ەسسە - سىن

«تالانت تابيعاتى»

بەيجىڭدەگە ورتالىق ۇلتتار باسپاسىنان 2005 جىلدىڭ قازانىندا جارىق كورگەن «تالانت  تابيعاتى» دەگەن كىتاپ مەنىڭ قولىما ازەر جەتتى. ولاي دەيتىنىم وتكەن جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا تۋىپ-وسكەن قىتاي جەرىنە (قۇلجا قالاسىنا) ەلارالىق «قازاق ەلى» گازەتى رەدەكتورىنىڭ ورىنباسارى زاكىم جايلىبايمەن بىرگە ون كۇندىك جەكە تۋىسشىلاۋ ساپارىمەن بارىپ قايتقان ەدىك. بۇل ساپار مەنىڭ اتاجۇرتقا كوشىپ كەلگەن 14 جىلدىڭ ىشىندە 8 جىلدان كەيىن بارۋىم ەدى. ماقساتىمىز قىتاي جەرىندەگى قانداستارىمىزبەن ديدارلاسىپ، ارىپتەستەرىمىزبەن رۋحاني-مادەني بايلانىستار جاساپ قازاققا قاتىستى ماتەريالدار الىپ قايتۋ بولاتىن. وكىنىشكە قاراي، ءبىز بارعاندا ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسى، تارباعاتاي ايماعىنىڭ اقىندار ايتىسى وتەتىن بولىپ، قۇلجاداعى ءباسپاسوز وكىلدەرى سوعان كەتكەن ەكەن. ولارمەن كەزدەسۋ ورايىنا يە بولا المادىق. ءبىزدىڭ وسى ساپاردان ءبىلىپ قايتقان ەڭ ۇلكەن جاڭالىعىمىز قىتاي قازاقتارىنان شىققان كينورەجيسسەر ايى وڭىنان تۋىپ، جۇلدىزى بيىكتەپ، بيىكتەگەن سايىن جارقىراي تۇسكەنى ەدى.

ءبىز جانار تۋرالى ماتەريال جازباقشى بولىپ قانشا تىرىسقانىمىزبەن جاناردىڭ ءدال سول كەزدە قىتايدىڭ قاي قالاسىندا، قاي ولكەسىندە قىزمەت بابىمەن جۇرگەنىنەن دەرەك الا المادىق. ەندى قايتتىك دەپ تۇرعاندا، جانار ساعاتقىزى تۋرالى ماتەريالدار جيناقتالىپ، بەيجىڭدەگى ورتالىق ۇلتتار باسپاسىنان «تالانت تابيعاتى» دەگەن اتپەن كىتاپ بولىپ شىققانىن ءبىر قانداسىمىزدان ەستىپ، قۇلجا قالاسىنداعى كىتاپحانالاردان ىزدەدىك. بىراق، ءبىز ىزدەگەن كىتاپ بولماي شىقتى. اۋداندىق كىتاپحانالارعا تىلەفون شالىپ سۇراستىردىقبارىبىر ودان دا ءۇمىت بولمادى. ۇرىمجىگە بارۋعا ۋاقىت جوق. سوڭىندا قۇلجاداعى جىگىتتەر: «سىزدەر قايتا بەرىڭىزدەر، كىتاپ تابىلىپ جاتسا جەتكىزىپ بەرەيىك» دەپ قالىستى.

ءيا، سودان بەرى جارتى جىل ءوتىپتى. قۇلجاداعى جىگىتتەر دە ۋادەسىندە تۇردى. كىتاپ كەلدى. وقىدىق. شىنىمەن دە جانار ساعاتقىزى قىتاي قازاعىنىڭ ماقتانىشى عانا ەمەس، الەم قازاعىنىڭ ماقتانىشىنا اينالاتىنداي-اق ەڭبەك ەتىپتى. ءوز قازاعىمىزدى ايتپاعاننىڭ وزىندە، ول تۋرالى قىتايدىڭ، شەتەلدىكتەردىڭ جازعان ماقالالارى مەن العىس-تىلەكتەرى سونىڭ ايقىن كۋاسى بولىپ تۇر. كىتاپتى وقىپ ءوزىم دە تاڭعالدىم...

جاناردى ءوز باسىم 1987 جىلدان بەرى بىلەمىن دەسەم وتىرىك ەمەس. سول جىلى جانار «جەتىم قىزدىڭ ماحابباتى» دەگەن كوركەم فيلمدەگى باس كەيىپكەر، قازاق قىزى عاينيدىڭ رولىنە ءتۇستى. «جەتىم قىزدىڭ ماحابباتىنداعى» عاينيدىڭ  وبرازىن، جارقىن بەينەسىن جانار ساعاتقىزى وتە ءساتتى الىپ شىققان بولاتىن. جۇرت جىلى قابىلدادى. اتالمىش فيلم قىتايدا جاپپاي قويىلا باستاعان تۇستا شاڭحاي قالاسىنداعى بەلگىلى كينو مامانى، رەجيسسەردى قۇتتىقتاپ: «باتىس ءوڭىردىڭ كوك زەڭگىر اسپانىنان ءبىر جۇلدىز جارقىراپ شىعا كەلدى» دەپ جازعانى ءالى ەسىمىزدە. «نانجيڭ» گازەتىنىڭ ءتىلشىسى داي جۋڭكاي «باتىس ءوڭىردىڭ جۇلدىزى» دەگەن ماقالاسىندا: «مەن ونىڭ كوزدەرىنە، قاپ-قارا كىرپىكتەرىنىڭ اراسىنان مولدىرەپ تۇرعان جاس مونشاعىنا قاراي وتىرىپ، الگى ءبىر كينو مامانىنىڭ «باتىس ءوڭىردىڭ زەڭگىر كوگىندە جارقىراعان جۇلدىز» دەگەن ءسوزىن ەرىكسىز ەسىمە الدىم... بالكىم، وسى ءبىر جۇلدىز كينو ەكرانىنىڭ سول ءبىر الاقانىنداي اسپانىن تاڭدامايتىن دا بولار، كەي شاقتا ءبىر جارق ەتىپ عانا ءسونىپ قالاتىن جۇلدىزدار دا از بولماعان عوي، بىراق ول قاشان دا جارقىراپ تۇرا بەرەدى...» دەپ جازعانىن وقىعانىم بار. مەن ول كەزدە ينستيتۋتىڭ 4 كۋرس ستۋدەنتى ەدىم. ءبىر كەزدە «باتىس ءوڭىردىڭ جۇلدىزى» اتانىپ جۇرگەن قازاق قىزى جانار ەندى اسپان استى ەلىنىڭ جۇلدىزىنا اينالادى دەپ كىم ويلاعان؟!

ەندى ءبىز «تالانت تابيعاتىنا» ءۇڭىلىپ كورەلىك. بۇل كىتاپتى قۇراستىرعان ورتالىق ۇلتتار باسپاسىنىڭ قىزمەتكەرى، جاناردىڭ اعاسى امانتاي ساعاتۇلى، ال رەداكتورى مۇناي ءابىلبايۇلى ەكەن. كىتاپ: «ءومىر – وزىڭدىكى، قاي جولدى تاڭداۋ وزىڭدە»، «ەڭ قاسيەتتى نارسە ۇيرەنۋ»، «باس بايگەنى اكەتەر، بۇل زاماندا وزعان ءىس» دەگەن ءۇش بولىمگە بولىنگەن.جيناقتا جانارعا تىكەلەي قاتىستى 30-عا تارتا ماقالا، ەستەلىك جانە العىس حاتارمەن بىرگە 7 اقىننىڭ ارناۋ ولەڭى بەرىلىپتى. كىتاپتىڭ فورماتى مەن ىشكى ديزايىنى جاناردىڭ بولىمىسىن، جالپى قاسيەتىن اشا تۇسكەن.

كىتاپتىڭ العى ءسوزىن جازعان جازۋشى-عالىم سۇلتان جانبولات اعامىز: «ويلاپ وتىرسام «تالانت تابيعاتى» اتتى مىنا كىتاپقا العى ءسوز جازۋ وڭاي ەمەس ەكەن، كىتاپتاعى باس كەيىپكەر جانار ساعاتقىزىن تانىستىرايىن دەسەم، تانىمال جاندى تانىستىرۋ قيىندىعىن بىلاي قويعاندا، ءارى ونى بالا جاسىنان ابدەن بىلەتىن قالامگەر ءابدىماناپ ابەۋۇلى جاقسى جازىپتى. جاناردىڭ كينوفيلمدەردى ءتۇسىرۋ بارىسىنداعى ورەسى مەن قابىلەتىنە بۇرىلايىن دەسەم، ونىڭ وسى جۇمىستا بىرگە جۇرگەن ارىپتەستەرى مەن تىلشىلەر ماعان ءسوز قالدىرماپتى. ارينە، جانار جايلى ءسوز وسى كىتاپپەن تاۋسىلدى دەگەندىك ەمەس» دەپ باستاپتى. وتە تاۋىپ ايتىلعان ءسوز. جانار تۋرالى ءالى تالاي كىتاپتىڭ جازىلاتىنىنا سەنىمىمىز كامىل. مەن بۇل كىتاپتى وقىپ شىعىپ وزىمشە كوكەيگە تۇيگەنىمدى گازەت وقىرمانىمەن بولىسكەندى ءجون كوردىم.

جاناردىڭ اكەسى ساعات جايپاق پەن شەشەسى تۇرسىن جولىنبەتقىزى قىتايعا بەلگىلى قالامگەرلەر. قىتاي كومپارتياسى قاي جەرگە جىبەرسە سول جەرگە قالامىن ەسكەك، قاعازىن قايىق جاساپ بىردە ۇرىمجىگە، ءبىر دە بەيجىڭگە اۋىسىپ جۇمىس جاسايدى. ولاردىڭ دا ماقسات-مۇددەسى باياعى قازاق اقپاراتى مەن مادەنيەتىن قالاي گۇلدەندىرۋ ەدى... وسى سالادا قىزمەت جاساپ ءجۇرىپ جارتى عاسىرلىق ءومىرىنىڭ قالاي ءوتىپ كەتكەنىن دە بىلمەي قالعان ەرلى-زايىپتى قارت جۋرناليستار، سوڭعى ءومىرىن شىڭجاڭدا وتكىزۋ ءۇشىن ۇرىمجىگە تابان تىرەيدى.

«ۇلتىم – قازاق، اتىم – جانار»

جانار ۇرىمجىدە تۋىلىپ، بەيجىڭدە بوي جەتەدى. حانزۋ تىلىندە ساۋاتىن اشادى. بەيجىڭدە وسكەن بالالاردىڭ انا تىلىنەن ايىرىلىپ قالۋ قاۋپى كۇشتى ەدى. بىراق قازاقى ورتادان شىققان اتا-انا وتباسىندا بالالارىنا انا تىلىندە سويلەپ، قازاقتىڭ سالت-ساناسى، ادەت-عۇرىپى جانە مادەنيەتىمەن تاربيەلەۋدى وزدەرىنىڭ بورىشى سانايدى. جانار بالاباقششادا حانزۋ تىلىندە وقىسا، ال ۇيگە كەلگەندە قازاق تىلىندە سويلەسىپ ءجۇرىپ، ەكى ءتىلدى قاتار مەڭگەرەدى. قازاق تىلىندە ماقال-ماتەلدەر جانە ابايدىڭ ولەڭدەرىن جاتقا وقيتىن بولادى. كىشكەنتاي جانار ءوزىنىڭ زەرەكتىگى جانە ۇستازدارىنىڭ كومەگىمەن تالاپتىڭ تايىنا قامشى باسادى. بەيجىڭ ورتالىق راديوستانتسياسىنىڭ جاسوسپىرىمدەرگە ارنالڭان «يڭحى» كوركەمونەر تەاترىنىڭ كىشكەنتاي ءارتىسى بولىپ، «سىرىڭكە ساتۋشى قىز»، «جەتى جارماق»، «مەنىڭ مۇراتىم»، «كوكتەمدەگى حيكايا» اتتى فيلمدەرگەگى باس رھلدەر دە وينايدى. قاي جەردە بالالارعا ارنالعان كونتسەرتتەر ۇيىمداستىرىلسا ول جانارسىز وتپەيتىن بولعان.كەيدە بىرنەشە ورىن قاتار ۇسىنىس ەتكەن كۇندەر دە كەزدەسكەن. ول جانە بەيجىڭدە وتكىزىلەتىن مەملەكەتتىك دەڭگەيدەگى قۇرىلتايلار مەن ماراپاتتاۋ-سىيلاۋ شارالارىنىڭ جۇرگىزۋشىسى بولىپ استانا ساحنالارىنان ءجيى-ءجيى بوي كورسەتىپ تۇراتىن بولادى.

قايسى ءبىر جىلى بەيجىڭدە «ءبىرىنشى ماۋسىم» حالىقارالىق بالالار مەرەكەسىنە بايلانىستى ۇيىمداستىرىلعان مادەني شاراعا جانار ارنايى شاقىرىلىپ كوركەمسوز وقيدى. ساحنادا مانەرىنە كەلتىرىپ وقىعان كىشكەنتاي قىزعا رازى بولعان دىڭ يىڭچاۋ حانىم (پرەمەر مينستر جۋىن لايدىڭ زايىبى – رەد):

– قىزىم، سەنىڭ  اتىڭ كىم؟ – دەپ سۇرايدى.

كۇلىمقاققان وجەت جانار:

– اتىم – جانار، ۇلتىم – قازاق، – دەپ جاۋاپ بەرەدى.

وعان ريزا بولعان دىڭ يىڭچاۋ حانىم:

– جارايسىڭ قىزىم، باقىتتى بول! – دەپ، ماڭدايىن سيپاپ، بەتىنەن ءسۇيىپ، راحمەتىن ايتادى.

قارشاداي قازاق قىزىنا قىتاي حالقىنىڭ ادال پەرزەنتى، ۇلى ساياسي تۇلعا جۋىن لايدىڭ زايىبىنىڭ وسى بەرگەن باتاسى جاناردىڭ ونەر كوكجيەگىنەن جۇلدىز بولىپ كورىنۋىنە سەبەپ تە بولعان شىعار. كىم ءبىلسىن؟!

قارا كوز عاينيدى ىزدەۋ

جانار ءارتىس بولۋدى بالا كەزىنەن ارمانداعانىمەن، بىراق وعان ۇلكەن ماقسات قويمادى. ارتىستىكتەن گورى ادەبيەتتكە جاقىن بولدى. ول بەيجىڭ مۇسىلماندار ورتا مەكتەبىندە وقىپ جۇرگەن كەزدە ىنتا-پەيىلىن قوعامدىق قىلىمدارعا اۋدارادى. ماقساتى – قىتايدىڭ اتاقتى ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ ءبىرىنىڭ تابالدىرىعىن اتتاپ، ادەبيەتشى بولىپ شىعۋ ەدى.

الايدا، مىنانداي ءبىر ءىس ونىڭ العا قويعان ماقساتىن باسقا ارناعا بۇرىپ اكەتەدى. 1986 جىلدىڭ جاز ايى بولاتىن. سىنىپتا ساباق وقىپ وتىرعان جانارعا مەكتەپ ديرەكتورىنىڭ كابينەتىنە الىستان بىرەۋ تەلەفون سوعىپ شاقىرىپ جاتقانىن ءبىر سىنىپتاسى حابارلايدى. ۇرىمجىدەن كەلگەنىم كەشە عانا ەدى. اكە-شەشەمە بىردەمە بولىپ قالعان جوق پا؟ – دەپ، ۇرەيلەنە ديرەكتور كابينەتىنە جۇگىرە جەتىپ تەلەفون تۇتقاسىن العانى سول ەكەن ارجاعىنان:

– ءۋاي، جانارسىز با؟ مەن تيان-شان كينو ستۋدياسىنان ءبىر كينو تۇسىرمەكشى ەدىك، سوعان ءوزىڭدى باس رولگە شىعا ما دەپ وتىرمىز، – دەگەن بوتەن ايەلدىڭ داۋسىن ەستيدى. بۇل كينورەجيسسەر گۋان ءچۇنليان ەدى.

ادەبيەتتەن باسقا ماماندىق تاڭدامايمىن دەپ بار زەيىن-زەردەسىن سوعان عانا اۋدارعان جانارعا بۇل توسىن، قيسىنسىز ءوتىنىش بولدى.

– بارا المايمىن، ەمتيحانعا دايىندالىپ جاتىرمىن، ونىسىز دا مەكتەپ مەنى جىبەرمەيدى، – دەپ كەلتە جاۋاپ قايتارعاندا شىدامى كەتكەن رەجيسسەر:

– تەلەفون تۇتقاسىن مەكتەپ ديرەكتورىنا بەر! – دەدى قاتقىل داۋىپەن.

قارىسى جاقتىڭ بۇيىمتايىن بىردەن تۇسىنگەن مەكتەپ ديرەكتورى:

– جانار، مىناۋ ساعان تابىلمايتىن ءسات، ادەبيەتشى بولۋ، ارينە، جاقسى. بۇل جاعىندا سەنىڭ تالانتىڭ بار.، ءارتىس بولۋ دا داڭقتى قىزمەت. جولىڭ بولىپ مىقتى ءارتىس بولىپ جاتساڭ، مەكتەبىمىزدىڭ دە ماقتانىشى بولاسىڭ. قازاق ۇلتىنا دا ونەردىڭ ادامى كەرەك بارىپ كەل، – دەيدى.

بۇل «جەتىم قىزدىڭ ماحابباتى» ءفيلمىن جاساۋدىڭ الدىنداعى دايىندىق ساتىسى بولاتىن. اڭگىمە فيلمدە شىڭجاڭداعى ءۇش ايماق توڭكەرىسىن بەينەلەۋدى نەگىز ەتە وتىرىپ، ۇلتتىق ارميا جاۋىنگەرلەرىنىڭ جەتىم قالعان ۇرپاعى عاينيدىڭ سول ءبىر زارلى زامانداعى ازاپتى دا، اڭىزعا اينالعان تاريحي بارىسى سۋرەتتەلەدى. اۆتور عاينيدىڭ جانە ونىڭ سۇيگەن جىگىتىنىڭ توڭكەرىس ءۇشىن، ماحاببات ءۇشىن ىزدەنگەن ءومىر جولىن كەستەلەۋدى ارماندايدى. فيلمدە عاينيدىڭ ءسوزى دە، قيمىل-ارەكەتى دە ونشا كوپ ەمەس. رەجيسسەر ءوزىنىڭ كوكەيىندە جۇرگەن سوزگە بۇيىعى جاس قىزدىڭ جان دۇنيەسىندەگى ىشكى سەزىمدەرىن كوزى ارقىلى بەينەلەۋدى ماقسات ەتەدى. ءدال وسىنداي كوزدى تابۋ ءۇشىن رەجيسسەر التاي مەن تيان-شان تاۋىنا دەيىنگى ءوڭىردى تۇگەل شارلاپ، تالاي-تالاي قازاقتىڭ ەسىگىن اشىپ، ابدەن قالجىرايدى. سوڭىندا ءۇمىتى ءۇزىلىپ ۇرىمجىگە قايتادى. بۇل كەزدە ول ءبىر دوسىنىڭ تويىنا ءساتى ءتۇسىپ، وسىنداي ءبىر قاراكوزدى تاۋىپ الارىن ويلاماعان دا بولار. وسىدان كەيىن رەجيسسەر ونىڭ اتا-اناسىن ىزدەپ بارىپ، سويلەسىپ ۇلگىرگەنشە جانار بۇل ارادان بىرنەشە مىڭ شاقىرىم بەيجىڭگە كەتىپ قالعان دا بولاتىن. سول ورتا مەكتەپكە رەجيسسەر تەلەفون سوققانان كەيىن بارىپ، ۇرىمجىگە قايتا ورالادى. ول ۇشاقتان تۇسە سالىپ-اق، الدىنان كۇتىپ العان رەجيسسەرگە:

– مىنا مەنى قالاي تاڭداعاندارىڭىزعا قايرانمىن، ويتكەنى مەن باقىتتى قىزبىن،. جەتىم ەمەسپىن، ونىڭ ۇستىنە ماحاببات دەگەندى ءتىپتى دە تۇسىنبەيمىن عوي، – دەيدى.

مىنە، وسىلايشا جانار رەجيسسەمەن بىرگە عايني ءومىر سۇرگەن الاساپىران جىلداردىڭ تولقىنىنا سۇڭگىپ كەتە بارادى...اتالمىش فيلم تۋرالى ءتىلشى سۇراعىنا جانار: «مەن وتە باقىتتىمىن، مەنىڭ كوكەيىمنىڭ ءبىر بۇرىشىندا مازالاپ تۇراتىن كومەسكى اۋەس بار ەدى. مەن ونى ماڭگى سول جاسىرىن كۇيىندە ساقتاپ قالماقشى ەدىم. بىراق فيلمدە ويناۋ مەنىڭ سول قۇپيامدى عاينيعا اپەردى. كورەرمەندەرگە الىپ بەردى» دەپ جاۋاپ بەرەدى.

التىن باسپالداق

1987 جىل. ورتالىق تەاتر ينستيتۋتى مەن بەيجىڭ حالىقتىق كوركەمونەر تەاتر ينستيتۋتى بىرىگىپ سىناق رەتىندە ارتىستەر كۋرسىن اشۋدى بەكىتىپ، قىتايدىڭ جەر-جەرىنە اتتانادى. بيسميللاسىن بەيجىڭدەگى مۇسىلمان ورتا مەكتەبىنەن باستايدى. وقۋشىلاردىڭ دەنە ءبىتىمى مەن كەلبەتىنە ۇڭىلە ءجۇرىپ، ساباق وقىپ وتىرعان جاناردىڭ قاسىنا كەلگەندە ءارتىس تاڭداۋشى كىلت توقتايدى. ونىڭ ءبىتىمى مەن بولىمىسىنا قىزىعىپ ءبىراز تۇرادى دا ءتىل قاتپاستان شىعىپ كەتەدى. ينستيتۋتقا بارىپ تالقىعا سالادى.

– جاناردىڭ سىمباتىنا ءمىن جوق، ايىبى از ۇلت، قىر مۇرىن، بوتا كوز، كلاسسيكالىق تەاترىمىزدىڭ رولىنە شىۋعا ۇيلەسە قويا مە ەكەن؟! – دەيدى الگى ءارتىس تاڭداۋشى.

كوڭىلدە كۇدىك كوپ. بىراق جاۋاپ جوق....

– شىنىندا دا ءوز قىزدارىمىز تۇرعاندا، حانزۋدىڭ ۇلتتىق تەاترىنا تۇك تاپپاعانداي، از ۇلتتان ءارتىس تاڭداعانىمىز تىم كۇلكىلى عوي، – دەپ قالدى تاعى ءبىرى.

– تەاترعا ءارتىس تاڭداۋدا سالماقتى بولعانىمىز دۇرىس شىعار، تىڭنان، قاراستىرساق قايتەدى. كەيىنگى كۇنى شىڭجاڭ اۋديتورياسىن اشىپ جاتساق سوعان قابىلدامايمىز با؟ – دەدى جانە بىرەۋى.

– ءيا، ولاردىڭ دا ويىن تۇسىنۋگە بولادى. مۇندا ءبىر ۇلتتىڭ نامىسى جاتىر. وسىلايشا ءبىرىنىڭ ءسوزىن ءبىرى قۇپتاپ، ارى قاراي نامىس وتىن مازداتا باستاعانداي بولادى.

باعانادان ءتىس جارماي، تىڭداپ وتىرعان فاكۋلتەت دەكانى ءسوز كەزەگىن الدى-اۋ ءبىر كەزدە.

– سىزدەر ايتقان پىكىردىڭ جانى بار، شىركىن جاناردىڭ جاراتىلىسىندا وسىلاي بولسا، قۇبا-قۇپ ەدى. ينستيتۋتىڭ مىندەتى – باسقا ەمەس، دارىندىلاردى تاربيەلەۋ. كىم دە قابىلەت، دارىن بولسا، سول شىعاتىن زامان بۇل. ال، جانار از ۇلت بولعانىمەن، وندا تالانت، كاسىپتىك دارىن بار. ونىسىز دا مادەنيەت ءدارىسى مەن  ماماندىقتان ەمتيحان ناتيجەسى بارلىق تالاپكەرلەردىڭ الدىندا تۇر. قابىلداۋعا ابدەن بولادى... ءبىزدىڭ ىزدەگەنىمىز وسىنداي ۇزدىك تالاپكەر ەكەن، ەندەشە، جولىن توسپاي قابىلداۋىمىز كەرەك. ونەردە ۇلتتىق شەك-شەكارا بولمايدى. ءبىزدىڭ مادەنيەتىمىز جانار ارقىلى قازاق ۇلتىنا جەتىپ جاتسا مۇنىڭ نەسى ەرسى. مادەنيەت دەگەنىمىز وسىنداي دا الماسپاي ما؟ – دەدى.

تالانتتى مويىنداۋدىڭ ءوزى ۇلىلىق. دەكاننىڭ وسى سوزىنەن كەيىن جانار مەكتەپتەگى ءجاسوسپىرىم شاعىمەن قوشتاسىپ، ارتىستىككە كەتە بارادى. ادەبيەتشى بولامىن دەگەن ارمانى كوزىنەن بۇلبۇل بولىپ ۇشادى...كينو بولسا ءبىر ءسارى، وزىنە بەيتانىس حانزۋدىڭ ۇلتتىق تەاترى. ءتىپتى، ويىنا كىرىپ-شىقپاعان ءبىر سالا، سونىڭ ىشىندە كۇردەلى دە قيىن ماماندىق. بىراق سۇڭعىلا قازاق قىزىنا بۇل دا تۇك ەمەس ەكەن. ونەر دەسە ورشەلەنە تۇسەتىن ول تەاتر ونەرىنىڭ قىرى مەن سىرىن يگەرە باستايدى. ۇستازدارى دا جاناردى تاڭداعانىنا وكىنبەدى، قايتا ءدان  ريزا بولىستى.

ءبىز جىلدان كەيىن جاناردىڭ ومىرىندە تاعى دا ءبىر بۇرىلىس بولدى. قىتايدىڭ وقۋ-اعارتۋ مينيسترلىگىنىڭ ۇيعارۋىمەن ماسكەۋدىڭ مەملەكەتتىك تەاتر ينستيتۋتىنىڭ رەجيسسەر ماماندىعىن وقىپ كەلۋگە جىبەرەدى. الدىمەن ماسكەۋدىڭ مەملەكەتتىك كينو-تەاتر ينستيتۋتىنىڭ دايىندىق كۋرسىندا ورىس ءتىلىن ۇيرەنەدى. ءبىر جىلدان سوڭ ورىس ءتىلىن ءوزى بىلەتىن  قازاق، حانزۋ جانە اعىلشىن تىلدەرىنەن كەم سويلەمەيتىن بولىپ شىعادى. سول جىلى كينو رەجيسسەرلىگىنە تالاپكەرلەر قابىلدايتىندىعىنان حاباردار جانار ءوزىمدى سىناپ كورەيىن، وتە الماسام وكىنبەيمىن، تىم بولماسا تەاتر ينستيتۋتىنا تۇسەرمىن دەگەن ويمەن وسى ماماندىققا ەمتيحان تاپسىرادى. مىنە قىزى، جانار ەمتيحانعا قاتىسقان 30 تالاپكەردىڭ التاۋىنىڭ ءبىرى بولىپ قىتايدان، ءتىپتى بۇكىل ازيالىقتاردان جالعىز ءوزى قابىلدانادى.

ول بارلىق پاندەردى ۇزدىك وقۋمەن بىرگە، تاجىريبەلىك جۇمىستاردى دا ۇزدىك اتقارادى. جانار ديپلوم جۇمىسىن دايىنداعان، كەزدە «اپتانىڭ 8-كۇنى» دەگەن تاقىرىپتا قورعايدى. بۇل فيلمنىڭ تاقىرىبىنان، بۇكىل مازمۇنىنا دەيىن ومىردە بولماعان سەكىلدى سەزىلگەنىمەن، ادەتتە تۇرمىستا ءجيى كەزدەسىپ وتىراتىن قاس-قاعىم وقيعالار اسا شەبەرلىكپەن جاسالادى. اتالمىش فيلم حالىقارالىق شاعىن فەستيۆالدىڭ ۇزدىك اۆتورلىق سىيلىعىن جەڭىپ الادى. ول ءوزى ستۋدەنت بولا تۇرا ماسكەۋ «مير» تەلەارناسىنا ۇسىنىسپەن ديكتور، جۇرگىزۋشى بولىپ تا جۇمىس ىستەيدى. جاناردىڭ رەسەي تەلەارناسىندا جۇرگىزۋشى بولىپ ىستەۋى قىتايدان بارىپ وقىعان ستۋدەنتتەر تاريحىندا بۇرىندى-سوڭدى بولماعان ەدى.

ءبىر كۇنى جانار كينونى اۋىز ەكى اۋدارۋ مىندەتىمەن ستۋدياعا كەلەدى. جەتەكشى جۇمىستى باستايىق دەيدى. جانار ءفيلمدى ورىس تىلىنە اۋدارادى.

– جوق، جانار بۇل ءفيلمدى اعىلشىنشاعا ءتارجىمالاۋىمىز كەرەك، – دەيدى جەتەكشى. جانار اعىلشىن ءتىلىندا اعىلا جونەلەدى.

كينونى اعىلشىنشا تىڭداپ وتىرعان الگى كىسىنىڭ قىتايعا كينو سارالاۋعا كەلگەن حالىقارالىق كينو فەستيۆالدىڭ توراعاسى كانادالىق  مونەال ەكەنىن جانار جۇمىس اياقتاعاننان كەيىن ءبىر-اق بىلەدى. جاناردىڭ قايدا سالسا سودان شىعاتىن، تىلدىك قابىلەتىنە قايران قالعان الگى كىسى ونىڭ باسىن سيپاپ تۇرىپ:

– باسىڭنىڭ ءبىر بولىگىندە ورىس ءتىلى، ءبىر بولىگىندە اعىلشىن ءتىلى، ءبىر بولىگىندە حانزۋ ءتىلى، ەندى ءبىر بولىگىندە انا ءتىلىڭنىڭ قويماسى بار دەسەك، پاي-پاي مىنا كىشكەنە باسىڭ كرەمەت ەكەن، – دەگەن دە جانار:

– شىركىن، باسىمنىڭ ءبىر جەرىندە رەجيسسەرلىك قابىلەت قويماسى بولۋىن قانشاما تىلەيمىن، – دەيدى كۇلىپ تۇرىپ.

«مير» تەلەارناسى جانارعا وزگە ەل حالىقتارىمەن رۋحاني-مادەني بايلانىستار ورناتۋىنا دانەكەر بولادى.

ماسكەۋدىڭ مەملەكەتتىك كينو ينستيتۋتىندا 6 جىل وقىپ، ماگيستۋراسىن دا قىزىل ديپلوممەن ءبىتىرىپ شىققان جانار 6 جىلدىق وقۋىم رەجيسسەرلىك تۆورچەستۆالىق جولىما ازدىق ەتەر، قالايدا كينو ينستيتۋتىنىڭ اسپيرانتۋراسىنا ءتۇسىپ وقيىن دەگەن ويعا كەلەدى. ونىڭ بۇل ويىن قىتايدىڭ ءتيىستى ورىندارى دا قۇپ كورەدى. وسىلايشا جانار ورىس ەلىندە 9 جىل تابان تىرەپ وقىپ، رەجيسسەرلىك ونەرگە قانىعادى. ورىس، ۋكراين حالىقتارىنىڭ ەسكى، جاڭا مادەنيەتىمەن، سالت-سانا ءداستۇرى جانە پسيحولوگياسىمەن تانىسادى. رەسەيدەگى 9 جىل ونىڭ الداعى كينورەجيسسەرلىك ونەرىنىڭ التىن باسپالداعى بولىپ قالانادى.

جانار رەسەيدە وقىپ جۇرگەن كەزدىڭ وزىندە، قىتايدىڭ ءوز كينولارى «قىزىل شيە»، «جالىن اتقان عاشىقتار» فيلمدەرىنىڭ تۇسىرىلۋىنە قاتىسادى. بۇل كينولاردى قىتايلىقتار ۇناتىپ كورەدى. سونىمەن بىرگە ماسكەۋ «مير» تەلەارناسىنىڭ تاپسىرىسىمەن قىتايعا بارىپ «قىتايدىڭ قارتتارى»، «قىتايدىڭ ۆەلوسيپەتتەرى» سەكىلدى قىتاي رەفورماسىنان كەيىنگى وزگەرىستەردى بەينەلەگەن دەرەكتى فيلم ءتۇسىرىپ، ەكى ەلدىڭ مادەني-رۋحاني اۋىس-تۇيىسىنە پايدالى ەڭبەك ەتەدى. مۇنان تىس رەسەيدىڭ «بۋدتىڭ ورالۋى» دەگەن كوركەم فيلمدە حىتايلىق ءبىر پاتىشا حانىمىنىڭ ءرولىن وينايدى. ال يتاليا مەن رەسەي بىرلەسىپ جاساعان «ايۋدىڭ دوسى – جوناتون» فيلمىنە قوسىمشا رولگە تۇسەدى.

قايتا شىنىققان قۇرىش

جاناردىڭ كينو ونەرىندە تانىلىپ، جۇلدىزىن اسپانعا شىعارعان 20 سەريالى تەلەفيلم «قۇرىش قالاي شىنىقتىنىڭ» ءتۇسىرىلۋى ەدى. قىتاي مەن ۋكراينا بىرلەسىپ تۇسىرگەن 20 سەريالى «قۇرىش قالاي شىنىقتى» وستروۆسكيدىڭ وسى اتتاس رومانىنان وزگەرتىلىپ تۇسىرىلگەن. بۇل قىتايدىڭ كينو الەمىندە تۇڭعىش رەت شەتەلدىڭ ايگىلى كوركەم شىعارماسىن وزگەرتىپ ءتۇسىرۋى جانە وعان تۇعىش رەت شەتەلدىك ارتىستەردىڭ قاتىسۋىن قوسىڭىز. بۇل قىتاي تاريحىندا بۇرىن-سوڭدى بولماعان تاريحي وقيعا بولدى.

وسى تۇڭعىشتاردىڭ باسىندا كىم تۇر؟ ارينە، قازاق قىزى جانار ساعاتقىزى تۇر. حانزۋدىڭ كورنەكتى قالامگەرى ءچۇن حۋا جانار تۋرالى توقتالعاندا: «قۇرىش قالاي شىنىقتى» ءفيلمىن جاساۋدا ەشكىم جانارعا تەڭ كەلمەيدى»، – دەپ جازىپتى. دەمەك ميللياردتار ەلى الدە قاشان مويىنداپ قويعان. سوندان دا بولار قىتايدىڭ  فيلمگەرى جىڭ كايناننىڭ جاناردى ۋكراين جەرىنە بارىپ كينو تۇسىرۋگە تاڭداعانى. جاناردى موينداۋ، قازاقتى موينداۋ. ارىبىردەن كەيىن، قازاقتىڭ ونەردەن كەندە ەمەس ەكەندىگىن مويىنداۋ. شىنى كەرەك، ەگەر جاناردان باسقا بىرەۋ وسى فيلمگە رەجيسسەرلىك ەتسە، قۇداي بىلەدى، بۇل فيلم اسپان استى ەلى ماقتان ەتەتىندەي شىقپاعان بولار ما ەدى.

جانار العاش ۋكرايننىڭ «دوۆجەنكو» كينو ستۋدياسىمەن بايلانىس جاسايدى. بۇل ستۋدىيانىڭ ماتەرالدىق بازاسى تولىق ەدى. بەيجىڭگە قايتىپ ورالىپ، ءوزى جىبەرگەن ورىنعا مالىمەت بەرەدى. بارلىعى قۇپ كورەدى.

ەكىنشى رەت 1998 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا باس جوبالاۋشى حياڭ شاۋحانى ەرتىپ ۋكرايناعا قايتا ۇشادى. بۇل 1999 جىلى اقپاندا تەلەفيلم تۇسىرەتىن توپ بارعانعا دەيىن بارلىق جۇمىسقا دايىندىق جاساۋ بولاتىن. بۇل ولار ءۇشىن قىمبات ۋاقىت ەدى.

وكىنىشكە قاراي، قىتايلىق اۆتوردىڭ پاۆەل كورشاگين تۋرالى جازعان ستسەناريى ۋكرايندىقتاردىڭ كوڭىلىنەن شىقپاي قالادى. وسىلاي بولارىن جانار باستا بىلگەن... ونىڭ سەبەبى دە تۇسىنىكتى... ونىڭ ۇستىنە جازىلعان سەريال تىم قىسقا، ارەڭ بەس سەرياعا جەتەدى. 20 سەرياعا جەتكىزۋ ءۇشىن 15 سەريانى جازۋ كەرەك. ماقسات – سەريالدىڭ از-كوپتىگىندە ەمەس. پاۆەلدىڭ وبرازىن قالاي اشۋ، ول ءومىر سۇرگەن قوعامدىق ورتانى شىنايى كورسەتۋدە، قىم-قۋىت قايشىلىقتار مەن قاقتىعىستاردى جاندى بەينەلەۋگە تۋرا كەلەدى. وعان جۇمسالاتىن قارجى دا ەسەپتەۋلى. ەندى قايتۋ كەرەك؟ جانار مۇنى ابدەن وي ەلەگىنەن وتكىزىپ، باس رەجيسەر حان گانگا سەريالدى ۋكرايندىقتاردىڭ وزدەرىنە جازدىرۋدى ايتادى. ول مۇنى دۇرىس كورەدى. ودان باسقا جول جوق ەدى. ءسويتىپ جانار ءوزى ارالاسىپ ءجۇرىپ اليك ەسىمدى ءبىر ستسەناريستى تاپتى. جانار  وعان: «ءبىز تەك «قۇرىش قالاي شىنىقتى» رومانىن وزگەرتىپ قانا قويساق، جالاڭدىق ەتەدى. سول داۋىردە جازىلعان باسقا رومانداردان دا پايدالانۋىمىز كەرەك. وي-سانا تار بولماۋى ءتيىس. سونان سوڭ پاۆەلدىڭ نەگىزگى وبرازى كوزىنەن ايرىلعاننان كەيىن سومدالۋى شارت» دەپ تۇجىرىم جاسادى. اليك ۋكراينادا تاپسىرىسپەن دەدەكتيۆ تاقىرىبىندا ستسەناري جازىپ جۇرگەنگ بەلگىلى قالامگەر ەدى.

ءيا، جانار تاۋەكەلشىلدىك جاساعانىمەن بەيجىڭدىكتەر ودان حابارسىز ەدى. ولار بۇرىنعى سەريال بويىنشا تۇسىرىلەدى دەپ ويلاعان. بىراق وسىنىڭ الدىندا جانار باستىعى جىڭ كاينانعا حات جازىپ سەريالدى ۋكرايندىقتاردىڭ وزدەرىنە جازدىرىپ جاتقانىن ايتقان ەدى. بۇعان جىڭ كايناننىڭ بۇلقان-تالقان بولىپ اشۋلانعانى بار. جانار دا العان بەتىنەن قايتپاي «جىعىلساڭ ناردان جىعىلعا» بىراق كوشەدى. ول اليكككە ءفيلمنىڭ 13-14-سەرياسىن تەزدەتىپ جازۋدى تاپسىرادى. ويتكەنى، پاۆەلدىڭ قىستىڭ كۇنگى ءومىرىن قار بار كەزدە الدىمەن ءتۇسىرىپ العان وتە ماڭىزدى. بۇل ۋاقىتتى دۇرىس پايدالانباسا، تۇتاس فيلمگە نۇقسان كەلتىرەر ەدى. ال، 11-12 سەرياسى كوكتەم مەزگىلىندە الىنادى. بۇل پاۆەلدىڭ شەپەتوۆكادا ىستەپ جاتقان كەزى. ال جازدا جاستىق ءداۋىرىن ياعني تونيامەن ماحابباتتاسقان، ارميادا بولعان كەزى ءتۇسىرىلۋ كەرەك. 13-14-سەريا جازىلىپ بولعان سوڭ ونى جانار حانزۋ تىلىنە ءتارجىمالاپ بەيجىڭگە جونەلتەدى. باس رەجيسەر حان گاڭ: «وتە جاقسى، شىنايى بەينەلەنگەن» دەمەسى بار ما؟ بىراق جىڭ كاينان بىردەن ءجىبي قويمايدى. سەبەبى، سەريالدى وزگەرتكەننەن كەيىن قاتىستى مەكەمەلەرگە جۇگىرىپ ءجۇرىپ بەكىتتىرۋ كەرەك. ونى بەكىتپەسە جاناردىڭ ەڭبەگى ەش بولادى. ونى وسى ءىس مازالادى. سوندا حان گاڭ: «ەگەر جانار جازدىرعان سەريال بويىنشا فيلم تۇسىرىلەتىن بولسا مەن ۋكراينعا بارامىن، ايتپەسە ارام تەر بولۋدىڭ قاجەتى جوق»، – دەيدى.

روجدەستۆا مەرەكەسى باستالىپ كەتەدى. ۋكرايندىقتار مەيرامدا تۇگەل دامالادى. ال جانار جالعىز ءوزى «دوۆجەنكو» كينو ستۋدياسىندا بەيجىڭنەن تاعاتسىزدانا جاۋاپ كۇتۋمەن بولادى. ءبىر كۇنى ول جىڭ كايناننان: «...ۇلكەن جۇمىس تىندىرىپسىڭدار، ءفيلمدى تەز الۋ جۇمىسىنا كىرىسىڭدەر» دەگەن حات العاندا قۋانعانىنان جانار جىلاپ جىبەرەدى.

سونىمەن جانار ۋاقىت وتكىزبەي، ءفيلمنىڭ جۇمىسىنا بەل شەشە كىرىسىپ كەتەدى. فيلمگە تىكەلەي قاجەتتى ورتا كەيىپكەر تاڭداۋعا كىرىسەدى. سەبەبى، سەريال قانشا تارتىمدى جازىلعانمەن رولگە شىعاتىن اكتەرلەر جاقسى تاڭدالماسا، ءفيلمنىڭ ماڭىزى بولمايتىندىعىن جانار جاقسى بىلەدى.

بۇرىن ۋكراين رەجيسسەرلەرى قيت ەتسە اكتەرلەردى رەسەيدەن بارىپ تاڭدايدى ەكەن. ال جانار بولسا، ۋاقيعا ۋكراينا توپىراعىندا بولعان ەكەن، ءسوز جوق ۋكراينادان تاڭدايمىز، اكتەرلەر ستسەناريدە جازىلعانداي كەلبەتتى، ققيمىل قارەكەتى سايكەسكەن، ۋكراين ۇلتىنىڭ پسيحيكاسىن شىنايى اشا الاتىن بولۋ كرەك دەپ ءتۇيدى. ال «دوۆجەنكو» كينو ستۋدياسىنىڭ ديرەكتورى موشەنكو (1973 جىلى تۇسىرىلگەن «قۇرىش قالاي شىنىقتى» 6 سەريالى ءفيلمنىڭ رەجيسcەرى. رەد) مىرزانىڭ: «قۇرىش قالاي شىنىقتىنى» كىم دە كىم، كينوعا تۇسىرمەكشى بولسا، ونداعى باس كەيىپكەر ءفيلمنىڭ جانى پاۆەل ەكەنىن ەستەن شىعارماۋ كەرەك» دەگەن ءسوزى جاناردى ءتىپتى دە شيرىقتىرا ءتۇستى.

ارتىستەرگە جانار وسىنداي تالاپتار قويا وتىرىپ الىستان ەمەس، جاقىنان تاۋىپ جاتتى. باس كەيىپكەر پاۆەل بىراز ابىرجىتتى. اقىرى ونى دا تاپتى. جانار يرا ەسىمدى اكتريسانى قابىلداپ جاتىپ ونىڭ البومىنان ءبىر جىگىتتىڭ سۋرەتىن كورىپ قالادى. يراعا وسى جىگىتتى ەرتىپ كەلۋدى تاپسىرادى. ەرتەسىندە ول جىگىتتىڭ ءوزى دە كەلە قالماسى بار ما. ۇزىن بويلى، قوڭىر شاشتى، جاسى 25-تەردە، قاسى كەرىلگەن، قىر مۇرىندى. كوگىلدىر كوزى قاباعىن تۇيگەندە مۇڭايا قالادى، ال قۋانعاندا جادىراپ سالا بەرەدى. ەركەككە ءتان دەنە بىتىمىنەن بايىپتىلىق پەن قايسارلىق بايقالادى.

ىزدەگەن ادامنىڭ ءدال ءوزى! «پاۆەلدىڭ رولىنە ءدۇپ كەلەدى» دەپ جانار بىردەن ۇناتتى. جانار پاۆەلدى تاپتى. ۋكراين رەجيسسەرلەرى سەزىپ-بىلمەگەن، قۇدايدىڭ قۇتتى كۇنى جاندارىندا جۇرسە دە اڭعارماعان پاۆەلدى تاپتى.

فيلم ءتۇسىرىلىپ جاتىپ، 14-ءشى سەرياعا كەلگەندە باس رەجيسسەر حان گاڭ كەنەتتەن بەيجىڭگە قايتىپ كەتەدى. بۇعان بولا جانار ابىرجىعان جوق. قايتا فيلم قىزمەتكەرلەرىن جۇمىلدىرىپ قالعان 7 سەريانى ءساتتى ءتۇسىرىپ شىعادى. كەيىن اتالمىش فيلمگە تۇسكەن اكتورلار: «ءبىز رەجيسسەر جانار ارقىلى تانىلدىق، ەگەر ول بولماسا ەل قاتارلى قاراپايىم اكتەر بولىپ جۇرە بەرگەن بولار ەدىك» دەپ جانارعا العىستارىن جاۋدىرعان.

وسى تەلەفيلمدە اتى اتالعان 120 اكتەر بار. بۇلاردىڭ اراسىندا قىزىل ارميانىڭ ءرولىن الىپ شىققان جاڭ شاۋحۋا عانا قىتايلىق. بۇل فيلم 270 كۇندە ءتۇسىرىلىپ بولادى. باس رەجيسسەر حان گاڭ، اتقارۋشى رەجيسسەر جانار ساعاتقىزى باستاعان 12 قىتايلىقتىڭ باسقاسى ۋكرايندىقتار.

جانار «قۇرىش قالاي شىنىقتىنى» ءتۇسىرىپ بولىپ، قىتايعا بارعاندا «ۋانكى» دەگەن مادەنيەت كومپانياسى 20 سەريالى «شوشىنعان قۇس» اتتى تەلەفيلمدى ءتۇسىرۋدى بەكىتەدى. كومپانيانىڭ باس ديرەكتورى جانارعا وسى فيلمگە رەجيسسەرلىك جاساۋعا شاقىرادى. بۇل جانار ءۇشىن ۇلكەن سىن ەدى. ويتكەنى، بۇل جاناردىڭ تۇڭعىش رەت تاۋەلسىز رەجيسسەرلىك ەتكەن قالا ومىرىنە ارنالعان تەلەفيلم بولاتىن. جانار بۇل ءفيلمدى دە وتە ءساتتى جاساپ شىققتى. ول جانە قىتايدىڭ تۇڭعىش توراعاسى ماۋ زىدۇڭنىڭ وقۋشىلىق ءومىرىن بەينەلەيتىن «ءبىر ءداۋىردىڭ جاستارى» دەگەن ءفيلمىن دە جاقسى تۇسىرەدى.

قازىر جاناردىڭ ەڭ ۇلكەن ارمانى ءوز ۇلتىن تانىتاتىن كينو ءتۇسىرۋ ويىندا بار ەكەنىن ايتىپ، ءارى وسى ويىن ەرتەرەك ىسكە اسىرۋ ءۇشىن بار كۇشىن سالىپ، ءوزىن شىڭداۋ ۇستىندە ەكەن.

20 سەريالى «قۇرىش قالاي شىنىقتى» تەلەفيلمى وسىلايشا اسپان استى ەلىن ارالاپ كەتتى. پاۆەل رۋحى قايتا شىڭدالىپ قىتايدىڭ بار الابىن ءدۇر سىلكىندىردى. قىتايدىڭ قارتتارى پاۆەلدىڭ سوناۋ جىلدارداعى ەرلىگىن، قايتپاس جىگەرىن ەستەرىنە الىپ، كوزەرىنە جاس كەلسە، جاستارى ومىرگە، بولاشاققا قالاي كوزقاراس ۇستانۋدىڭ، ءومىردى قالاي ءماندى، ماعانالى وتكىزۋدىڭ ونەگەسىن قابىلدادى. بارى مەن باعىن وتانىنا، حالقىنا ارناعان پاۆەل كورچاگيننىڭ قايسار رۋحى قازاقتىڭ قاراكوز قىزى ارقىلى ميللياردتار جۇرەگىنەن ورىن تابادى.

جانارعا وسى ەڭبەگى ءۇشىن 2001 جىلى قىتايدىڭ «حورقىزى» سىيلىعى بەرىلەدى. جانە حVIII كەزەكتى قىتاي «داجۇڭ» تەلەارناسىنىڭ «التىن بۇركىت» سىيلىعى مەن «ۇزدىك رەجيسسەر» اتاعىن الادى.

ءيا، ءبىر ماقالامەن ءبىر كىتاپتا ايتىلعان مازمۇندى قامتۋ قيىن. ءبىز ءوز كەرەگىمىزدى الدىق، بۇل الداعى كۇندەرى جانار تۋرالى تاعى دا ماقالا جازبايمىز، نە بولماسا وزىمەن تىكەلەي سۇحبات وتكىزبەيمىز دەگەندى بىلدىرمەسە كەرەك. سول ءۇشىن قازىرشە ماقالامىزدىڭ سوڭىن قىتايلىق اقىن باۋىرىمىز قۇرىش ساقايۇلىنىڭ جانارعا ارناپ جازعان «جىگىتسىڭ» دەگەن ولەڭىنىڭ مىنا ەكى شۋماعىمەن تامامداۋدى ءجون سانادىق.

«تۋماساقتا شولپانداي،
ساتكە بىزدە جانارمىز.
شولپانداردان ارقانداي،
جارىقسىڭ سەن جانار قىز.

ءومىر دەگەن از-اق كۇن،
سودان باقىت تابارسىڭ.
ماقتانىشى قازاقتىڭ،
جانار دەسە جانارسىڭ.
بالكىم سەن دە ەرتەڭگە،
اڭىز بولىپ قالارسىڭ!»

ءالىمجان ءاشىمۇلى

Abai.kz