ماقالا تاقىرىبىنا قاراپ، نۇرماحان ورازبەك تەك قانا جۋرناليست ەكەن دەپ ويلاپ قالۋىمىز مۇمكىن.

الايدا ول كىسى – جاقسى جازۋشى دا. ءبىر قىزىعى، نۇرماحان ورازبەك، كەزىندە ساتتار ەرۋباەۆ قىزمەت ەتكەن قاراعاندى وبلىستىق «ورتالىق قازاقستان»(بۇرىنعى «قازاقستان پرولەتارياتى») گازەتىندە باس رەداكتور بولعان جانە ساتتار قايتىس بولعان 1937 جىلدىڭ 1 جەلتوقسانىندا، تۇركىستان وبلىسىنىڭ تۇركىستان اۋدانىنداعى قاندوز اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. شورناق اۋىلىنداعى ورتا مەكتەپتى بىتىرگەن. ن.ورازبەكتىڭ قاندوزدە تۋىلىپ، شورناقتا مەكتەپ ءبىتىرۋىنىڭ سەبەبى: اكەسى بۇل تۋعاندا ورىنبور-تاشكەنت تەمىرجولىنىڭ شورناق تۇسىنداعى №31 رازەزىندە، قاتىناپ قارا جۇمىسشى بولىپ ىستەيدى ەكەن. سودان وتىز سەگىزىنشى جىلى ءۇيىن سول شورناققا كوشىرىپ اكەتىپتى.

نۇرماحان اعا 1955-1957 جىلدارى الماتى وبلىسىنداعى «ىلە» كەڭشارىندا، سوكولوۆ-سارىباي كەن-بايىتۋ كومبيناتىندا جۇمىس ىستەگەن. 1958-1962 جىلدارى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىن بىتىرگەن.

ەڭبەك جولىن 1962-1973 جىلدارى قاراعاندى وبلىسىنىڭ جەزدى اۋداندىق «وكتيابر تۋى» گازەتىندە باستاعان ول، تۇركىستان وبلىسىنىڭ تۇركىستان اۋداندىق «كوممۋنيستىك ەڭبەك» گازەتتەرىندە، «لەنينشىل جاستا»(قازىرگى «جاس الاشتا»), قازاقستان جاستار وداعىنىڭ ورتالىق كوميتەتىندە، «سوتسياليستىك قازاقستان»(قازىرگى «ەگەمەن قازاقستان») گازەتىندە، پارتيا تاريحى ينستيتۋتىندا ءارتۇرلى قىزمەتتەر اتقارعان.

1974 جىلى قازاق اقپارات اگەنتتىگىنە (قازتاگ) باس رەداكتور، 1982 جىلى ديرەكتوردىڭ ورىنباسارى بولىپ تاعايىندالدى. 1988-1991 جىلدارى قاراعاندى وبلىستىق «ورتالىق قازاقستان» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى، ءباسپاسوز مينيسترلىگىنىڭ مەرزىمدى ءباسپاسوز باس باسقارماسىنىڭ باستىعى، اعىلشىن تىلىندە شىققان رەسپۋبليكالىق «قازاقستان» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى، 1995 جىلدان «قازاقستان» باسپاسىنىڭ ديرەكتورى، سونىمەن ءبىر مەزگىلدە 2000-2002 جىلدارى رەسپۋبليكالىق «اقيقات» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى قىزمەتتەرىن اتقاردى. بۇدان سوڭ «قازاقستان» باسپا ءۇيى» سەرىكتەستىگىنىڭ ديرەكتورى بولدى. ول «ورتالىق قازاقستان» گازەتىنىڭ رەداكتورى بولىپ تۇرعان كەزىندە، سول زامانداعى كوممۋنيستىك پارتيانىڭ ۇرانى «بارلىق ەلدەردىڭ پرولەتارلارى، بىرىگىڭدەر!» دەگەن ۇران ءسوزدى الىپ تاستاپ، ونىڭ ورنىن «باس كەسپەك بولسا دا، ءتىل كەسپەك جوق!» دەگەن قازاقتىڭ ناقىل سوزىمەن  الماستىردى.

«قارسىباي سىپاتاەۆ»، «قۇربانباي ىرىسبەكوۆ»، «كاپيتال قامالىنداعى 18 كۇن»، «قاسيەتتىسىڭ، سەن وتان!»، «قاعاجۋ كورگەن ومىردەن»، «بار ايلاسى – باس پايداسى»، «مۇحيتتىڭ ارعى جاعى، بەرگى جاعى»، «شاپىق شوكين» اتتى كىتاپتارى جارىق كورگەن. اتاقتى وكسفورد ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ «ساياساتتانۋ»، «الەۋمەتتانۋ» تۇسىندىرمە سوزدىكتەرىن تۇپنۇسقادان اۋدارعان.

ءسوزىمىزدىڭ باسىندا ايتقانىمىزداي، ن.ورازبەكتىڭ قىزمەتىنىڭ كوپشىلىگى گازەت-جۋرنالدارمەن تىكەلەي قاتىستى بولعاندىقتان، تاقىرىپتى «قالامى جورعا جۋرناليست» دەپ العان ەدىك. ال شىن مانىندەگى جازۋشى، جۋرناليست، باسپاگەر، اۋدارماشى - ن.ورازبەك 2015 جىلى 9 جەلتوقساندا الماتىدا دۇنيەدەن وزدى.

ن.ورازبەكتىڭ ەلىنە جاساعان ەرەسەن ەڭبەگى ەلەپ-ەسكەرىلىپ، «قازاق كسر-ءنىڭ ەڭبەگى سىڭگەن مادەنيەت قىزمەتكەرى» قۇرمەتتى اتاعىمەن، كسرو-نىڭ «ەڭبەك ارداگەرى» وردەنىمەن، قازاق كسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ «قۇرمەت» گراموتاسىمەن، 2001 جىلى تاۋەلسىز قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «قۇرمەت» وردەنىمەن، 2004 جىلى «قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى» قۇرمەتتى اتاعىمەن، 2007 جىلى «پاراسات» وردەنىمەن، 2011 جىلى «قر تاۋەلسىزدىگىنە 20 جىل» مەدالىمەن، «تۇركىستان قالاسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى» اتاعىمەن، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «باسپا جانە پوليگرافيا ءiسiنىڭ كايراتكەرi» قۇرمەتتى اتاعىمەن ماراپاتتالعان.

«ۇلتقا قىزمەت قىلۋ بىلىمنەن ەمەس، مىنەزدەن» ەكەنىن كورسەتە بىلگەن ءبىلىمدى دە مىنەزدى تۇلعا ن.ورازبەك جونىندە قىسقاشا مالىمەت بەرۋ – قىرۋار مۋزەي ءىسىنىڭ قۇرامداس ءبىر بولىگى عانا. ازىرگە ماقالا ماقساتى وسى. ول كىسى جايلى ايتىلار ۇزاق-سونار اڭگىمە مەن جازىلار زەرتتەۋ ەڭبەكتەر الداعى كۇندەردىڭ ەنشىسىندە دەپ بىلەمىز.

ايگۇل باقىتقىزى

س.ەرۋباەۆ مۋزەيىنىڭ مەڭگەرۋشىسى

Abai.kz