ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا  مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋ ماسەلەسىن كوتەردى. ونىڭ ايتۋىنشا، بىلتىر وڭدەۋ ونەركاسىبى سالاسىندا 180 ينۆەستيتسيالىق جوبا جۇزەگە اسىرىلدى. ولاردىڭ جالپى قۇنى – 1,3 تريلليون تەڭگە.

«سونىڭ ناتيجەسىندە وسى سالاداعى ءوسىم 6 پايىزعا جۋىقتادى. بۇل – سوڭعى ون جىلداعى ەڭ جوعارى كورسەتكىش. وسى جاقسى ءۇردىستى ءبىرجولا ورنىقتىرىپ، ساقتاپ قالۋ كەرەك»،- دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

پرەزيدەنت ەكونوميكاعا ينۆەستيتسيا تارتۋ ماڭىزدى ماسەلە ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

«بۇۇ مالىمەتتەرىنە سايكەس، قازاقستان بۇل كورسەتكىش بويىنشا ايتارلىقتاي تابىسقا قول جەتكىزگەن. دەگەنمەن توقمەيىلسۋگە نەگىز جوق. ينۆەستورلاردىڭ ماسەلەسىن شۇعىل شەشۋ ءۇشىن ينۆەستيتسيا شتابى قۇرىلدى. سونىڭ ارقاسىندا بيۋروكراتيالىق كەدەرگىلەر مەن قۇقىقتىق قاراما-قايشىلىقتار جويىلىپ، كەيبىر جوبالاردى تەزىرەك جۇزەگە اسىرۋعا جول اشىلدى. الايدا باستى ماقسات – «جەكەلەگەن» پروبلەمالاردى عانا شەشپەي، ەلدەگى تۇتاس ينۆەستيتسيالىق احۋالدى جاقسارتۋ»،-دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ سوزىنشە، ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى ازىرلەۋ بارىسىندا ۆەدومستۆوارالىق ۇيلەستىرۋگە ءالى دە كوپ ۋاقىت كەتەدى. بۇل رەتتە، ۇكىمەت باسى ارتىق بيۋروكراتيادان ارىلىپ، جەدەل جۇمىس ىستەۋى كەرەك. ەكونوميست بەكنۇر قيسىقوۆ تا ەلگە ينۆەستيتسيا تارتۋدا ەسكەرىلۋى ءتيىس بىرنەشە فاكتوردى جىپكە ءتىزدى.

سۋرەت: سپيكەردىڭ جەكە مۇراعاتىنان الىندى.

«ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا پرەزيدەنت ينۆەستيتسيا تارتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى. ينۆەستيتسياسىز ەكونوميكا دامىايدى، ال ينۆەستورلارسىز بيزنەس سالاسىندا تىرشىلىك بولمايدى. سوندىقتان، البەتتە، ينۆەستيتسيانى تارتۋعا ەرەكشە كوڭىل ءبولىنۋى كەرەك. دەگەنمەن، ينۆەستيتسيا تارتىمدى بولۋ ءۇشىن بىرنەشە ماڭىزدى فاكتورلار ەسكەرىلۋى قاجەت. بىرىنشىدەن، ءبىز ينۆەستور شاقىرعاندا، وعان قاجەتتى ينفراقۇرىلىمدى دايىنداۋىمىز كەرەك. ينۆەستيتسيا تارتۋ ءۇشىن نارىق دايىن بولۋى ءتيىس»، - دەدى بەكنۇر قيسىقوۆ.

ونىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى كەزدە ءبىزدىڭ ەكونوميكادا ينۆەستيتسيا تارتۋدىڭ مادەنيەتى تومەندەۋ.

«مىسالى، باتىس قازاقستاندا بۇرىن كوبىنەسە مۇناي سالاسىنا ينۆەستيتسيا تارتىلعان بولاتىن. بۇل قازبا بايلىقتارىنان تۇسەتىن تابىس ءبىر كەزدەرى پايدالى بولعان شىعار، بىراق قازىرگى جاعدايدا مۇنداي ينۆەستيتسيالاردى ءتيىمدى دەپ ايتۋ قيىن. ويتكەنى، سول كەزدە جاسالعان كەلىسىمشارتتار قازىرگى كەزەڭنىڭ تالاپتارىنا سايكەس كەلمەيدى. ءبىز سول كەلىسىمشارتتاردى قايتا قاراپ، ولاردى حالىققا پايدالى ەتىپ جاڭارتۋىمىز قاجەت. ەكىنشىدەن، قازىرگى ۋاقىتتا ۇكىمەت سالىقتاردى كوتەرمەكشى. ال ينۆەستورعا سالىقتى كوتەرۋ شەشىمى قانداي پايدا اكەلەدى؟ ەگەر سالىقتار جوعارى بولسا، وندا ينۆەستورلار ءۇشىن تارتىمدىلىق تومەندەيدى. وسىعان بايلانىستى سالىقتىق پرەفەرەنتسيالار قاراستىرىلۋى ءتيىس. مىسالى، ققس دەڭگەيىن 10-15%-عا تومەندەتىپ، سالىقتىق جەڭىلدىكتەر نەمەسە سالىقتىق دەمالىس  بەرۋ ينۆەستورلارعا ۇلكەن قولداۋ بولار ەدى»، - دەدى ەكونوميست.

ساراپشىنىڭ پايىمداۋىنشا، ۇشىنشىدەن، ينۆەستورلار كوبىنەسە پايدا كورۋ ماقساتىندا جۇمىس ىستەيدى، سوندىقتان ولار وزىنە ءتيىمدى سەكتورلاردى تاڭدايدى. دەگەنمەن، بىزگە تەك قازبا بايلىقتارىنا عانا ەمەس، باسقا دا ماڭىزدى سالالارعا - مىسالى، IT سەكتورىنا، اگرارلىق ءوندىرىس سالاسىنا، وندىرىستىك جانە جوعارى تەحنولوگيالىق جوبالارعا ينۆەستيتسيا تارتۋ ماڭىزدى. بۇل سالالار ەلىمىزدىڭ ۇزاق مەرزىمدى دامۋىنا وڭ اسەر ەتۋى مۇمكىن. ال، مۇناي مەن باسقا دا تابيعي رەسۋرستارعا تارتىلاتىن ينۆەستيتسيالار تەك شەكتەۋلى پايدا اكەلەدى، سوندىقتان ولاردىڭ ورنىنا باسقا باعىتتارعا باسىمدىق بەرىلگەنى ءجون.

«پرەزيدەنت ايتقانداي، ينۆەستورلاردى تارتۋ تەك ءبىر باعىتتا ەمەس، بارلىق دەڭگەيدە جۇزەگە اسۋى ءتيىس. وڭىرلەردە، وبلىستار مەن اۋدانداردا ينۆەستيتسيا تارتۋ پروتسەسى جاقسى قاداعالانۋى كەرەك. ءار اۋداننىڭ اكىمدەرى قاي سالالارعا ينۆەستيتسيا تارتىلعانىن ءبىلۋى شارت. ينۆەستيتسيا تەك شەتەلدەن عانا كەلمەيدى، ىشكى ينۆەستيتسيالار دا ماڭىزدى. مىسالى، ءار ادامدا بەلگىلى ءبىر سومانى ينۆەستيتسيالاۋ مۇمكىندىگى بولۋى مۇمكىن، بىراق وعان مۇمكىندىك جاسالدى ما؟ مىسالى، ينفراقۇرىلىم مەن قويما ماسەلەلەرى شەشىلگەن بە؟ بۇل دا ماڭىزدى اسپەكت»، - دەدى بەكنۇر قيسىقوۆ.

تورتىنشىدەن، ينۆەستيتسيا تارتۋ كەزىندە دۇرىس بولجام جاساپ، سول بولجامنىڭ نەگىزىندە شەشىمدەر قابىلداۋ قاجەت. ساراپشىنىڭ سوزىنشە، قازىرگى ۋاقىتتا ەكونوميكاداعى ۇلكەن پروبلەما — ول ناقتى بولجامداردىڭ جوقتىعى. قاي سالاعا ينۆەستيتسيا تارتۋ قاجەتتىگىن ناقتى ءبىلۋىمىز كەرەك. قازىر كوبىنەسە مۇناي مەن قازبا بايلىقتارىنان بولەك، قۇرىلىسقا، قالالار ينفراقۇرىلىمىنا دا ينۆەستيتسيا قاجەت. وسىعان بايلانىستى، ينۆەستيتسيانىڭ كولەمى مەن باعىتتارى ناقتى بولجامدارمەن شەشىلۋى كەرەك.

«ينۆەستيتسياسى تارتىمدى مەملەكەتتە جۇمىس ىستەيتىن كادرلار بولۋى كەرەك.   اقش-تا نەگە ينۆەستيتسيا كوپ، ويتكەنى ولاردا ادامي كاپيتال جوعارى. كەز كەلگەن سالا مامانىن تاۋىپ الادى. ال، بىزدە كادر تاپشى.  بىزدە جوعارى وقۋ ورىندارى ماماندار دايارلاپ جاتادى، سونىڭ ءوزى جەتكىلىكسىز. كەيبىر پاندەر مەن ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارى قىسقارعان. اسىرەسە، سۋ ماماندارى تاپشى. ارالدىڭ وزىنە كوپ ينۆەستيتسيا تارتۋعا بولادى. سۋ دەگەن تىرشىلىك ءنارى، بايلىقتىڭ كوزى. قازىر گيدرومەليوراتور دەگەن مامان قالماعان، سۋمەن اينالىساتىن ادام جوق. مەن سول بويىنشا ءبىر جىل وقىعانمىن. قازىر جاستارعا ول قىزىق ەمەس.  سونىڭ كەسىرىنەن ەلدە كادرلىق تاپشىلىق جوعارى.  سوندىقتان ينۆەستيتسيانىڭ تارتىلىعىن ارتتىرۋ ءۇشىن كادر قاجەت»، - دەدى ول.

بەكنۇر قيسىقوۆ كەزەكتى ماسەلە رەتىندە كوررۋپتسيانى العا تارتادى.

«ينۆەستوردان اقشا دامەتۋگە بولمايدى. بىراق كەيىنگى جىلدارى ەلدە كوررۋپتسيا كورسەتكىشى، دەڭگەيى تومەندەپ كەلە جاتىر. ونى ءبىرجولاتا جويۋ جاعىن كۇشەيتۋ كەرەك. ينۆەستيتسياسى تارتىمدى مەملەكەتتەردىڭ تاعى ءبىر قىرى – زاڭنىڭ دۇرىس جۇمىس ىستەۋىندە. پرەزيدەنت ايتقانداي، زاڭ مەن ءتارتىپ بار جەردە، ءبارى شەشىلەدى. ينۆەستورلار لەگى دە ارتادى. ويتكەنى مەملەكەتكە، بيزنەسكە قارجى قۇيۋشىلارعا گارانتيا، كەپىلدىك، ەكونوميكالىق جانە ساياسي تۇراقتىلىق كەرەك. قۇدايعا شۇكىر، ساياسات جاعىنان تۇراقتىلىق بار، ال ەكونوميكا جاعىنان ايتۋ قيىنداۋ، سەبەبى دوللاردىڭ باعاسى ءوسىپ جاتىر، ينفلياتسيا جوعارى. تاعى ءبىر ايتىپ كەتەتىن ماسەلە – ماركەتينگ، پيار. بىزدە ينۆەستيتسيا شاقىراتىن ينستيتۋتتار بار عوي، بىراق ولار شەتەلدە قالاي جۇمىس ىستەپ جاتىر، قالاي تارتىپ جاتىر، ونى حالىق بىلمەيدى. سول جاعىن قاداعالاۋ كەرەك دەپ ويلايمىن»، - دەدى بەكنۇر قيسىقوۆ.

جيىندا پرەزيدەنت ۇكىمەتكە ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ ءىسىن جاڭا دەڭگەيگە كوتەرۋگە تاپسىرما بەردى.

«ەنەرگەتيكالىق جانە كوممۋنالدىق نىسانداردىڭ جۇمىسىن جاڭا ستاندارتتارعا جەدەل تۇردە كوشىرۋ كەرەك. ۇكىمەت جاڭا تاريف ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋدى جالعاستىرۋعا ءتيىس. تاريفتەر نارىق تالاپتارىنا ساي بولماسا، ەلەكتر ەنەرگياسىمەن، جىلۋمەن جانە سۋمەن ۇزدىكسىز قامتاماسىز ەتۋ مۇمكىن ەمەس. تمد ەلدەرىنىڭ بارىندە دەرلىك ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ، گازدىڭ جانە مۇناي ونىمدەرىنىڭ باعاسى قازاقستانعا قاراعاندا قىمبات. بۇل ەكونوميكا بالانسىنىڭ بۇزىلىپ، شاتقاياقتاۋىنا اكەپ سوعادى. اقيقاتى وسى، ونىڭ نەسىن جاسىرامىز؟!»، - دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

سۋرەت: سپيكەردىڭ جەكە مۇراعاتىنان الىندى.

عۇماربەك داۋكەەۆ اتىنداعى الماتى ەنەرگەتيكا جانە بايلانىس ۋنيۆەرسيتەتى، «ەلەكتر ەنەرگەتيكاسى» كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى، تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى ەرتۋعان ۇمبەتقۇلوۆتىڭ سارالاۋىنشا، كەيىنگى جىلدارى ۇكىمەت جىلۋ ەلەكتر ستانسالارىندا ورىن العان اپاتتى جاعدايلاردىڭ ءبارىن زەرتتەپ، باعالاپ، كەمشىلىكتەرىن پرەزيدەنتكە ۇدايى جەتكىزىپ جاتقانى بايقالادى. ويتكەنى سالانى دامىتۋدا العا جىلجۋلار بار. بىراق باستى ماسەلە – كادر تاپشىلىعىندا ەكەنى ەسكەرىلۋى ءتيىس.

«قازىر ەنەرگەتيكا سالاسىندا بىلىكتى ماماندار تاپشى. بۇگىندە ەنەرگەتيكتەردى دايىنداپ جاتقان وقۋ ورىندارى جوق ەمەس، بارشىلىق. ءتىپتى، كەيبىر گۋمانيتارلىق ۋنيۆەرسيتەتتەر دە ەلەكتر ەنەرگەتيكاسى، جىلۋ ەنەرگەتيكاسى ماماندىقتارىن دايىندايتىن وقۋ باعدارلاماسىن اشىپ قويعان. ەنەرگەتيكا سالاسىندا جۇمىس ىستەپ جۇرگەن مامانداردىڭ جەتىسپەۋى جالاقىنىڭ ازدىعىنان دەپ ويلايمىن»، - دەدى ەرتۋعان ۇمبەتقۇلوۆ.

مالىمەتكە سۇيەنسەك، ەنەرگەتيكا كاسىپورىندارىندا 57 مىڭ ادامعا شتات بار. بىراق بىلتىرعى جاعداي بويىنشا ناقتى سانى 52,5 مىڭ قىزمەتكەر ەڭبەك ەتىپ ءجۇر. بۇل سەكتورعا 4,5 مىڭ مامان جەتىسپەيدى دەگەن ءسوز. دەسەك تە، سوڭعى كەزدە ۇكىمەت بۇل ماسەلەنى شەشىپ، وسى باعىتتا باتىل شەشىمدەر قابىلداپ جاتىر. ماسەلەن، 1 اقپاننان باستاپ شەكتى ءتاريفتى تۇزەتۋ ارقىلى وندىرىستىك قىزمەتكەرلەردىڭ جالاقىسى كوتەرىلمەك. بىلىكتى ماماندارسىز كۇردەلى جابدىقتارعا يە بولۋ قيىن.

«ەكىنشىدەن، بۇگىندە تالىمگەرلەر ءتورت جىل وقىپ، «باكالاۆر» دارەجەسىن الىپ شىعادى. ال باكالاۆرياتتا ەكى جىل جالپى پاندەر بويىنشا ءبىلىم بەرىلەدى. ماماندىق ساباقتار تەك 3-كۋرستان باستاپ، 4-كۋرستىڭ جارتىسىنا دەيىن وقىتىلادى. قالعان ۋاقىتتا پراكتيكا وتەدى. ەكى جىل ىشىندە وتە كۇردەلى، اسا جوعارى كەرنەۋلى ەنەرگەتيكا نىساندارىندا جۇمىس ىستەۋ وڭاي ەمەس. ونىڭ ۇستىنە 220 كيلوۆولتتىق، 500 كيلوۆولتتىق قوسالقى ستانسالاردا تەك مينيسترلىكتىڭ رۇقساتىمەن بولماسا، ەشكىمدى كىرگىزبەيدى. وسى رەتتە قوسالقى ستانسالاردا دا ناعىز ەنەرگەتيك ماماندار جەتىسپەيدى. ماسەلەنى شەشۋ جولدارىنا كەلسەك، ەلەكتر ەنەرگياسى بارلىق جەردە قولدانىلاتىنى بارشاعا بەلگىلى. ال ءار مامان ءار دەڭگەيدە جۇمىس ىستەيدى. بىزدە 70-80 پايىزى كاسىپورىنداردا، مەكەمەلەردە كەرنەۋى از جابدىقتارمەن جۇمىس ىستەيتىن ماماندار. سوندىقتان ۇلكەن ەنەرگەتيكالىق جۇيەلەردە، توراپتار مەن قوسالقى ستانسالاردا جۇمىس ىستەيتىن ارنايى ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارى بولۋ كەرەك. وسىعان ۇكىمەت نازار اۋدارۋى ءتيىس دەپ ەسەپتەيمىن. ءتورت جىلدا بىلىكتى مامان دايارلاپ ۇلگەرمەسەك، بىزدە كاسىپتىك بەيىندىك ماگيستراتۋرا دەگەن بار. سوعان كوڭىل ءبولىپ، ارنايى ورىنداردى كوبەيتۋ كەرەك. ويتكەنى 220, 500 كۆ كەرنەۋى اسا جوعارى قوسالقى ستانسالار مەن توراپتاردا جۇمىس ىستەۋ وتە قاۋىپتى، كوزگە كورىنبەيتىن توقتاردىڭ زاڭدارى ءارتۇرلى. سوندىقتان وندا جۇمىس ىستەيتىندەر ءوز ءىسىنىڭ ناعىز شەبەرى، ءبىلىمدى، بىلىكتى مامان بولۋ كەرەك. مىقتى مامان دايارلاۋدىڭ بىردەن-ءبىر جولى – ماگيستراتۋرادا ورىن سانىن ارتتىرۋ. ال ماگيسترانتتاردى دايىنداۋدا الماتى ەنەرگەتيكا جانە بايلانىس ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ كوپجىلدىق تاجىريبەسى بار»، - دەدى تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى.

ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا پرەزيدەنت ەنەرگەتيكانى دامىتۋ ماسەلەسىنە دە توقتالدى.

«ەلىمىز ءوزىن ءوزى ەلەكتر ەنەرگياسىمەن تولىق قامتاماسىز ەتىپ، 15-20 پايىز شاماسىندا رەزەرۆ قالىپتاستىرۋعا ءتيىس. بۇل – ۇكىمەتتىڭ الدىندا تۇرعان مىندەت. سوندىقتان الداعى ەكى جىلدا كەمىندە 3 گيگاۆاتتىق جاڭا قۋات كوزدەرىن ىسكە قوسۋ قاجەت. بۇل – الدىڭعى جىلداردىڭ كورسەتكىشىنەن 2,5 ەسەدەي ارتىق مەجە. ءبىزدىڭ كومىرتەگى بەيتاراپتىعىنا قول جەتكىزۋ تۋرالى ستراتەگيالىق باعدارىمىز وزگەرمەيدى. الايدا ونى جۇزەگە اسىرۋعا بارىنشا بايىپپەن، سالماقتى تۇردە قاراعان ءجون»، - دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

عالىم ەرتۋعان قوجاعۇلۇلىنىڭ پىكىرىنشە، كەيىنگى جىلدارى ەلدە ەنەرگەتيكا سالاسىن دامىتۋدا اۋقىمدى شارۋالار اتقارىلىپ كەلەدى.

«بىزدە گەنەراتسيا از ەمەس. ماسەلەن، كەلەر جىلى تۇركىستان وبلىسى تولە بي اۋدانىندا 1000 مۆت قۇرايتىن بۋ-گاز قوندىرعىسى بازاسىندا ەلەكتر ستانساسى ىسكە قوسىلادى. سونداي ءىرى قۇرىلىستار قازىر وڭتۇستىكتىڭ باسقا وڭىرلەرىندە دە سالىنىپ جاتىر. كوكشەتاۋ، وسكەمەن، سەمەيدە قۇرىلىسى جوسپارلانعان جىلۋ ەلەكتر ورتالىقتارى دا بار. بۇدان بولەك، كۇن، جەل ستانسالارى دا ىسكە قوسىلىپ جاتىر. دەمەك، بۇگىندە قۋات كوزدەرىنىڭ ءوسۋ قارقىنى جامان ەمەس. تەك ەلەكتر جۇكتەمەسىنىڭ كەستەسىن ءتيىمدى رەتتەۋ كەرەك، بىزگە قۋات كوزدەرى ازىرگە جەتكىلىكتى. پرەزيدەنت قولدا بار تابيعي بايلىقتارىمىز بەن مۇمكىندىكتەرىمىزدى ۇتىمدى پايدالانىپ، ەسكى جەس-تەردى يننوۆاتسيالىق كومىر ستانسالارىمەن الماستىرۋى كەرەكتىگىن ايتتى. مەن مۇنى قولدايمىن. مەملەكەت باسشىسى سونىمەن قاتار قىتاي مەن وڭتۇستىك كورەيادا زياندى شىعارىندىلارى از، جاڭا بۋىن كومىر ستانسالارى تابىستى جۇمىس ىستەپ تۇرعانىن العا تارتتى. ولاردا قورشاعان ورتاعا زيانىن كەلتىرمەيتىن، مەملەكەتكە ءتيىمدى جاقسى جوبالار بار ەكەنىن ايتتى. ونداي جوبالارعا ءبىز قولداۋ ءبىلدىرۋىمىز كەرەك. ولار زاماناۋي تەحنولوگيالارمەن سالادى»، - دەدى ەرتۋعان ۇمبەتقۇلوۆ.

پروفەسسوردىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان قازىر ەنەرگەتيكا سەكتورىنا قاجەتتى جابدىقتاردىڭ ءبارىن قىتايدان الادى. كۇن مەن جەل ەنەرگەتيكاسى قوندىرعىلارىنىڭ ءبارى قىتايدىڭ زاۋىتتارى شىعارادى. سوندىقتان دامىعان ەلدەردىڭ تاجىريبەسىنە سۇيەنە وتىرىپ توزىعى جەتكەن جەس-تەردى يننوۆاتسيالىق كومىر ستانسالارىمەن الماستىرۋ قۇپتارلىق ءىس.

«ءبىز جاقىندا قىتايدىڭ عالىمدارىمەن كەزدەستىك. ولار مەنەن بىزدە جالپى ەلەكتر ستانسالارىنىڭ ءبارىن جيناعان كەزدە قۋات كولەمى قانشا ەكەنىن سۇرادى. مەن «24 گۆت» دەدىم، ولار كۇلدى. ويتكەنى ولاردا جەل ەلەكتر ستانساسىنىڭ قۋاتى – 500 گۆت، ال كۇن ەلەكتر ستانساسىنىڭ قۋاتى – 250 گۆت. ولار تابيعاتتىڭ مۇمكىندىگىن وسىلاي پايدالانىپ جاتىر. بىزدە دە جەل مەن كۇن كەم ەمەس. جۋىردا بىزدە جەل ەلەكتر ستانسالارىنا قاجەتتى مۇنارالاردى شىعاراتىن زاۋىت اشىلايىن دەپ جاتىر. جيناعىشتاردى دا شىعارۋدى كوزدەپ وتىر. جيناعىشتاردى قولدانساق، بىزدە جىل سايىن ەلەكتر ستانسا سالۋدىڭ قاجەتى جوق. جيناعىشتاردى، جاڭارتىلعان ەنەرگيا كوزدەرىن دۇرىس پايدالانىپ، دامىتساق، ماسەلەنى دۇرىس شەشە الامىز دەپ ويلايمىن»، - دەدى ەرتۋعان ۇمبەتقۇلوۆ.

جاننا جومارت

Abai.kz