مەنىڭ كەتكەنىم كوپكە ءمالىم بولعاندا ەلەڭ ەتكەن ەل شامىرقانىپ، شۋ شىقتى. القىنىپ ايتارلىق الاپات بولماعانىمەن، جاڭعىرىعى ماعان دا جەتتى.

نە دەمەكپىن، نە تۇيگەنىم بار؟

قۇددى ءوز جانازاما قاتىسىپ قايتقانداي احۋالدان ارىلا الار ەمەسپىن...

كەم دەگەندە، كىسىنىڭ «ءوزى جوقتىڭ – كوزى جوق» كۇيىنىڭ كۇلبىلتەسىز كەيپىن ايقىن اڭعاردىم.

جالپى، ايتارى جوق. جاراپ جاتىر. جاڭالىقتىڭ جالاۋى، جوبامەن، ءۇش كۇن جەلبىرەدى. سوسىن جۇرت جاپپاي جاڭا اكىم جاققا اۋىتقىپ، دوساەۆتى جابىلا جاۋكەمدەدى…

وسىعان وراي 2012-ءنىڭ جازىندا اقتاۋداعى ۇقك اباقتىسى كامەراسىندا بولات اتاباەۆ ەكەۋمىزدىڭ ارامىزدا بولعان اڭگىمە ەرىكسىز ويعا ورالىپ تۇرعانى. شىنتۋايتىندا، بۇل ءبىر «اڭگىمە» دەۋگە كەلىڭكىرەمەيتىن كەرىسۋ ەدى. اشىعىن ايتايىن، ءبىز قىرقىسىپ قالدىق. كادىمگىدەي بوقتاستىق. سەگىز جىلعا سوتتالۋى مۇمكىن ەكەنىن بىلەتىن ءبىز ونىڭ قانىنداعى قانتتىڭ قىرسىعى زوناعا جەتكىزبەي، قۇردىمعا جىبەرەتىنىن جاپ-جاقسى ءتۇسىنىپ تۇردىق. بىراق ءوزى ىشتەي بۇندايعا دا دايىن-دى.

ول:

– وسىدان مەن ولسەم، بار بايتاق ويانادى! - دەدى.

مەن مۇلدە كەلىسپەدىم:

– ق...م، ەشكىم دە ويانبايدى! قامسىز قالعىپ، قالاي ۇيقىدا جاتتى، سول قاتقان قالپىندا قالادى! بۇلاي كوسىلە ءتۇيىپ، كەسىمىن قيىپ ايتاتىنداي سەن كىم ەدىڭ؟

– مەن – بولات اتاباەۆپىن! مەنى ەل تۇگەل تانيدى! - دەپ، اشۋعا مىنگەن ول دەگبىرسىزدەنە باستاعان.

– ەندى قايتەيىك؟ ءيا، سەن – اتاباەۆسىڭ! - دەدىم مەن. – بىراق سەن بار-جوعى تەاتر رەجيسسەرى عاناسىڭ. قازىر بىزدە ەكىنىڭ ءبىرى – رەجىسسور. ولاردى ءتىپتى مىرجاقىپ تا وياتا الماعان. مىرجاقىپتى قويالىق، ابايدىڭ دا قولىنان كەلمەگەن.

– بۇدان ارى توزۋگە بولماس، شىدامنىڭ دا شەگى بار! سوندىقتان كوپ قىرتپا! - دەدى بولات.

– قاتەلەسپە، بۇل قىرتقانىم ەمەس! - دەدىم. – بار ماسەلە، ءبىزدىڭ بيلىكتىڭ باعىنا بۇيىرعان بۇقارادا بوپ تۇر. بۇنداي بەينەتكە بەيىل، تەپەرىشكە ءتوزىمدى حالىق جەر جۇزىندە جوق. سەن سولار ءۇشىن جانكەشتىلىككە بارىپ، عۇمىرىڭدى قيۋعا دايارسىڭ، ال وسى ءسات ولاردىڭ ويىندا جەكسەنبىلىك جيىنعا كيەر كيىمنىڭ مۇڭى نەمەسە جۇبىمەن اجىراسقانىنا ءبىراز بولعان ۇلىنىڭ ۇيلەنۋ تويىنا العان، ءالى تالاي جىلدىق تولەمى بار نەسيەنىڭ جىرى ءجۇر…

– ءبارى بىردەي ميىنا س...ن دوكىر، دولب…ب ەمەس شىعار! - دەپ شامداندى بولات.

– ءبارى ەمەس، - دەپ قولداپ قويىپ، ءسوزىمدى جالعادىم. – بىراق سەن اجال قۇشساڭ، ارى ۇزاسا اپتا تالقىلار، كەيىن تارس ۇمىتىپ، كۇندەلىكتى كۇيكى تىرلىكتەرىنىڭ كۇيبەڭىنە كوشەتىنىن مەن انىق بىلەمىن، ءجۇز پايىز سەنىمدىمىن.

– دەگەنمەن قاراپ قالماي، ءجون جولىن تابۋ كەرەك قوي… تاپ شەشەسىن..! - بولات ىزاعا بۋلىعىپ، ايقايعا باستى. – ەندى بۇلاي ءومىر سۇرۋگە بولمايدى!

– قالاي كۇن كەشىپ كەلسە، سولاي كۇنەلتە بەرمەك! – دەپ قايىردىم مەن. – ولارعا سەنىڭ شىرىلداعان شىندىعىڭنىڭ دا كەرەگى شامالى. ءشاي ۇستىندە ۇزدىكسىز شايناپ، تالعاجاۋ قىلار تاقىرىپ، وربىتەر وسەك قاجەت. ەندەشە، سەنىڭ ءولىمىڭ – سان ساۋىقتىڭ ءبىرى، ساپىرىندى ءسوز عانا... تىلگە تيەك ەتەر، تالقىعا تاستار، اياعىندا ۋلاپ-شۋلاپ، ءۇيدى-ۇيىنە تاراسار.

سول ءساتتىڭ سيپاتى، ءبىزدىڭ ارامىزدا بولعان الگى اڭگىمەنىڭ نوبايى وسى...

ءبىر-ەكى كۇن وتكەندە ونى تەرگەۋشى شارتتى شارالارىنا شاقىرىپ، بولات «جوندەم» جاۋاپ بەردى. سودان سوڭ ونى بوساتقان. اقىرى ول گەرمانياعا قونىس اۋداردى.

ول كەتكەننەن كەيىن دۇرلىگىپ، ءبىرشاما داۋرىققاندار بولدى. بازبىرەۋلەر قۋىس كەۋدەسىن توقپاقتاپ، تۋرا ماعىناسىندا توڭقىلدادى:

– قالاي عانا ءداتى باردى؟! ءوز ەلى، تۋعان توپىراعى عوي! ناعىز قازاق وسىلاي وتانىن تاستاپ كەتەر مە؟

باسقالارى بۇلاردان ەش قالىسپاي، قيقۋلاپ باقتى:

– امالى قالدى ما ونىڭ؟! تۇرمەدە تىرىدەي شىرىتسە، جاندارىڭ جاي تاباتىن با ەدى؟!

تاعى دا تاعىسىن، سول سەكىلدى ءسوزسايىستار سارقىلمادى. ايتپاعان ادام، قاڭقىلداماعان قاز قالمادى.

قالاي بولعاندا دا، اتاباەۆ جات جەردە سەگىز جىل سەرگەلدەڭدە جۇرگەندە، بۇعان بولا باسى اۋىرىپ، بالتىرى سىزداعان اعايىننىڭ قاراسى اسا كوپ ەمەس-ءتى. ارا-تۇرا ونىڭ جىراقتاعى جەردىڭ ءبىر جەرىندە رەجيممەن ايقاسىپ جاتقانى جايلى ماتەريالدار جەلىلەردەن كوزگە ىلىگەتىن...

كەيىنىرەك ونىڭ قانتى قارقىن الىپ، بوي بەرمەي قويدى. سودان ساۋساعىن كەسىپ تاستادى. كوپ ۇزاماي، تاعى ءبىر ساۋساقتىڭ كەزەگى كەلدى. ەڭ سوڭىندا ءبارىن ءوزى ءتۇسىنىپ، اينالاسىنداعىلاردان اتامەكەنگە قايتارۋىن ءوتىندى. ويتكەنى ىشتەي تۋعان جەردەن توپىراق بۇيىرۋىن تىلەۋدەي-اق تىلەدى..

قۇداي قۇپ كورىپ، دەگەنىنە جەتتى…

ول قايتىپ ورالدى. كەزدەستىك. اقسايداعى اۋلادا، قالىڭ نۋدىڭ قالتارىس تۇسىندا. مۇگەدەكتەر ارباسىندا وتىرعان ول قاتتى وزگەرگەن ەكەن. جۇدەۋ جانە قارتايىڭقىراپ قالعان. ءبىز امان-ساۋلىق سۇراسىپ، سول بايىرعى اڭگىمەمىزدىڭ جۇلگەسىن جالعاستىردىق. بۇل جولى بالاعات قوسپاي، ايقايسىز، ءسوز سىپايىسىن سايلادىق. ونىڭ ءۇنى قۇمىعىپ، باسەڭ شىقتى:

– بىلەمىسىڭ، مەن ەش وكىنبەيمىن. تەك قانا ولارعا جانىم اشيدى، بەيباقتاردى ايايمىن. ويپىرماي، وسىنشالىق... (ول وسى تۇستا ءبىر بوقتاپ، سىباپ سالدى).

تىڭداپ بولىپ، بىلايشا تۇيىندەدىم:

– سەن ارلانىپ، تارتىناتىن تۇك تە جوق. وزىڭە بارىنشا ادال بولدىڭ. ولاردى ءبارىبىر وزگەرتە المايسىڭ سەن. وعان ەشكىمنىڭ قابىلەتى دە، جۇيكەسى دە جەتپەيدى. بۇعان باسىڭ اۋىرماسىن، سابىر ساقتا.

– مەن سابىرلىمىن عوي، - دەگەن بولات جىميىپ قانا. – «JEDEM DAS SEINE». بۇل ءبىر قاقپاعا تۇسكەن جازۋ بولاتىن (بولات نەمىس ءتىلىن بىلەتىن).

مەن باسىمدى يزەپ، ءۇنسىز قۇپتادىم. ول قاقپانى دا كەزىندە كورگەنمىن.

بۇل ءبىزدىڭ سوڭعى سويلەسۋىمىز بولدى.

كەيىنگى ءۇش-ءتورت كۇننىڭ كولەمىندە ءوزىم تۋرالى بارلىعىن ەستىدىم. بارىنە جۋىعىن با ەكەن؟!. ايتەۋىر: «كەتكەنى قانداي قيىن، تىم اۋىر بولدى عوي!» - دەپ باستالىپ، – «قاراڭدى باتىر، ساتقىن!» - دەگەن جولدارعا جالعاسىپ جاتتى. مەن مۇنىڭ بارشاسىن بۇعان دەيىن دە ەستىگەنمىن. سالىستىرمالى تۇردە ايتقاندا، تاياۋدا عانا ەكەن. كۇنى كەشە سەكىلدى.

ەرمەك تۇرسىنوۆ

Abai.kz