باسى: كەشىگىپ تۋعان كەرەمەت

جالعاسى: ءى چەمپيونات. 1960. كەڭەس فۋتبولىنىڭ التىن ءداۋiرi

جالعاسى: ءىى چەمپيونات. 1964. «قىزىل فۋريانىڭ» تۇڭعىش تابىسى

جالعاسى: ءىىى چەمپيونات. 1968. تەرىس تۇسكەن «تەڭگە»

جالعاسى: IV چەمپيونات. 1972. المانشا ارمان-كوماندا

جالعاسى: V چەمپيونات. 1976. سەگىز ساعاتقا سوزىلعان تۋرنير

شىعىن شۇعىل شەشىم قابىلداتتى

ەۋروپا فۋتبول قاۋىمداستىقتارى وداعىنىڭ (ۋەفا) باسشىلىعىنا ارتفۋتبولەميو فرانكي كەلگەن سوڭ، قارت قۇرلىقتىڭ فۋتبولى فيفا-نىڭ وزىمەن يىق تەڭەستىرىپ سويلەسەر بەدەلدى ۇيىمعا اينالدى. قىزۋقاندى يتاليان مامانى وداقتىڭ ابىرويىن ارتتىرىپ قانا قويعان جوق، ماتەريالدىق جاعدايىن دا جاقسارتىپ الدى. 1979 جىلى ءوزىنىڭ 25 جىلدىعىن اتاپ وتكەن ۇيىم بۇل كەزدە جىلدىق اينالىمى 8,5 ميلليون دوللارعا جەتەتىن قۋاتتى ەكونوميكالىق كورپوراتسياعا اينالىپ ۇلگەرگەن بولاتىن. سونىڭ ءبىر ايعاعى – بەرن قالاسىنان «UEFA House» دەپ اتالاتىن ۇيىمنىڭ ون التى قاباتتىق جەكە عيماراتى سالىندى.

1976 جىلعى ەۋروپا چەمپيوناتى ويىندارىنىڭ وتە جوعارى دەڭگەيدە جانە اسا تارتىستى وتكەنىنە قاراماستان، ۇيىمداستىرۋشىلار ودان كوك تيىن پايدا تۇسپەگەنىن، كەرىسىنشە، اجەپتاۋىر شىعىنعا (200 مىڭ شۆەيتسار فرانكى) باتقانىن مويىندادى. بۇل – قۇرلىقتىڭ دوپ دوداسىنا قۇرىلىمدىق وزگەرىستەر قاجەت ەكەنىن بايقاتقانداي ەدى. جاڭالىقتار دا كوپ كۇتتىرە قويعان جوق: وسىدان ءبىراز جىل بۇرىن ايتىپ جۇرگەن فيناليستەر سانىن كوبەيتۋ تۋرالى يدەياسىن فرانكي تەز ارادا جۇزەگە اسىرۋعا كىرىستى. ءسويتىپ، 1977 جىلدىڭ 11 ناۋرىزىندا لوندوندا وتكەن ۋەفا اتقارۋ كوميتەتىنىڭ كەزەكتى باسقوسۋىندا تاريحي شەشىم قابىلداندى: ەندى ەۋروپا چەمپيوناتىنىڭ فينالدىق تۋرنيرىنە بۇرىنعىداي 4 ەمەس، 8 كوماندا قاتىساتىن بولدى. دودانىڭ شەشۋشى سىنىن وتكىزەتىن ەل قۇراماسى ىرىكتەۋ جارىسىنان بوساتىلدى.

جاڭا قۇرىلىم بويىنشا، «كىشىگىرىم الەم چەمپيوناتىنا اينالعان» ءVى قۇرلىقتىق دوپ دوداسى يتاليادا وتەدى دەپ ۇيعارىلدى. ەۋروپانىڭ قالعان 31 قۇراماسى تورتەۋ-بەسەۋدەن 7 توپقا ءبولىندى. 1976 جىلعى چەمپيوناتتىڭ شيرەك فينالىنداعى يۋگوسلاۆيامەن بولعان ماتچتا جانكۇيەرلەرىنىڭ «قىزۋقاندىلىعىنان» كەلەسى چەمپيوناتقا قاتىسۋ قۇقىنان ايرىلعان ۋەلستىكتەرگە ۋاقىت وتە كەلە راقىمشىلىق جاسالدى. ەكى اينالىمدىق جارىس قورىتىندىسىندا توپ جەڭىمپازدارى بىردەن فينالدىق تۋرنيرگە جولداما الدى.

دەمەۋشىلەر دەرەۋ كومەككە كەلدى

ىرىكتەۋ سىنىندا كۇتپەگەن جايتتار كوپ كەزدەسە قويعان جوق. جالعىز سەنساتسيا – وسىعان دەيىنگى بەس قۇرلىق دوداسىنىڭ تورتەۋىندە جارتىلاي فينالعا ىلىككەن، ءبىر التىن، ەكى كۇمىس جۇلدەسىن ولجالاعان كەڭەس وداعى كومانداسىنىڭ ءوز توبىنان وزىپ شىعۋ بىلاي تۇرسىن، بۇرىن 10 دوپ ايىرماسىمەن ويسىراتا ۇتىپ جۇرگەن فيندەردىڭ وزىنەن اسا الماي، ءوز تاريحىندا ءبىرىنشى رەت سوڭعى ورىندا قالۋى بولدى. اينالدىرعان ءبىر جارىم جىلدا جاتتىقتىرۋشىسى ءۇش رەت اۋىسىپ، 6 ىرىكتەۋ ويىنىندا الاڭعا 36 فۋتبولشى (ونىڭ تورتەۋى – قاقپاشى) شىقسا، مۇنداي الا-قۇلا ۇجىمنان قانداي ۇيىمشىلدىق، نەندەي ناتيجە تالاپ ەتۋگە بولادى؟ مۇنداي جاعدايدى گرەكيا كومانداسى وتە ءساتتى پايدالانىپ تۇڭعىش رەت فينالدىق تۋرنيرگە جولداما الدى.

ءبىرىنشى ورىن ءۇشىن ايقاس اسىرەسە 2 جانە 4-توپتاردا تارتىستى ءوتتى. جارىستى وتە ءساتسىز باستاعان (العاشقى ءتورت ويىندا بىردە-ءبىر جەڭىس جوق!) بەلگيالىقتار باۋىرى قىزا كەلە قاھارىنا ءمىنىپ، قارسىلاستارىنان قاتارىنان ءتورت رەت باسىم ءتۇستى. ءسويتىپ، ەمىن-ەركىن توپ باستاپ كەلە جاتقان اۆستريانى باسىپ وزىپ كەتتى. بەنيليۋكستىڭ تاعى ءبىر وكىلى – گوللانديا دا جولدامانى سوڭعى تۋردا جەڭىپ الدى. بۇل كەزدە ولاردىڭ باستى قارسىلاسى – پولياكتار 12 ۇپايمەن ءتۋرنيردى اياقتاعان بولاتىن. «قىزعالداقتار ەلى» قۇراماسى مەن گدر (گەرمان دەموكراتيالىق رەسپۋبليكاسى) كومانداسىنىڭ قورجىنىندا 11 ۇپايدان بار ەدى. ياعني لەيپيتسگتەگى سوڭعى، شەشۋشى كەزدەسۋدە الاڭ يەلەرىنە تەك جەڭىس قاجەت بولسا، گوللاندىقتاردى تەڭ ويىن دا قاناعاتتاندىراتىن. شىعىس نەمىستەرى ماتچ باستالعاننان العا لاپ قويىپ، قارسىلاسىن تاپتاپ كەتە جازدادى. ولاردىڭ العاشقى 45 مينۋتتى اسا قارقىندى وتكىزگەنى سونداي، تايم سوڭىندا تابلودا 2:0 دەگەن ەسەپ كوز قارىقتىرىپ تۇردى. الايدا يوحان كرويفتىڭ ءىزباسارلارى داڭقتى «ۇشقىر گوللاندىق» سالىپ بەرگەن جەڭىس جولىنا ادالدىق تانىتىپ، ەكىنشى تايمدا الاڭ يەلەرىنىڭ قاقپاسىنا جاۋاپسىز ءۇش دوپ سوقتى دا، نەمىستەردىڭ قولىندا تۇرعان جولدامانى جۇلىپ الدى.

باسقا توپتاردا كۇشى باسىم كوماندالار اسا قينالماي جەڭىسكە جەتتى. اقتىق سىنعا شىققان 7 جەڭىمپاز بەن چەمپيونات قوجاسى – يتاليا ەندى فينالدىق ءتۋرنيردىڭ جەرەبەسىن كۇتتى. دەگەنمەن جەرەبەگە دەيىن دە ءبىراز ماڭىزدى وقيعالار جانكۇيەر قاۋىمنىڭ نازارىن اۋداردى. اتاپ ايتقاندا، تۇڭعىش رەت ەۋروپا چەمپيوناتىنا دەمەۋشىلەر تارتىلدى: «Coca-Cola»، «Canon» جانە «ءSeىko» ءتارىزدى اتاعى الىسقا كەتكەن كومپانيالارمەن تىعىز قارىم-قاتىناس ورناتقان ۋەفا ولارمەن وتە ءتيىمدى كەلىسىمدەرگە قول جەتكىزدى. سوسىن ءبىرىنشى رەت چەمپيوناتتىڭ بويتۇمارىن تاڭداۋعا ارنالعان بايگە ۇيىمداستىرىلدى. ونىڭ قورىتىندىسىندا يتاليان جازۋشىسى كارلو كوللوديدىڭ تانىمال ەرتەگىسىندەگى كەيىپكەر – پينوككيونىڭ «Europa-80» دەگەن جازۋى بار قالپاق كيىپ، دوپتى قۇشاقتاپ تۇرعان قالپى بەينەلەنگەن سۋرەت جەڭىمپاز اتاندى.

يتاليانىڭ جولى بولمادى

جەرەبە ناتيجەسىندە شەشۋشى سىنعا شىققان 8 كوماندا ەكى توپقا ءبولىندى: «ا» توبى – گفر (گەرمانيا فەدەراتيۆتىك رەسپۋبليكاسى), چەحوسلوۆاكيا، گوللانديا، گرەكيا; «ۆ» توبى – يتاليا، يسپانيا، انگليا جانە بەلگيا. توپ جەڭىمپازدارى بىردەن فينالدا كەزدەستى، ال 2-ورىن العان كوماندالار ءوزارا قولا جۇلدەنى ساراپقا سالدى.

1976 جىلعى چەمپيونات قاي جۇپتىڭ ويىنىمەن اياقتالسا، 1980 جىلعى دودا دا سولاردىڭ كەزدەسۋىمەن اشىلدى. ءتورت جىل بۇرىن التىن جۇلدە ءۇشىن ايقاسقان گفر جانە چەحوسلوۆاكيا قۇرامالارى ەندى ءتۋرنيردىڭ بەتاشار ويىنىندا توقايلاستى. تارتىستى ماتچتىڭ تاعدىرىن 55-مينۋتتا كارل-حاينتس رۋممەنيگگە سوققان جالعىز دوپ شەشتى. جالپى بۇل توپتاعى ويىنداردىڭ ەڭ قىزىقتىسى: جاسىل الاڭداعى «ەل بولماس ەجەلگى دۇشپاندار» – نەمىستەر مەن گوللاندىقتاردىڭ جەكپە-جەگى ەدى. بۇعان دەيىن اسا ارتىلىپ كوزگە تۇسە قويماعان «كەلننىڭ» شابۋىلشىسى كلاۋس اللوفس وتە جاۋاپتى ويىندا بىردەن ءۇش دوپ سوعىپ، كومانداسىنا جەڭىس سىيلادى. ۇشەۋىندە دە كلۋبتاس ارىپتەسىنە پاستى ورتاڭعى شەپتەگى ويلى ويىنىمەن كوزگە تۇسكەن 20 جاسار جارتىلاي قورعاۋشى بەرند شۋستەر شىعارىپ بەردى. 0:3 ەسەبىمەن ۇتىلىپ جاتىپ، گوللاندىقتار سوڭعى ون مينۋتتا ەكى دوپ سوعىپ، ماسقارانىڭ ءسال الدىن العانداي بولدى. ولار چەحوسلوۆاكتاردى دا تىزە بۇكتىرە المادى. ءسويتىپ، فينالعا گفر قۇراماسى شىقسا، 2-ورىندى چسسر فۋتبولشىلارى يەلەندى.

«ۆ» توبىنداعى ويىندار تارتىستىلىعىمەن عانا ەمەس، مازمۇندىلىعىمەن دە ەرەكشەلەندى. انگليا – بەلگيا ماتچىنداعى ەكى گول دا وتە ادەمى سوعىلدى: اعىلشىن جارتىلاي قورعاۋشىسى رەي ۋيلكينس ءتورت بىردەي قارسىلاسىن الداپ بارىپ ەسەپ اشسا، بەلگيالىق شابۋىلشى يان كۋلەمانس بۇرىشتان بەرىلگەن دوپتى باسپەن ءدال ۇرىپ، تورعا ءتۇسىردى. فۋتبولشىلار جانكۇيەرلەر ءۇشىن جانىن سالا قيمىلداعانىمەن، ولار، وكىنىشكە قاراي، كەي ساتتەردە الاڭعا مۇلدە قاراعان جوق: تريبۋنادا قوس كوماندا تىلەۋلەستەرىنىڭ جان الىسىپ، جان بەرىسكەن قىرعىن توبەلەسى ءجۇرىپ جاتتى. ونى پوليتسيا كوزدەن جاس اعىزاتىن گاز شاشىپ ءجۇرىپ، ارەڭ باستى.

ال يتاليا – يسپانيا ماتچى بۇدان دا تارتىمدى بولدى. قوس كوماندا دا وتە سۇلۋ فۋتبول كورسەتتى. مۇندا تەحنيكا دا، جىلدامدىق تا، وي دا، قاۋىپتى ساتتەر دە بولدى. ءبىر عانا «اتتەگەن-ايى» – دوپ قاقپاعا ەش ەنبەي قويدى. سوعان قاراماستان، تورەشىنىڭ سوڭعى ىسقىرىعى ەستىلگەندە، جانكۇيەرلەر ورىندارىنان تىك تۇرىپ قول سوقتى، ال باپكەرلەر – ەنتسو بەارزوت پەن لاديسلاو كۋبالا جىگىتتەرىنىڭ ادەمى ويىنىمەن ءبىر-ءبىرىن ءتوس ءتۇيىستىرىپ قۇتتىقتادى. وكىنىشكە قاراي، بۇل ەكى كوماندانىڭ قيمىلى كەلەسى ويىنداردا دا كوز سۇيسىنتكەنىمەن، ول ناقتى ناتيجەگە ۇلاسپادى. ءسويتىپ، كۇتپەگەن جەردەن بەلگيا توپ جەڭىمپازى اتاندى دا، يتاليالىقتار 2-ورىندا قالدى. قولا جۇلدە ءۇشىن بولعان ويىندا دا ولاردىڭ جولى بولمادى: تەڭ اياقتالعان ماتچتان سوڭعى پەنالتي سەرياسىندا فۋلۆيو كوللوۆاتي قاتەلەستى دە، 9:8 (!) ەسەبىمەن چەحوسلوۆاكيا فۋتبولشىلارى باسىم ءتۇستى.

بەلگيا ءوزىنىڭ كەرەمەت قورعانىسىمەن، ۇيىمشىل ويىنىمەن، جاساندى وفسايد ءادىسىن شەبەر قولدانۋىمەن مامانداردى تاڭ قالدىرسا دا، فينالدا گفر قۇراماسىنىڭ باسىمدىعى ايقىن ءبىلىندى. بۇل – داڭقتى فرانتس بەككەنباۋەر مەن ونىڭ سەرىكتەرى فۋتبولدان كەتكەننەن كەيىن كەلگەن تالانتتى بۋىننىڭ العاشقى تابىسى ەدى. قاقپاشى حارالد شۋماحەر, قورعاۋشىلار مانفرەد كالتتس، بەرنحارد ديتتس، كارل-حاينتس فەرستەر، حانس-پەتەر بريگەل, ورتالىق الاڭ ويىنشىلارى حانسي ميۋللەر، بەرند شۋستەر، ۋلريح شتيليكە, شابۋىلشىلار كارل-حاينتس رۋممەنيگگە، كلاۋس اللوفس، حورست حرۋبەش (فينالداعى قوس دوبىنىڭ ءوزى نەگە تۇرادى؟) – 80-جىلداردىڭ باسىندا باتىسگەرمان فۋتبولىن جەڭىسكە جەتەلەگەن جىگىتتەر وسىلار-تۇعىن. ءسويتىپ، باس باپكەر يۋپپ دەرۆال باستاعان نەمىس «ماشينەسى» ءوزىنىڭ ەكىنشى التىنىنا قول جەتكىزدى.

Vءى ەۋروپا چەمپيوناتى

(1980 جىل، يتاليا)

فينالدىق تۋرنيردە 14 ماتچ وتكىزىلىپ، 27 دوپ سوعىلدى ء(بىر ويىندا ورتا ەسەپپەن – 1,93). مەرگەن فۋتبولشى: اللوفس (گفر) – 3 دوپ.

«ا» توبى

گفر – چەحوسلوۆاكيا – 1:0, گوللانديا – گرەكيا – 1:0, گفر – گوللانديا – 3:2, چەحوسلوۆاكيا – گرەكيا – 3:1, چەحوسلوۆاكيا – گوللانديا – 1:1, گفر – گرەكيا – 0:0.

1. گفر 3 4:2    5
2. چەحوسلوۆاكيا 3 4:3    3
3. گوللانديا 3 4:4    3
4. گرەكيا 3 1:4    1

«ۆ» توبى

انگليا – بەلگيا – 1:1, يتاليا – يسپانيا – 0:0, يسپانيا – بەلگيا – 1:2, يتاليا – انگليا – 1:0, يسپانيا – انگليا – 1:2, يتاليا – بەلگيا – 0:0.

1. بەلگيا 3 3:2    4
2. يتاليا 3 1:0    4
3. انگليا 3 3:3    3
4. يسپانيا 3 2:4    1

3-ورىن ءۇشىن ماتچ

يتاليا – چەحوسلوۆاكيا – 1:1. پەنالتي بويىنشا 8:9

فينال

گفر – بەلگيا – 2:1

22 ماۋسىم. ريم. «ستاديو وليمپيكو» ستاديونى. 47 864 كورەرمەن. تورەشى راينيا (رۋمىنيا).

گفر: شۋماحەر، كالتتس، ك.-ح.فەرستەر، بريگەل (كۋللمانن، 55), ديتتس، شۋستەر، شتيليكە، ح.ميۋللەر، رۋممەنيگگە، حرۋبەش، اللوفس.

بەلگيا: پفافف، گەرەتس، ل.ميللەكامپس، رەنكين، مەۋۆس، كوولس، فرانسۋا ۆاندەرەلست، ۆان مۋر، موممەنس، ۆاندەرەيكەن، كۋلەمانس.

گولدار: حرۋبەش، 10 (1:0), ۆاندەرەيكەن، 72, پەنالتيدەن (1:1), حرۋبەش، 88 (2:1).

ەسكەرتۋ العاندار: ك.-ح.فەرستەر، ل.ميللەكامپس، ۆاندەرەيكەن، فرانسۋا ۆاندەرەلست. 

ساكەن سىبانباي

Abai.kz