ۇيعىرعا سىڭگەن قىزىلوردالىق قازاقتار
قىتايدىڭ شۇار-داعى قاشقار ايماعىنا قاراستى تۇمشۇق قالاسىندا 120 مىڭنان استام حالىق تۇرادى. ونىڭ 80 پايىزدان استامى ۇيعىرلار. وسى ۇيعىرلاردىڭ اراسىندا 1500دەن استام قازاق جانە 2000 نان استام دۇڭگەندەر بار. دۇڭگەندەردىڭ اتاجۇرتى قىتاي. ال قازاقتار قاشقارعا قايدان كەلگەن، ولار نەگە ۇيعىر بولىپ كەتكەن؟
وتكەن عاسىردىڭ جيىرماسىنشى جىلدارىندا قازاقستاندى اشارشىلىق جايلاپ جاتقان كەزدە قىزىلوردا وبلىسىنان 500 دەن استام قازاق اۋىپ كەلىپ تۇمشۇققا قونىستانعان. ول كەزدە تۇمشۇق قاشقار ايماعىنىڭ مارالباسى اۋدانىنا قارايتىن ءبىر قىستاق قانا ەدى. قازاقتار كوشىپ كەلگەننەن كەيىن تۇرعىن حالىق - ۇيعىرلارمەن عاسىرعا جۋىق ۋاقىت تىعىز ارالاسىپ تىرشىلىك ەتتى. بالالارىن دا ۇيعىر مەكتەپتەرىندە وقىتتى. باستابىندا قازاقتار ءوز اراسىنان عانا نەكەلەسكەن بولسا، ۋاقىت وتە كەلە ۇيعىرلارمەن ارالاس نەكەلەر دە بىرتىندەپ كوبەيگەن. كەلە-كەلە قازاقتار انا تىلدەرىن ۇمىتىپ، مۇلدە جوعالتىپ ۇيعىرلارعا ءسىڭىپ كەتكەن.
قىتايدىڭ شۇار-داعى قاشقار ايماعىنا قاراستى تۇمشۇق قالاسىندا 120 مىڭنان استام حالىق تۇرادى. ونىڭ 80 پايىزدان استامى ۇيعىرلار. وسى ۇيعىرلاردىڭ اراسىندا 1500دەن استام قازاق جانە 2000 نان استام دۇڭگەندەر بار. دۇڭگەندەردىڭ اتاجۇرتى قىتاي. ال قازاقتار قاشقارعا قايدان كەلگەن، ولار نەگە ۇيعىر بولىپ كەتكەن؟
وتكەن عاسىردىڭ جيىرماسىنشى جىلدارىندا قازاقستاندى اشارشىلىق جايلاپ جاتقان كەزدە قىزىلوردا وبلىسىنان 500 دەن استام قازاق اۋىپ كەلىپ تۇمشۇققا قونىستانعان. ول كەزدە تۇمشۇق قاشقار ايماعىنىڭ مارالباسى اۋدانىنا قارايتىن ءبىر قىستاق قانا ەدى. قازاقتار كوشىپ كەلگەننەن كەيىن تۇرعىن حالىق - ۇيعىرلارمەن عاسىرعا جۋىق ۋاقىت تىعىز ارالاسىپ تىرشىلىك ەتتى. بالالارىن دا ۇيعىر مەكتەپتەرىندە وقىتتى. باستابىندا قازاقتار ءوز اراسىنان عانا نەكەلەسكەن بولسا، ۋاقىت وتە كەلە ۇيعىرلارمەن ارالاس نەكەلەر دە بىرتىندەپ كوبەيگەن. كەلە-كەلە قازاقتار انا تىلدەرىن ۇمىتىپ، مۇلدە جوعالتىپ ۇيعىرلارعا ءسىڭىپ كەتكەن.
قازىر تۇمشۇق قىستاقتان قالاعا اينالدى. ول قالادا شىڭجاڭ ءوندىرىس-قۇرىلىس ارمياسى 53-پولكىنىڭ 6-روتاسى تۇرادى ء(وندىرىس-قۇرىلىس ارمياسى شىنجاڭداعى جارتىلاي اسكەري تۇزىمدەگى ورگان. ارميانىڭ بولىمدەرى جايشىلىقتا وندىرىسپەن، قۇرىلىسپەن شۇعىلدانادى دا، توتەنشە جاعدايلاردا اسكەري مىندەت اتقارادى. ءار پولكىندا 1 روتا تۇراقتى اسكەر ۇستايدى. شىنجاڭدا ءوندىرىس قۇرىلىس ارمياسىنىڭ 10 اۋىلشارۋاشىلىق ديۆيزياسى جانە 3 ونەركاسىپ ديۆيزياسى بار).
1949 جىلى جاڭا قىتاي قۇرىلدى. جاڭا بيلىك جاڭاشا تۇزىمدەردى ورناتتى. ۇيعىرعا سىڭگەن قازاقتار تىركەلۋ داپتەرىنە جانە جەكە كۋالىكتەرىنە ۇلتى ۇيعىر دەپ جازىلىپ كەتتى. قىزىلوردالىق قازاقتاردىڭ ۇيعىرلانۋ تاريحى وسىلاي بولدى.
www.senkazakh.com سايتىنان الىندى.
