بوكس - قازاقستاننىڭ ءنومىرى ءبىرىنشى سپورت ەدى. كسرو كەزىندە دە سولاي بولعان. 1984 جىلى تاشكەنتتە وتكەن كسرو چەمپيوناتىندا ءتورت قازاق چەمپيوندىق ءتاج كيگەندە ۇلتى وزبەك بوكسشىلار بوساعا سىعالاپ قالعان.

قازاقستان ءوز الدىنا ەگەمەن ەل بولعاندا دا تۋىمىز جىعىلماعان ەدى. اتلانتادان بەرى التىنسىز قايتىپ كورگەنىمىز جوق.

تۇڭعىش رەت توكيو وليمپياداسىنان التىنسىز قايتتىق. سول كەزدەگى قازاقستان بوكس قۇراماسىنىڭ باس باپكەرى قايرات ءساتجانوۆ ەدى.

قازاق بوكسىنىڭ قولىن التىنعا جەتكىزە الماعان ءساتجانوۆ قايتادان باس باپكەر بولىپ سايلاندى. وزبەكستاننىڭ داڭقتى قۇراماسىنىڭ باس باپكەرى، پاريجدە باسكە قويىلعان التىنداردى قيداي سىپىرىپ العان تولقىن قىلىشەۆ «قازاقستاندا مەنەن دە تاجىريبەلى، تەگەۋرىندى باپكەر كوپ» دەيدى.

قايدان-اۋ دەپ قالدىق.

توكيودا التىننان سالىم سالا الماعان ءساتجانوۆتىڭ اتتەگەن-ايى، باس باپكەر بولسا سالا بۇرىنعى ارىپتەسىنىڭ ادرەسىنە اۋىرلاۋ سوزدەر ايتتى.

«دۇرىس، كەشەندى جوسپار تۇزە الماعان. باسقا كوماندالارمەن تيىسىنشە وقۋ-جاتتىعۋ جيىنىنا وتكىزبەگەن» دەگەن سياقتى.

اۋىر ايىپ. وتكەندە جازىپ ەدىم. ايتجانوۆتىڭ ادۆوكاتى ەمەسپىن دەپ. بىراق، ادىلەتتەن اتتاماۋ كەرەك.

پاريجدە قازاق بوكسشىلارىنىڭ جەڭىسى ۇرلانعانىن الەم كوردى. ساكەن بيبوسىنوۆتىڭ حاسانبوي دۋسماتوۆتى جەڭگەنىن الەم ەكسپەرتتەرى راستادى. ماحمۇد ءۇش راۋند تولاستاماي ۇردى. كەپە-كورنەۋ بەرمەدى جەڭىسىن. جيىرما سەكۋند قالعاندا ەسىل ەر وڭ قولىن سىلتەپ، جۇرەگى ىزا، وكىنىشتەن جارىلارداي بولىپ رينگتان كەتتى.

كىنا ايتجانوۆتا ەمەس ەدى. قازاق سپورتىنىڭ باسىندا تۇرعان اعالارىنىڭ اراشاعا تۇرار ابىرويى جوقتىعىنان ەدى. مينيستر امانشا اقپاەۆ، تەمىرحان دوسمۇحامەدوۆتەر سول قاراۋ تورەشىلەردىڭ كەڭىردەگىن جۇلىپ، قولىندا ولەر ەدى.

سپورت فۋنكتسيونەرلەرى جاۋدى تەز تاپتى.

كىنا-ايتجانوۆتا ەكەن. پاريجدە كۇن-ءتۇن ۇيقى كورمەي، كوزىنىڭ استى ءىسىپ كەتكەن، اۋىر ۋايىمنان ءجۇزى قارايعان، وكىنىشتەن وزەگى ورتەنگەن ەردى وسىلاي وققا بايلاپ قۇتىلدىق.

بۇل-سابوتاج. قازاق بوكسىنا جاسالعان قاستاندىق.

بوكس فەدەراتسياسىنىڭ قابىلداعان شەشىمدەرىنىڭ ىشىندە باس باپكەردىڭ قۇرامادا شاكىرتى بولماۋ كەرەك ەكەن. كۇلكىلى ءارى وتە ايانىشتى. بۇل دەگەنىڭىز، قازاق بوكسىنىڭ دامۋىنا تۇك تە پايدا بەرمەگەن، بىراق اتاقتى كلاسسيك ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆتىڭ «قان مەن تەرىندەگى» وزگەگە كىنا ارتۋدان، جامانداۋدان الدىنا جان سالمايتىن قارا قاتىنداردىڭ قۇراماعا كەلۋىنە تىكەلەي جول اشۋ عوي.

لوندون وليمپياداسىندا يۋري تسحاي ايتقان. الەمدىك بوكس قاۋىمداستىعى ءبىزدىڭ دانيار ەلەۋسىنوۆقا قاتتى تاڭ قالىپتى. «بوكس-قان توبەلەسكە اينالىپ كەتىپ ەدى. ەلەۋسىنوۆ-حاس ونەر شىڭىنا جەتكىزگەن قايتالانباس تۇلعا» دەپتى.

ساكەن بيبوسىنوۆتى دا وسى قاتارعا جاتقىزار ەدىك. بويىندا بوكستىڭ بار كەرەمەتى بار. ياعني، بۇل دا ونىڭ ۇستازى مىرزاعالي سياقتى جىگىتتەردىڭ قۇراما باسشىلىعىنا كەلۋىنە جابىلعان قاقپا.

ساتجانوۆپەن التى الاسى، بەس بەرەسىمىز جوق. ونىڭ داڭقتى شاكىرتتەرى دەپ بىرەۋلەر رۇستەم ىرگەباەۆتى، ماقسات باقتىبازاروۆ پەن باۋىرجان قايىرمەنوۆتى ايتىپتى. الماتىدا «جاس الاشتا» قىزمەتتە جۇرگەندە اسقاربەك عازيزوۆپەن قاتتى سىيلاستىق. ءوز ءىسىنىڭ فاناتى ەدى. اياگوزدەن ءبىر شوعىر تالانتتى بوكسشىلار شىعاردى. بۇل جىگىتتەر تۋرالى تالاي جازدىم. ءبارى عازيزوۆتىڭ شاكىرتىمىز دەر ەدى. رينگ بۇرىشىندا اسەكەڭنىڭ سومكەسىن كوتەرىپ ءبىر جىگىتتەر جۇرەر ەدى. مۇمكىن، سولاردىڭ ءبىرى. قاتەلەسسەم، كەشىرىم سۇرايمىن.

بىراق، الەمدىك ساناتتاعى بوكسشى دايىنداي الماعان، ياعني، شەبەرلىگى جەتپەيتىن باپكەردىڭ ۇلتتىق قۇراماعا شاقىرىلۋىنا ءۇزىلدى-كەسىلدى قارسىمىز. بوكستىڭ ناعىز جانكۇيەرلەرى سولاي وايلايدى دەپ سەنەمىن.

مىرزاعاليعا وپپونەنتتەرى تاعاتىن اۋىر ايىپتاردىڭ ءبىرى-بوكسشىلارىمىزدىڭ فيزيكالىق تۇرعىدان السىزدىگى، ياعني شارشاپ قالۋى. بۇل الدەبىرەۋلەردىڭ قالقان قۇلاققا ىلگەن لاپشاسى.

ساكەن بيبوسىنوۆ، ماحمۇد سابىرحان، مۇحامەدسابىر بازاربايۇلى جانە اعايىندى ورالبايلار بەس راۋندقا قاۋھارى جەتەتىن بوكسشىلار ەكەنىن كورسەتتى.

سوندىقتان، لاقپا اڭگىمەنىڭ جەتەگىنە ەرمەڭىزدەر. الەمدەگى مىقتى قۇرامالارمەن بىرلەسكەن وقۋ-جاتتىعۋ جيىندارى ءجيى ءوتتى. ياعني، بۇل ايىپ تا قاتە.

مىرزاعالي ايتجانوۆ كۋبا، وزبەكستان قۇرامالارىمەن بىرگە وتكىزگەن وقۋ-جاتتىعۋ كەزىندە ساپتىڭ ورتا شەنىندە تۇرعان اتاقتى حۋليو سەزار لا كرۋزدى، وليمپيادا ويىندارى مەن الەم چەمپيوناتتارىن قالاۋىنشا ۇتقان دارابوزدى جەتەلەپ العا شىعارىپ، ساپتىڭ ەڭ الدىنا قويدى.

- بۇل - بوكستاعى اقساقالدارىڭىز،-دەدى. - داڭقتى بوكسشىنىڭ جانە جاسى ۇلكەن ازاماتتىڭ ورنى قاشاندا ءتور. سەندەرگە دە وسىنداي قۇرمەت تىلەيمىن،-دەدى.

بۇگىندە ەكىنشى وليمپيادا ويىندارىنىڭ جەڭىمپازى بولعان ءباھادۇر جالولوۆ باستاپ قازاق باپكەرىنىڭ كەسىگىنە ۇزاق قول سوقتى.

قازاق بوكسىنىڭ جاقسى جانكۇيەرى رەتىندە ايتارىم، ءبىز دە تالاي الەم چەمپيونىنىڭ توماعاسىن سىپىرعان، الەمدەگى ۇزدىك باپكەر اتاعىن ءبىر ەمەس ەكى رەت العان داڭقى ازاماتىمىز مىرزاعالي ايتجانوۆقا لايىقتى قۇرمەت كورسەتۋىمىز كەرەك. ەندى قازاق بوكسىن ابىرويسىزدىقتان قۇتقارىپ الاتىن ءبىر جول بار.

مەن بىلەتىن مىرزاعالي سايگۇلىككە ءزارۋ ەمەس. شاپانى دا جەتەدى. جەتپەي تۇرعانى كوڭىل. ازاماتتى ارداقتاۋ. بۇل الگىلەردى قويعاندا قازاقستان ۇكىمەتىنە سىن. پايدالانىپ بولعان سوڭ كۇرەسىنگە تاستاي سالاتىن الەمدىك ساناتتاعى باپكەرىمىز كوپ ەمەس.

ءالى دە كەش ەمەس. مەملەكەت تاراپىنان ەڭبەگى باعالانىپ، ات مىڭگىزىپ، شاپان جاپسا قالىڭ جانكۇيەردىڭ وكپەسى تارايدى. ۇلتتىق يدەولوگيامىز قايتا قالعىپ كەتپەيدى. ەرلان كارين باستاعان يدولوگتارىمىزدىڭ باس كوتەرەتىن جەرى وسى. باتىرلارىمىزدى جەرگە جىعا بەرسەك رۋحسىزدىققا ۇرىنامىز. ونسىزدا جوعالتقانىمىز كوپ. ال، ءساتجانوۆ ساتتىلىك سەرىك بولسىن!

باحيار تايجاننىڭ جەلىدەگى جازباسى

Abai.kz