شوگىپ كەتكەن قوس كەمە
2012 جىلدىڭ ساۋىرىندە ىسساپارمەن ۇرىمجىدە بولدىم. مۇحيت تۇبىنە شوككەن كەمە «تيتانيك» جايىندا تۇسىرىلگەن كينونى قايتالاپ قويىپ جاتىر ەكەن. بۇل ءفيلمدى 1997 جىلى العاش رەت كورگەندەردىڭ جۇزىنەن جاس مونشاعى دومالاپ تۇسكەنى ءالى ەسىمدە. ول كەزدە ماحاببات جايىندا حابارسىز مەن جونىنەن العاندا مۇنىڭ نەگە بۇلاي بولعانىن قايدان بىلەيىن.
سودان بەرى مۇنداي كلاسسيكالىق كوركەم فيلمدەردى الدە نەشە رەت كوردىم. اۋەلى، باس كەيىپكەرلەردىڭ ەت جۇرەكتى ەزىلتەر ديالوگتارىن جاتقا ايتىپ تا بەرە الامىن. سويتسە دە، «تيتانيكتى» تاعى دا كورگىم كەلىپ، «تاعى كەلدىم، تاعى دا» دەپ جەتتىم.
مەكتەپتە جانە ۋنيۆەرسيتەتتەگى عاشىقتار جۇپ-جۇپتارىمەن كينوحاناعا اعىلىپ بارادى. ولاردىڭ دەنى 1997 جىلى تۇڭعىش قويىلعانداعى سالتاناتتى جاعدايدى كورمەگەندەر. مىناداي قايتالاپ قويۋ ولارعا سەنبىدەگى بەكەرشىلىكتى بەكەردەن شەكەرگە اينالدىرعانمەن بىردەي ەدى. ماعان دا سولاي.
كينوحانانىڭ بيلەت كاسساسىنا كىردىم. ۇزاقتان-ۇزاققا سوزىلعان كەزەكتىڭ سوڭىندا ويعا باتىپ تۇرمىن. نە ويلاعانىمدى دا بىلمەيمىن، تەك بىرەۋ يىعىمنان قاعىپ قالعاندا عانا سەلت ەتىپ ەس جيدىم.
– اسسالاۋماعالايكۋم! – بۇرىن مۇلدە كورمەگەن ءبىر سىرىنكە قاراجىگىت سالەم بەرىپ تۇر. ءبىزدىڭ قازاق تانىماسا دا سالەم بەرە بەرەدى ەمەسپە. مەن دە سالەمگە سالەم قايىرعان بولدىم. اق جارقىن جىگىت امانداسۋىن امانداسسا دا ءسال تارتىنىڭقىراپ قالدى بىلەم. قاسىنداعى قىزدوسى وزىنە تارتا ءتۇسىپ، ەكەۋى دە قاتار كۇلىمسىرەي قاراپ تۇر.
– سەن ايتشى، – دەدى سالدەن سوڭ قىز قىسىلا كۇلىپ. جىگىت باسىن شايقاپ ءسال تۇردى دا، ودان سوڭ ماعان قازاقشالاپ:
– مەنىڭ حانزۋشام جاقسى ەمەس، كەشىرىڭىز! ءبىز كينوعا تۇڭعىش رەت بىرگە كەلىپ تۇر ەدىك، وزىڭىزبەن بىرگە بىزگە ەكى بيلەت الىپ بەرسەڭىز بولار ما ەكەن؟
جىگىت قيىلا ءوتىنىپ وسىنى ايتتى دا قالتاسىنان مايدا اقشالارىن الىپ شىعىپ ماعان ۇسىندى. ءوزى قاراپايىم، كۇلكىسى اق جارقىن مىناۋ سىرىنكە قاراجىگىت ماعان تەرىس كورىنبەدى. قاسىنداعى قىزى دا ارۋ ءمۇسىن ادەمى، ادەمى بولعاندا قور قىزىنداي عاجاپ سۇلۋ ءارى وتكىر قىز كورىنەدى. ساحارالىقتار جانارى جانۋارلاردىكى سەكىلدى تۇنىق ءارى بۇكپەسىز كەلەدى. حانزۋ مادەنيەتىندە، حانزۋلار تارتىنشاق، عۇندار وتكىر كەلەدى دەلىنەدى. ەگەر ءسىز ناق ساحاراداعى قازاقپەن ارالاسساڭىز، ولاردا دا سونداي ءبىر تابيعي سالقىندىق بارلىعىن، مۇنداي سالقىندىقتىڭ ءوزى سونداي سۇلۋلىق باعىشتاپ، ادەپتىلىك ايقىنداپ تۇراتىندىعىن بايقايسىز.
ولار جان-جاعىنا تارتىنا قارايدى، قىزبالا ءالسىن-ءالى جەڭىل كۇرسىنىپ قويادى، ولار بۇل كينونى كورۋگە راسىندا ىنتىزار كورىنەدى. ماعان قاراپ تۇرعان ولارعا بىردەڭە دەمەسەم كەلىسپەيتىندەي تۇرادى. سونىمەن ولارمەن قازاقشالاپ سويلەسىپ كەتتىم. ولار ەكەۋى دە 1991 جىلى تۋىلعان، مەننەن ەكى جاس كىشى، ەكەۋى دە تاۋدا تۇرادى ەكەن. بۇل ولاردىڭ قالاعا تۇڭعىش كەلۋى. ەكەۋى دە مالشى بالاسى. جىگىت ماعان وزدەرىن مالشىنىڭ بالاسىمىز دەگەندى ماقتانىشپەن لەپىرە ايتتى.
كوزىمدى اشقاننان بەرى قازاقتان جىراق ۇلكەن قالادا وسكەندىگىمنەن بە ەكەن، قاراپايىم دا تاكاپپار مىناۋ تاۋلىق باۋىرلاستارىمدى كورىپ كوپ كورىم قۋانىپ قالعاندايمىن. ازدان كەيىن تانىسىپ، شۇيىركەلەسىپ كەتتىك. جىگىتتىڭ اڭگىمەسى باستالعاندا، كىمنىڭ بالاسى ەكەندىگىن، رۋىنىڭ «نايمان» ەكەندىگىن، قالىندىعىنىڭ رۋى «كەرەي» ەكەندىگىن ايتىپ ۇلگىردى. قازاقتار وسىلاي. «ادام بالاسى سويلەسكەنشە، جىلقى بالاسى كىسىنەسكەنشە» دەيدى. بەيتانىس بولسا دا كونە دوسىنداي قۇشاق جايا قارسى الادى. ونىڭ وزىمەن عانا ەمەس، اعايىن-دوس، جاقىن-جاماعاتتارىمەن دە تانىسىپ ۇلگىرەسىڭ.
جىگىتتىڭ اكەسى بيىلدان باستاپ ازىن-اۋلاق ساۋداعا ارالاسا باستاعان، جىگىت اكەسىنە قولعانات بولىپ قالاعا زات اكەلگەن. وسى جولى اكەسىنە قالىندىعىن ۇرىمجىگە اپارىپ قىدىرتىپ كەلەيىك دەگەن ويىن ايتقاندا اكەسى: – سويتە عوي، قاراعىم، قالاعا اپارىپ ارمانسىز سەيىلدەت، ەل كورىپ، جەر كورىڭدەر، – دەپ زور قۋانىش، ىستىق ىقىلاس بىلدىرگەن. بۇل قىز دا بولاشاق اتاسىنىڭ ىقىلاسىن ەستىگەندە قاتتى قۋاندى بىلەم، ويتكەنى، جىگىت وسىلاردى ايتقاندا قىزدىڭ بەتى قىزارىپ، بال-بۇل جانىپ قۇلپىرىپ سۇلۋلانىپ كەتتى.
بۇل سۇلۇلىق جان جۇرەكتەن تۋىنداعان رازى-قوشتىقتان مەنمۇندالاعان ءسۇيىنىش سۇلۋلىعى ەدى. سول سۇلۋلىق ماعان مىناۋ ءۇرىمجى تاڭسىق ەمەس، مەنى ۇرىمجىگە اكەلگەنىڭ، «مەن» دەگەن كوڭىلىڭ ىستىق، وسى كوڭىلىڭدى باقىت سەزىنەمىن دەپ سويلەپ تۇرعانداي. ءيا، ادامعا ەڭ كەرەگى بايلىق پەن مارتەبە ەمەس، ادال كوڭىل عوي. ءبىز كەرەمەت كەشۋلەر كەرۋەنىمەن ەمەس، ادال ادامدارمەن بىرگە جاساۋدان عانا باقىت تابامىز. امال نەشىك، مۇنى ەكىنىڭ ءبىرى، ەگىزدىڭ سىڭارى بىلە بەرمەيدى.
جىگىت مەننەن قايدان كەلگەنىمدى سۇرادى. بەيجىڭنەن كەلگەنىمدى ايتقانىمدا ەكەۋى دە قۋانىپ كەتتى بىلەم، قىزدىڭ كوزدەرى تىپتەن جايناپ كەتتى.
– وحو، بەيجىڭ دە، بەيجىڭ ءبىزدىڭ استانامىز، سول بەيجىڭ بە؟ – دەپ سۇرادى قىز.
– ءيا، تەك ءبىر عانا بەيجىڭ بار عوي، – دەدىم مەن.
جىگىت ماعان شىن كوڭىلمەن اقتارىلىپ كەتتى:
– نەدەگەن تاماشا دەسەڭشى، مىنەكي، بەيجىڭدىك اعامەن تانىسىپ قالعانىمدى قارا!
ەكەۋى مەنىمەن تانىسقاندارىنا ەرەسەن قۋانعانىن جامپىلدەي ايتىپ جاتىر. بەيجىڭدە تۋىپ-وسكەن ماعان شالعاي شەگاراداعىلارعا بەيجىڭنىڭ نە كەرەگى بارى تۇسىنىكسىز. حانزۋشادان مۇلدە حابارسىز بولعان ۇستىنە، قازىرگە دەيىن كورگەن حانزۋلارى دا سانامالى بولعان مىنالاردىڭ استانا بەيجىڭگە ىنتىقتىعىنان جۇرەكتەرىندە وتان ورنى بولەك ەكەندىگىن سەزىلىپ تۇر. بىراق، مۇنداي ىنتىقتىڭ قاينارى قايدا ەكەندىگى ماعان ءمالىمسىز-ءدى.
قىز ەكى كوزىن جۇگەرى جارماسىنا تەسىلە قاداپ تۇر ەكەن، مەنىڭ بايقاعانىمدى سەزدى دە، ۇيالىپ كوزىن تايدىرىپ اكەتتى. جىگىتى دە بايقادى بىلەم، قالىندىعىنان جەگىڭ كەلە مە دەپ سۇرادى.
– انانىڭ نە ەكەنىن بىلمەي تۇرعانىم، – دەدى قىز.
– ول جۇگەرى جارماسى، – دەدىم مەن.
– جۇگەرى جارماسى دەگەن نە؟ ەندى جىگىت تاڭ تاماشا بولدى. بۇعان نە دەسەم بولار، قاباعىمدى ءتۇيىپ از-كەم ويلاندىم دا:
– جۇگەرى جارماسى دەگەن جۇگەرى جارماسى دا باياعى، – دەپ جاۋاپ قايىردىم، ۇشەۋىمىز دە كۇلىپ الدىق.
اڭگىمەمىز جاراسىپ كەلەدى، كەزەك تە بىزگە تاياپ قالدى. بيلەت ساتۋشى قانداي ورىن العىمىز كەلەتىندىگىن سۇرادى، مەن جىگىتتەن نەشىنشى قاتارعا وتىرعىلارى كەلەتىندىگىن سۇرادىم.
– ءبارى دە بولا بەرەدى.
– ءبارى دە بولا بەرەتىن ءىس جوق، تالداۋىڭ كەرەك.
جىگىت ساسىڭقىراپ قالدى، بۇل وعان اۋىر مىندەتتەي سەزىلسە كەرەك.
– اعاي، ءوزىڭ تالداي سالشى، بىزگە ءبارى ۇقساس. اعا، قايدا وتىرساڭىز، ءبىز دە سوندا وتىرايىق.
جىگىتتىڭ قالىندىعى قارادان قاراداي ابدىراعان حالىنە قاراپ سىقىلىقتايدى، قانداي ورىننىڭ وعان كەرەگى نە، اۋەلى، كينومەن دە قاقىسى جوقتاي سەزىلەدى. وعان كەرەگى تەك مىنا جىگىت قوي.
بيلەت الدىق، مەن دارەتحاناعا كىرگىم كەلدى دە ولارعا الدىمەن كىرە بەرۋدى ايتتىم. ال، ولار «ءسىز باستاپ كىرىڭىز» دەپ تۇرىپ الدى. ولار ماعان بەينە بالا باقشاداعى سابيلەردەي، ءارى قۋانىپ، ءارى جاسقانىپ تۇرعان سابيلەردەي كورىنىپ كەتتى.
قايتىپ كەلگەندە قولىما ءۇش قۇمىرا گازدالعان سۋ الىپ الدىم. اباجاداي ۇلكەن قاعاز دوربامەن جۇگەرى جارماسىن دا الىپ العانمىن. ەكەۋى قولىمداعىلاردى كورىپ ساسقالاقتاپ قالدى:
– اعا، نەسىنە اۋرە بولدىڭىز، – دەدى قىز ىڭعايسىزدانىپ: – مەن باعانا نە نارسە ەكەن دەپ قانا سۇراعان ەدىم، – دەدى ول.
– سەندەر قالاعا بۇگىن عانا كەلىپ وتىرسىڭدار، ەندەشە، مەنىڭ قوناعىمسىڭدار. ەت اسىپ مول داستارحان جايا الماسام دا، ءبىر دوربا جۇگەرى مەن بىرەر قۇمىرا گازى بار سۋسىندىققا شامام كەلەدى، – دەدىم مەن.
قازاق قارىنداسىم جۇگەرىنى ەپتەپ شايناپ ءدامىن الا باستادى. ءدامدى مە ەكەن دەگەن سۇراعىما باسىن يزەگەن ونىڭ جۇزىندە كامپيت جەگەن بالانىڭ ءماز كۇلكىسى ۇيرىلە قالدى. قىز سۋسىندىقتى ءىشىپ كورمەگەن، جىگىتى وعان بايقاپ ءىشۋدى، مۇنىڭ قانداي قيىندىعى بارلىعىن ايتىپ جاتىر. قىز ءبىر ۇرتتاپ الدى دا، ايتقانداي-اق شاشالىپ، جوتەلىپ الدى. جۇزىندە جايسىزدىق ويناپ شىعا كەلدى. جىگىتى ەكەۋىمىز قارقىلداپ كۇلىپ الدىق. ەندى جىگىت ماعان سويلەدى:
– ەكى ايدان سوڭ ۇيلەنەمىز اعا، تويىمىزعا كەلە الاسىز با؟
ەكەۋىنە قاراپ قالدىم. ادام بالاسىندا «بال باقىت» دەگەن ءبىر سەزىم بولادى عوي، مەن ءدال قازىر ءدال سول سەزىمدەمىن. جىگىت ەلدەگى ءبىر جەردىڭ اتىن ايتىپ جاتىر. ال، ونىڭ قايسى اۋداننىڭ اتىن ايتقانى دا مەنىڭ قۇلاعىما كىرگەن جوق. ويتكەنى ول كەزدە مەن بەيجىڭگە قايتىپ كەتەمىن عوي. تويلارىنا قاتىناسا المايتىندىعىما وكىنەتىندىگىمدى ايتقان بولدىم. كينوحاناعا ىشىنە كىرىپ كەلە جاتىرمىز. ولاردىڭ تويىنا شاقىرۋى ەسىمنەن كوتەرىلەر ەمەس. ۇيدە دە ەمەس، تۇزدە دە ەمەس، ەرتە دە ەمەس، كەش تە ەمەس، ويدا جوقتا مىناداي تۇتقيىل تويعا شاقىرۋ وتە تاماشا، ىزگى نيەتتى سەزىلدى.
كوپ رەت كورگەندىگىمنەن بولار، «تيتانيك» اتتى كينو مەنى تەبىرەندىرە العان جوق، اۋەلى ەندى عانا تانىسقان قازاق عاشىقتارداي ىستىق سەزىلمەيتىن سەكىلدى. جىگىت جۇگەرى جارماسىن بىرنەشە اساپ جەدى دە قىزعا بەردى. ال، قىز ونى جانىنداعى ماعان بەرىپ جاتىر:
– اعا، سەن دە جەپ كورشى.
ءدال وسىناۋ ءسات ماعان كينودان الدە نەشە ەسە ىستىق سەزىلىپ كەتتى. بالكىم، ەسەيگەننەن كەيىن ەكرانداعى ءومىردىڭ جالعان ءومىر ەكەندىگىن ابدەن بىلگەندىگىمنەن بولار. شىنايى ومىردە ادامعا بەينە باتەرياعا ەلەكتر تولتىرعان سەكىلدى ادامعا دا ىزگى كۇش كەرەكتىگى ماعان ءمالىم. كينو تەك وسىنداي ىزگى كۇش باعىشتايتىن قۇرال عانا عوي. ال، بۇگىنگى مىناداي زاماندا تەبىرەنۋدىڭ ءوزى تەگىن ەمەس. ول بەينە رەتىمەن جالعاسقان باسپالداقتاردىڭ ءبىرى ىسپەتتى رەتىمەن عانا تۋىندايدى. شىنتۋايتىندا ادامعا ناق كەرەگى تۇتقيىل تۋعان ناعىز سەزىم.
كينو قويىلىپ جاتىر، مەنىڭ نازارىم كوبىنەسە مىنا قازاق عاشىقتاردا. ولار كوزدەرىن باقىرايتىپ ەكرانعا تەسىلىپ قالعان. ەكراندا «تيتانيك» اتتى كەمە كورىنگەندە قىزدىڭ اۋىزى اڭقىيىپ اشىلىپ، تاڭ-تاماشا بولا قادالىپ قالدى. ءسىرا، مىناداي ۇلكەن كەمە كورمەگەن بولسا كەرەك. ەرلانديا ءبيى بيلەنگەندە دە وسىناۋ بوگدە مادەنيەتكە ءماز بولا قارايدى.
انا جەردەگى ادامدار دا ءبىزدىڭ قازاقتار سەكىلدى جينالىپ بي بيلەپ ءان ايتادى ەكەن-ءا؟ – دەدى قىز ماعان سىبىرلاپ. ءيا، قازىرگى قوعامدا اۋىزدان ەڭ تۇسپەيتىن ادەمى ءسوز-تابيعيلىق، ەڭ العاشقى كىرشىكسىز موماقان تابيعيلىق. مىناۋ قازاق دوستارىمدى وسىلاي ايتسام ارتىق ەتپەيتىندەي.
قىزدىڭ كوڭىلى باياعىدا-اق بوساپ ۇلگىرگەن. ءتىپتى مەنىڭ ويلاعانىمنان دا الدە قايدا بۇرىن ەگىلىپ كەتكەن. كينو ەكراننىڭ الاكولەڭكە جارىعىندا ونىڭ ەزىلىپ، ەلجىرەپ كوز جاسىن كولدەتىپ وتىرعانىن كورىپ قالدىم. بۇل كەز «تيتانيك» اتتى كەمە مۇز تاۋعا ءالى سوعىلا قويماعان. تراگەديا باستالماعان كەز بولاتىن. مەن ودان نەگە جىلادىڭ دەپ تاڭدانا سۇراعانىمدا ول ماعان مىناداي جاۋاپ بەردى:
– انا قىز اسىلىندا بايدىڭ بالالارىمەن بىرگە ەكەن، اناۋ كەدەي بالا قىزدى جاقسى كورەدى، قىز بالا دا سول كەدەي بالامەن بىرگە بولعاندا عانا كەرەمەت كوڭىلدى سەزىنەدى. امال نە، تاعدىر ولاردى قوسۋعا ءناسىپ ەتپەپتى. ءاي، ەگەر مەن انا قىز بولسام، قايعىدان ەزىلىپ ولەرمىن-اۋ.
قىز حانزۋشادان مۇلدە قارابايىر بولعاننىڭ ۇستىنە، بۇل كينونى ءبىرىنشى رەت كورىپ وتىرسا دا، ۋاقيعا جەلىسىن قالايدان-قالاي مۇنشالىق ايقىن تۇسىنگەنىنە مەن قايرانمىن. مەن ودان باسەڭ داۋىسپەن:
– كينونى ۇعىپ وتىرسىڭ با؟ – دەپ سۇراعانىمدا ول:
– نەگە ۇقپايدى ەكەنمىن، مۇنداي ىستەر ءبىزدىڭ قازاقتا دا بارشىلىق، – دەپ جاۋاپ قايىردى.
كينو قويىلىپ جاتىر، اندا-ساندا قىزدىڭ وزىنە عانا ەستىلەردەي سىبىرلاپ سويلەپ قويامىن. كەمە دەيسىڭ بە، ساۋلەتتى قوناعاسى زالى دەيسىڭ بە، وسىلاردىڭ ءبارى-ءبارى وعان ەرتەك سەكىلدى، تاڭ-تاماشا بولىپ قايران قالىپ وتىر. ال، ونىڭ جالپى تۇيسىگىنىڭ ءدال حح عاسىردىڭ باسىنداعى ەۋروپا اق سۇيەكتەرى مەن قازاق دالاسىنداعى مالشىلارعا اۋماي ۇقساپ كەتكەندىگىنە قايران قالدىم.
بۇرىنعى ءبىر مايدان كينولارمەن سالىستىرعاندا، بۇگىنگى ءبىر مايدان تىم تىنىشسىزدىق ەتتى. كورۋشىلەر كينو جەلىسىنە ابدەن قانىق. ءبىرتالاي عاشىقتار وزدەرىمەن-وزدەرى سىبىرلاسىپ، سىرلاسىپ بالقىپ وتىرسا، ەندى ءبىر سىپىرالارى كينو سيۋجەتىن ءسوز ەتىپ جاتىر.
كەيبىرەۋلەرى مىناۋ ايەل كەيىپكەر نەدەگەن سەمىز ەدى. جەك انا اعاش تاقتايدى سول سەمىزدىگىنە بولا بەرمەي قويدى-اۋ-ا؟ – دەسە، ەندى بىرەۋلەر باي-ماناپ، سال-سەرىلەردىڭ اڭگىمەسىنە ءتۇسىپ كەتكەن. ولار ايەل كەيىپكەردى اۋەلى باي-ماناپقا ءتيىپ، ونىڭ اقشاسىنا يە بولىپ، جايى جاراسقاننان كەيىن عانا جەككە باردى دەسۋدە.
تاعىسىن تاعىلار...
قۇلاققا تۇرپىدەي تيگەن بۇل باعالار مەنى سان ويدىڭ سارپالداڭىنا سۇيرەپ بارادى. ون بەس جىلدىڭ الدىندا ءبىز كەدەي بولسا دا كەپىلگە جارار جاندارعا جاناسۋدى قولداساق، ون بەس جىلدان كەيىن مىنەكي «اۋزى قيسىق بولسا دا بايدىڭ بالاسى سويلەسىن» دەگەنگە كەلىپ وتىرمىز.
قيال شىركىنگە قيىر جوق قوي. مەن اناۋ 16-17 جاستارداعى بالالاردىڭ سوزىنە سەنگىم كەلەر ەمەس. انە، انا بىرەۋى كەمە باتىپ بارا جاتقاندا قۇلاپ تۇسكەندەردى كورىپ قارقىلداي كۇلىپ قولىن ەربەڭدەتىپ ايقايلاۋدا:
– وحو، انانى قارا، ماساعان، انا بىرەۋ انەكي وقتاي اتىلىپ قۇلاپ بارادى، قول-اياعىنىڭ تىربىڭداۋىنا قاراپ ماسقارانىڭ، ناق قىزىعى ەندى بولدى...
مەنىڭ قاسىمداعى مىناۋ قازاق قىز ءبىر اۋىز ءسوز دە ۇققان جوق، بىلەم. كينو باستالىپ كوپ وتپەي-اق جىلاۋعا ءوتتى. كەمە سۋعا باتقاندا ءتىپتى سولقىلداپ كەتتى، قاسىنداعى جىگىتىنىڭ بەتى دە تارام-تارام جاس، سوندا دا عاشىعىن:
– سۇيىكتىم-اۋ، مۇنىڭ ءبارى كينوداعى ناق بولماعان جالعان ىستەر، جىلاپ قايتەسىڭ؟ – دەپ جۇباتقان بولادى.
– بەتالدى سويلەمە، مۇنىڭ ءبارى راس، – دەيدى قىزى جۇلىپ العانداي اشۋ ارالاس. كينونىڭ نە ەكەنىن قىز بىلەتىن بولسا كەرەك. ونىڭ «راس» دەپ وتىرعانى كينوداعى ۋاقيعانىڭ ءوزى ەمەس، ودان دا ارىداعى تەرەڭ ماعانانى كورسەتسە كەرەك.
جىگىت ابدىراڭقىراپ قالدى، بىلەم. جالما-جان:
– بولدى، بولدى، جىلاي بەرمەشى. داۋىسىڭ شىعىپ كەتتى عوي، ەلدەن ۇيات بولادى، – دەدى دە، ماعان ىڭعايسىزدانعان حالدە قاراپ:
– اعاي، كەلىنشەگىم تاۋلىق بولادى، كوپ نارسە كورمەگەن، سىزدەن ۇيات بولدى عوي، – دەپ ءتۇسىندىرىپ جاتىر. مەن ماڭايداعىلاردىڭ ءبارىنىڭ بەينە ءبىر كورمەگەن اڭ كورگەندەي-اق مىناۋ جىلاۋىق قارىنداسقا قاراپ جاتقانىن سوندا بايقادىم، ولاردىڭ ءبارى تاڭعالا قارايدى. مەنىڭ مىنا جىگىتكە :
– ەلدە نەڭ بار، نە دەسە سو دەسىن، تەك ەمەۋرىنىڭدى عانا ءبىلدىر. ال، جارىڭا جانىڭدى قياتىن بول! – دەگىم كەلىپ-اق كەتسە دە، ءدال مىناداي تەرەڭ ءسوزدى قازاقشالاپ جەتكىزۋگە شامام كەلمەدى دە، تەك كۇلىپ قانا قويدىم.
«جىگىتتىڭ كەلىنشەگىم» دەگەن اتاۋدى تۇڭعىش رەت اۋىزعا الىپ تۇرعانىن نەداۋىر دەن كەيىن عانا ءبىلدىم.
مەن الاڭداعان ىڭعايسىزدىق اقىرى تۋىلدى: قاسىمداعى قىز مەننەن:
– كينودا ادام ءولىپ جاتقسا مىنالار نەگە كۇلەدى؟ – دەپ سۇراماسى بارما.
– ولار كينودا نە بولىپ جاتقانىن ۇقپايتىندار، – تەك وسىلاي عانا جاۋاپ بەرۋىمە تۋرا كەلگەن سەكىلدى.
ساحارادا تۇڭعىش تانىسقان وسىناۋ ءسابي مىنەز سۇيكىمدى قارىنداسىمنىڭ كوزى باعجيىپ كەتتى:
– ۇقپايتىن نەسى تۇر، كەمە باتىپ بارادى، ادامدار ءولىپ بارادى، – دەدى ول ويلاماعان جەردەن.
قالاي جاۋاپ بەرەرىمدى بىلمەي داعدارىپ قالدىم.
ءدال وسى كەزدە ماعان «تيتانيك» اتتى كەمە بىرەۋ ەمەس، ەكەۋ بولىپ كەتكەندەي ەلەستەپ كەتتى: بىرەۋى – ەكراندا باتىپ بارا جاتقان «تيتانيك تە، ەندى بىرەۋى – مىناۋ قاپ-قاراڭعى كينو زالى.
كينوحانا باياعىداي دابىر-دۇبىر...
تەك كينو ءتىلىن بىلمەيتىن جاندار عانا وكسىپ جىلاۋدا.
اۆتورى ايدوس امانتايۇلى.
قىتاي تىلىنەن اۋدارعان قاناتبەك جۇمابايۇلى.
دايىنداعان ءالىمجان ءاشىمۇلى.
Abai.kz