(باسى، جالعاسى بار)

اڭداتۋ

بيىلعى تاسقىن سۋدىڭ ەكپىنى قازاقستاننىڭ سولتۇسىك، باتىس وڭىرلەرىندە وتە قاتتى بولدى. قوستاناي وبلىسىنىڭ تاريحي تورعاي ءوڭىرى كوپ زارداپ شەكتى. توسىننان كەلگەن تابيعاتتىڭ دۇلەي كۇشى ادام بالاسىن تاۋباعا كەلتىرىپ، ونىمەن ساناسۋدى، الدىن-الا ساقتىقتىق شارالارىن جاساۋدى مىقتاپ ەسكە سالدى. بيلىك تە ءوز كوزقاراسىن ءبىلدىرىپ جاتىر. بۇدان بىلاي تاسقىن قاۋىپى بار جەرگە قۇرىلىس سالۋعا جول بەرىلمەيتىندىگى جاريالاندى. ءۇي-جايلارى تاسقىننىڭ قۇربانى بولعان كىسىلەرگە ۇكىمەت تاراپىنان ءتيىستى وتەماقى دا تولەنىپ جاتىر. بۇل – وتە داۋلى ماسەلە. سەبەبى «وتەماقى» دەگەن ءسوز تولىق تولەنەدى دەگەن ماعىنانى بەرمەيتىنى انىق. سوندىقتان «مال اشۋى – جان اشۋى» دەگەن، مال-مۇلكى تۇگىلى باسپاناسى سۋعا كەتكەن كىسىلەر وتەماقىعا شەكسىز، تولىق ريزامىز دەپ ايتا قويۋى ەكىتالاي. بۇل ارادا داۋلاسۋشى جاقتارعا نارىق جاعدايىن سارالاي الاتىن، ەسكەرەتىن ۇلكەن سابىرلىق كەرەك.

سۋرەت: اۆتور جازباسىنىڭ سكرينى

كوز كورگەن كورىنىستەر

باستى وزەگى ويپاتتى جەرمەن اعاتىن ءبىر توعا، مونتيعان توبىل وزەنى دە بيىل توسىن مىنەز كورسەتتى. توبىل مەن ايات وزەنىنىڭ توعىسىندا  ورنالاسقان قاراتومار سۋ قويماسى اۋزى-مۇرىنىنا دەيىن تولىپ، ونىڭ بۇزىلۋىنا قاۋىپ تونگەندىكتەن 2024 جىلدىڭ 6 ساۋىرىنەن باستاپ ودان سەكۋندىنا 2600 كۋب/مەتر سۋ جىبەرىلە باستايدى. ساعات كۇندىزگى 16.00 شاماسىندا سۋ ءنوپىرىنىڭ الدى قوستاناي قالاسىنىڭ تۇسىنا جەتتى. تاسقىن سۋدىڭ مول كولەمى وزەن ارناسى تۇسكەن ويپاتتى تۇگەل شىرەپ، كەرنەپ كەتتى. قوستاناي قالاسى تۇسىنداعى توبىلدىڭ تاسۋىن باقىلاپ، سۋ تاسقىنىنىڭ شىرقاۋ شەگى بولعان 2024 جىلدىڭ ءساۋىر ايىنىڭ التىسىنان جەتىسىنە قاراعان ءتۇننىڭ ەرتەڭگىسىندەگى كورىنىسىن ۆيدەوعا ءتۇسىرىپ، فەيسبۋك پاراقشامىزعا جاريالاپ تاسقىن سۋدىڭ ەكپىنى مەن كولەمىن ءسوز ەتكەنبىز. سونىمەن قاتار قوستاناي قالاسىنىڭ پاتشا زامانىندا سىزىلعان ەسكى كارتاسىندا بەينەلەنگەن توبىل وزەنىنىڭ ارناسىنا قاتىستى تۋرالى وي-پىكىرىمىزدى دە جاريالاعانبىز (ۆيدەو 1).

سۋرەت: Abai.kz سكرينى

اتالعان كارتانى سىزۋ پاتشالىق رەسەي تۇسىندا 1895 جىلدان باستاۋ الىپ، 1902جىلعا دەيىن سوزىلىپ، سوڭى سەناتقا بەكىتۋگە ۇسىنىلعان (تاريحي جادىگەر: قوستاناي قالاسىنىڭ العاشقى كارتاسى). كارتانىڭ ءبىزدىڭ ۇسىنىسىمىزبەن ۇلكەيتىلگەن نۇسقاسى قوستاناي وبلىستىق تاريحي-ولكەتانۋ مۋزەيىندە ەكسپونات رەتىندە ساقتاۋلى تۇر.

تاريحي جادىگەرگە توبىل وزەنىنىڭ قالا تۇسىنداعى ارناسى دا تولىق تۇسكەن. تاسقىن قاۋپىنىڭ بەتى ابدەن قايتقان ۋاقىتتا سول ماسەلەگە قايتا ورالۋدى ءجون كورىپ وتىرمىز. بۇل تۇستا بىزدەر توبىل وزەنىنىڭ كارىس، ورتالىقتاعى ۇلكەن (كىشى), كجبي كوپىرلەرى ارالىعىنداعى وزەن ارناسىن تىلگە تيەك ەتپەكپىز. وزەن بويىمەن قاراعاندا، كجبي كوپىرى –قالانىڭ جاعاسى، ال كارىس كوپىرى – ونىڭ ەتەگى.

كارتادا توبىل وزەننىڭ نەگىزگى وزەگى قالا ورنالاسقان بيىك جاعالاۋدان قانشا قادام جەردەن وتەتىندىگى اسا مۇقياتتىلىقپەن كورسەتىگەن. سونىمەن قاتار وزەننىڭ تاسۋ، ارناسىنان اسۋ كەزىندەگى سۋ جايىلاتىن جاعا-جيەكتەرى دە وزگەشە بوياۋمەن بەلگىلەنگەن. وزەن ارناسىندا ورىن العان نىساندار بەلگىلەنگەن. ەسكى كارتاعا قاراي وتىرىپ بۇگىنگى تاسقىن سۋدىڭ قالاي جۇرگەندىگىن شولىپ شىعۋعا ابدەن بولادى (ايتۋلى جانە ءسوز ارقاۋىنا تۇسكەن نىساندار قىزىل جەبە سىزىقپەن كورسەتىلگەن جانە پاتشا زامانىندا بولماعان، قازىرگى تاڭدا بار نىساندار بولجامدى تۇردە جوبالاپ بەلگىلەندى).

ەتەكتەن باسقان تاسقىن

توبىلدان كوشكەن سۋ ءنوپىرى الدىمەن ويعا ورنالاسقان ۇزىن سونار كارىس كوپىرىن باستى. كوپىردىڭ اتاۋى قالا ىشىنە كەڭەس زامانىندا جەر اۋدارىلىپ كەلگەن كارىستەر ورنالاسقان اۋداننىڭ اتىمەن اتالعان. جەر ەمشەگىن ەمگەن كارىستەر وزەننىڭ ەگىن سالۋعا قولايلى وڭ جاق جاعالاۋىنا ءوتۋ ءۇشىن كوپىر سالىنۋىنا مۇقتاجدىق تانىتىپ، وتكەل تۇسىرگەن (سۋرەت 1).

سۋرەت 1. قازىرگى «كارىستەر كوپىرى» ماڭىنىڭ سىزباسى. سۋرەتتى ماقالا اۆتورى ۇسىندى.

قوستانايلىق بلوگەر، ساياحاتشى رومان گايدۋك تاسقىن وتكەننەن كەيىن اتالعان قالا كوپىرلەرىن ۆيدەوعا ءتۇسىرىپ، بىرنەشە سەريامەن جاريالادى. سونىڭ ءبىرى كارىس كوپىرىنىڭ 9 ساۋىردەگى جاعدايى تۋرالى ءتۇسىرىلىم:

تۇسىرىلىمنەن كوپىردى قانشالىقتى سۋ باسقانىن تولىق. تۇشىمدى تۇردە تۇردە كورۋگە بولادى. كوپىر سوڭعى جىلدارى ۇلكەن تياناقتى جوندەۋدەن وتكەن ەدى.

كارىس كوپىر تۇسىندا توبىل ارناسى قايىرلانىپ، بىرنەشە شاعىن جىلعاعا ءبولىنىپ كەتەدى. 1879 جىلى قالانىڭ ىرگە تاسى قالانعاندا، قالانىڭ سولتۇستىگىندەگى ورداباي سايى تۇسىندا ورىن العان، كەيىن قالانىڭ اتاۋىنا ارقاۋ بولعان «قوستاناي وتكەلى» (تۇركىلىك كومبە: قوستاناي ءتوپونيمىنىڭ توركىنى). دە بۇل جەردەن اسا الىس ەمەس (سۋرەت 1).

سۋرەت: Abai.kz سكرينى

كارتاعا مۇقيات قاراعاندا، ءبىز تۇسپالداپ بەلگىلەپ وتىرعان «قوستاناي وتكەلىنەن» جارقاباققا قاراي ەكى سۇرلەۋ جول ءتۇسىپ تۇرعانىن، ونىڭ ءبىرى شۆەتساريا ازاماتى كوپەس لورەنتستىڭ سىرا زاۋىتى ورنالاسقان ورداباي سايىنا قاراي، ەكىنشىسى ويپاتتى جەردە ورىن العان كول-كولشىكتەر جاعالاپ، وزەن اعىسىنىڭ جوعارى جاعىنا، ياعني قالاعا قاراي باعىتتالعانىن بايقاۋعا بولادى.

سۇرلەۋ جول نەنىڭ بەلگىسى؟ ول – وزەندەگى وتكەلگە باراتىن جولدىڭ ابدەن ورنىققانىن بىلدىرەتىن كورىنىس. سۋرلەۋ تىرەلەتىن وزەن ارناسىنان ءۇشبۇرىش كەسكىنىندەگى ارالدى بايقاۋعا بولادى. ارال وزەن ارناسىنىڭ قايىرلانۋىنا ءارى جىڭىشكەرىلىپ تارىلۋىنا اسەر ەتىپ،  جاراتىلىس قۇبىلىسى كوشپەلى قازاق جۇرتىنا مال-جاندى قاۋىپسىز تۇردە وتكىزۋگە مۇمكىندىك تۋعىزاتىن وتكەلدىڭ پايدا بولۋىنا جول اشقان. بۇل جەر پاتشا زامانىنداعى قازاقتىڭ كوشىنە قوس وزەن ء(ۇي مەن توبىل نەمەسە ايات پەن توبىل) ارالىعىنداعى قۇنارلى ولكەگە ءارى-بەرى وتۋگە مۇمكىندىك جاساعان «قوستاناي (كۋشدوڭاي) وتكەلى» وسى بولۋى عاجاپ ەمەس. كارتادا وتكەلدىڭ جانىنان توبىلدىڭ جاڭا ارناسى تۇسە باستاعانى دا بەينەلەنگەن (سۋرەت 1). دەمەك، جانىنان جاڭا ارنا وراپ وتكەننەن كەيىن وتكەل قولدانىستان شىعىپ قالعان. قولدانىستان قالعان سوڭ، ەستەن دە كەتكەن.

تاسقىنعا - توسقىن

كارىس كوپىرىنەن كەيىن تاسقىن سۋ قاۋىپى قالانىڭ ورتالىق بولىگىندەگى ۇلكەن كوپىرگە ءتوندى (ساياحاتشى رومان گايدۋكتىڭ 8 ساۋىردە ۇلكەن، كىشى كوپىرلەردى جانە كجبي جاعاجايىن تۇسىرگەن ۆيدەوسى. مارحاببات:

بۇل كوپىر وزەن ارناسىنىڭ ۇستىنە بيىك ەتىپ سالىنعانىمەن، ونىڭ وڭ جاعالاۋداعى ەتەگى ويعا تۇسەتىن. توبىلعا پاتشا زامانىندا ەڭ العاش سالىنعان كوپىر دە وسى جەردە. ول قازىرگى تاڭدا «كىشى كوپىر» دەپ اتالادى. تاسقىن كەزىندە ونى سۋ مۇلدەم «جۇتىپ كەتتى». كىشى كوپىردىڭ قالادان قاراعاندا سول جاعىندا، وزەننىڭ وڭ جاق جاعالاۋىن جاعالاپ جەمىس باعى (فرۋكتوۆىي ساد) ورنالاسقان (سۋرەت 2).

سۋرەت 2. قازىرگى ۇلكەن، كىشى كوپىر جانە «سادوۆود» ساياجايى ماڭىنىڭ سىزباسى. سۋرەتتى ماقالا اۆتورى ۇسىندى.

كىشى كوپىردەن قازىرگى توبىل (بۇرىنعى زاتوبولسك) قالاسىنا جانە تورعاي وڭىرىنە باستايتىن جول شىعادى. سول تۇسقا نازار اۋدارعاندا، كارتوگرافتار وزەننىڭ تاسۋ ارناسىن قازىرگى توبىل قالاسى، ميچۋرين سەلوسى ورنالاسقان بيىك قىرعا دەيىن سىزىپ كورسەتكەن. بيىلعى سۋ تاسقىنى مۇنى تولىق راستادى: قوستاناي قالاسى مەن توبىل قالاسى ورنالاسقان بيىك قىرات اراسىنداعى القاپ تولىق سۋ استىندا قالدى. بۇل ورايدا كوركەم شىعارماشىلىق وي-قيالىمەن ايات جانە اراقاراعاي بولىستارىنىڭ جەرىن توبىل وزەنى بويىمەن «ءبىر شولىپ شىققان» جازۋشى  ب.ءمايليننىڭ: «ات شاپتىرىم جەردى الىپ جاتقان كەڭ الاپتار – توبىل وزەنى تاسىعان كەزدە تەڭىزدەي بوپ كەتەدى»، - دەگەن ءسوزى ەسكە تۇسەدى.

قوس جاعالاۋىنداعى سەرۋەنشىلەرگە ارنالىپ اباتتاندىرىلعان جەرلەرگە توپان سۋ «توپالاڭ» جاسادى. بىرنەشە بيزنەس نىساندارىن (اپەلسين ساۋدا ءۇيى، اق شاڭىراق رەستورانى ت.ب.) سۋ باستى. قۇتقارۋشى توپتىڭ ەرەن قيمىل كورسەتكەن تۇسى وسى جەر بولدى. قىسىلتاڭ ساتتە قالا اكىمى م. جۇندىباەۆ تۇرعىنداردى كومەككە شاقىرىپ، جۇرتتى جۇمىلدىرۋعا قارەكەت ەتىپ، تاسقىنعا توسقىن قويا ءبىلدى. سەبەبى كوپىردىڭ وڭ جاق ەتەگىنەن باستالعان كۇرە جولدى سۋ باسىپ قالعاندا، قوستاناي مەن توبىل قالاسىن، ودان ءارى وڭتۇستىك وڭىرگە شىعاتىن جول ۇزىلەتىن ەدى. بيلىك جەتەكشىلىك ەتكەن ارنايى جاساقتار، ەرىكتىلەر مەن قاراپايىم حالىقتىڭ تىزە قوسا قيمىلداعان ارەكەتى ءوز جەمىسىن بەرىپ، ماڭىزدى جول تاسقىننان امان قالدى.

جار استىنا ءۇي سالما...

قالانىڭ ورتالىعى تۇسىنداعى بيىك جار قاباق استىنداعى كەڭەس زامانىندا پايدا بولعان تۇرعىن ۇيلەردى دە سۋ باستى. پاتشا زامانى تۇسىندا، بۇل جەرلەر وزەننىڭ ارناسى بولعاندىقتان، ول جەرگە بيلىك تۇرعىن ءۇي سالدىرماعان. قازىرگى تاڭدا بۇل جەرلەردە «كولەسنىە ريادى» دەپ اتالاتىن شاعىن اۋدان بار. ال نەگىزىندە پاتشا تۇسىندا تۇرمىسقا قولايلى جاعىنان، بۇگىنگى تاڭعا قاراعاندا، جارقاباق استىنداعى جەرلەر وتە ىڭعايلى بولاتىن. سەبەبى ول وزەنگە اسا جاقىن. اۋىز سۋدى وزەن-كولدەن، قۇدىقتان ىشكەن سول ءبىر كەزەڭدەردە سۋ كوزىنە جاقىن قونىس تەبۋ ماڭىزدى ەدى. بىراق توبىلدىڭ تاسۋىن ەسكەرگەن پاتشا بيلىگىندە «قاۋىپتىڭ اتى – قاۋىپ» دەگەن ۇستانىم بولعاندىعى بايقالادى جانە ول كەزەڭدە وزەن ءجيى تاسىپ تۇرعان دەپ باعامداۋعا بولادى.

جار قاباق  استىنا قۇرىلىس سوعۋ كەڭەس بيلىگى تۇسىندا ورىن الدى. الدىمەن ساياجايلار، ودان كەيىن تۇرعىن ۇيلەر تۇسكەن تۇتاس كوشەلەر پايدا بولدى. قالانىڭ بايىرعى تۇرعىندارىنىڭ ايتۋىنشا، كەڭەس زامانىنىڭ 1960-70 جىلدارى ناريمان بازارىنىڭ تۇسىنداعى جار قاباق استىنا قالا بيلىگىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە ارنالعان ساياجايلار ورىن تەبەدى. بۇل – قازىرگى «سادوۆود» ساياجايىنىڭ ماڭى. ال ساياجاي ورنالاسقان اۋماق بۇرىن وزەن ورتاسىنداعى ارال (سۋرەت 2).

سۋعا مالىنعان موحيتو

تاسقىن كەزىندە جاپا شەككەن بولىك – كجبي كوپىرى ماڭى (ۆيدەو 2). كوپىردىڭ وزەن اعىسىنىڭ جوعارى جاعىنداعى وڭ جاعالاۋعا ورنالاسقان التىنسارينو سەلوسىن (ەسكى كارتادا «وسپان قىستاۋى» دەپ بەلگىلەنگەن، بىزدىڭشە، وسپان التىنسارىنىڭ قىستاۋى), ودان قالاعا جاقىن «ۆەسنا» ساياجايى تۇگەل، ال «جەلەزوبەتونششيك» ساياجايىنىڭ قىر جاعى امان قالىپ، وي جاقتاعى بولىگى سۋ استىندا قالدى. ءنوپىر سۋ وزەندى وڭتۇستىكتەن جاعالاپ تاسىپ، ميچۋرين سەلوسىنىڭ بۇيرىنەن توبىلعا كەلىپ قايتا قۇيدى.

تاسقىن سۋ وتكەن «زولوتوي فازان» دەمالىس كەشەنى مەن «ۆەسنا» ساياجايى اراسىنداعى ساي قازىرگى تاڭدا ۇلكەن كولگە اينالىپ تۇر. ەرتە زاماندا بۇل وزەن تاسىعاندا سۋ جايىلاتىن كونە سايدىڭ ءبىرى بولعانى ءسوزسىز. ءسوز ورايى كەلگەندە ايتا كەتەتىن مىناداداي ماسەلە بار. توبىل – ەرىگەن قار مەن جاۋىن-شاشىننىڭ ويپاتتى جەرگە جينالۋىنان قۇرالاتىن وزەن. وزەننىڭ ارناسىنا سۋ كوزدەرى ساي-سالامەن، جىلعا-جىرامەن اعىپ قۇيادى. سوندىقتان تابيعاتتىڭ ءوزى جاساعان مۇنداي «تابيعي جولداردى» بەكىتىپ، بىتەپ تاستاۋعا ساق بولۋىمىز قاجەت.

كجبي كوپىرىنەن وتكەن توبىل وزەنى تومەنگى جاقتان ەكى شۇڭقىر–قولتىق قۇراپ، ودان قايتادان ءبىر ارناعا تۇسەدى. قوس شۇڭقىردىڭ ءبىرىن بىزدەر، شارتتى تۇردە، «كجبي شۇڭقىرى-1»، ەكىنشىسىن «كجبي شۇڭقىرى-2» دەپ بەلگىلەدىك (سۋرەت 3).

سۋرەت 3. قازىرگى كجبي كوپىرى ماڭىنىڭ سىزباسى. سۋرەتتى ماقالا اۆتورى ۇسىندى.

بۇل تۇستا وزەننىڭ ارناسى كوكتەن قاراعاندا، ەكى جاققا تەڭدەلگەن قورجىنعا ۇقسايدى. وزەن ارناسىنىڭ ەكى جاعىنا سۋ جينالاتىن قويىن-قولتىقتى شۇڭقىر ورنالاسقان. ونىڭ ءبىرى شاحمات فيگۋرالارىنداعى ات بەينەسىن قۇرايتىن بولىگى قازىرگى تاڭدا تۇيىقتالعان (سۋرەت 4).

سۋرەت 4. كجبي كوپىرى ماڭىنداعى، قويىن-قونىش، قولتىق-شۇڭقىرلار (سپۋتنيكتىك كارتا). سۋرەتتى ماقالا اۆتورى ۇسىندى.

قورجىننىڭ ءبىرى - قالا بەتىندەگىسى قازىرگى تاڭدا «كجبي شۇڭقىرى» دەپ اتالسا، ەكىنشىسى - ارعى بەتتەگىسى كەڭەس داۋىرىنەن بەرى «ينسپەكتور كولى»-مىس دەپ اتالىپ كەلدى. وزەن جاعاسىنداعى شۇڭقىردى «كول» دەپ شاتاسۋ توبىلدىڭ جوعارى اعىسىنا سۋ قويمالارى مەن توراپتار (قاراتومار، جوعارى توبىل، امانگەلدى) سالىنعاننان كەيىنگى كەزەڭدەردەگى وزەن سۋىنىڭ قاتتى ازايعان مەزگىلدە «ەموتسيا جەتەگىمەن»  پايدا بولعان دەپ سانايمىز.

تاسقىن كەزىندە ءۇي كەڭىردىگىنە، كەيبىر جەردە توبەسىنە دەيىن سۋ استىندا قالعان «موحيتو» دەمالىس كەشەنى مەن «شاڭعىشىلار» بازاسى وزەننىڭ ارناسى ەكى جارىلىپ، قولتىق قۇرايتىن ەسكى ارنانىڭ بۇل كۇندە بىتەۋ بولىپ كەتكەن وزەگىنە سوڭعى جىلدارى سالىنىپ، تۇرعىنداردىڭ سۇيىكتى دەمالىس ورىندارىنىڭ بىرىنە اينالاعان ەدى. تاسىعان وزەننىڭ ەسكى ارناسىندا تۇرعان كەشەنگە سۋ بەتىمەن اققان زاتتار تىرەلىپ، ۇلكەن كولەمدەگى قوقىس جينانالىپ قالدى. كەشەننىڭ ماڭىنداعى ساۋدا دۇڭگىرشەكتەرى دە توپان سۋدىڭ «قۇشاعىندا تۇنشىقتى». بۇل ايماققا، ياعني گاشەك كوشەسىنىڭ بويىنداعى جاعالاۋعا قالا تۇرعىندارى دەمالاتىن «قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنە 25 جىل» دەپ اتالاتىن پارك سالىنعان ەدى. ونىڭ جۇرگىنشىلەرگە ارنالعان كەيبىر تۇستارى دا توپان سۋ استىندا قالدى. بيزنەس نىسانى «موحيتو» دەمالىس كەشەنى، ساۋدا دۇڭگىرشىكتەرى «ءوز جاراسىن ءوزى جالاپ، جازىلىپ كەتەرى» ءسوزسىز. ال جاعالاۋداعى پاركتى قايتا قالپىنا كەلتىرۋ قوسىمىشا قاراجاتتى قاجەت ەتەتىنى انىق.

كجبي شۇڭقىرىنىنا قاراما-قارسى بەتتەگى وڭ جاعالاۋدا كەڭەس داۋىرىندە جەمىس اعاشتارى وتىرعىزىلعان باقشا نەمەسە كوكونىستەر ەگىلەتىن ەگىستىك القاپتار بولعان. سونىمەن قاتار قوستاناي قالاسىن كوكونىس ونىمدەرىمەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ميچۋرين سوۆحوزى قۇرىلىپ، ول وزەننىڭ سۋ باساتىن ەسكى ارناسى مەن جاعالاۋلارىنا باقشا ونىمدەرىن ەكەن. قازىر ونىڭ ءبىرى دە جوق.

بىزدىڭشە، كەڭەستىك داۋىردەگى سول تاجىريبەنى پايدالانىپ، توبىل وزەنىنىڭ ەسكى ارنالارىنا باقشا، كوكونىس ونىمدەرىن ەگۋدى جولعا قويۋ كەرەك. بۇل ورايدا، قوستاناي ماڭىنداعى جەرلەرگە باقشا ونىمدەرىن ەگۋدى جولعا قويعان «Terra» سىندى فيرمالار بار. بىزدىڭشە، ۇكىمەت قولىنان ءىس كەلىپ تۇرعان وسىنداي فيرمالارعا اكىمشىلىك پارمەنىمەن جاردەم بەرىپ، ولاردىڭ باقشا وسىرەتىن جەرلەرىن سۋ باساتىن القاپتارمەن كەڭەيتۋىنە بولادى. تۋ تاسقىنى كەزىندە ەگىستىكتەر  كوپ شىعىنعا ۇشىرامايدى: سۋ قايتىسىمەن باۋ-باقشاسىن وسىرە بەرەدى.

ءتۇيىن ءسوز

تۇيىندەي كەلگەندە، بەلگىلى عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، قازىر جەر شارىنىڭ كليماتىندا ۇلكەن وزگەرىستەر، توسىن قۇبىلىستار ورىن الىپ جاتىر. تاسقىن سىندى اپاتتار كوبەيمەسە، ازايمايدى دەگەن بولجامدار بار. ونىڭ شەت جاعاسىن الەم جۇرتشىلىعى بايقاپ تا، ءبىلىپ تە وتىر. سوندىقتان «ساقتىقتا قورلىق جوق» دەگەن ماتەلدى جادىمىزدا ۇستاعانىمىز ابزال. ءدىني تامسىلدەردە جاراتقان يەمىز:«ساقتانساڭ – ساقتايمىن»،- دەمەيتىن بە ەدى؟!

الماسبەك ابسادىق،

قوستاناي

Abai.kz