ەلىمىزدىڭ رۋحاني استاناسى الماتى – قازاق مادەنيەتىنىڭ التىن بەسىگى سانالادى. وندا وسكەن ءار ۇرپاق اتا داستۇرىمەن سۋسىنداپ,ۇلت رۋحانياتىنىڭ قاينار بۇلاعىنان ءنار الادى. سول ءۇشىن دە بۇل ولكەدە جىل سايىن ءارتۇرلى مادەني جوبالار,ۇلت مۇرالارىن ناسيحاتتاۋعا ارنالعان ءىس-شارالار جۇزەگە اسىپ جاتىر...

مىسالى: قازاق مەملەكەتتىك تسيركى اراعا 35 جىل سالىپ العاش رەت شەتەلگە گاسترولدىك ساپار جاساپ، دۋشانبەدە جانە تبيليسيدە ونەر كورسەتتى. ارتيستەر قىتاي مەن رەسەيدىڭ ۇزدىك تسيرك مەكتەپتەرىندە تاعىلىمدامادان ءوتىپ، ەۋروپا ەلدەرىندە وتكەن فەستيۆالدەردە جۇلدەلى ورىندارعا يە بولدى. ءتىپتى تسيرك ارتيستەرى گيننەستىڭ رەكوردتار كىتابىنا ەندى. بۇل قازاق مادەنيەتىنىڭ تىنىسى اشىلعانىن بىلدىرەتىن جوبا بولماق.

ال مەملەكەتتىك قۋىرشاق تەاترى حالىقارالىق ارەنادا ۇلكەن تابىستارعا جەتۋدە. كانادادا وتكەن فەستيۆالدە گران-پري يەلەنگەن تەاتر ۇجىمى گرۋزيا مەن بەلارۋستەگى مادەني بايقاۋلاردان دا جۇلدەلى ورالدى.

وقىرمانداردىڭ سۇرانىسىنا ساي كوپشىلىك كىتاپحانالار زاماناۋي مادەني حابقا اينالىپ كەلەدى. قازىر الماتى كىتاپحانالارىنىڭ 95%-ى تولىقتاي جاڭعىرتىلدى. بۇل كىتاپحانانى زاماناۋي زياتكەرلىك ورتالىق رەتىندە جاڭاشا سيپاتتا قالىپتاستىرۋعا ارنالعان جوسپار.

بۇگىندە قازاقستاننىڭ مادەني ورتالىعى بولىپ سانالاتىن الماتى قالاسىندا 12 تەاتر، 35 كوپشىلىك كىتاپحانا، 25 مۋزەي، 20-عا جۋىق كينوتەاتر جانە ءتۇرلى مادەني نىساندار جۇمىس ىستەپ تۇر. قالا اكىمدىگىنىڭ قاراماعىنداعى مەكەمەلەر قاتارىنا «الاتاۋ» ءداستۇرلى ونەر تەاترى، مەملەكەتتىك قۋىرشاق تەاترى، «الماتى اۋەندەرى» شىعارماشىلىق ۇجىمى، قازاق مەملەكەتتىك تسيركى، 8 مۋزەيدى بىرىكتىرەتىن الماتى مۋزەيلەر بىرلەستىگى، مەملەكەتتىك ارحيۆ، حايۋاناتتار باعى جانە قۇرامىنا 28 كىتاپحانا كىرەتىن ورتالىقتاندىرىلعان كىتاپحانالار جۇيەسى كىرەدى. بۇل ۇيىمداردا ەكى مىڭنان اسا مادەنيەت قىزمەتكەرى ەڭبەك ەتەدى.

ايتالىق，بيىل  6 شىلدەدە الماتىدا ۇلتتىق دومبىرا كۇنىنە ارنالعان مەرەكەلىك كونتسەرت ءوتتى. ۇلكەن ساحنادا ەسترادا جۇلدىزدارى، تانىمال دومبىراشىلار جانە ءداستۇرلى انشىلەر ءوز ونەرلەرىن كورسەتتى.

سۋرەت: adebiportal.kz.

داۋرەن قۋات جازۋشى:

– الماتى – تەك قازىرگى زامان ونەرىنىڭ عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ءداستۇرلى قازاق ونەرىنىڭ دە ماڭىزدى ورداسى. مۇندا ورنالاسقان «الاتاۋ» ءداستۇرلى ونەر تەاترى حالقىمىزدىڭ ۇلتتىق مۋزىكاسى مەن جىر-تەرمە ونەرىن كەڭىنەن ناسيحاتتاپ كەلەدى. قالانىڭ ءارتۇرلى كونتسەرت زالدارىندا كۇي تارتۋ، ايتىس جانە حالىق اندەرىن ورىنداۋ تۇراقتى تۇردە وتكىزىلىپ تۇرادى. بۇعان قوسا، ۇلتتىق قولونەر كورمەلەرى، دومبىرا ۇيىرمەلەرى مەن قازاقتىڭ ءداستۇرلى كيىمدەرىن تانىتاتىن جوبالار قارقىندى دامىپ، حالىققا ۇسىنىلۋدا.

ۇلتتىق مادەنيەتتى كەيىنگى ۇرپاققا اماناتتاۋدا جاستاردىڭ ورنى ەرەكشە. الماتىدا جۇمىس ىستەيتىن ءتۇرلى ونەر مەكتەپتەرى، شىعارماشىلىق ستۋديالار مەن مادەني ۇيىرمەلەر جاس ۇرپاقتىڭ ۇلتتىق ونەرگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرىپ، قابىلەتىن شىڭداۋعا جول اشۋدا. ءتۇرلى فەستيۆالدەر مەن ارنايى جوبالار ارقىلى جاستار قازاق مادەنيەتىنىڭ ماڭىزىن تەرەڭ ءتۇسىنىپ، ونى زاماناۋي ۇلگىدە جالعاستىرىپ كەلەدى.

سۋرەت: anatili.kazgazeta.kz.

ساكەن سىبانباي، «پاراسات» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى:

– قازاقستاننىڭ قاي بۇرىشىن مەكەندەسىن، كەز كەلگەن قازاقتىڭ الماتىعا قاراپ الاڭداپ تۇراتىنى راس. ءجۇز جىلعا جۋىق ەل ورتالىعى بولعان سوڭ شىعار، استانالىق مارتەبەسىن ارقاداعى ارشىعان جۇمىرتقاداي اقشاڭقان شاھارعا الدەقاشان تارتۋ ەتسە دە، «گۇل-قالا، ارمان-قالانىڭ» ورنى قازاق ءۇشىن قاشاندا بولەك. كەزىندە التى الاشتىڭ بارشا ارداگەر اقساقال-قاراساقالىنىڭ باسىن قوسقان، حالقىمىزدىڭ تالاي مارعاسقا ۇلدارىنا پانا بولعان، قايران يگى جاقسىلارىمىز مەن جايساڭدارىمىزدىڭ ءىزى قالعان ىرگەلى مەكەن بۇل. ەل باسىنا ۇرەيلى زامان تۋعاندا ءيسى قازاقتىڭ جادىنان وسى يەن دالانىڭ يەسى ءوزى ەكەنىن شىعارماعان شىرايلى شاھار، وزگەگە ەسەسى كەتىپ، ەركىنەن ايرىلىپ بارا جاتقاندا، ۇلتتىڭ ەسىن جيعىزعان «تاۋەلسىزدىكتىڭ التىن بەسىگى» عوي بۇل قالا!

الماتىنىڭ باسىنان نەشە ءتۇرلى قيىن-قىستاۋ كەزەڭدەردىڭ وتكەنىن بىلەمىز. ءتىپتى قازاقتىڭ دەربەس مەملەكەت بولىپ، دەسى كوتەرىلگەنىن كورە المايتىن قاۋىمنىڭ شاھاردىڭ اتىنا دا، زاتىنا دا تيىسكەن، «الماتى دەۋ – ورىس ءتىلىنىڭ زاڭدىلىعىنا سايكەس ەمەس، سوندىقتان شاھاردىڭ الما-اتا دەگەن «بۇرىنعى اتاۋىن» قايتا قالپىنا كەلتىرەيىك!» دەسكەن كەزى دە بولدى. ءبىر قۋانىشتىسى، قازاقتىڭ ءجون بىلەر زيالى قاۋىمى مەن ۇلتتىق مۇددەگە كەلگەندە ۇيىسا كەتۋدىڭ ۇلگىسىن كورسەتكەن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى ونداي ۇسىنىسقا لايىقتى ءۋاج ايتىپ، توقتاتىپ تاستاعان بولاتىن.

مۇنىڭ ءوزى، ءبىر ەسەپتەن، الماتىداي ءىرى مەگاپوليستى وڭاي ادامنىڭ باسقارا المايتىنىن بايقاتسا كەرەك. قۇدايعا شۇكىر، قازىر ارۋ الماتى ىسكەر دە ۇقىپتى باسشىلاردىڭ  قولىندا ءھام قامقورلىعىندا. قانشاما ۋاقىت بويى قوردالانىپ كەلگەن قىرۋار شارۋانىڭ باسى قايىرىلعانىن دا كورىپ وتىرمىز. ەلدىڭ رۋحىن بيىكتەتەتىن، ەڭسەسىن تىكتەيتىن ىرگەلى ءىس-شارالار ءجيى جانە تۇراقتى اتقارىلىپ ءجۇر. بۇعان قوسا «جول كارتاسى» جوباسى بويىنشا جاسالىپ جاتقان جۇمىستار دا نازار اۋدارتارلىق. كولىك كەپتەلىسىن ازايتۋ ءۇشىن قانشاما جولايرىقتار مەن كوپىرلەردىڭ سالىنعانى ءوز الدىنا بولەك جىر.

كەيىنگى ۋاقىتتا ەلىمىز بويىنشا قالا كۇندەرىن لايىقتى دارەجەدە اتاپ ءوتۋ ءۇردىسى ابدەن دۇرىس جولعا قويىلدى. مۇنداي ءۇردىستى دە العاش الماتىنىڭ باستاعانى، باسقا قالالارعا ۇلگى بولىپ جۇرگەنى قۋانتادى. ەلىمىزدىڭ ەڭ ءىرى رۋحاني-مادەني ءھام ساۋدا-ەكونوميكالىق ورتالىعى سانالاتىن الماتى قوعامدىق ءومىردىڭ قاي باعىت، قاي سالاسىندا كوش باسىنان تۇسپەك ەمەس.

Abai.kz