قازىر ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى كسرو كەزىندەگى شىعىس ەۋروپا ەلدەرى سياقتى ىشكى ساياساتىن ءوز بەتىمەن، ال، سىرتقى ساياساتىن ورىستىڭ قاباعىنا قاراپ جۇرگىزەدى دەگەن پىكىر الەمدىك گەوساياساتتا بەرىك ورنىقتى. بۇل تۋرالى Mezgil.kz اقپاراتتىق پورتالى جازدى. 

بىراق وسى بيلىكتەرىنىڭ  سىرتقى ساياساتتى ورىستىڭ قاباعىنا قاراپ جۇرگىزۋشىگىنە كونبەيتىن تۇلعالار تاجىك، قىرعىز، وزبەك پەن قازاقتار اراسىنان شىعا باستادى.

ويتكەنى، تاجىك، قىرعىز، وزبەك پەن قازاقتاردىڭ باق-تا اشىق ايتىلاتىن، ايقىن جازىلاتىن دۇنيەلەر پارلامەنتكە كەلگەندە ءۇنى تۇنشىعىپ جاتاتىنى جاسىرىن ەمەس. بىراق وزگە ەلدەردەگى باسىن قۇمعا تىققان تۇيەقۇس تىرلىككە كونبەيتىن تۇلاعالار جوق ەمەس. ءتىپتى ولاردىڭ ءوز انا تىلدەرىندە ورىستىڭ جاڭا وتارشىلدىق ساياساتىنا قارسى شىققاندارى رەسەيدىڭ مەملەكەت تىلىنە اۋدارىلىپ، ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرىنىڭ رەسەيگە قارسى، ورىس الەمىنە قارىس جۇرگىزىلىپ وتىرعان ساياساتى دەپ باعالانىپ، تمد كولەمىندەگى ءورىستىلدى جۇرتشىلىققا ءوڭى اينالدىرىلىپ ءتۇسىندىرىلىپ جاتىر.

1995 جىلدان كەيىن ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى پارلامەنتتەرىندە «پوستكەڭەستىك دەموكراتيا» تۇنشىعىپ، قىرعىزستاننان باسقا ەلدەردە ءبىر پارتيالىق ۇستەمدىك ورنادى. بۇنى باتىس ساياساتتانۋشىلارى ورىس بارلاۋىنىڭ «رەسەيدىڭ ماڭگىلىك مۇددەسىندەگى» باستى جەتىستىگى دەپ تانىپ، ءوزىن كسرو مۇراگەرىمىن دەپ جاريالاعان پۋتيندىك رەجىم ومىرگە اكەلگەن «شىعىس ەۋروپا ەلدەرىنىڭ ورتالىق ازيالىق شتامپى» دەگەن عىلىمي اتاۋ بەرىلىپ، قولدانىسقا ەندى.

ۇلتتىق باق «پۋتين رەجىمىندەگى ورىس الەمىنىڭ» بىلىعى مەن شىلىعىنا قاتىستى اشىق ايتىلاتىن، ايقىن جازىلاتىن دۇنيەلەر پارلامەنتكە كەلگەندە ءۇنى تۇنشىعىپ جاتاتىن ءداستۇردى بۇزۋشىلىقتىڭ باستاۋ كوزىندە تۇرعاندار ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرىنىڭ وسى جولعى سايلانعان دەپۋتاتتارى اراسىنان بىرتە-بىرتە شىعا باستادى. قازاقتا بۇلار قازىبەك يسا، ەرمۇرات باپي, بەرىك دۇيسەمبينوۆ ت.ب. تاراپىنان كورىنىس تاپسا، وسى ۋاقىتقا دەيىن ورىستىڭ يدەولوگيالىق باقشاسىنا تاس لاقتىرماعان وزبەك پارلامەنتىندە الىشەر قادىروۆ تارپىنان كورىنىس تاپتى.

ورىسقا رەسەيدە قۇمىرسقاداي ءورىپ جۇرگەن ميگرانتتارى ارقىلى تاۋەلدى بولىپ وتىرعان الا تاقيالىلار مەملەكەتتىك ساياسات تۇرعىسىنان ىشتەن تىنىپ كەلەدى. وسى ىشتەن تىنۋشىلىقتى رەسەي «وزبەكتىڭ جيرينوۆسكيى –  الىشەر قادىروۆ» دەپ اتاپ كەتكەن دەپۋتات بۇزدى. كلاسسيك جازۋشىمىز بەيىمبەت «داۋدىڭ باسى - دايرابايدىڭ سيىرى» دەگەندەي، ورتالىق ازياداعى ۇلت تىلىندە سويلەپ، انا تىلىندە ويلايتىندارعا قارسى تيسەرى جوق بولىپ وتىرعان يمپەريالىق امبيتسياداعىلارعا تاشكەنت قالاسىنداعى 188-ءشى مەكتەپتەگى مۇعالىمىنىڭ بالانى شاپالاقپەن ءبىر تارتقانى «جەردەن جەتى قويان تاپقانداي»، ساياسي رەڭكتەگى داۋ-دامايعا ۇلاستى. «ورىس تىلدىلەرگە قىسىم جاسالۋدا» دەپ، قوساق اراسىندا قازاقستاندا ءىلىنىپ كەتتى.

وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭ شىعارۋ پالاتاسىنىڭ دەپۋتاتى الىشەر قادىروۆ ورىستىڭ بۇل ويبايىنا: «رەسەي ءبىزدىڭ ىشكى ىستەرىمىزگە شاتاسپاي تۇرىپ، ءوز ىستەرىمەن اينالىسسا دۇرىس بولار ەدى»، - دەپ قاتۋ جاۋاپ قاتتى. «وزبەكستان ازاماتىنىڭ بالاسىنا قاتىستى وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەكتەبىندە بالانىڭ قۇقىعى بۇزىلعان جانە وزبەكستان حالقىنىڭ اتىنان قابىلدانعان زاڭدار نەگىزىندە قارالاتىن بولادى!»، - دەدى قادىروۆ ءوزىنىڭ مالىمدەمەسىندە.

قازاق رەسەيدەگى وتارشىلىق رۋحىمەن ۋلانعان يتارشىلاردىڭ بۇنداي تىرلىگىن «شاراداعى ايراننان داۋىل تۋعىزۋ» دەپ اتايدى.

Abai.kz