بۇگىن جاھاندانۋ مەن الەمدىك قاۋىمداستىقتاردىڭ ءوزارا تاۋەلدىلىگى مەن مۇددەلەر قاقتىعىسى كۇشەيگەن كەزەڭدە دىندەر اراسىنداعى ديالوگ ماڭىزدى رولگە يە بولۋدا. كليماتتىق داعدارىستان باستاپ، گەوساياسي تۇراقسىزدىققا دەيىنگى زاماناۋي جاھاندىق سىن-قاتەرلەردى شەشۋدە، دىندەر مەن مادەنيەتتەر اراسىنداعى كەدەرگىلەردى ەڭسەرۋدى تالاپ ەتەدى. وسى تۇرعىدا يسلامنىڭ ەرتە تاريحىنان باستاۋ الاتىن دىنارالىق ءوزارا تۇسىنىستىكتىڭ ءداستۇرى تەك قۇندى تاريحي ساباقتار عانا ەمەس، سونىمەن قاتار الەم ءۇشىن وزەكتى ۇلگىلەردى دە ۇسىنا الادى.

دىنارالىق ءوزارا تۇسىنىستىكتىڭ ەۆوليۋتسياسى VII عاسىرداعى ءمادينا كەلىسىمىنەن باستاپ، بۇگىن قازاقستان باستاماشى بولىپ وتىرعان XXI عاسىرداعى استاناداعى الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرىنىڭ سەزىنە دەيىن بايقالادى. ديالوگ پەن بىرگە ءومىر ءسۇرۋدىڭ ىرگەلى يسلامدىق قاعيداتتارى جاھاندىق شىندىققا بەيىمدەلىپ، يسلام ءداستۇرىنىڭ بۇگىنگى كۇن تارتىبىندەگى ماسەلەلەردى شەشۋدەگى يكەمدىلىگى مەن وزەكتىلىگىن كورسەتەدى.

قازىرگى مۇسىلمان الەمىندەگى رۋحاني جانە زياتكەرلىك داعدارىس يسلامنىڭ جاڭا، پليۋراليستىك ينتەرپرەتاتسيالارىن ازىرلەۋدى، رۋحاني جانە ماتەريالدىق دامۋ تراەكتوريالارىن قايتا انىقتاۋدى، سونداي-اق زاماناۋي ماسەلەلەر مەن سىن-قاتەرلەرگە سايكەس جاۋاپتار تابۋدى تالاپ ەتەدى. بۇل ۇدەرىس يسلامنىڭ فۋندامەنتالدى قاينار كوزدەرىن ءدال وسى ءسات كونتەكستىندە قايتا زەردەلەۋدى قاجەت ەتەدى.

وسى تۇرعىدا، الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرىنىڭ سەزىن باستاماشى رەتىندە ۇيىمداستىرۋشى قازاقستاننىڭ ءرولى ەرەكشە نازار اۋدارۋعا لايىق. قازاقستاننىڭ جاھاندىق بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمدى ىلگەرىلەتۋ ستراتەگياسىنىڭ ماڭىزدى كومپونەنتى بولعان بۇل باستاما يسلامنىڭ دىنارالىق ديالوگ داستۇرلەرىن ساقتاپ قانا قويماي، ولاردى جاڭا، جاھاندىق دەڭگەيگە كوتەرەدى.

سەزدى يسلام تاريحىنداعى پاراديگمالىق وقيعالارمەن، اتاپ ايتقاندا مەدينالىق كەلىسىم مەن حۋدايبيا شارتىمەن سالىستىرمالى تالداۋ جاساۋ ارقىلى، قازاقستان باستاماسىنىڭ يننوۆاتسيالىق سيپاتى مەن ونىڭ قازىرگى جاھاندىق ماسەلەلەردى شەشۋدەگى الەۋەتىن باعالاۋعا بولادى.

بۇل باستاما يسلامنىڭ بەيبىتشىلىك ورناتۋ داستۇرلەرىن XXI عاسىردىڭ شىندىقتارىنا بەيىمدەپ، جاھاندىق دەڭگەيدە دىنارالىق جانە مادەنيەتارالىق ءوزارا تۇسىنىستىك ءۇشىن بىرەگەي پلاتفورما قۇرادى. ول دىندەردىڭ قازىرگى زامانعى ماسەلەلەردى شەشۋدەگى كونسترۋكتيۆتى ءرولىن كورسەتىپ، ءدىن تۋرالى ستەرەوتيپتىك تۇسىنىكتەردى جويۋعا ىقپال ەتەدى. بۇل ۇلگى ءدىني پليۋراليزم مەن تولەرانتتىلىقتىڭ بۇگىنگى پاراديگماسىن قالىپتاستىرۋدا ماڭىزدى ءرول اتقارا الادى.

تاريحي نەگىزدەر: ءمادينا كەلىسىمى جانە حۋدايبيا شارتى

ءمادينا كەلىسىمى 622 جىل: كونستيتۋتسيالىق ءپليۋراليزمنىڭ نەگىزى

622 جىلى مۇحاممەد پايعامبار كەلىسسوزدەر جۇرگىزگەن مەدينا كەلىسىمى يسلام تاريحىنداعى كونستيتۋتسيالىق ءپليۋراليزمنىڭ العاشقى قۇجاتتالعان ۇلگىسى بولىپ تابىلادى. ءوز ۋاقىتى ءۇشىن توڭكەرىسشىل بولعان بۇل شارت ماديناداعى مۇسىلمانداردى، ياھۋديلەردى جانە پۇتقا تابىنۋشىلاردى قوسا العاندا، ءارتۇرلى ءدىني قاۋىمدار اراسىنداعى بەيبىت قاتار ءومىر ءسۇرۋ قاعيداتتارىن بەلگىلەدى.

كەلىسىمنىڭ نەگىزگى اسپەكتىلەرى مىنالاردى قامتىدى:

1. ءاربىر قاۋىمداستىقتىڭ ءدىني اۆتونومياسىن مويىنداۋ، بۇل ءدىن بوستاندىعىنا كەپىلدىك بەردى.

2. زاڭ الدىنداعى تەڭدىكتى قامتاماسىز ەتەتىن جالپى سوت جۇيەسىن قۇرۋ.

3. قالانى قورعاۋعا ۇجىمدىق جاۋاپكەرشىلىك، بۇل ورتاق بىرەگەيلىكتى قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتتى.

4. بەيبىت قاتار ءومىر ءسۇرۋدىڭ نەگىزىن قالاعان ءوزارا قولداۋ جانە شابۋىل جاساماۋ قاعيداتى.

بۇل كەلىسىم كوپ كونفەسسيالى ءمادينادا تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتىپ قانا قويماي، سونىمەن قاتار يسلام داستۇرىندەگى ءدىني توزىمدىلىك پەن ءپليۋراليزمنىڭ ىرگەلى قاعيداتتارىن قالادى.

حۋدايبيا شارتى 628 جىل: حالىقارالىق قاتىناستار مودەلى

628 جىلعى ءمادينا مۇسىلماندارى مەن مەككە پۇتقا تابىنۋشىلارى اراسىندا جاسالعان حۋدايبيا شارتى ءمادينا كەلىسىمىنىڭ قاعيداتتارىن دامىتىپ، ولاردى مەملەكەتارالىق قاتىناستار دەڭگەيىنە كوتەردى. بۇل شارت ەرتە مۇسىلمان قاۋىمداستىعىنىڭ ءتىپتى ەلەۋلى يدەولوگيالىق كەلىسپەۋشىلىكتەر جاعدايىندا دا ىمىراعا كەلۋگە جانە ديپلوماتياعا دايىن ەكەنىن كورسەتەدى.

شارتتىڭ نەگىزگى ەرەجەلەرى:

كەلىسىمنىڭ نەگىزگى ەرەجەلەرى:

1. ديالوگ پەن بەيبىت ءوزارا ءىس-قيمىل ءۇشىن كەڭىستىك قۇرعان ون جىلدىق ءبىتىم ورناتۋ.

2. ءدىني قاجىلىق ەركىندىگىن قامتاماسىز ەتۋ، ەكى تاراپ ءۇشىن ءدىني راسىمدەردىڭ ماڭىزدىلىعىن مويىنداۋ.

3. سوعىسۋشى تاراپتار اراسىنداعى ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناستاردىڭ نەگىزىن قۇرۋ، ۇزاق مەرزىمدى بەيبىتشىلىككە جول اشۋ.

مۇسىلماندار تاراپىنان ايقىن جەڭىلدىكتەرگە قاراماستان، حۋدايبيا كەلىسىمى ۇزاق مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا يسلامدىق ىقپالدىڭ ايتارلىقتاي ارتۋىنا اكەلىپ، بەيبىت ديپلوماتيا مەن ديالوگتىڭ تيىمدىلىگىن كورسەتتى.

بۇل العاشقى مىسالدار كونفەسسياارالىق ءوزارا ءىس-قيمىلدىڭ نەگىزگى يسلامدىق قاعيداتتارىن بەكىتەدى: ءدىني ارتۇرلىلىكتى قۇرمەتتەۋ، بەيبىت قاتار ءومىر ءسۇرۋدىڭ باسىمدىعى جانە ديپلوماتيانىڭ ماڭىزدىلىعى. بۇل قاعيداتتار جاھاندىق دىنارالىق قاتىناستاردىڭ بۇگىنگى كونتەكستىندە دە وزەكتى بولىپ قالا بەرەدى.

يسلام الەمىندەگى دىنارالىق ءوزارا تۇسىنىستىكتىڭ ەۆوليۋتسياسى

يسلام وركەنيەتىنىڭ التىن عاسىرى: ءپليۋراليزمنىڭ گۇلدەنۋى

يسلام الەمىنىڭ تاريحىندا ءمادينا كەلىسىمى مەن حۋدايبيا شارتىندا قالانعان قاعيداتتار ءارتۇرلى تۇسىندىرمەلەر مەن بەيىمدەلۋلەردەن ءوتتى. يسلام وركەنيەتىنىڭ التىن عاسىرى (VIII-XIII عاسىرلار) ءدىني پليۋراليزم مەن مادەني الماسۋدىڭ بۇرىن-سوڭدى بولماعان دەڭگەيىمەن سيپاتتالدى.

وسى كەزەڭنىڭ نەگىزگى سيپاتتامالارى:

1. باعداد، كوردوۆا جانە كاير مادەنيەتارالىق جانە دىنارالىق ديالوگ ورتالىقتارىنا اينالدى.

2. ءارتۇرلى ءدىني داستۇرلەردىڭ عالىمدارى بىرگە جۇمىس ىستەگەن عىلىم مەن فيلوسوفيانىڭ گۇلدەنۋى.

3. وسمانلى يمپەرياسىندا ءدىني ازشىلىقتاردىڭ اۆتونومياسىن قامتاماسىز ەتەتىن «ميللەتتەر» جۇيەسىنىڭ دامۋى.

بۇل جەتىستىكتەر ەرتە يسلام قاعيداتتارىنىڭ يمپەريالار مەن وركەنيەتتەر اۋقىمىندا تابىستى جۇزەگە اسىرىلۋى مۇمكىن ەكەنىن كورسەتەدى.

قۇلدىراۋ جانە قايتا وركەندەۋ كەزەڭدەرى

الايدا، كەيىنگى عاسىرلار ساياسي، ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك فاكتورلارعا بايلانىستى دىنارالىق ديالوگتىڭ ورلەۋ مەن قۇلدىراۋ كەزەڭدەرىنىڭ كۋاسى بولدى. وتارلىق ءداۋىر جانە XX عاسىرداعى كەيىنگى گەوساياسي وزگەرىستەر دىنارالىق ءوزارا تۇسىنىستىكتىڭ يسلام تۇجىرىمدامالارى ءۇشىن جاڭا سىن-قاتەرلەر تۋعىزدى.

نەگىزگى اسەر ەتۋ فاكتورلارى:

1. مۇسىلمان الەمىندەگى ۇلتشىل قوزعالىستاردىڭ ءوسۋى.

2. باتىس وتارشىلدىعىنىڭ يسلام ينستيتۋتتارى مەن پراكتيكاسىنا اسەرى.

3. رەفورميستىك جانە فۋندامەنتاليستىك قوزعالىستاردى قوسا العاندا، يسلامداعى جاڭا يدەولوگيالىق اعىمداردىڭ پايدا بولۋى.

بۇل تاريحي پروتسەستەر دىنارالىق ديالوگتىڭ يسلام قاعيداتتارىن وزگەرىپ وتىراتىن الەۋمەتتىك-ساياسي شىندىقتارعا ۇنەمى بەيىمدەۋ قاجەتتىلىگىن اتاپ كورسەتەدى.

زاماناۋي كونتەكست: سىن-قاتەرلەر مەن مۇمكىندىكتەر

XXI عاسىردىڭ باسىندا مۇسىلمان الەمى دىنارالىق ديالوگقا ءداستۇرلى كوزقاراستاردى سىني تۇرعىدان قايتا قاراۋدى تالاپ ەتەتىن بىرقاتار ىشكى جانە سىرتقى سىن-قاتەرلەرمەن بەتپە-بەت كەلدى:

1. دىنارالىق قاتىناستارعا عانا ەمەس، مۇسىلمان قاۋىمدارىنىڭ ىشكى تۇراقتىلىعىنا قاۋىپ توندىرەتىن ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمنىڭ ءورشۋى.

2. باتىس قوعامىندا يسلاموفوبيانى كۇشەيتۋ، كونسترۋكتيۆتى ديالوگقا كەدەرگى جاساۋ.

3. مۇسىلمان ەلدەرىندەگى كوبىنەسە كونفەسسياارالىق سيپاتتاعى ىشكى قاقتىعىستار.

4. جاھاندانۋ جانە ونىڭ ءدىني سايكەستىككە اسەرى، ءدىني بىرلەستىكتىڭ ءداستۇرلى فورمالارىنا قارسى تۇرۋ.

5. تەحنولوگيالىق وزگەرىستەر جانە ولاردىڭ ءدىني تاجىريبەگە اسەرى، ديالوگ ءۇشىن جاڭا مۇمكىندىكتەر اشادى، سونىمەن قاتار راديكالدانۋ قاۋپىن تۋدىرادى.

بۇل فاكتورلار يسلام كونتەكستىندەگى دىنارالىق ديالوگ ءۇشىن جاڭا كەدەرگىلەر دە، جاڭا مۇمكىندىكتەر دە جاسادى. ولار يسلامنىڭ نەگىزگى قاعيداتتارىنا ادالدىقتى ساقتاي وتىرىپ، ولاردى جاھاندانعان الەمنىڭ شىندىقتارىنا بەيىمدەيتىن يننوۆاتسيالىق تاسىلدەردى تالاپ ەتەدى.

استاناداعى الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرىنىڭ سەزى: دىنارالىق ديالوگتاعى يسلام ءداستۇرىنىڭ جاڭعىرۋى

وسىنداي كۇردەلى جاعدايدا 2003 جىلى قازاقستان باستاما جاساعان الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرىنىڭ سەزى، XXI عاسىردىڭ جاھاندىق شىندىقتارىنا دىنارالىق ءوزارا تۇسىنىستىكتىڭ يسلام داستۇرلەرىن جاڭعىرتۋ جانە بەيىمدەۋ ءۇشىن باتىل ارەكەت بولىپ تابىلادى.

سەزدى ءمادينا كەلىسىمى مەن حۋدايبيا شارتى قاعيداتتارىنىڭ زاماناۋي كورىنىسى رەتىندە قاراستىرۋعا بولادى:

1. پليۋراليزم جانە ينكليۋزيۆتىلىك: ءمادينا كەلىسىمى سياقتى، سەزد ءار ءدىننىڭ بىرەگەي ۇلەسىن مويىنداي وتىرىپ، ءارتۇرلى ءدىني داستۇرلەر اراسىنداعى ديالوگ ءۇشىن تەڭ جاعدايدا كەڭىستىك قۇرادى.

2. بەيبىتشىلىك باسىمدىعى: حۋدايبيا شارتى سياقتى، سەزد يدەولوگيالىق كەلىسپەۋشىلىكتەردەن جوعارى تۇرىپ، ورتاق قۇندىلىقتار مەن ماقساتتارعا نازار اۋدارا وتىرىپ، بەيبىت قاتار ءومىر ءسۇرۋ مەن ديالوگقا باسىمدىق بەرەدى.

3. ديالوگتى ينستيتۋتسيونالداندىرۋ: سەزد دىنارالىق ءوزارا تۇسىنىستىك ءۇشىن تۇراقتى پلاتفورما ۇسىنادى، بۇل ەرتە يسلام كەلىسىمدەرىندە قالانعان قاعيداتتاردىڭ دامۋى رەتىندە قاراستىرىلۋى مۇمكىن. بۇل ديالوگتىڭ تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتەدى.

4. جاھاندىق اۋقىم: جەرگىلىكتى تاريحي پرەتسەدەنتتەردەن ايىرماشىلىعى، سەزد بۇگىنگى الەمنىڭ ءوزارا بايلانىستىلىعىن مويىنداي وتىرىپ، دىنارالىق ديالوگ قاعيداتتارىن جاھاندىق كونتەكستكە بەيىمدەيدى.

5. جاھاندىق باستامالارمەن ىقپالداسۋ: سەزد بۇۇ وركەنيەتتەر اليانسى سياقتى باستامالارمەن بەلسەندى ءوزارا ارەكەتتەسەدى، بۇل ديالوگتىڭ يسلام ءداستۇرىنىڭ حالىقارالىق قاتىناستاردىڭ بۇگىنگى جۇيەسىنە ينتەگراتسيالانۋ قابىلەتىن كورسەتەدى.

استانا ديالوگىنىڭ قازىرگى الەمدەگى ماڭىزى مەن پەرسپەكتيۆالارى

سەزد دىنارالىق ءوزارا تۇسىنىستىكتىڭ يسلام داستۇرلەرىن قازىرگى جاھاندىق سىن-قاتەرلەرگە بەيىمدەۋدە شەشۋشى ءرول اتقارادى جانە بولاشاق دامۋ ءۇشىن ۇلكەن الەۋەتكە يە:

1. ەكسترەميزمگە قارسى تۇرۋ: سەزد ءدىني كوشباسشىلارعا ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمدى بىرلەسىپ ايىپتاۋ ءۇشىن بىرەگەي پلاتفورما ۇسىنادى، وسى قۇبىلىستارعا قارسى كۇرەستىڭ زاڭدىلىعىن كۇشەيتەدى. بولاشاقتا سەزد راديكالدانۋدى بولدىرماۋ بويىنشا جاھاندىق ستراتەگيالاردى ازىرلەۋدىڭ نەگىزگى قۇرالىنا اينالۋى مۇمكىن.

2. ۇستامدىلىقتى ناسيحاتتاۋ: فورۋم راديكالدى نارراتيۆتەرگە قارسى تۇرا وتىرىپ، ءدىني ىلىمدەردىڭ قالىپتى تۇسىندىرمەلەرىن تاراتۋعا ىقپال ەتەدى. بولاشاقتا بۇل قازىرگى قوعامداعى ءدىننىڭ ءرولى تۋرالى جاھاندىق كونسەنسۋستىڭ قالىپتاسۋىنا اكەلۋى مۇمكىن.

3. مادەني ديپلوماتيا: سەزد حالىقارالىق ارەنادا ديالوگتىڭ يسلام ءداستۇرىن جاقسى تۇسىنۋگە ىقپال ەتىپ جانە جاھاندىق كونتەكستە يسلامنىڭ ءيميدجىن جاقسارتىپ، «جۇمساق كۇش» قۇرالى رەتىندە قىزمەت ەتەدى. بولاشاقتا بۇل ءارتۇرلى مادەني جانە ءدىني توپتار اراسىنداعى ستەرەوتيپتەردى جەڭۋگە جانە شيەلەنىستى ازايتۋعا ىقپال ەتۋى مۇمكىن.

4. جاھاندىق ماسەلەلەردى شەشۋ: پلاتفورما ءدىني كوشباسشىلارعا كليماتتىڭ وزگەرۋى، كەدەيلىك جانە قاقتىعىستار سياقتى سىن-قاتەرلەرگە ورتاق كوزقاراستاردى تالقىلاۋعا جانە ازىرلەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. بولاشاقتا سەزد بۇۇ-نىڭ تۇراقتى دامۋ ماقساتتارىنا قول جەتكىزۋ ءۇشىن ءدىني رەسۋرستاردى جۇمىلدىرۋدىڭ نەگىزگى فورۋمىنا اينالۋى مۇمكىن.

5. ۇلگى بولۋ: سەزد الەمنىڭ باسقا ەلدەرى ءۇشىن شابىتتاندىراتىن مىسال بولىپ تابىلادى، كوپ كونفەسسيالى حالقى بار ەل جاھاندىق ديالوگ ءۇشىن پلاتفورماعا اينالا الاتىنىن كورسەتەدى. بۇل الەمنىڭ باسقا بولىكتەرىندە ۇقساس فورۋمدار قۇرۋ پەرسپەكتيۆالارىن اشادى، دىنارالىق ديالوگتىڭ جاھاندىق جەلىسىنە ىقپال ەتەدى.

6. قاقتىعىستاردىڭ الدىن الۋ: سەزد ىلگەرىلەتەتىن دىنارالىق جانە مادەنيەتارالىق ديالوگ قاقتىعىستاردىڭ الدىن الۋ مەن ديپلوماتيانىڭ ماڭىزدى قۇرالىنا اينالۋدا. بولاشاقتا سەزد ءدىني كومپونەنتى بار بارلىق قاقتىعىستاردا مەدياتسيا ءۇشىن نەگىزگى پلاتفورماعا اينالۋى مۇمكىن.

7. گەوساياسي جارىقتاردى ەڭسەرۋ: ءوسىپ كەلە جاتقان گەوساياسي شيەلەنىس پەن بىرپوليارلىققا دەگەن ۇردىستەر اياسىندا سەزد باتىس پەن قالعان الەم اراسىنداعى ديالوگ ءۇشىن بىرەگەي مۇمكىندىك ۇسىنادى. بولاشاقتا بۇل تەڭەستىرىلگەن الەمدىك ءتارتىپتىڭ قالىپتاسۋىنا ىقپال ەتۋى مۇمكىن.

8. تەحنولوگيالىق وزگەرىستەرگە بەيىمدەلۋ: سەزد تسيفرلاندىرۋ داۋىرىندە جاھاندىق ەتيكالىق كونسەنسۋستى قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتە وتىرىپ، جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ ەتيكالىق اسپەكتىلەرىن ءدىني كوزقاراس تۇرعىسىنان تالقىلاۋ الاڭىنا اينالۋ الەۋەتىنە يە.

نەگىزىندە وزگەرىپ جاتقان الەم مەن جاھاندىق قاقتىعىستار اياسىندا سەزدىڭ وزەكتىلىگى بارعان سايىن ايقىن بولا تۇسۋدە. ول تەك ديالوگ ءۇشىن پلاتفورما عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ەكسترەميزمگە قارسى تۇرۋدىڭ، بەيبىتشىلىكتى ناسيحاتتاۋدىڭ جانە جاھاندىق ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ قۋاتتى قۇرالى بولىپ تابىلادى. سەزدىڭ حالىقارالىق باستامالارمەن ىنتىماقتاستىعى ونىڭ جاھاندىق ماڭىزدىلىعىن جانە نەعۇرلىم بەيبىت ءارى ءوزارا تۇسىنىستىككە تولى الەمدى قالىپتاستىرۋداعى ۇلكەن الەۋەتىن كورسەتەدى.

قورىتىندىلاي كەلە، الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرىنىڭ سەزى، يسلام تاريحىنىڭ ەرتە كەزەڭىندە قالانعان دىنارالىق ديالوگ ءداستۇرىن جالعاستىرىپ قانا قويماي، ونى شىعارماشىلىقپەن دامىتىپ، ءححى عاسىردىڭ كۇردەلى سىن-قاتەرلەرىنە ءساتتى بەيىمدەيدى دەپ سەنىممەن ايتۋعا بولادى. ول ايىرماشىلىقتارعا قاراماستان، الەمدىك دىندەر مەن ولاردىڭ وكىلدەرىنىڭ ادىلەتتى، بەيبىت جانە تۇراقتى بولاشاقتى بۇكىل ادامزات ءۇشىن قۇرۋ جولىندا بىرگە جۇمىس ىستەي الادى جانە ىستەۋى كەرەك دەگەن ماڭىزدى حاباردى كۇن تارتىبىنە قويۋ بولىپ تابىلادى.

اسىلبەك سنادين

كونفەسسياارالىق جانە وركەنيەتارالىق ديالوگتى دامىتۋ جونىندەگى ن.نازارباەۆ ورتالىعى ادىستەمەلىك جۇمىس جانە جيناقتاۋ دەپارتامەنتىنىڭ باس ساراپشىسى

Abai.kz