ءسىز دۇرىس ءتۇسىنىپ تۇرسىز. ءيا “بۇلتتى بۋحگالتەرەيا” دەگەندى بىردەن ناشار ماعىنادا، ياعني “كولەڭكەلى ەكونوميكا” دەگەن ءسوزدىڭ سىڭارى رەتىندە قابىلدادىڭىز. وتە دۇرىس! ويتكەنى، ءسىز كۇندەلىكتى قازاقشا سويلەيسىز، قازاقشا ويلايسىز! سەبەبى قازاق مەكتەبىن بىتىرگەنسىز!

بىراق ۇكىمەتتىڭ، قر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنىڭ، قارجى مينيسترلىگىنىڭ، ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگىنىڭ جانە تب ءىس قاعازدارىندا بۇل “بۇلتتى بۋحگالتەرەياڭىز” ءبىز ويلاعانداي “بۇلتتى”، ياعني “كولەڭكەلى ەكونوميكا” سەكىلدى ۇعىمدى بىلدىرمەيدى ەكەن؟!. قىزىق بولعاندا، بالكىم قىزىق ەمەس، شىجىق بولعاندا ۇكىمەت بۇلاي “بۇلتتى بۋحگالتەرەيا” دەپ، كەرىسىنشە بارىنە كورىنىپ تۇراتىن ورتاق، قولجەتىمدى، “اشىق” بۋحگالتەرەيانى” ايتادى ەكەن؟!.

“ويباي-اۋ، ول نەگە ولاي؟!”-دەيسىز عوي شىرىلداپ؟!. ءيا، سولاي! وزدەرىنىڭ كۇندەلىكتى كەڭسە ءتىلى ورىسشادان وڭدىرماي اۋدارعان عوي قازاقشاعا سابازدار؟!.

سەنبەسەڭىزدەر، بىرگە وقىپ كورەيىك.

كەشە پارلامەنت ماجىلىسىندەگى الەۋمەتتىك-مادەني دامۋ كوميتەتىندە “الەۋمەتتىك سالا قىزمەتكەرلەرىنە (كىتاپحاناشىلارعا، الەۋمەتتىك قىزمەتكەرلەرگە جانە تب) ەڭبەكاقى تولەۋ جانە الەۋمەتتىك كەپىلدىكتەر بەرۋ جۇيەسى” اتتى تاقىرىپتىق وتىرىس ءوتتى. سوندا بايانداما جاساعان قر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى سۆەتلانا جاقىپوۆا كەزىندە شۋ بولعان تالدىقورعان قالالىق ءبىلىم باسقارماسى بۋحگالتەرىنىڭ ميللياردتارمەن ۇستالۋىنان كەيىن ەلىمىز بويىنشا ەڭبەكاقى تولەۋ جۇيەسىنە تەكسەرۋلەر بولعانىن باياندادى. كوپتەگەن بۇرمالاۋشىلىقتار انىقتالعان. استانا قالاسىنىڭ مەكتەپ مۇعالىمدەرىنە اۋىل مۇعالىمدەرىنە تولەنەتىن قوسىمشا اقى جانە تابيعاتى جايلى وڭىرلەردەگى مۇعالىمدەرگە ارال، سەمەي ايماعىنداعىلارعا تولەنەتىن ەكولوگيالىق قوسىمشا اقى تولەنىپ كەلىپتى... وسىعان بايلانىستى مينيسترلىكتىڭ جاڭا ەڭبەكاقى تولەۋ جۇيەسى تۋرالى جاساعان “ازاماتتىق قىزمەتشىلەرگە ەڭبەكاقى تولەۋ تۋرالى” كورنەكى سلايدىندا “بىرىڭعاي بۇلتتى بۋحگالتەرەيالىق ەسەپ” دەگەن ادام شوشىتاتىن تاقىرىپ بار ەكەن. سوندا: “2024 جىلدىڭ 3-توقسانىندا الماتى وبلىسىندا بىرىڭعاي بۇلتتى بۋحگالتەرەيانى ەنگىزۋ بويىنشا پيلوتتىق جوبا جوسپارلانۋدا” دەگەن ءسوزدى وقىعان كەزدە-اق، بىردەن شوشيسىز...

سودان سوڭ نەگىزگى قورىتىندىعا كوشەدى:

“بىرىڭعاي بۇلتتى بۋحگالتەرەيانى ەنگىزۋ مەملەكەتتىك بيۋدجەتتىڭ ازاماتتىق قىزمەتشىلەردىڭ ەڭبەكاقى تولەۋ بولىگىندەگى شىعىستارىن ءتيىمدى باقىلاۋعا جانە سىبايلاس جەمقورلىق پەن بيۋدجەت قاراجاتىن ۇرلاۋدىڭ جولىن كەسۋگە مۇمكىندىك بەرەدى”- دەگەن قورىتۋدى، دۇرىسى قورقىتۋدى وقىعاندا، ۇكىمەتتىڭ ءىس قاعازدارىن وقىعاندا قالتاڭىزدان تاستاماي جۇرەتىن قان قىسىمىڭىزدى قالىپقا تۇسىرەتىن ءدارىڭىزدى ىشە بەرىڭىز…

بۇل قورقىنىشتى “قازاقشانى” تۇك تۇسىنبەگەندىكتەن ەڭبەك ءمينيسترى سۆەتلانا جاقىپوۆاعا سۇراقتى توتەسىنەن قويدىق.

- سىزدەردىڭ كورنەكى قۇرالداعى “بۇلتتى بۋحگالتەرەيا” دەگەن ءسوز “كولەڭكەلى ەكونوميكا” سەكىلدى ناشار ماعىناداعى ءسوز. سوندىقتان دا، ءبىز، دەپۋتاتتار “بۇلتتى بۋحگالتەرەيادان قۇتىلايىق” دەپ ورىندى ايتىپ وتىرمىز. ال سىزدەر “بارلىق جەرگە بۇلتتى بۋحگالتەرەيانى ەنگىزەمىز” دەپ، باسىمىزعا بۇلت ءتوندىرىپ، شوشىتىپ ەسەپ بەرىپ وتىرسىزدار؟ بۇل قالاي؟ دەمەك اۋدارمالارىڭىزدىڭ ەسى دۇرىس ەمەس، جارىمجان بولىپ تۇر عوي بۇل جەردە؟”-دەپ كوكەيدەگى كۇماندى سۇراقتى جايىپ سالدىق.

- سولاي ما؟ “بۇلتتى بۋحگالتەرەيا” دەپ، “وبلاچنايا بۋحگالتەرەيا” دەگەندى قازاقشا اۋدارعان عوي بۇل جەردە.-دەپ، ەزۋ تارتا وتىرىپ، ەمىن-ەركىن جاۋاپ بەردى مينيستر حانىم.

- باسە، ءوزىم دە سولاي ويلاپ ەدىم، بۇل قورقىنىشتى ءسوز بۇلاردىڭ “وبلاچنايا بۋحگالتەرەيا” دەگەندى قازاقشاعا اۋدارعان ءتۇرى شىعار دەپ… تۋرا سولاي بوپ شىقتى. وندا بۇل جەردە قازاقشاسىنداعى “بۇلتتى” دەگەن ءسوز دۇرىس ەمەس، “ورتاق”، بالكىم “اشىق” بۋحگالتەرەيا” بولۋى كەرەك شىعار!؟ سىزدەر ينتەرنەتتىڭ، گۋگلدىڭ كالكالىق اۋدارماسىن الا سالعاسىن لوگيكالىق قارسى ماعىناداعى قاۋىپتى ءسوز بولىپ شىققان!؟.

ءبىزدىڭ بىلۋىمىزشە، بۇل “بۇلتتى بۋحگالتەرەيا” دەگەن ءسوز تىركەسىنىڭ ۇكىمەت اسپانىن قارا بۇلتتاي تۇمشالاپ جۇرگەنىنە 4-5 جىل بولىپتى. سوندا وسى ۋاقىتقا دەيىن قانشاما مينيسترلىكتىڭ مينيسترلەرىنەن باستاپ، قاپتاعان قىزمەتكەرلەرىنە دەيىن ءبىر دە بىرەۋى قازاقشا كەرىسىنشە قاۋىپتى ماعىنا بەرەتىن قاراپايىم ءسوزدى ءتۇسىنىپ، “بۇل نەعىلعان “بۇلتتى بۋحگالتەرەيا”؟ قۇرتىڭدار ونى، بۋحگالتەرەيامىزدىڭ اسپانى اشىق بولسىن!” - دەپ ايتۋعا جاراماعان با؟!.

ءيا، بۇل دۇكەندەردەگى “مۋجسكيە ترۋسى” دەگەندى قازاقشاعا “ەركەك قورقاقتار” دەپ اۋدارعانىنداي ماسقارا بولىپ تۇر عوي…

ءسوزىمىزدىڭ باسىندا بۇل “بۇلتتى بۋحگالتەرەيا” دەگەن ءسوز تىركەسىنىڭ ماعىناسىن تۇسىنەتىندەردى نەگە “قازاق مەكتەبىن بىتىرگەندەر” دەپ اتاپ كورسەتتىك. سەبەبى، قازاقشانى بىزدەن كەم سويلەمەيتىن تالاي مينيسترلەردىڭ، اكىمدەردىڭ، ارىپتەستەرىمىزدىڭ دە بۇل ءسوزدىڭ توركىنىن تۇسىنە بەرمەيتىنىن تۇسىندىك. ويتكەنى، ولار قازاقشا مەكتەپ بىتىرمەگەندەر بولىپ شىقتى… ياعني، “ارقاشان كۇن سونبەسىن! اسپاننان بۇلت تونبەسىن!”-دەگەن قازاقشا تاقپاقتى جاتتاماعان… بۇل ولەڭنىڭ ورىسشاسىندا “بۇلت” تۋرالى ءسوز جوق… قازاقشا اۋدارماسىنىڭ قايىرماسى ورىسشاسىنان مىقتى شىققان…

مىنە، قازاق ءتىلىنىڭ جانە قازاق مەكتەبىنىڭ ارتىقشىلىعى!

مىنە، اعايىندار!

“الدىمەن تۇپنۇسقا قۇجاتتار مەملەكەتتىك تىلدە بولۋى كەرەك” دەگەندى نە ءۇشىن كۇندە زارلاپ كەلەمىز؟

مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى زاڭنىڭ جوقتىعى مەملەكەتتىك ورگاننىڭ ءار قاعازىندا وسىلاي ويبايلاپ ءجۇر… وتىز جىلدان بەرى…

ءبىر ماقالامىزعا جۇك بولعان بۇل ءسوزدىڭ جاعىمسىز ءسوز ەكەنىن ءبىلدىرۋ ءۇشىن ادەيى تاقىرىبىمىزدى

“بۇلتتى بۋحگالتەرەيادان” قاشان قۇتىلامىز؟!.”-دەپ ايقايلاتىپ قويدىق!

بىراق، ونى ەسىتەتىن ۇكىمەت بولسا دەڭىز؟!.

مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى زاڭ كەرەك!

ول ەڭ الدىمەن مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر ءۇشىن كەرەك!

ايتپەسە، توبەمىزدەن ءتونىپ تۇرعان “بۇلتتان” قۇتىلمايتىنىمىزعا وكىنىشپەن وتكەن وتىز جىلىمىز ايقىن دالەل!

ءتىلىڭ تورلەمەسە، تىرلىگىڭ ورلەمەيدى! بۇل الەمدىك تاجىريبە دالەلدەگەن اقيقات!

قازىبەك يسا،

اقىن، قر پارلامەنتى ءماجىلىسى دەپۋتاتى

Abai.kz