەكتەپتەرىنىڭ 9-سىنىبىنا ارنالعان «الاشتانۋ» ۇلگىلىك وقۋ باعدارلاماسىن ازىرلەدى «الاش» قوزعالىسى مەن ۇلتتىق مەملەكەت يدەياسىن قامتيتىن «قازاقستان تاريحى» جالپى ءبىلىم بەرەتىن ءپانىنىڭ ۇلگىلىك وقۋ باعدارلاماسى وزەكتەندىرىلدى.

قازاق رەسپۋبليكاسى جوعارعى كەڭەسىنىڭ بۇرىنعى عيماراتىن مەملەكەت مەنشىگىنە بەرۋگە قاتىستى.

قولدانىستاعى زاڭناماعا سايكەس قازاقستان-بريتان تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عيماراتى مەملەكەتتىڭ قورعاۋىندا («تاريحي-مادەني مۇرا وبەكتىلەرىن قورعاۋ جانە پايدالانۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2019 جىلعى 26 جەلتوقسانداعى № 288-VI زاڭى).

بۇدان باسقا، بۇل عيمارات رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار تاريح جانە مادەنيەت ەسكەرتكىشتەرىنىڭ مەملەكەتتىك تىزىمىنە ەنگىزىلگەن («رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار تاريح جانە مادەنيەت ەسكەرتكىشتەرىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىزىمىن بەكىتۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترىنىڭ 2020 جىلعى 14 ساۋىردەگى № 88 بۇيرىعى).

جالپى، دەپۋتاتتىق سۇراۋ سالۋدا كورسەتىلگەن وزەكتى ماسەلەلەر بويىنشا جۇيەلى جۇمىس جولعا قويىلعان جانە ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ تۇراقتى باقىلاۋىندا.

ءاليحان سمايىلوۆ

Abai.kz