ەلىمىزدىڭ سولتۇستىك جانە باتىس ءوڭىرىن قارعىن سۋ باسىپ، ۇلان-عايىر سايىن دالا ءبىر ساتتە تەڭىزگە اينالدى. مۇنداي اپاتتى قازاق قاشاندا «ەل باسىنا كۇن تۋدى» دەپ اتاعان.  كوپ جۇرت ازىن-اۋلىق تىرلىگىندە «بالا-شاعا قامى» دەپ جيعان-تەرگەنىنەن ءاپ-ساتتە ايىرىلىپ، ءىرىلى-ۇساقتى مالى تاسقىندا كەتىپ، ءيتى سۋىقتا قالتىراپ – ءبىر-اق كۇندە تاقىر كەدەي بوپ شىعا كەلدى...

ءيا، اپات ەشكىمنەن سۇراپ كەلمەيدى. الايدا قازىرگى زامانعى اپاتتاردىڭ كەز كەلگەنى ادامي فاكتوردان تۋىندايتىن تەحنوگەندىك اپاتتار بولىپ وتىر. ماسەلەنى توتەسىنەن قويساق، «بۇل ادامداردىڭ نيەتى بۇزىلىپ، ساداقا بەرمەگەننەن اللانىڭ بىزگە جىبەرگەن سىناعى» دەگەن ءسوز دە، «اكىم-قارالاردىڭ الدىن الا دايىندىقسىز بولۋى» دەگەن ءسوز دە، «جۇرت ەش الاڭسىز وتىردى» دەگەن ءسوز دە – بۇگىنگى ەل باسىنا كۇن تۋعان ۋاقىتقا انىقتاما بولا المايدى.

سەبەبى، ورتا ازياداعى كليمات الەمدەگى بولىپ جاتقان كليماتتىق وزگەرىستەردىڭ، كاتاكليزمدەردىڭ، اپاتتاردىڭ جالعاسى ءارى ونىڭ لاكمۋس قاعازى بولىپ تابىلادى. وزگەرىستىڭ ءبىرى - جەر بەتىندەگى تەمپەراتۋرانىڭ كوتەرىلۋى. ول بۇكىل پلانەتاداعى كليماتتىڭ جىلدان جىلعا وزگەرۋىنە اكەلۋدە. تەمپەراتۋرا بىرتىندەپ جىلىپ بارادى. سولتۇستۇك مۇزدى مۇحيت پەن انتراكتيداعى قالىڭ مۇزداقتار ەرىپ، اتلانت مۇحيتىن كوكتەي اعىپ جاتقان گولفستريم اعىسى قاق جارىلدى. ءسويتىپ، ونىڭ جەر كليماتىن رەتتەۋشى قۋاتى كەمىدى. ناتيجەسىندە، ورتالىق ازيادا كۇز بەن قىستىڭ باسى جاڭبىرلى بولىپ، توڭسىز جەرگە مەترلەپ ءسىڭدى. سوسىن، ىلە-شالا بولعان ايازدان قاقايىپ قاتتى. سوڭىنان ۇزدىكسىز جاۋعان قار كوكتەمدە ءبىزدى وسى كۇيگە الىپ كەلدى - قاشقىن سۋ جەرگە سىڭە الماي، قاشار ارنا تابا الماي،  تۇتاسىمەن كەلىپ باستى.

قازاقستان جازىقتى-تاۋلى، تاۋلى-جازىقتى جەرلەردە ورنالاسقان الىپ مەملەكەت. اسىرەسە، قيىرىن كوز جەتپەيتىن ۇشان دالا كوزگە قالاي اسەم كورىنسە، قويناۋىندا كورىنبەيتىن قاۋىپ تە بۇگىلىپ جاتادى... ەگەر دالانى بىلە الماساڭ، ونىڭ تىنىسىن ۇعا الماساڭ – دالا ەشكىمدى ايامايدى. بۇرىندارى، ەلدە تەمىر جولدار سالىندى، اۆتوموبيل جولدارى سالىندى. بىراق، ول كەزدەرى تەپ-تەگىس دالانىڭ وزىنە جولشىلار كوپىر تاستاپ كەتىپ وتىرۋشى ەدى. بىرەۋلەر ونى «مال وتكەل» دەيتىن. بىراق، ەسەپتەۋلەرىنە قاراساق، ول كوپىرلەر وسىنداي قارعىن سۋ ارنالارىنا قويىلعان ەكەن.

ال، قازىرگى «جولشىلار» تەزىرەك اقشانى يگەرۋ ءۇشىن ونداي زەرتتەۋلەردى جاسامايتىن بولدى. جۇزدەگەن شاقىرىمعا جولدى بەتونمەن تۇتاس قۇرساپ، سۋدىڭ وتكەل جولدارىن تاستاي عىپ بىتەپ تاستادى. ال، ونى باقىلايتىن سۋ رەۋرستارى مينيسترلىگى الدەقاشان جويىلىپ، بۇرىنعى گيدروتەحنيك ماماندارى توز-توز بوپ كەتكەلى قاشان!...  كوپ جەرلەردە بۇرىنعى ارنالار بىتەلىپ، وزەن ارنالارى تازالانباي قايراڭدانىپ كەتكەنى دە وسى تاسقىنعا اسەرىن تيگىزۋدە.

ءيا، ءبارىن ايت تا ءبىرىن ايت، «بولار ءىس بولدى، بوياۋى ءسىڭدى»... ەندى نە ىستەمەك كەرەك؟ مەنىڭشى، وسىنداي اپاتتى كەزدە حالىق ءبىر ورتاعا جۇمىلىپ، بىرىگە ارەكەت ەتۋى كەرەك. ونىڭ جاپپاي كورىنىسى قازىر بۇكىل قازاقستاندى شارپىدى: مەكتەپتەگى وقۋشىدان باستاپ، كارى-قۇرتاڭعا دەيىن قولداعى بارىن «سۋ تاسقىنىنان زارداپ شەككەندەرگە كومەك ورتالىقتارعا» اپارىپ وتكىزۋدە. بىرەۋى – كيىمىن، ءبىرى – كورپەسى مەن ىدىس-اياعىن، ءبىرى – ازىق-تۇلىگىن دەگەندەي، ءبىرى – قارجىسىن دەگەندەي...

بۇل سۋ تاسقىنى بۇكىل قازاقستاندىقتاردى ءبىر كىسىدەي بىرىكتىردى. بۇرىنعى ايتىلىپ جۇرگەن «اناۋ – اناۋ، مىناۋ – مىناۋ» دەگەن ءجاي عانا جەل ءسوز ەكەن. شىنۋاتىندا قازاق حالقى الدەقاشان ۇلت رەتىندە ۇيىسىپ، حالىق رەتىندە قالىپتاسقان ەكەن. قازىرگى اپات وسىنى كورسەتتى.

اپاتتى جەرگە ەل پرەزيدەنتى دە باردى. حالىقتىڭ جاعدايىن ءوز كوزىمەن كورىپ، حالىققا ۇندەۋىن دە جولدادى. وندا «حالىققا كومەكتەسۋ ءۇشىن ۇكىمەتكە مەملەكەتتىك ماتەريالدىق رەزەرۆتى پايدالانۋدى تاپسىرامىن. سونداي-اق ۇكىمەت شىعىنداردى وتەۋدىڭ ءتيىمدى جولدارىن شۇعىل قاراستىرۋعا ءتيىس. ونى زارداپ شەككەن ازاماتتارعا جان-جاقتى ءتۇسىندىرۋ كەرەك. بەرىلەتىن وتەماقى شىعىندى تولىق جابۋى قاجەت» دەپ انىق ايتىلدى. ودان ءارى «جاعدايدىڭ باقىلاۋدان شىعىپ، اۋىر زارداپتارعا اكەپ سوقتىرۋىنا قۇزىرلى ورگانداردىڭ قامسىزدىعى مەن سالعىرتتىعى سەبەپ. الاپات تاسقىنىنان قورىتىندى شىعارىپ، ءتيىستى ساباق الۋىمىز قاجەت» دەپ، وسى اپاتتىڭ بولاشاقتا قايتالانباۋى تۋرالى ويلانۋ كەرەكتىگىن ەسكە سالدى. اپاتتى ايماقتاردا توتەنشە جاعدايدا قۇرىلعان شتابتار ءوزىنىڭ كۇندىز-تۇنگى توقتاۋىز جۇمىسىنا كىرىسىپ كەتتى...

وسى شارادان Abai.kz رەسپۋبليكالىق-اقپاراتتىق سايتى دا تىس قالمايدى دەپ وقىرمانداردى سەندىرگىمىز كەلەدى.

Abai.kz