جاس ازامات

 

شىعارۋشى: قوشمۇحامەت كەمەڭگەرۇلى

باستىرۋشى: الاش سەرىكتىگى

 

 

5 - سان

1918 جىلعى 1 سەنتيابر

 

پەتروپاۆل ق.
اعىلان [قۇلاقتاندىرۋ]

 

مۇعالىم ۋچيتەلدەر سەزى

اقمولانىڭ وبلاسنوي زەمسكي ۋپراۆاسىنىڭ قازاق ءبولىمى 20 -نشى اۆگۋستا بولادى دەگەن مۇعالىم ۋچيتەلدەر سەزىن ەسكىشە ءبىرىنشى سەنتيابرگە قالدىردى.

اقمولا وبلىسىنا قاراعان بارلىق قازاق شكولدارىندا ەكى كلاستىق اۋىل مەكتەپتەرىندە بالا وقىتۋشىلاردىڭ ءھام ءتارتىبى قۇرامىندا مۇعالىم بولعانداردىڭ وبلاسنتوي جيىلىسى بولادى.

 مۇعالىم ۋچيتەلدەردىڭ جول راسحودى پاتەر تاماعى زەمستۆودان بەرىلەدى.

سەزدە قارالاتىن ماسەلەلەر:

1) ۇلگىلى ەل مەكتەبى.

2) مەكتەپكە لايىقتى ۇيلەر.

جاس ازامات

 

شىعارۋشى: قوشمۇحامەت كەمەڭگەرۇلى

باستىرۋشى: الاش سەرىكتىگى

 

 

5 - سان

1918 جىلعى 1 سەنتيابر

 

پەتروپاۆل ق.
اعىلان [قۇلاقتاندىرۋ]

 

مۇعالىم ۋچيتەلدەر سەزى

اقمولانىڭ وبلاسنوي زەمسكي ۋپراۆاسىنىڭ قازاق ءبولىمى 20 -نشى اۆگۋستا بولادى دەگەن مۇعالىم ۋچيتەلدەر سەزىن ەسكىشە ءبىرىنشى سەنتيابرگە قالدىردى.

اقمولا وبلىسىنا قاراعان بارلىق قازاق شكولدارىندا ەكى كلاستىق اۋىل مەكتەپتەرىندە بالا وقىتۋشىلاردىڭ ءھام ءتارتىبى قۇرامىندا مۇعالىم بولعانداردىڭ وبلاسنتوي جيىلىسى بولادى.

 مۇعالىم ۋچيتەلدەردىڭ جول راسحودى پاتەر تاماعى زەمستۆودان بەرىلەدى.

سەزدە قارالاتىن ماسەلەلەر:

1) ۇلگىلى ەل مەكتەبى.

2) مەكتەپكە لايىقتى ۇيلەر.

3) مۇعالىم ۋچيتەلدەر ۇيىمى ءھام قۇقىق دارەجەسى تۋرالى.

4) مۇعالىمدەر ازىرلەۋ ءھام ولاردىڭ ءبىلىمىن تولىقتىرۋ

5) ەلگە جالپى ونەر-ءبىلىم تاراتۋ جولىندا مۇعالىم ۋچيتەلدەردىڭ قىلاتىن قىزمەتتەرى.

بۇل پروگراممادا جازىلعان باسقا جانە وقۋ قۇرالدارىنىڭ كورمەسى بولماق.

ورىس تىلىندە وقىلعان دوكلاد قازاق تىلىندە دە وقىلادى.

اكم. وبل. زەم. ۋپراۆا. كير. وتدەل.

 

 

الاش وردا

(ومبىدان)

 

ۋچرەديتەلنىي سوبرانيە چلەندەرىنەن قۇرىلعان ۇكىمەتپەن سويلەسۋگە بارعان «الاش وردا» چلەنى احمەت بايتۇرسىنوۆ، حالەل ھام جيھانشا دوسمۇحامەدوۆتەر 19 اۆگۋستا (جاڭاشا) ومبىدا، ءسىبىر ۇكىمەتىمەن سويلەسىپ جاتقان «الاش وردا» باستىعى ءاليحاندى سىمسىز تەلەگرافقا شاقىرىپ مىناداي سوزدەردى سويلەستى:

 «الاش وردانىڭ» ءسىبىر ۇكىمەتىمەن سويلەسكەن جۇمىسىنىڭ نە بولعانىن [بىلۋگە ءسىزدى] ءجىپسىز تەلەگرافقا شاقىرىپ تۇرمىز. سامارداعى ۋچرەديتەلننوە سوبرانيە ۇكىمىن بىلاي قويىپ، الدىمەن ءسىبىر ۇكىمەتىمەن سويلەسكەندەرىڭىزگە وتە عاجاپ قالىپ وتىرمىز.

ءبىز ءۇشىنشى كۇنى جوعارعى ايتىلعان سامار ۇكىمەتىنىڭ شەت مەملەكەتپەن حابارلاسىپ تۇراتىن ءمينيسترى ۆيديناپينمەن سويلەسىپ، ەكىنشى جالپى قازاق سەزىنىڭ قاۋلىسىن كورسەتتىك. ۆيديناپين ەكىنشى جالپى قازاق سەزىنىڭ قاۋلىسىن ۇكىمەتتىڭ قالعان مۇشەلەرىنە تانىس قىلىپ، حابارىن بىزگە جەتكىزبەكشى بولدى.

كوميتەتتىڭ باسقا چلەندەرىمەن دە سويلەستىك.

ۆولسكي دەگەن باستىعى ىشىندە بۇلاردىڭ بارلىعى دا وسى كۇنگى ءبىز بىلەتىن جۇرتتاردىڭ سايلانىپ شىققان ۇكىمەتتەرىن ءبىز ۇكىمەت دەپ تانىماقشىمىز. جالپى ۋچرەديتەلنىي سوبرانيە جيىلىپ، زاكونمەن بەكىتكەنشە «الاش وردانى» دا باسقا جۇرتتاردىڭ ۇكىمەتى: باشقۇرت، ورىنبور، ورالدىكى سىقىلدى قازاق جۇرتىنىڭ ۇكىمەتى دەپ تانيمىز دەدى.

قازاقتىڭ ميليتسيا – اسكەرىنە قارۋ-جاراق بەرۋ جاعىنان بۇلار توقتاۋ قىلاتىن ەمەس. جوعارىدا دوسمۇحامەدوۆتەر ورال قازاعىنىڭ اسكەرى ءۇشىن سامار ۇكىمەتىنەن 600 مىلتىق، بىرنەشە پۋلەمەت الىپ، ورىنبور ارقىلى ەلدەرىنە جىبەردى. دوسمۇحامەدوۆتەر وسىدان چەليابى قالاسىندا بولاتىن گوسۋدارستۆەننوە سوۆەششانيەنىڭ الدىڭعى جيىلىسىنا بارماقشى.

ول جينالىسقا سامارا ۇكىمەتىنىڭ چلەندەرى تەگىس بارماقشى.

باستىعى ۆولسكي مەن ۆيديناپين بولىپ، باشقۇرت ۇكىمەتىنىڭ باستىعى زاكي ءۋاليدي دە بارماقشى.

«الاش وردا» اتىنان حالەل دوسمۇحامەدوۆ، احمەت بايتۇرسىنوۆ، تۇركىستان اۆتونومياسىنىڭ باستىعى مۇستافا شوقاەۆ بارماقشى. الدىڭعى جيىلىس 25 اۆگۋستە بولماقشى.

بۇل جيىلىستا قارالاتىن ۇلكەن جۇمىس - ءار اۆتونوميالى ۇكىمەتتەردەن باس بىرىكتىرەتىن ورتادان بارلىعىنا بىردەي ۇكىمەت تۇرعىزۋ.

ەگەردە بۇل جيىلعاندار ىنتىماقتاسىپ، ءسوزى ءبىر جەردەن شىعا السا، بۇلاردىڭ قاۋلىسى بۇزىلمايتىن بولىپ بەكىمەكشى.

بۇل سوۆەششانيەدەن ءۇمىت زور. «الاش وردانىڭ» ۇناتۋى بويىنشا سوۆەششانيەگە بۇرىنعى ۋچرەديتەلنوە سوبرانيەگە سايلانىپ شىققان بار چلەندەر كىرمەكشى. ءھام اۆتونوميالى جۇرتتاردىڭ سايلانىپ بەلگىلەنگەن ۇكىمەت چلەندەرى كىرمەكشى.

وسى رەتپەن قاراعاندا، ءسىزدىڭ كەلۋىڭىزدى وتە كەرەك قىلامىز.

دوسمۇحامەدوۆتەر الاش وردانىڭ بار چلەندەرىنىڭ سامار ۇكىمەتىمەن سويلەسۋگە تۇگەل كەلۋلەرىن ۇناتادى; وزدەرى ەكى مىڭداي (2000) قازاق ميليتسياسىن سايلاپ شىقتى.

بۇلار ورىنبور كازاك-ورىستارىمەن قوسىلىپ، اقتوبە ۋەزىندەگى بولشەۆيك اسكەرىنە قارسى جۇرگەلى جاتىر.

بۇل تۋرالى اۋەلى اتامان دۋتوۆپەن سويلەسىپتى. دوسمۇحامەدوۆتەر تۇنەۋكۇنگى «ورال وبلىسىنىڭ ۇكىمەتى» دەپ سايلاعان ۇكىمەتتەرىن «الاش وردانىڭ» ءبىر ءبولىمى دەپ تانيدى.

تاعى ايتارىمىز: جوعارىداعى ايتىلعان چەليابينسكىدەگى بولاتىن كەڭەسكە ءاليحان كەلە كورسىن، ەگەر ول سوۆەششانيە ءبىر سەبەپتەرمەن بولماي قالعان كۇندە دە، ءاليحاننىڭ كەلۋى وتە كەرەك.

ورال-ەدىل بويى ءھام ءسىبىر زەمستۆولارى مەن گورودسكوي دۋمالارىنىڭ تىعىزدىعى مەن شاقىرىلعان سەزدەر ءبىتتى. بۇل سەزد جوعارعى، ورتا ۇكىمەت تۇرعىزۋدى، سامارداعى ۋچرەديتەلنوە سوبرانيە چلەندەرى مەن ءاربىر اۆتونوميالى جۇرتتاردىڭ ۇكىمەتىنىڭ وكىلدەرىنە قالدىرعان. سەزدە وسى جۇمىس تۋرالى (جوعارعى سوۆەششانيەگە) ورتالارىنان 5 كىسىنى سايلاعان. بىرەۋى يبراھيم احمەتوۆ (ادۆوكات).

بۇل سويلەسۋدەن سوڭ، ءاليحان سىمسىز تەلەگرافپەن سەمەيدەگى «الاش وردانىڭ» قالعان مۇشەلەرىمەن سويلەسىپ، 22 اۆگۋستا چەليابينسكىگە جۇرمەكشى بولعان.

 

 

ىشكى حابارلار

(وبلاستنايا دۋما)

جاقىن ارادا تومسكىدە ءسىبىردىڭ وبلاستنايا دۋماسى اشىلىپ ەدى.

بۇل دۋما وتكەن كۇز ءبىر قۇرىلىپ، ءسىبىر ۇكىمەتىن سايلاپ، ىسكە كىرىسىپ وتىرعاندا، بولشەۆيكتەر كەلىپ، قۋىپ [تاراتىپ] ەدى. بۇل سوڭعى اشىلۋىندا 100 شامالى دەپۋتات كەلگەن. بۇلار تاپ-تاپقا (فراكتسياعا) بولىنگەندە، ەڭ كۇشتى فراكتسيا سوتسياليست- رەۆوليۋتسيونەر پارتياسى مەن وسىدان باسقا حالىقتاردىڭ قوسىلعان فراكتسياسى بولعان. بۇل ەكەۋى دە اۆتونوميا بولىپ، ءوز جۇمىسىن ءوزى اتقارامىن دەگەن جۇرتقا جەرگىلىكتى، ياكي جەرگىلىكسىز بولسىن، داۋىس بەرىپ، دۋمادا ولاردىڭ ءسوزىن قۋاتتاماقشى.

بۇلار «الاش اۆتونومياسى» دۋمادان بۇرىنعى لايىقتالعان كۇشىنە وتۋىنە بار كۇشتەرىن سالماقشى بولعان.

ەكىنشى: وسىدان باسقا حالىقتاردىڭ فراكتسياسى 18-ءىنشى اۆگۋستە اقمولا وبلاستنوي كوميتەتىنە تومەندەگى تەلەگرامدى بەرگەن: «پروەكتىلەرىڭىزدى كوميسسيا ءۇش كۇندە قاراپ بىتىرەدى، ودان كەيىن دۋمانىڭ جيىلىسىنا سالىنادى. «اداش وردادان» بىرەۋ تەز كەلسىن»، دەپ.

تەلەگرام حابارىنان كەيىن «الاش وردادان» ماتەريال الىپ، ايدارحان تۇرلىباەۆ كەتكەن. ءسىبىر ۇكىمەتىنىڭ باسقا حالىق جۇمىسىن قارايتىن ءمينيسترى شاتيلوۆ دەگەن كىسى دۋماعا جۇرەردە «الاش وردا» كىسىلەرىنە: «مەن مينيستر بولىپ تۇراتىن بولسام، باياعىدان بەرگى ارمانىم «الاش وردانىڭ» اۆتونومياسىن دۋماعا اڭعارتىپ قابىلداتۋ. ەگەر دە مەنىڭ دەگەنىم بولماسا، مينيسترلىكتەن تۇسەمىن»، دەگەن.

سوڭعى تەلەگرامما سوزىنە قاراعاندا، وبلاستنايا دۋما ءسىبىر ۇكىمەتى تاراپىنان جابىلىپتى. سەبەبى ازىرشە ءمالىم ەمەس.

نە قىلعان كۇندە دە، الاش اۆتونومياسى بولسىن، باسقا جۇرتتاردىڭ جەرگىلىكتى اۆتونومياسى بولسىن، وزدەرى قالىپتى بولىپ قۇرىلعان ءسىبىر اۆتونومياسىنا قاراپ وتىراتىن كورىنبەيدى. جوعارىداعى چەليابينسكىدەگى سوۆەششانيەدە بارلىعى قۇرداس بولىپ وتىرىپ، سىباعالارىن بىردەي قىلىپ الىپ شىعاتىن-اق تۇرلەرى كورىنىپ تۇر.

بۇل رەتتە قاراعاندا ورال بويى ورىنبور، باشقۇرت، الاش ءھام ءسىبىر ءبىرىنىڭ الدىنا ءبىرى شىعىپ كەتە الماس.

بىرەۋىنە كەرەك اۆتنوميا باسقالارىنا كەرەك شىعار.

 

بولشەۆيك ەمەس ەكەن

قازاق-قىرعىزدىڭ باسىنا قيىن كۇندەر تۋعاندا، جاۋىنا قوسىلىپ، ءوزى كومگەن قويماسىن ءوزى اشىپ بەرگەن الاشتىڭ ارامزا ۇلدارى ءار جەردەن شىعىپ ەدى. بىراق، كەيبىرەۋلەرى ولاردىڭ كىنا-سۇمدىعىنا كوزى جەتپەي، ناقاقتان جالا جابىلىپ جۇرگەندەي كورەتىن سەكىلدى.

     مۇندايلار ناقاقتان كۇيىپ ءجۇر مە ەكەن؟ جوق، الاش جولىنا ور قازعانى راس پا ەكەن؟ وقۋشىلاردىڭ كوزىن جەتكىزگىمىز كەلەدى.

     وسى كۇنى ومبى اباقتىسىندا كولباي تولەڭگىت بالاسى وتىر.

     ونىڭ كىم ەكەنى جۇرتقا ءمالىم. بىراق، بۇعان جولداس، تىلەكتەس بولىپ جۇرگەن ءبىرلى-جارىمدى ادامدار بار. ولاردىڭ انىق الاش دۇشپانى ەكەندىگى، جۇرتتى قان جىلاتقان بولشەۆيككە قوسىلىپ جۇرگەنى كوپكە بەلگىسىز ەدى. كولباي ۇستالىپ، پاتەرىندە ءتىنتۋ بولعاندا، تالاي قاعاز، تەلەگرامدار شىقتى. بۇل قاعازدار تالايدىڭ ابىرويىن اشتى. مۇنىڭ ءبارىن گازەتكە جازۋعا سيمايدى.

     جالالى ادامنىڭ ءبىرى - سەمەي اباقتىسىندا جاتقان نۇرعالي قۇلجان بالاسى. مۇنىڭ كىم ەكەندىگى «سارىارقادا» جازىلعان. وسى نۇرعاليدىڭ كولبايعا سوققان تەلەگرامدارى، حاتتارى تابىلىپ وتىر.

26 فەۆرالدا سەمەيدەن ومبىداعى كولبايعا مىناداي تەلەگرام بەرگەن:

«دۋلاتوۆ سەمەيگە كەلدى. سارسەنوۆ ءھام الىمبەكوۆ سوۆدەپپەن جۇمىس قىلىپ وتىر. مۇنداي ساتىلعان ادامداردى ىسكە كىرىستىرۋ سوۆدەپتەرگە ۇيات، سولاردى شىعارۋدىڭ قامىنا كىرىسە كورىڭىز»، دەدى.

 مىرجاقىپ سەمەيگە فەۆرالدىڭ 22-ىندە جەتكەن ەكەن. ءتورت كۇننەن كەيىن نۇرعالي شاعىم تەلەگرامما جىبەرىپ وتىر.

ول كەزدە «الاش وردا» وكىلدەرى بولسىن، باسقا ازاماتتار بولسىن، سەمەيگە قاراي بەت العان ۋاقىت ەدى. شەتكى سەمەيگە الدىمەن كەلگەن مىرجاقىپ ەدى.

مۇنىڭ سەمەيگە كەلگەنىن ءبىلدىرىپ، تەلەگراممەن سۇراپ وتىرعان نۇرعالي، كەيىنگى «الاش وردا» مۇشەلەرى كەلگەندە دە ءبىلدىرىپ تۇرعاندىعىنا بۇل دالەل. بياحمەت پەن يمامنىڭ سوۆدەپتەن شىعارىلۋىن تىلەگەن. مۇنىڭ سەبەبى مىناۋ: سەمەيدىڭ قازاق ءھام كازاك-ورىسى بولشەۆيككە تىزگىندى بەرىپ جىبەرمەسكە، كوميتەتتى، سوتتى، زەمستۆونى قورعاۋعا ءھام ەلگە بولشەۆيكتى شىعارماۋ ءۇشىن ارباسىپ وتىرۋعا وكىل كىرگىزگەن. قازاق كوميتەتىنە كىرگەندەر: بياحمەت سارسەنوۆ ءھام يمام الىمبەكوۆ ەدى.

7 مارتتا نۇرعالي كولبايعا مىناداي تەلەگرامما بەرگەن.

«سەمەيگە تەز كەلىڭىز. بەك كەرەكسىز. شىققاندىعىڭىزدى ءبىلدىرىپ، تەلەگرام سوعىڭىز!»

بۇل تەلەگرامدى نۇرعالي قاشان بەرىپ وتىر دەڭىز؟

6 مارت كۇنى بولشەۆيكتەر قازي مارقۇمدى اتىپ ولتىرگەن. ەرتەڭىندە، 7 مارت كۇنى، نۇرعالي قۋانعانداي، ەندى ءبىر سويقان سالاتىن ىڭعايى كەلدى دەپ، كولبايدى شاقىرىپ وتىر.

مۇنان ارتىق قۇدايدان بەزگەندىك، جۇرتتان شىققاندىق بولار ما!؟

26 مارتتا كولبايعا تاعى مىناداي تەلەگرام بەرىلگەن: «سەمەي وبلىسىنا قاراعان بەس ۋەزدىڭ كەدەيلەرى سىزگە سالەم ايتادى. سەمەي وبلاستنوي سوۆدەپىنە بەرگەن ريزالارىن قۋاتتاۋىڭىزدى وتىنەدى. بۇلاردىڭ تىلەگى: بولىستىق، ۋەزدىك، وبلىستىق قازاق كوميتەتتەرىن ءھام قازاق سوتتارىن جوعالتىپ، ولاردىڭ ورنىنا بولشەۆيك زاكونى بويىنشا مەكەمەلەر سايلانسا ەكەن،» دەپ.

بۇل تەلەگرامدى بەرىپ وتىرعان سەبەبى، مارت ىشىندە سەمەي بولشەۆيكتەرىنە بەس ۋەزدىڭ كەدەيلەرى اتىنان سىرتتان بەس كىسىنىڭ قولىن قويىپ، ريزا بەرىلگەن ءھام بولشەۆيك گازەتىنە جازىلعان. سەمەي وبلىسى بولشەۆيكپەن ارالاسىپ، قايتكەندە قازاق سوتىن، قازاق ۇيىمدارىن جوعالتۋدىڭ قامىنا كىرىسىپ وتىرعان انتۇرعانداردىڭ ىستەرى وسى.

كولبايعا نامازدىگەر، نامازشامدا كەزدەسكەن جۇزىقارانىڭ ءبىرى - حاسەيىن نۇرەكەنوۆ. ول ەكىنشى گ. (گوسۋدارستۆەننايا) دۋماعا سەمەي وبلىسىنان دەپۋتات بولىپ سايلانعان تەمىرعالي قاجىنىڭ بالاسى. 22 فەۆرالدا حاسەيىننىڭ كولبايعا جازعان حاتى شىعىپ وتىر.

حاسەيىن «ءۇش ءجۇز» گازەتىن قۇتتىقتاپ، قۋانعاندىعىن بىلدىرەدى. عاليحان، تۇراعۇل، كولباي، احمەتجان، بياحمەد تۋرالى جيرەنىشتى شاعىم سوزدەر جازعان. حاسەيىن دونوستىڭ جازاسىن تارتقانداي بولىپ ەدى. «ءيتتىڭ بوق جەمەسە باسى اۋىرادى» دەگەن وسى دا. حاسەيىن بولىس كۇنىندە ەلىنەن جينالعان الىم اقشانى جەپ قويعانى ءۇشىن سوتقا بەرىلگەن ەدى. ءوزىنىڭ جالماۋىزدىعىنان كورمەي، جاقىن اعايىندارىنىڭ ۇستىنەن گۋبەرناتورعا دونوس قىلعان. «پالەنشە-تۇگەنشەلەر تۇرىككە اقشا جيناپ ءجۇر»، دەپ. وسى دونوس بويىنشا، حاسەيىننىڭ اعايىندارى ناقاقتان كەرەكۋ اباقتىسىنا ءتۇسىپ، سەمەيگە ايدالىپ بارىپ، ارەڭ قۇتىلعان ەدى. حاسەيىننىڭ دونوسى ءھام اقشا جەگەنى موينىنا ءتۇسىپ، ارەستانسكي وتدەلەنيەدە ءۇش جىلدان ارتىق جاتىپ، ادامشىلىق قۇقىقتارىنان جۇرداي بولىپ، ابرويدان ايىرىلىپ، اباقتىدان «اللالاپ» بىلتىر ارەڭ شىعىپ ەدى.

(اقىرى كەلەشەك نومىردە).

 

اش قازاق-قىرعىزعا جاردەم بەرۋ  تۋرالى پىكىرىم

ءتورت جىلدان بەرگى اشتىقپەن بولسىن، نيكولايدىڭ تىزەسىنەن بولسىن، بولشەۆيكتىڭ سودىرىنان بولسىن، ايتەۋىر، كورمەگەن قىرعىنعا ۇشىراپ، اقىرىندا تاۋسىلۋعا بەت الىپ، ايانىش حالگە دۋشار بولعان جەتىسۋ ءھام سىرداريا وبلىسىنداعى قىرعىز-قازاقتاردى ارقاداعى توق وبلىستارعا ءبولىپ كوشىرىپ الۋدان باسقا امال جوق. ويتكەنى، ەلدەن تيىنداپ-تەبەندەپ جيعان جىلۋمەن ولاردى تويىندىرا المايتىنىمىزعا كوز جەتكەندەي بولدى. ارقادان استىق اپارىپ، تويىندىرامىز دەۋگە جەرى الىس، جولى قۇمداق-ءشولدىڭ ساحاراسى بولعان سوڭ، تارتقان استىقتىڭ قۇتى كەتەدى، ارزانعا دا تۇسپەيدى.

ونىڭ ۇستىنە، ولاردى تەگىس تويىندىراتىن ازىق-تۇلىك ول جەرگە توتە جەتە المايدى. جانە مىنانى ولشەيىك: ءبىر ءۇيلى جاندى ارقاعا كوشىرىپ اكەلۋگە ءبىر كولىك جەتەدى. ازىق-تۇلىك جەتكىزۋگە ەكى-ءۇش كولىك جۇكسىز بولمايدى، وسىندايلاردى ولشەگەندە، اش-جالاڭاشتاردى ارقاعا كوشىرۋ ون ەسە ارزان ءھام وڭاي بولادى. ونىڭ ۇستىنە، ولاردىڭ ىسكە جارايتىنى مۇندا كەلگەن سوڭ، ءوز قوتىرىن وزدەرى قاسىپ كەتەر ءھام مۇنداعى توق اعايىندار اش-جالاڭاش تۋىسقاندارىن كوزدەرى كورىپ وتىرعان سوڭ، قولدان كەلگەن جاردەمدەرىن ەتپەي شىداپ وتىرا الماس ەدى.

شيمايداي تەمىر جولى بار، بانكىلەرى تولعان اقشاسى بار ءھام تاۋداي-تاۋداي ءۇيىلىپ جاتقان ازىق-تۇلىگى بار ورىستار، ءوزىنىڭ رەسەيدەگى اش باۋىرلارىنا ازىق جەتكىزە الماي، توق سىبىرگە كوشىرۋگە قام قىلىپ جاتقاندا ءھام ولار دا مۇندا اعىلىپ كوشىپ جاتقاندا، ءبىز نەگە ولاردان ۇلگى المايمىز؟

ەكىنشى: «اتاڭا جاۋ شاپسا، بىرگە شاپ» دەپ تاپ وسى زاماندا ولاردىڭ ارقاعا كوشىپ ورنىعۋى وتە قاجەت. ويتكەنى، مىنا زاماننىڭ تۇرىنە تۇسىنە الماي، جاناشىر قورعانىشى اتقا مىنگىزبەي، شابىسىپ وتىرعان ءبىزدىڭ جۇرت، اناۋ اشتان كەلە جاتقان اش-جالاڭاشتار ارقانى امان ساقتاي المايدى عوي. ەندى ولاي بولعان سوڭ، كۇنەلتۋى ءۇشىن بولسىن، ساياسات ءۇشىن بولسىن، ولاردى ارقاعا كوشىرە بەرۋ شاراسىنا نىق كىرىسۋ كەرەك شىعار دەيمىن.

احمەت جانتالين.

گازەتتىڭ ساندارىن  باسپاعا دايىنداعان، تۇسىنىكتەرىن جازعان

م. قوزىباەۆ اتىنداعى سقمۋ پروفەسسورى

زارقىن تايشىباي.

Abai.kz