قوناعىن سىيلاعان ءۇي قاشاننان بەرى «جامان» بولعان ەدى؟

رەداكتسيادان: تومەندەگى حات نەگىزىنەن «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنە، گازەتتىڭ باس رەداكتورى جانبولات اۋىپباەۆتىڭ اتىنا ارنالعان ەكەن (ەۋروپاداعى باۋىرلارىمىز جانبولات اليحانۇلىنىڭ قىزمەت لاۋازىمىن ناقتى بىلمەيتىن بولسا كەرەك، "جۋرناليست" دەپ جازىپتى). الايدا، قاندايدا ءبىر سەبەپپەن اشىق حات اتالعان گازەتتە جارىق كورمەي جاتقانعا ۇقسايدى. بۇل تاقىرىپتاعى  اڭگىمە شامالاۋىمزشا،  جانبولات اۋىپباەۆ مىرزانىڭ كورگەن-تۇيگەنىندە ەمەس، "ەۋروپا قازاقتارىنىڭ كىشى قۇرىلتايىن وتكىزدىم" دەپ ەكپىنى ءۇي جىعارداي بولىپ ورالعان دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى تالعات ماماشەۆ مىرزاعا قاتىستى بولسا كەرەك. سونى مەڭزەگەندەي ەۋروپادان كەلگەن حاتتا: "جوعارىدا اتاپ وتىلگەنىندەي، قۇرىلتايدىڭ جۇگى وتە اۋىر. وعان جان-جاقتى دايىندىق، ءىس بىرلىگى، ىنتىماقتاستىق، قارجى جانە ەڭبەك كەرەك. كوپپەن كوتەرىلەتىن جۇك. ول 3 كۇنگە قوناققا كەلگەن دەلەگاتسيا باسقارىپ، اتقارىپ كەتەتىن شارۋا ەمەس" دەگەن جولدار بار. اشىق حات تۇپنۇسقادان كوشىرىلدى.

Abai.kz   

قوناعىن سىيلاعان ءۇي قاشاننان بەرى «جامان» بولعان ەدى؟

رەداكتسيادان: تومەندەگى حات نەگىزىنەن «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنە، گازەتتىڭ باس رەداكتورى جانبولات اۋىپباەۆتىڭ اتىنا ارنالعان ەكەن (ەۋروپاداعى باۋىرلارىمىز جانبولات اليحانۇلىنىڭ قىزمەت لاۋازىمىن ناقتى بىلمەيتىن بولسا كەرەك، "جۋرناليست" دەپ جازىپتى). الايدا، قاندايدا ءبىر سەبەپپەن اشىق حات اتالعان گازەتتە جارىق كورمەي جاتقانعا ۇقسايدى. بۇل تاقىرىپتاعى  اڭگىمە شامالاۋىمزشا،  جانبولات اۋىپباەۆ مىرزانىڭ كورگەن-تۇيگەنىندە ەمەس، "ەۋروپا قازاقتارىنىڭ كىشى قۇرىلتايىن وتكىزدىم" دەپ ەكپىنى ءۇي جىعارداي بولىپ ورالعان دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى تالعات ماماشەۆ مىرزاعا قاتىستى بولسا كەرەك. سونى مەڭزەگەندەي ەۋروپادان كەلگەن حاتتا: "جوعارىدا اتاپ وتىلگەنىندەي، قۇرىلتايدىڭ جۇگى وتە اۋىر. وعان جان-جاقتى دايىندىق، ءىس بىرلىگى، ىنتىماقتاستىق، قارجى جانە ەڭبەك كەرەك. كوپپەن كوتەرىلەتىن جۇك. ول 3 كۇنگە قوناققا كەلگەن دەلەگاتسيا باسقارىپ، اتقارىپ كەتەتىن شارۋا ەمەس" دەگەن جولدار بار. اشىق حات تۇپنۇسقادان كوشىرىلدى.

Abai.kz   

«ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ 05.06.2013 كۇنگى سانىندا جۋرناليست جانبولات اليحانۇلى اۋىپباەۆتىڭ «قازاق قايدا جۇرسە دە قازاق» دەگەن تاقىرىپ استىندا 2013 جىلدىڭ 17-19 مامىر ارالىعىندا فرانتسيانىڭ استاناسى پاريجدە وتكەن ەۋروپا قازاقتارى قۇرىلتايىنا ارنالعان ماقالاسى جاريالاندى. اۋىپباەۆ سول ماقالاسىندا پاريجدە وتكەن ەۋروپا قازاقتارى قۇرىلايتىنىڭ نەگىزگى ۇيىمداستىرۋشىسى، باسقارۋشىسى ەتىپ، قۇرىلتايعا قۇتتى قوناق بولىپ قاتىسقان دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ دەلەگاتسياسىن عانا كورسەتەدى. ال وسى قۇرىلتايدى ۇيىمداستىرىپ، ونىڭ ويداعىداي ءوتۋى ءۇشىن ايلار بويى كۇن-تۇنىمەن ەڭبەك ەتىپ، بار كۇش-جىگەرىن جۇمساعان ەۋروپا قازاق دياسپوراسىمەن ەۋروپاداعى قازاق قوعامدارىنىڭ ەڭبەكتەرىن ءتىپتى دە ەسكەرمەيدى. ەسكەرگىسى كەلمەيدى. ونىسىمەن دە قويماي ەۋروپاداعى قازاق دياسپوراسىنىڭ باسىن قوسقان ورتالىعى «ەۋروپا قازاق قوعامدارى فەدەراتسياسىنىڭ» (FEKA) اتىن وزگەرتىپ، وزىنشە وعان جاناما ات قويىپ، ايدار تاعادى. سوندىقتان اۋىپباەۆتىڭ بۇل ماقالاسى ەۋروپاداعى قازاق دياسپوراسى ولكىدەرى جانە ەۋروپاداعى قازاق قوعامدارى تاراپىنان رەنىش جانە نارازىلىقپەن قارسى الىندى. پاريجدە وتكەن قۇرىلتاي تۋرالى اۋىپباەۆتىڭ ماقالاسىندا وزگەرتىلىپ، بۇرمالانىپ جورتاعا تەرىس باياندالعان جايلاردى تومەندە تۇزەتىپ، دۇرىستاپ، جۇرتشىلىق نازارىنا قايتا ۇسىنۋدى ءجون كورىپ وتىرمىز:

• اۋىپباەۆتىڭ اتالعان ماقالاسىندا: «... قوناق ۇيگە كەلىپ ورنالاسقان سوڭ دەلەگاتسيا باستىعى تالعات ماماشەۆ ەۋروپا قازاقتارى مادەني ورتالىعىنىڭ باسشىلارىن جيناپ، كەڭەس وتكىزدى. اڭگىمە تاقىرىبى الداعى كۇش كۇن ىشىندە اتقارىلار شارالار ەدى» دەي كەلىپ، قۇرىلتايدى باستان-اياق ۇيىمداستىرىپ اتقارۋدى دا، باسقارۋدى دا دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى تالعات ماماشەۆ پەن ول باستاپ كەلگەن دەلەگاتسيانىڭ ەنشىسىنە بەرەدى. اۋىپباەۆقا قاراساق، ەۋروپاداعى قازاقتاردىڭ قۇرىلتاي بويىنشا بار تىندىرعانى تەك فۋتبول ءتۋرنيرىن عانا ۇيىمداستىرىپ، باسقارۋى بولعان ەكەن. بىراق شىندىق اۋىپباەۆتىڭ بۇل جازعاندارىنا مۇلدەم كەرىسىنشە.

«ەۋروپا قازاقتارى مادەني ورتالىعىنىڭ باسشىلارىمەن ءوتتى» دەپ اۋىپباەۆ ايتقان كەڭەس ەش ۋاقىتتا بولعان ەمەس. بار بولعانى: دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى دەلەگاتسياسى 17.05.2013 كۇنى پاريج قالاسىنا كەلىپ ءتۇستى. سول كۇنى كەشكە فرانتسيا قازاق مادەنيەت قوعامى قاۋىمداستىق دەلەگاتسياسىنا قوناقاسى بەردى. ول قوناقاسىعا ەۋروپاداعى قازاق قوعامدارى باسشىلارىنىڭ ءبىر تالايى قاتىسا المادى. قوناقاسىدا قۇرىلتايدىڭ بارىسى تۋرالى ءتىپتى دە اڭگىمە بولمادى. ويتكەنى فرانتسيا قازاق مادەنيەت قوعامى پاريجدە وتكەن ەۋروپا قازاق قۇرىلتايىنىڭ باعدارلاماسىن بۇرىننان دايىنداپ، جاريالاپ قويعان. باعدارلامانىڭ دايىندالۋى، قۇرىلتاي اياسىندا وتەتىن شارالار تۋرالى ەۋروپا قازاق قوعامدارى فەدەراتسياسى(FEKا) فرانتسيا قازاق مادەنيەت قوعامىمەن بىرگە ىستەسىپ، ىنتىماقتاسىپ تۇرعان. سوندىقتان قاۋىمداستىق دەلەگاتسياسى قوناققا كەلگەندە، فرانتسيا قازاق مادەنيەت قوعامى قۇرىلتايعا ساقاداي ساي دايىن بولىپ وتىرعان.

راسىندا دا پاريجدە وتكەن بيىلعى ەۋروپا قازاق قۇرىلتايىنىڭ نەگىزگى ۇيىمداستىرۋشىسى، بارلىق تاۋقىمەتتى كوتەرگەن، كۇنى-ءتۇنى جۇگىرىپ، ەڭبەكتەنىپ، بار كۇش-جىگەرىن جۇمساعان – فرانتسيا قازاق مادەنيەت قوعامى، سول قوعامنىڭ مۇشەلەرى جانە فرانتسيادا تۇراتىن قازاقتار. ال ەۋروپا قازاق قوعامدارى فەدەراتسياسى مەن ونىڭ قۇرامىنداعى باسقا قوعامدار دا قۇرىلتايدىڭ ويداعىداي ءوتۋى ءۇشىن فرانتسيا قازاق مادەنيەت قوعامىمەن بىرگە ىستەسىپ، وعان رۋحاني قولداۋ كورسەتىپ وتىرعان. 2 مىڭداي ادام قاتىسقان پاريجدەگى قۇرىلتايعا فرانتسيا قازاق قوعامى 1 جىل بويى دايىندالعان. پاريج سياقتى ءىرى قالادا قوناقتار توقتايتىن قوناق ۇيلەردى، فۋتبول ءتۋرنيرى وتەتىن جەردى، گالا كونتسەرت زالىن ءبىر اۋداننان تاۋىپ ىڭعايعا كەلتىرۋدىڭ ءوزى قيىن شارۋا. قۇرىلتاي اياسىندا كەلگەن قوناقتارعا قوناقاسى بەرۋ، فۋتبول ءتۋرنيرى، كونتسەرت جانە باسقادا شارالار وتەتىن ورىنداردى جالداۋ ءارى ەڭبەك، ءارى قارجى تالاپ ەتەتىن ىستەر. سوندىقتان فرانتسياداعى قازاقتار قۇرىلتايدىڭ ويداعىداي ءوتۋى ءۇشىن كۇندىز-ءتۇنى ەڭبەك ەتىپ قانا قويماي، جەتپەگەن جەرىندە ءوزارا قالتالارىنان قارجى دا جينادى. ويتكەنى ەۋروپاداعى قازاق قۇرىلتايىنىڭ شىعىنى كەم دەگەندە 35-40 مىڭ ەۋرو شاماسىندا بولادى. دەمەك، قۇرىلتاي كوپشىلىكتىڭ ەڭبەگى، ەۋروپاداعى قازاق قوعامدارىنىڭ ەڭبەگى. ولاردى قوناققا كەلگەن دەلەگاتسيا ۇيىمداستىرادى، باسقارادى دەۋ، كوپىرمە، بەكەر ءسوز.

ءبىر ەسكەرەرلىك جاي، قۇرىلتايدى ۇيىمداستىرۋ دەگەنىڭ باسقا، قۇرىلتايعا ۇلەس قوسۋ دەگەن باسقا ۇعىم. مىنە وسى تۇرعىدان پاريجدە وتكەن ەۋروپا قازاقتارى قۇرىلتايىنا دۇنيەجۇزى قازاقتىر قاۋىمداستىعى دا وزىندىك ۇلەسىن قوستى. مۇنى ەشكىم جوققا شىعارمايدى. قاۋىمداستىق قۇرىلتاي اياسىندا قازاقستاننان ارتىستەر اكەلىپ، كونتسەرت بەرگىزدى جانە قۇرىلتايعا قولداۋ كورسەتىپ، قۇرىلتايدان كەيىن فرانتسيا قازاق قوعامىنا «سامۇرىق-قازىنا» ءال-اۋقات قورى اتىنان 7000 ەۋرو بەردى. وسى ورايدا، قاۋىمداستىقتىڭ 2012 جىلى دانيادا وتكەن ەۋروپا قازاقتارى قۇرىلتايى كەزىندە تاعى «سامۇرىق-قازىنا» ءال-اۋقات قورى اتىنان دانيا قازاق قوعامىنا 7500 ەۋرو بەرگەنىن دە اتاپ وتكەن ابزال. ءمالىم بولۋىنشا، قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ 2011 جىلى استانادا وتكەن «IV دۇنيەجۇزى قازاقتارى قۇرىلتايى» كەزىندە، «سامۇرىق-قازىنا» ءال-اۋقات قورىنا شەتەلدەگى قازاقتاردىڭ كىشى قۇرىلتايىنا قولداۋ كورسەتۋ مىندەتىن تاپسىرعان بولاتىن. مىنە قاۋىمداستىقتىڭ سوڭعى ەكى جىلدا ەۋروپاداعى قازاق قۇرىلتايىنا «سامۇرىق-قازىنا» ءال-اۋقات قورى اتىنان اتالعان كولەمدەگى اقشالاي جاردەمدى بەرۋى – ەلباسىنىڭ تالابى. قۇرىلتايعا كورسەتكەن وسى قولداۋى ءۇشىن ءبىز قاۋىمداستىققا جانە «سامۇرىق-قازىناعا» جەكە دە، جۇرتشىلىق الدىندا دا العىسىمىزدى بىلدىرگەن بولاتىنبىز. ءار نارسەنىڭ شىندىعى كەرەك.

جوعارىدا اتاپ وتىلگەنىندەي، قۇرىلتايدىڭ جۇگى وتە اۋىر. وعان جان-جاقتى دايىندىق، ءىس بىرلىگى، ىنتىماقتاستىق، قارجى جانە ەڭبەك كەرەك. كوپپەن كوتەرىلەتىن جۇك. ول 3 كۇنگە قوناققا كەلگەن دەلەگاتسيا باسقارىپ، اتقارىپ كەتەتىن شارۋا ەمەس. مۇنى ەستەن شىعارماعان ءجون. سوندىقتان اۋىپباەۆتىڭ قانداي ماقساتتارمەن بولسا دا، ءبىزدى قۇرىلتايعا وراي سىيلاعان قۇتتى قوناقتارىمىزعا بيلەتىپ، بار جاقسىلىقتى ولاردىڭ ۇپايىنا جازىپ، ءوزىمىزدى «جامان ءۇي» ەتۋىنىڭ ءتىپتى دە قيسىنى جوق، ءارى وعان رۇقسات ەتپەيمىز دە.

• اۋىپباەۆ اتالعان ماقالسىندا: ەۋروپا قازاق قوعامدارى فەدەراتسياسىنىڭ(FEKA) اتىن وزگەرتىپ، «ەۋروپاداعى قازاق مادەني ورتالىقتارى ۇيلەستىرۋ كەڭەسى» دەپ بۇرمالاپ جازادى. بۇل ارقىلى ول الدەكىمدەردىڭ نۇسقاۋىمەن ەۋروپا قازاق قوعامدارى فەدەراتسياسىن ەسەپكە العىسى، ءتىپتى ونى كوزگە دە ىلگىسى كەلمەگەندەي سىڭاي بايقاتادى. اۋىپباەۆتىڭ، ەۋروپا قازاق قوعامدارى فەدەراتسياسىنىڭ اتىن تەرگەپ، وعان جانىنان شىعارىپ، جاناما قويۋى، ارينە تەگىننەن تەگىن بولعان كەزدەيسوق ءىس ەمەستىگى انىق. بۇل ەۋروپاداعى قازاقتاردىڭ باس قوسىپ، كۇشىن، ەڭبەگىن بىرىكتىرىپ، ءوزارا ىنتىماقتاسىپ، ەلدىڭ بىرلىگىن ساقتاپ، «ءبىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول شىعارۋىن» قالامايتىن، ونى ءوزىنىڭ مۇددەسىنە جارامسىز دەپ سانايتىنداردىڭ نۇسقاۋىمەن ىستەلگەن ءىس دەپ قابىلدايمىز. سوندىقتان وندايلار ەۋروپا قازاق قوعامدارى فەدەراتسياسى دەگەن اتقا دا توزە الماي، سول اتتى ءوشىرۋ ءۇشىن وسىنداي قيتۇرقى ىستەرگە بارىپ وتىر دەپ ەسەپتەيمىز. ال المانيانىڭ ميۋنحەن قالاسىندا 01.07.2009 كۇنى جەرگىلىكتى سوت جاعىنان تىركەلگەن ەۋروپا قازاق قوعامدارى فەداراتسياسىنىڭ نەگىزى اتى «Federation of European Kazakh Associations» دەپ اعىلشىن تىلىندە اتالادى. فەدەراتسيانىڭ قىسقارتىلعان اتاۋى – «FEKA». بۇلاردىڭ ەكەۋى دە فەدەراتسيا جارعىسىندا كورسەتىلەدى. ءارى ولار سوت جاعىنان دا رەسمي تۇردە بەكىتىلگەن. 2009 جىلى قۇرىلعان فەدەراتسيا بارلىق ءىس-شارالارىن «FEKA» دەگەن اتپەن اتقارىپ كەلەدى. قازاقستان ءباسپاسوزى دە، حالىقارالىق بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى دا فەدەراتسيانى وسى اتاۋىمەن اتايدى. بۇل فاكتىنى تاپتاپ، فەدەراتسيانىڭ اتىن ورەسكەل تۇردە بۇرمالاپ، وزگەرتىپ وعان قايداعى ءبىر تەڭەۋلەر تاۋىپ جازعان اۋىپباەۆ سياقتى جۋرناليستكە جول بولسىن دەسەك تە، ونىڭ بۇل قىلىعىنىڭ جۇمباق ەمەستىگىن جوعارىدا كەلتىردىك.
• اۋىپباەۆ پاريجدەگى ەۋروپا قازاق قۇرىلتايى اياسىندا دوڭگەلەك ۇستەل شاراسى تۋرالى دا شىندىقتى جازباعان. دوڭگەلەك ۇستەلدى دە قاۋىمداستىق دەلەگاتسياسى ۇيىمداستىرىپ، باسقاردى دەگەن بۇرمالانعان، وزگەرتىلگەن قوسپا مالىمەتتەر بەرگەن. ءىس جۇزىندە سول دوڭگەلەك ۇستەلدى ۇيىمداستىرعان دا باسقارعان دا «FEKA» مەن فرانتسيا قازاق مادەنيەت قوعامى. قاۋىمداستىقتىڭ دەلەگاتسياسى دوڭگەلەك ۇستەلگە سىيلى قوناق رەتىندە قاتىسىپ، وزدەرى دايىندالىپ كەلگەن تاقىرىپتار بويىنشا ءسوز سويلەگەن. اۋىپباەۆ دوڭگەلەك ۇستەلگە وراي تاعى جالىز قاۋىمداستىقتىڭ دەلەگاتسيا مۇشەلەرىنىڭ عانا ايتقاندارىن كەلتىرىپ، ەۋروپاداعى قازاق قوعامدارى باسشىلارىنىڭ، وكىلدەرىنىڭ ورتاعا سالعان وي-پىكىرلەرى، تالاپ-تىلەكتەرى تۋرالى جۇمعان اۋىزىن اشپاي، ولاردى بۇركەمەلەپ باققان. ول قايتا-قايتا ەۋروپا قازاق قوعامدارى باسشىلارى فۋتبول ءتۋرنيرى جانە ونىڭ قورتىندىلارى تۋرالى انانى ايتتى، مىنانى ايتتى دەپ بولماعاندى بولعانداي ەتىپ كورسەتىپ، قايداعى ءبىر نەگىزسىز ۇساق نارسەلەردى كولدەنەڭ تارتا بەرگەن.

ارينە، فۋتبول ءتۋرنيرى ەۋروپا قازاق قوعامدارىنىڭ قۇرىلتاي اياسىندا جاستار ءۇشىن ۇيىمداستىرعان باستى شارالارىنىڭ ءبىرى. بىراق ولاردىڭ، ەۋروپاداعى قازاق دياسپوراسىنىڭ تاعدىرىنا بايلانىستى ايتار ءسوزى، بولىسەر وي-پىكىرلەرى بار ەدى. ال اڭگىمەگە ارقاۋ ەتىلگەن دوڭگەلەك ۇستەلدە، «FEKA» جانە ەۋروپاداعى قازاق قوعام باسشىلارىنىڭ قازاق دياسپوراسى قاتارىنداعى بىرلىك-بەرەكەنىڭ، ىنتىماقتىڭ، ۇلتتىق مادەنيەت جانە قۇندىقىتاردىڭ، سالت-ءداستۇردىڭ، انا ءتىلىن ساقتاپ، دامىتۋعا وراي ايتقان وي-ۇسىنىستارىن اۋىپباەۆ ءتىپتى دە ەلەپ-ەسكەرمەگەن. «FEKA» جانە ەۋروپاداعى قازاق قوعامدارى وكىلدەرىنىڭ الەم بويىنشا قازاق دياسپوراسى جاستارىنىڭ باسىن قوسىپ، ىنتىماعىن نىعايتۋ ءۇشىن ەۋروپانىڭ ءبىر قالاسىندا دۇنيەجۇزىلىك قازاق دياسپوراسى ءى جاستار كونفەرەنتسياسىن بىرگە ۇيىمداستىرايىق دەگەن سياقتى كەسەك ۇسىنىستارىن ول بۇتىندەي اتاۋسىز قالدىرعان. مۇنى بەيتاراپ جۋرناليستىك دەي الامىز با؟ اۋىپباەۆ جۋرناليست رەتىندە وسى ماڭىزدى وي-ۇسىنىستاردىڭ بايىبىنا بارمادى دەگەنگە سەنۋ قيىن. مۇمكىن ول ەۋروپاداعى قازاقتارعا كەمسىتە قاراعىسى كەلىپ، ەلەمەگەنسىپ، ولاردى ايتقانىن ىستەتىپ، ايداعانىنا كوندىرگىسى كەلەتىن بىرەۋلەردىڭ نۇسقاۋىمەن وسىلاي جاڭساق قادام باسۋعا بارعان شىعار. مۇنى دا تۇسىنۋگە بولادى.

ءسوز سوڭىندا «ەگەمەن قازاقستان» گازەتى رەداكتسياسىنان جۋرناليست اۋىپباەۆتىڭ پاريجدە وتكەن ەۋروپا قازاق قۇرىلتايىنا بايلانىستى جاريالانعان «قازاق قايدا جۇرسە دە قازاق» دەگەن تاقىرىپتاعى ماقالاسىنا جاساعان وسى تۇزەتۋ جانە ەسكەرتۋلەرىمىزدى اتالعان گازەتتە جاريالاۋىن قۇرىلتايعا وراي ەڭبەگى ەسكەرىلمەي، ەسەسى قايداعى ءبىر كوك اتتىنىڭ قانجىعاسىنا ءىلىنىپ جىبەرىلمەك بولعان ەۋروپا قازاقتارى اتىنان، سونىڭ ىشىندە فرانتسيا قازاقتارى اتىنان، ەۋروپاداعى قازاق قوعامدارى اتىنان، «FEKA» اتىنان، جۋرناليستيكالىق ەتيكا اتىنان تالاپ ەتەمىز.

قۇرمەتپەن،

Ewropa Qazaq Qogamdari Federatsiyasi (FEKA)
Avstrya Qazaq Madeniyet Qogami
Berlin Qazaq Qogami (Almaniya)
Daniya Qazaq Madeniyet Qogami
Fransiya Qazaq Madeniyet Qogami (AKFT)
Hollandiya Qazaqtari Qori
Koln Qazaq Madeniyet Ortaligi (Almaniya)
Myunhen Qazaq Madeniyet Qogami (Almaniya)
Norvegiya Qazaq Madeniyet Qogami
Shvetziya Qazaq Madeniyet Qogami
Ulibritaniya Qazaq Qogami

„Egemen Qazaqstan“ Gazetine Ashiq Hat!

Nemese
Qonagin Siylagan Uy Qashannan Beri „Jaman“ Bolgan edi?

„Egemen Qazaqstan“ gazetinin 05.06.2013 kungi saninda jurnalist Janbolat Alihanuli Aupbayevtin „Qazaq qayda jurse de Qazaq“ degen taqirip astinda 17-19.05.2013 kunderi araliginda Fransiyanin astanasi Parijde otken Ewropa Qazaqtari Qurultayina arnalgan maqalasi jariyalandi. Aupbayev sol maqalasinda Parijde otken Ewropa Qazaqtari Qurultayinin negizgi uyimdastiruvshisi, basqaruvshisi etip, qurultayga qutti qonaq bolip qatisqan Duniyejuzi Qazaqtari Qawmdastiginin delegatsiyasin qana korsetedi. Al, osi quriltaydi uyimdastirip, onin oydagiday otuvi ushin aylar boyi kun tunimen enbek etip, bar kush jigerin jumsagan Ewropa Qazaq diasporasimen Ewropadagi Qazaq Qogamdarinin enbekterin tipti de eskermeydi, eskergisi kelmeydi. Onisimen de qoymay Ewropadagi Qazaq diasporasinin basin qosqan ortaligi „Ewropa Qazaq Qogamdari Federatsiyasinin“ (FEKA) atin ozgertip, ozinshe ogan janama at qoyip aydar tagadi. Sondiqtan Aupbaevtin bul maqalasi Ewropadagi Qazaq diasporasi okilderi jane Ewropadagi Qazaq qogamdari tarapinan renish jane naraziliqpen qarsi alindi. Parijde otken qurultay tuvrali Aupbayevtin maqalasinda ozgertilip, burmalanip jortaga teris bayandalgan jaylardi tomende tuzetip, duristap jurtshiliq nazarina qayta usinuvdi jon korip otirmiz:

1. Aupbayev atalgan maqalasinda: „… qonaquyge kelip ornalasqan son delegatsiya bastigi Talgat Mamashev Ewropa Qazaqtari madeniy ortaliginin basshilarin jiynap, kenes otkizdi. Angime taqiribi aldagi ush kun ishsinde atqarilar sharalar edi“ dey kelip, qurultaydi bastan ayaq uyimdastirip atqaruvdi da basqaruvdi da Duniyejuzi Qazaqtari Qawmdastiginin birinshi orinbasari Talgat Mamashevpen ol bastap kelgen delegatsiyanin enshisine beredi. Aupbayevke qarasak, Ewropadagi Qazaqtardin qurultay boyinsha bar tindirgani tek futbol turnierin qana uyimdastirip, basqaruv bolgan eken. Biraq, shindiq Aupbayevtin bul jazgandarinin muldem kerisinshe:

„Ewropa Qazaqtari madeniy ortaliginin basshilarimen“ otti dep Aupbayev aytqan kenes esh vaqitta bolgan emes. Bar bolgani: Duniyejuzi Qazaqtari Qawmdastigi delegatsiyasi 17.05.2013 kuni Parij qalasina kelip tusti. Sol kuni keshke Fransiya Qazaq Madeniyet Qogami qawmdastiq delegatsiyasina qonaqasi berdi. Ol qonaqasiga Ewropadagi Qazaq Qogamdari basshilarinin bir talayi qatisa da almadi. Qonaqasida qurultaydin barisi tuvrali tipti de angime bolmadi. Oytkeni Fransiya Qazaq Madeniyet Qogami Parijde otken Ewropa Qazaq Qurultayinin bagdarlamasin burinnan dayindap, jariyalap qoygan. Bagdarlamanin dayindaluvi, qurultay ayasinda otetin sharalar tuvrali Ewropa Qazaq Qogamdari Federatsiyasi (FEKA) Fransiya Qazaq Madeniyet Qogamimen birgestesip, intimaqtasip turgan. Sondiqtan qawmdastiq delegatsiyasi qonaqqa kelgende, Fransiya Qazaq Madeniyet Qogami qurultayga saqaday say, dayin bolip otirgan.

Rasinda da Parijde otken biyilgi Ewropa Qazaq Qurultayinin negizgi uyimdastiruvshisi, barliq tavqimetti kotergen, kuni tuni jugirip enbektenip, bar kush-jigerin jumsagan Fransiya Qazaq Madeniyet Qogami, sol qogamnin musheleri jane Fransiyada turatin Qazaqtar. Al, Ewropa Qazaq Qogamdari Federatsiyasi (FEKA) men onin quramindagi basqa qogamdar da qurultaydin oydagiday otuvi ushin Fransiya Qazaq Madeniyet Qogamimen birgestesip, ogan ruhaniy qoldav korsetip otirgan. 2 minday adam qatisqan Parijdegi Qurultayga Fransiya Qazaq Qogami 1 jil boyi dayindalgan. Parij siyaqti iri qalada qonaqtar toqtaytin qonaquylerdi, futbol turnieri otetin jerlerdi, gala konserti zalin bir avdannan tavip ingayga keltiruvdin ozi qiyin sharuva. Qurultay ayasinda kelgen qonaqtarga qonaqasi beruv, futbol turnieri, konsert jane basqa sharalar otetin orindardi jaldav ari enbek ari qarji talap etetin ister. Sondiqtan Fransiyadagi Qazaqtar qurultaydin oydagiday otuvi ushin kundiz tuni enbek etip qana qoymay, jetpegen jerinde oz ara qaltalarinan qarji da jiynadi. Oytkeni Ewropadagi Qazaq Qurultaylarinin shigindari kem degende 35-40 min Euro shamasinda boladi. Demek, qurultaylar kopshiliktin enbegi, Ewropadagi Qazaq Qogamdarinin enbegi. Olardi qonaqqa kelgen delegatsiya uyimdastiradi, basqaradi dev kopirme, beker soz.

Bir eskererlik jay; qurultaydi uyimdastiruv degennin basqa, qurultayga ules qosuv degennin basqa ugimdar ekendigi. Mine osi turgidan, Parijde otken Ewropa Qazaqtari Qurultayina Duniyejuzi Qazaqtari Qawmdastigi da ozindik ulesin qosti. Muni esh kim joqqa shigarmaydi. Qawmdastiq qurultay ayasinda Qazaqstannan artister akelip konsert bergizdi jane qurultayga qoldav korsetip, qurultaydan keyin Fransiya Qazaq Qogamina „Samruq Qazina Ulttiq Al-Avqat Qori“ atinan 7000 Euro berdi. Osi orayda, qawmdastiqtin 2012 jili Daniada otken Ewropa Qazaqtari Qurultayi kezinde tagi „Samruq-Qazina Ulttiq Al-Avqat Qori“ atinan Dania Qazaq Qogamina 7500 Euro bergenin de atap otken abzal. Malim boluvinsha, Qazaqistan Preziydenti Nursultan Nazarbayev 2011 jili Astana'da ötken "IV. Düniyejüzi Qazaqtari Qurultayi" kezinde, "Samruq Qazina Al-Avqat Qorina" shet elderdegi Qazaqtardin kishi quriltaylarina qoldav korsetüv mindetin tapsirgan bolatin. Mine qawmdastiqtin songi eki jilda Ewropadagi Qazaq Qurultaylarina „Samruq Qazina Ulttiq Al-Avqat Qori“ atinan atalgan kolemdegi aqshalay jardemdi beruvinin negizinde jatqan da elbasinin osi talabi. Quraltayga korsetken osi qoldavi ushin biz qawmdastiqqa jane Samruq Qazinaga jeke de jurtshiliq aldinda da algisimizdi bildirgen bolatinbiz. Ar narsenin shindigi kerek.

Jogarida atap otilgenindey, qurultaydin jugi ote avir. Ogan janjaqti dayindiq, isbirligi, intimaqtastiq, qarji jane enbek kerek. Koppen koteriletin juk. Ol 3 kunge qonaqqa kelgen delegatsiya basqarip, atqarip ketetin jay sharuva emes. Muni esten shigarmagan jon. Sondiqtan Aupbayevtin qanday maqsattarmen bolsa da, bizdi qurultayga oray siylagan qutti qonaqtarimizga biyletip, bar jaqsiliqti olardin upayina jazip ozimizdi „jaman uy“ etuvinin tipti de qiysini joq, ogan ari ruhsat etpeymiz de.

2. Aupbayev atalgan maqalasinda: Ewropa Qazaq Qogamdari Federatsiyasinin (FEKA) atin ozgertip, „Ewropadagi Qazaq madeniy ortaliqtari uylestiruv kenesi“ dep burmalap, jazadi. Bul arqili ol, alide kimderdin nusqavimen Ewropa Qazaq Qogamdari Federatsiyasin (FEKA) esepke algisi, tipti oni kozge de ilgisi kelmegendiktin sinay bayqatadi. Aupbayevtin, Ewropa Qazaq Qogamdari Federatsiyasinin (FEKA) atin tergep, ogan janinan shigarip janama at qoyuvinin ariyne teginnen tegin bolgan kezdeysoq is emestigi aniq. Bul, Ewropadagi Qazaqtardin basqosip, kushin, enbegin biriktirip, ozara intimaqtasip, eldigin, birligin saqtap, „bir jagadan bas, bir jennen qol shigaruvin“ qalamaytin, oni ozinin muddesine jaramsiz dep sanaytindardin nusqavimen istelgen is dep qabildaymiz. Sondiqtan ondaylar Ewropa Qazaq Qogamdari Federatsiyasi (FEKA) degen atqa da toze almay, sol atti oshiruv ushin osinday quytirqi isterge barip otir, dep esepteymiz. Al, Almaniyanin Myunhen qalasinda 01.07.2009 kuni jergilikti sot jaginan tirkelgen Ewropa Qazaq Qogamdari Federatsiyasinin negizgi ati „Federation of European Kazakh Associations“ dep Agilshin tilinde ataladi. Federatsiyanin qisqartilgan atavi „FEKA“. Bulardin ekevi de federatsiya jargisinda korsetiledi, ari olar sot jaginan da resmiy turde bekitilgen. 2009 jili qurilgan federatsiya barliq is-sharalarin Ewropa Qazaq Qogamdari Federatsiyasi (FEKA) degen atpen atqarip keledi. Qazaqstan baspasozi de, haliqaraliq buqaraliq aqparat quraldari da federatsiyani osi atavlarimen ataydi. Bul faktini taptap, Ewropa Qazaq Qogamdari Federatsiyasinin (FEKA) atin oreskel turde burmalap, ozgertip ogan qaydagi bir tenevler tavip jazgan Aupbayev siyaqti jurnalistke jol bolsin desek te, onin bul qiliginin jumbaq emestigin jogarida keltirdik.

3. Aupbayev Parijdegi Ewropa Qazaq Qurultayi ayasinda otken dongelek ustel sharasi tuvrali da shindiqti jazbagan. Dongelek usteldi de Qawmdastiq delegatsiyasi uyimdastirip, basqardi degen burmalalangan, ozgertilgen qospa malimetter bergen. Is juzinde sol dongelek usteldi uyimdastirgan da basqargan da Ewropa Qazaq Qazaq Qogamdari Federatsiyasi (FEKA) men Fransiya Qazaq Madeniyet Qogami. Qawmdastiqtin delegatsiyasi dongelek ustelge siyli qonaq retinde qatisip, ozderi dayindalip kelgen taqiriptar boyinsha soz soylegen. Aupbayev, dongelek ustelge oray tagi jalgiz Qawmdastiqtin delegatsiya mushelerinin gana aytqandarin keltirip, Ewropadagi Qazaq Qogamdari basshilarinin, okilderinin ortaga salgan oy-pikirleri, talap-tilekteri tuvrali jumgan avzin ashpay, olardi burkemelep baqqan. Ol, qayta qayta Ewropa Qazaq Qogamdari basshilari futbol turnieri jane onin qoritindilari tuvrali anani aytti, minani aytti dep bolmagandi bolganday etip korsetip, qaydagi bir negizsiz usaq narselerdi koldenen tarta bergen.

Ariyne, Futbol turnieri Ewropa Qazaq Qogamdarinin qurultay ayasinda jastar ushin uyimdastirgan basti sharalarinin biri. Biraq olardin, Ewropadagi Qazaq diasporisinin tagdirina baylanisti da aytar sozi, boliser oy-pikirleri bar edi. Al, angimege arqav etilgen dongelek ustelde, FEKA jane Ewropadagi Qazaq qogam basshilarinin Qazaq diasporasi qatarindagi birlik-berekenin, intimaqtin, ulttiq madeniyet jane qundiliqtardin, salt-dasturdin, anatildin saqtalip, damitiluvina oray aytqan oy-usinistarin Aupbayev tipti de elep eskermegen. FEKA jane Ewropadagi Qazaq Qogamdari okilderinin alem boyinsha Qazaq diasporasi jastarinin basin qosip, intimagin nigaytuv ushin Ewropanin bir qalasinda Duniyejuzilik Qazaq Diaspoarasi I. Jastar Konferentsiyasin birge uyimdastirayiq degen siyaqti kesek usinistarin ol butindey atavsiz qaldirgan. Muni beytarp jurnalistik dey alamiz ba? Aupbayev jurnalist retinde osi manizdi oy-usinistardin bayibina barmadi degenge senuv qiyin. Mumkin ol, Ewropadagi Qazaqtarga kemsite qaragisi kelip, elemegensip, olardi aytqanin istetip, aydaganina kondirgisi keletin birevlerdin nusqavimen osilay jansaq qadam basuvga bargan shigar. Muni da tusinuvge boladi.

Soz soninda, „Egemen Qazaqstan“ gazeti redaksiyasinan jurnalist Aupbayevtin Parijde otken Ewropa Qazaq Qurultayina baylanisti jariyalangan „Qazaq qayda jurse de Qazaq“ degen taqiripti maqalasina jasagan osi tuzetuv jane eskertuvimizdi atalgan gazette jariyalavin qurultayga oray enbegi eskerilmey, esesi qaydagi bir kok attinin qanjigasina ilinip jiberilmek bolgan Ewropa Qazaqtari atinan, sonin ishinde Fransiya Qazaqtari atinan, Ewropadagi Qazaq Qogamdari atinan, Ewropa Qazaq Qogamdari Federatsiyasi (FEKA) atinan, jurnalistiykaliq etiyka atinan talap etemiz.

Qurmetpen,

Ewropa Qazaq Qogamdari Federatsiyasi (FEKA)
Avstrya Qazaq Madeniyet Qogami
Berlin Qazaq Qogami (Almaniya)
Daniya Qazaq Madeniyet Qogami
Fransiya Qazaq Madeniyet Qogami (AKFT)
Hollandiya Qazaqtari Qori
Koln Qazaq Madeniyet Ortaligi (Almaniya)
Myunhen Qazaq Madeniyet Qogami (Almaniya)
Norvegiya Qazaq Madeniyet Qogami
Shvetziya Qazaq Madeniyet Qogami
Ulibritaniya Qazaq Qogami