جەكسەنبى, 13 قازان 2024
جاڭالىقتار 2928 0 پىكىر 12 تامىز, 2013 ساعات 09:36

ايدوس سارىم. ۇلتتىق مۇددەگە اعايىنشىلىق جۇرمەيدى

ۇلتتىڭ كۇن تارتىبىندە ساناداعى قۇلدىقتان، وتارشىل، توتاليتارلىق سانادان ارىلۋ دەگەن ماسەلە تۇر.
ول ءۇشىن قاجەت بولاتىن بولسا اعايىن-تۋىسپەن دە، دوس-جارانمەن دە ايتىسۋ كەرەك شىعار. قازاق بولۋ ءۇشىن، ۇلت بولۋ ءۇشىن جاعا دا جىرتىسۋ قاجەت. ۇلتتىق مۇددەگە اعايىنشىلىق جۇرمەيدى. ەشكىمدى ۇرىپ-جىقپاي-اق قويالىق، بىراق اسا رەسەيشىل، ەۋرازياشىل، كەڭەسشىل تانىستارىمىزدى ورىن-ورنىنا قويىپ، قۇل ەكەندىكتەرىن بەتىنە باسىپ ايتۋىمىز مىندەت سياقتى. «باۋىرىم عوي، اعام عوي، دوسىم عوي يت تە بولسا» دەگەندى ۇمىتۋ كەرەك. ءتىپتى ارامىزدان اجىراعان كۇننىڭ وزىندە قايدا بارادى ولار؟ وزىمىزدەن باسقا كىمگە كەرەك؟ ميى، اقىلى بولسا، ەشكىمگە كەرەگى جوق ەكەنىن ءتۇسىنىپ، ۇيىرىنە قايتا قوسىلادى.
ەكىنشىدەن، كسرو-عا، تاريحقا قاتىستى قيسىنسىز اڭگىمە ايتىپ، قىرتقاندارعا توزۋگە بولمايدى. تاريح - ۇلتتىڭ ارى، پاسپورتى، جانى. ەگەر ارىڭدى تاپتاپ، پاسپورتىڭدى شيمايلاپ، جانىڭا تۇكىرىپ جاتسا، شىداپ تۇرۋ - ازاماتتىق پەن اداميلىققا جاتپايدى. كوكىپ، لاعىپ جاتقاندارعا ء"اي كوكە! سەن مىقتى شىعارسىڭ، بىراق لاعىپ سويلەۋگە قاقىڭ جوق" دەپ بەتتەرىن قايتارىپ وتىرعانىمىز ابزال. كىم بولسا دا.
قولىمىزدا تەلەديدار جوق. بىراق قازاقي قاتىناستارىمىز، تۋىستىعىمىز تەلەديداردان دا كۇشتى قۇرال. ورتادان الاستاتۋ، ورتاعا سىيعىزباۋ - وتە-موتە مىقتى قۇرالدار. ولاردى كەزىندە اتالارىمىز وتە جاقسى پايدالانعان. وسىنداي داستۇرلەرىمىزدى جاڭعىرتىپ، قوعامدىق، ساياسي ىقپال ەتۋ قۇرالىنا اينالدىرار كەز كەلدى.

ۇلتتىڭ كۇن تارتىبىندە ساناداعى قۇلدىقتان، وتارشىل، توتاليتارلىق سانادان ارىلۋ دەگەن ماسەلە تۇر.
ول ءۇشىن قاجەت بولاتىن بولسا اعايىن-تۋىسپەن دە، دوس-جارانمەن دە ايتىسۋ كەرەك شىعار. قازاق بولۋ ءۇشىن، ۇلت بولۋ ءۇشىن جاعا دا جىرتىسۋ قاجەت. ۇلتتىق مۇددەگە اعايىنشىلىق جۇرمەيدى. ەشكىمدى ۇرىپ-جىقپاي-اق قويالىق، بىراق اسا رەسەيشىل، ەۋرازياشىل، كەڭەسشىل تانىستارىمىزدى ورىن-ورنىنا قويىپ، قۇل ەكەندىكتەرىن بەتىنە باسىپ ايتۋىمىز مىندەت سياقتى. «باۋىرىم عوي، اعام عوي، دوسىم عوي يت تە بولسا» دەگەندى ۇمىتۋ كەرەك. ءتىپتى ارامىزدان اجىراعان كۇننىڭ وزىندە قايدا بارادى ولار؟ وزىمىزدەن باسقا كىمگە كەرەك؟ ميى، اقىلى بولسا، ەشكىمگە كەرەگى جوق ەكەنىن ءتۇسىنىپ، ۇيىرىنە قايتا قوسىلادى.
ەكىنشىدەن، كسرو-عا، تاريحقا قاتىستى قيسىنسىز اڭگىمە ايتىپ، قىرتقاندارعا توزۋگە بولمايدى. تاريح - ۇلتتىڭ ارى، پاسپورتى، جانى. ەگەر ارىڭدى تاپتاپ، پاسپورتىڭدى شيمايلاپ، جانىڭا تۇكىرىپ جاتسا، شىداپ تۇرۋ - ازاماتتىق پەن اداميلىققا جاتپايدى. كوكىپ، لاعىپ جاتقاندارعا ء"اي كوكە! سەن مىقتى شىعارسىڭ، بىراق لاعىپ سويلەۋگە قاقىڭ جوق" دەپ بەتتەرىن قايتارىپ وتىرعانىمىز ابزال. كىم بولسا دا.
قولىمىزدا تەلەديدار جوق. بىراق قازاقي قاتىناستارىمىز، تۋىستىعىمىز تەلەديداردان دا كۇشتى قۇرال. ورتادان الاستاتۋ، ورتاعا سىيعىزباۋ - وتە-موتە مىقتى قۇرالدار. ولاردى كەزىندە اتالارىمىز وتە جاقسى پايدالانعان. وسىنداي داستۇرلەرىمىزدى جاڭعىرتىپ، قوعامدىق، ساياسي ىقپال ەتۋ قۇرالىنا اينالدىرار كەز كەلدى.
قالاي ويلايسىزدار، ازاماتتار؟

Abai.kz

0 پىكىر