پارلامەنت بۇۇ ميسسيالارىنا قاتىسۋ ءۇشىن قازاقستاندىق اسكەريلەردىڭ جولداۋىن ماقۇلدادى. قازاقستاننىڭ تۇڭعىش دەربەس بىتىمگەرشىلىك كونتينگەنتى 2024 جىلدىڭ ناۋرىز ايىنان باستاپ جىبەرىلەدى.

قازاقستاننىڭ تۇڭعىش دەربەس بىتىمگەرشىلىك كونتينگەنتى گولان بيىكتىگىندە اتتانادى. ەلىمىز بۇۇ مەن بىتىمگەرلەردىڭ العاشقى دەربەس كونتينگەنتىن جىبەرۋ تۋرالى شارت جاساسادى. ەندى وسى تۋرالى وقىرماندارىمىزدى تولىق حاباردار ەتپەكپىز.

قورعانىس ءمينيسترى رۋسلان جاقسىلىقوۆ 19 قاڭتاردا پارلامەنت وتىرىسىندا قازاقستان بۇۇ بىتىمگەرشىلىك ميسسياسىنا نە ءۇشىن قاتىسۋى كەرەكتىگىن ايتتى.

ەندى بۇۇ بىتىمگەرشىلىك ميسسياسىنا اسكەريلەرىمىزدىڭ قاتىسۋىنىڭ تاريحىنا توقتالا كەتەيىك:

قر قورعانىس مينيسترلىگىندە قازاقستاندا قانشا بىتىمگەرشى اسكەري قىزمەتشى بار، ولارعا قالاي اقى تولەنەدى، ولار قانداي ەلدەردە قىزمەت ەتەدى، سونداي-اق قانداي ميسسيانى ورىندايدى.

2014 جىلدان باستاپ 67 قازاقستاندىق وفيتسەر اسكەري باقىلاۋشىلار مەن شتابتىق وفيتسەرلەر رەتىندە بۇۇ-نىڭ باتىس ساحارا، كوت-د 'يۆۋار، مالي، ورتالىق افريكا رەسپۋبليكاسى مەن ليۆانداعى ميسسيالارىنا قاتىستى.

2018 جىلدان باستاپ بىتىمگەرشىلىك بولىمشەسىنىڭ قۇرامىندا 538 قازاقستاندىق اسكەري قىزمەتشى «بۇۇ-نىڭ ليۆانداعى ۋاقىتشا كۇشتەرى» ميسسياسىنا قاتىستى. تاۋەلسىزدىك جىلدارى بۇۇ قامقورلىعىنداعى ميسسيالارعا مىڭعا جۋىق اسكەري قىزمەتشى، ونىڭ ىشىندە التى ايەل اسكەري قىزمەتشى قاتىستى.

قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستاندىق اسكەريلەر بۇۇ ميسسيالارىندا قىزمەت ەتۋدە: التى وفيتسەر - باتىس ساحارادا، ەكى وفيتسەر - ورتالىق افريكا رەسپۋبليكاسىندا، ەكى وفيتسەر - كونگو دەموكراتيالىق رەسپۋبليكاسىندا، توعىز اسكەري قىزمەتشى - ليۆاندا.

قازاقستاندىق بىتىمگەرشىلەر مىناداي ميسسيالارعا قاتىستى:

2003-2008 جىلدارى - يراك رەسپۋبليكاسىندا،

2007-2009 جىلدار - نەپالدا،

2014 - قازىرگى ۋاقىتقا دەيىن - باتىس ساحارادا،

2015-2017 جىلدارى - كوت-د 'يۆۋاردا،

2018 جىل - قازىرگى ۋاقىتقا دەيىن - ليۆان رەسپۋبليكاسىندا،

2022 جىل - قازىرگى ۋاقىتقا دەيىن - ورتالىق افريكا رەسپۋبليكاسىندا،

2022-2023 جىلدارى - مالي رەسپۋبليكاسىندا،

2023 جىل - قازىرگى ۋاقىتقا دەيىن - كونگو دەموكراتيالىق رەسپۋبليكاسىندا.

بىتىمگەرشى اسكەري قىزمەتشىنى الەۋمەتتىك قامسىزداندىرۋعا كەلەتىن بولساق، ول «بىتىمگەرشىلىك قىزمەت تۋرالى» زاڭنىڭ 16-بابىنا سايكەس ءۇش ەسە اقشالاي قاراجاتپەن جۇرگىزىلەدى.

ءاربىر ميسسيادا قىزمەت وتكەرۋ مەرزىمى مەن كەزەڭى جەكە، مىسالى، ليۆاندا قر قك اسكەري قىزمەتشىلەرى 6 ايدان ءبىر جىلعا دەيىن، كونگو دەموكراتيالىق رەسپۋبليكاسىندا، باتىس ساحارادا - 1 جىل قىزمەت وتكەرەدى.

ۇلتتىق كونتينگەنتتى قالىپتاستىرۋ كەزىندە اسكەري قىزمەتشىلەردى ىرىكتەۋ ءۇشىن قورعانىس مينيسترلىگىنە ۆەدومستۆولىق باعىنىستى بولىمشەلەردىڭ، اسكەري بولىمدەردىڭ، قۇرامالاردىڭ، اسكەري وقۋ ورىندارىنىڭ كوميسسيالارى تاعايىندالادى. باعىتتار بويىنشا كانديداتتاردىڭ جيىندارىن وتكىزۋدىڭ وزىندىك ءتارتىبى بار. وسى سىناقتان وتكەندەر بىتىمگەر اتانا الادى.

بولاشاق بىتىمگەرلەر اعىلشىن ءتىلىن، دالا مەديتسيناسىن، راديوبايلانىستى، مينالار، قولدان جاسالعان جارىلعىش قۇرىلعىلار مەن جارىلماعان سناريادتار تۋرالى ءبىلىمدى، كۇش قولدانۋ ەرەجەلەرىن قارقىندى مەڭگەرەدى، سونداي-اق حالىقارالىق جانە گۋمانيتارلىق قۇقىق نورمالارىن زەردەلەيدى.

قورعانىس مينيسترلىگىندە اتاپ وتكەندەي، بۇۇ باسشىلىعى قازاقستاندىق اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ جاۋىنگەرلىك ماشىعىنا جوعارى باعا بەردى جانە بۇۇ ميسسيالارىنداعى قازاقستاندىق بىتىمگەرشىلەر سانىن ۇلعايتۋعا قولداۋ كورسەتۋگە دايىن ەكەندىكتەرىن ءبىلدىردى. كوپتەگەن قازاقستاندىق وفيتسەرلەر بىتىمگەرشىلىك قىزمەتكە قوسقان جەكە ۇلەسى ءۇشىن مەدالدارمەن ماراپاتتالعان جانە ميسسيا قولباسشىلىعىنىڭ العىسى بار. بىتىمگەرشىلىك قىزمەتتى قولداۋ جانە جانجالداردى رەتتەۋ ارقاشان الەمدىك قوعامداستىقتىڭ نازارىندا بولادى.

بۇۇ بىتىمگەرشىلىك ميسسيالارىنا كونتينگەنتتى جىبەرۋ حالىقارالىق قاۋىپسىزدىكتى نىعايتۋعا ەلەۋلى ۇلەس قوسىپ قانا قويماي، قازاقستاننىڭ جاھاندىق ارەناداعى ءرولىن ارتتىرۋعا دا ىقپال ەتەدى. جاقىندا بۇۇ ينسپەكتسيالىق توبى بىتىمگەرشىلىك وپەراتسيالارعا قاتىسۋدى جوسپارلاپ وتىرعان قازاقستاندىق اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسىنىڭ جاي-كۇيى مەن دايىندىق دەڭگەيىنە جان-جاقتى تەكسەرۋ جۇرگىزدى. تەكسەرۋ قورىتىندىسى بويىنشا بۇۇ ساراپشىلارى بىتىمگەرشىلىك كونتينگەنتتىڭ جەكە قۇرامىن دايارلاۋدىڭ جوعارى دەڭگەيىن جانە بىتىمگەرشىلىك وپەراتسيالار ورتالىعىنىڭ نۇسقاۋشىلار قۇرامىنىڭ كاسىبيلىگىن اتاپ ءوتتى.

بۇگىن قر پارلامەنتى قارۋلى كۇشتەردىڭ اسكەري پەرسونالىن جىبەرۋدى ماقۇلدادى - بۇل رەزەرۆ روتاسى، شتابتىق وفيتسەرلەر، اسكەري باقىلاۋشىلار جانە مامانداندىرىلعان بولىمشەلەر، ولار بۇۇ ميسسيالارىنا قاتىسۋ ءۇشىن 430 ادامنان اسپاۋى ءتيىس:

1. «گولان بيىكتىكتەرىندەگى ءبولىنۋدى باقىلاۋ جونىندەگى بۇۇ كۇشتەرى» (UNDOF, سيريا-يزرايل).

بارلىعى 1256 بىتىمگەرشى، ونىڭ ىشىندە 1131 اسكەري قىزمەتشى (شتابتىق وفيتسەرلەردى قوسا العاندا) ورىستەتىلدى، نەگىزگى قاتىسۋشى ەلدەر: نەپال - 415 بىتىمگەرشى; ۋرۋگۆاي - 214 بىتىمگەر; ءۇندىستان - 200 بىتىمگەر; فيدجي - 149 بىتىمگەر; يرلانديا - 134 بىتىمگەر جانە باسقالارى.

2. «بۇۇ-نىڭ بىتىمگەرشىلىك شارتتارىنىڭ ورىندالۋىن باقىلاۋ جونىندەگى ورگانى» (UNTSO, پالەستينا-يزرايل).

بارلىعى 380 بىتىمگەرشى، ونىڭ ىشىندە 148 اسكەري قىزمەتشى (اسكەري باقىلاۋشىلار مەن اسكەري ساراپشىلاردى قوسا العاندا) ورنالاستىرىلدى. نەگىزگى قاتىسۋشى ەلدەر: فينليانديا - 14 بىتىمگەر; يرلانديا - 12 بىتىمگەر; نيدەرلاندى - 12 بىتىمگەر; نورۆەگيا - 12 بىتىمگەر; اۆستريا - 11 بىتىمگەر; دانيا - 11 بىتىمگەر; شۆەيتساريا - 11 بىتىمگەر جانە باسقالارى.

3. «بۇۇ-نىڭ وڭتۇستىك سۋدان رەسپۋبليكاسىنداعى ميسسياسى» (UNMISS, وڭتۇستىك سۋدان).

بارلىعى 23 878 بىتىمگەرشى، ونىڭ ىشىندە 17 000 اسكەري قىزمەتشى (اسكەري باقىلاۋشىلاردى، شتابتىق وفيتسەرلەر مەن اسكەري ساراپشىلاردى قوسا العاندا) ورنالاستىرىلدى. نەگىزگى قاتىسۋشى ەلدەر: رۋاندا - 2648 بىتىمگەرشى; ءۇندىستان - 2400 بىتىمگەر; نەپال - 1751 بىتىمگەر; بانگلادەش - 1630 بىتىمگەر; قىتاي - 1053 بىتىمگەر جانە باسقالارى.

4. «بۇۇ-نىڭ قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ جانە ابەە جونىندەگى ۋاقىتشا كۇشتەرى» (UNISFA, سۋدان).

بارلىعى 4556 بىتىمگەرشى، ونىڭ ىشىندە 3550 اسكەري قىزمەتشى (اسكەري باقىلاۋشىلاردى، شتابتىق وفيتسەرلەر مەن اسكەري ساراپشىلاردى قوسا العاندا) ورىستەتىلدى. نەگىزگى قاتىسۋشى ەلدەر: گانا - 654 بىتىمگەر; ءۇندىستان - 588 بىتىمگەر; پاكىستان - 586 بىتىمگەر; بانگلادەش - 508 بىتىمگەر; ۆەتنام - 190 بىتىمگەر جانە باسقالارى.

جالپى، بىتىمگەرشىلەر بىتىمگەرشىلىك بازانى كۇزەتۋدى قامتاماسىز ەتۋ، قاراۋىلداۋ، ىزگىلىك جۇكتەردى ايداۋىلداۋ جانە الىپ ءجۇرۋ، بلوك-بەكەتتەردى ۇيىمداستىرۋ جانە ازاماتتىق حالىقتى قورعاۋ جونىندەگى مىندەتتەردى ورىنداۋعا دايىندالۋدا.

جۋرناليستەر رۋسلان جاقسىلىقوۆتان قازاقستانعا بۇۇ-نىڭ بىتىمگەرشىلىك ميسسيالارىنا قاتىسۋ نە ءۇشىن قاجەت ەكەنىن جانە ءبىزدىڭ ەلىمىز وسىلايشا اسكەري قاقتىعىستارعا تارتىلا ما دەپ سۇرادى.

«ءبىز اسكەري قاقتىعىسقا تارتىلمايمىز، بۇۇ مىندەتتەرىنە سايكەس بىتىمگەرشىلىك فۋنكتسيالاردى ورىندايمىز. مەن سىزدەرگە بۇل ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىز ءۇشىن جانە اسكەري قىزمەتشىلەر ءۇشىن وتە قۇرمەتتى ميسسيا ەكەنىن ايتامىن. ءبىزدىڭ روتا قۇرامىندا ءبىرىنشى كەزەكتە بىتىمگەرشىلىك بولىمشەلەر - بارلاۋ، ينجەنەرلىك-ساپەرلىك، تەحنيكالىق جانە مەديتسينالىق بولىمشەلەر بار»، - دەپ مالىمدەدى قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ باسشىسى.

ول سونداي-اق قازاقستاندىق بىتىمگەرشىلەردىڭ ميسسيانى ورىنداۋ كەزىندە قازا بولۋ ىقتيمالدىعى قانداي ەكەنىن ايتتى. ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، اسكەري قىزمەتشىلەرگە نەگىزىنەن «تۇرمىستىق جاعدايلار» قاۋىپ ءتوندىرۋى مۇمكىن».

«وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، اسكەري قىزمەت ەرەكشە قيىندىقتارمەن بايلانىستى. ءبىز ارقاشان قاۋىپ-قاتەر ايماعىندا، سونىڭ ىشىندە بەيبىت ۋاقىتتا دا بولامىز. ميسسيانى ورىنداۋ بارىسىندا تۇرمىستىق جاعداي بولمايتىنىنا ەشكىم دە كەپىلدىك بەرە المايدى»، - دەدى رۋسلان جاقسىلىقوۆ.

ونىڭ ايتۋىنشا، بىتىمگەرشىلىك ميسسياعا قاتىساتىن اسكەري قىزمەتشىلەردە ساقتاندىرۋ بولادى. مينيستر اتاپ وتكەندەي، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قورعانىس جانە قارۋلى كۇشتەرى تۋرالى» زاڭعا سايكەس ءاربىر اسكەري قىزمەتشى كەلىسىمشارت جاساسقاندا مەملەكەت ساقتاندىرادى.

وسىلايشا قازاق بىتىمگەرلەرى الەم تىنىشتىعىن ساقتاۋ ءۇشىن وسىنداي تىندىرىمدى ءىس اتقارۋعا كىرىسەدى.

Abai.kz