اۋعانستاننان بوسىپ، ەكى جىلدان بەرى پاكىستاننىڭ كاراچي قالاسىن پانالاپ وتىرعان 40 قازاق وتباسىنىڭ تاعدىرى قىل ۇستىندە تۇرعانى جايلى  دەپۋتات ەرلان سايروۆتىڭ ۇندەۋى ەكى اپتادان بەرى بۇكىل قازاق قوعامىن ءدۇر سىلكىندىرۋدە.

بۇل ماسەلەنى قر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى شەشە الماسا، بۇۇ بوسقىندار جونىندەگى كوميسسارىنا ءوتىنىش جازىپ، بۇعان حالىقارالىق قاۋىمداستىقتىڭ نازارىن اۋدارۋعا دەيىن باتاتىنىن ايتتى.

ازامات!

سونداي-اق، دەپۋتات ەرلان سايروۆ اتالعان ماسەلە تۋرالى ۆيديوۇندەۋ جاساپ قانا قويعان جوق، سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنە بارىپ، سول ءۇش جۇزدەن استام قازاقتى قازاقستانعا كوشىرىپ الۋ ماسەلەسىن اقىلداسىپ شىققانىن دا جۇرتقا جاريالادى.

جالپى، اۋعانستانداعى، يرانداعى جانە وسى پاكىستانداعى قانداستارىمىزدىڭ قازاقستانعا كوشىرىپ الۋ تۋرالى جاساپ جاتقان ۇندەۋلەرىندە ەسەپ جوق.

شىنىن ايتساق، ءبىز بۇل ماسەلەنى كوتەرە-كوتەرە جاعىمىز تالعان.

سىپايىلاپ جازعان حاتتارىمىزدى اتقارۋشى بيلىك پەن زاڭ شىعارۋشى ورگان ەلەمەيدى;

«قۇرمەتتى پالەنباي تۇگىلەنبايۇلى...»، - دەپ ءۇش مارتە جازعان حاتىمىز بەن ۇسىنىسىمىز ەلەنبەگەن سوڭ، «اشىق حات» جازۋعا كوشەمىز.

ول ەلەنبەگەن سوڭ، باق پەن الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى قاتتى-قاتتى ايتۋعا ءماجبۇر بولاسىڭ...

وسىدان بارىپ، قۇزىرلى ورگان باسشىلارى ساعان وكپەلەيدى. الەۋمەتتىك جەلىدەن «قارا تىزىمگە» تىعىپ «قۇتىلادى».

بىراق، «بيتكە وكپەلەپ، تونىڭدى وتقا تاستاۋعا» بولمايدى عوي، سوعان قاراماستان،  سول قازاقتاردىڭ اتاجۇرتىنا ورالۋىنا كەدەرگى بولىپ وتىرعان ءتۇيىندى زاڭ ارقىلى شەشۋ جولىنداعى كۇرەسىمىزدى ءبىز ءبىر كۇندە توقتاتقان ەمەسپىز.

ءبىر قىزىعى، سوڭعى ەكى-ءۇش جىلدىڭ كولەمىندە پارلامەنت پەن ۇكىمەت جاقتان شەتتەگى قانداستارىمىز تۋرالى ءبىر اۋىز جىلى ءسوز ەستۋدەن قالعامىز.

كوشى-قون ءۇردىسىن رەتتەۋگە ارنالعان زاڭدار مەن نورماتيۆتىك قۇجاتتارداعى كەدەرگىلەردى جويىپ، ەلگە ورالعان اعايىندى تەز قۇجاتتانۋىنا ءتيىمدى جول اشۋدىڭ ورنىنا، ءبىزدىڭ اتقارۋشى بيلىك پەن زاڭ شىعارۋشى ورگان انتي-قازاق ساياساتىن جۇرگىزىپ، اتاجۇرتىنا ءوز بەتىمەن كوشىپ كەلىپ قونىستانعىسى كەلەتىن اعايىندارعا وڭىرلىك شەكتەۋ قويىپ تاستاعانىن قايتەرسىڭ...

ءدال وسىنداي ءبىر الماعايىپ ساتتە دەپۋتات ەرلان سايروۆتىڭ جۇلدىزداي جارقىراپ شىعىپ، پاكىستانداعى ءۇش ءجۇز قازاقتى اتاجۇرتىنا ورالتۋ تۋرالى ماسەلە كوتەرگەنىن كورىپ، قۋانعاننان جۇرەگىمىز جارىلىپ كەتە جازدادى. كوزىمىزگە ىستىق جاس الدىق. وعان العىسىمىزدى جاۋدىردىق...

جاقىندا وتكەن تۋعان كۇنى قارساڭىندا وسى ەركەڭە ارناپ، «ەرلان سايروۆ –  مەملەكەتتىك ساياساتتى تەوريالىق جاقتان دا، پراكتيكالىق تۇرعىدان دا وتە تەرەڭ تۇسىنگەن جانە مەڭگەرگەن ساياساتشى. سوڭعى كەزدە ونىڭ قايراتكەرلىك تۇلعاسى ايقىندالا باستادى. مەن ونىڭ ءار سوزىنە، ءار سۇحباتىنا دەن قويىپ كەلە جاتقان ازاماتپىن! كوڭىل قۋانتاتىن تۇستارى كوپ! ەڭ باستىسى – ول نيەتى ءتۇزۋ، كوڭىلى اق ناعىز مەملەكەتشىل تۇلعا!», -دەپ جازبا جاريالاپ ەدىم.

مىنە، كورىپ وتىرسىزدار، ەرلان بياحمەتۇلى سول ايتقانىمىزدى تاعى ءبىر مارتە دالەلدەپ، الىستاعى اعايىن ءۇشىن شىر-پىر بولۋدا.

بۇل – ناعىز تەكتىلىكتىڭ بەلگىسى!

ال، اۋعانستانداعى، يرانداعى جانە وسى پاكىستانداعى قانداستارىمىزعا كەلسەك، ولاردىڭ اتاجۇرتقا ورالۋىنا كەدەرگى بولىپ كەلگەن ءبىر-اق ماسەلە بار ەدى.

ول – وزدەرىن ەتنيكالىق قازاقپىن دەيتىن ازاماتتاردىڭ جەكە باسىن كۋالاندىراتىن قۇجاتتاردا، سونداي-اق ۇلتىن راستايتىن باسقا دا قۇجاتتاردا ءتيىستى جازبا بولماعان جاعدايدا ولاردىڭ ۇلتىنىڭ قازاق ەكەنىن انىقتاۋعا ارنالعان زاڭدىق نورمانىڭ جوقتىعى بولاتىن.

بىراق، بۇل ماسەلە دە ءوز شەشىمىن تاپتى.

«حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى  تۋرالى» زاڭىنىڭ 15-بابىنا جەكە باسىن كۋالاندىراتىن قۇجاتتاردا، سونداي-اق ۇمىتكەرلەردىڭ ۇلتىن راستايتىن باسقا دا قۇجاتتاردا ءتيىستى جازبا بولماعان جاعدايدا، قانداس مارتەبەسىن جانە جەڭىلدەتىلگەن تارتىپپەن (تىركەۋ تارتىبىمەن) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىن الۋعا ۇمىتكەر ادامداردىڭ ۇلتى قازاق ەكەنى جونىندەگى ماسەلەلەردى قاراۋ ءۇشىن كوميسسيا قۇرۋ جانە ۇلتى قازاق ەكەنى تۋرالى شەشىم قابىلداۋ تۋرالى ەكى بىردەي نورما ەنگىزىلدى.

وسى ورايدا وسى ۇسىنىسىمىزدى جەرگە تاستماي، زاڭداستىرىپ بەرگەن دەپۋتات ەدىل جاڭبىرشين كوكەمىزگە العىس ايتا كەتۋىمىز كەرەك!

اتالعان ەكى نورمامەن تولىقتىرىلعان زاڭعا 2023 جىلدىڭ 19 ساۋىرىندە قول پرەزيدەنت قول قويدى. 2024 جىلعى 31 شiلدەدە ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى №282 بۇيرىق شىعارىپ، ونىڭ قاعيدالارىن بەكىتتى.

ءسويتىپ، بۇل ەكى نورما وتكەن جىلدىڭ 31 شىلدەسىنەن باستاپ قولدانىسقا ەندى.

ەندى وسى ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى №282 بۇيرىنا ساي، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ شەت ەلدەردەگى مەكەمەلەرى ارقىلى بەرىلگەن ءوتىنىشتى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ شەت ەلدەردەگى مەكەمەسىنىڭ قىزمەتكەرى «قانداس» ااج-دا تىركەيدى جانە وسى قاعيدالارعا 2-قوسىمشاعا سايكەس نىسان بويىنشا ءوتىنىش بەرۋشىنى ونىڭ ءوتىنىشىن تىركەۋ تۋرالى حاباردار ەتە وتىرىپ، «قانداس» ااج ارقىلى حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ جانە جۇمىسپەن قامتۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانعا جىبەرەدى ەكەن;

سوسىن، قانداس مارتەبەسىن جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىن الۋعا ۇمىتكەر ادامداردىڭ قازاق ۇلتىنا تيەسىلىگىن انىقتاۋ ءۇشىن، جوعارىداعى زاڭعا ساي، جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگان كوميسسيا قۇرادى ەكەن;

كوميسسيا قۇرامىنا حالىقتىڭ كوشى-قونى، ءبىلىم بەرۋ، مادەنيەت، ىشكى ساياسات، ىشكى ىستەر ورگاندارى، ەتنيكالىق قازاقتار ماسەلەلەرىمەن اينالىساتىن ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار جانە/نەمەسە قوعامدىق بىرلەستىكتەر سالاسىنا جەتەكشىلىك ەتەتىن جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ وكىلدەرى، سونداي-اق ساراپشىلار، قازاق ءتىلى مەن قازاقستان تاريحى سالاسىنداعى ماماندار كىرەدى ەكەن;

ءسويتىپ، سول كوميسسيا «قانداس» مارتەبەسىن جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىن العىسى كەلەتىن ۇمىتكەرلەردىڭ ۇلتىنىڭ قازاق ەكەنىن راستاپ نە تەرىستەپ، شەشىم قابىلدايدى ەكەن...

ەگەر، ول ۇمىتكەردىڭ ۇلتىنىڭ قازاق ەكەنى انىقتالسا، وزدەرى تۇرعان مەملەكەتتەردەگى قازاقستان ەلشىلىگىنەن ۆيزا الىپ، اتاجۇرتىنا ورالادى دەگەن ءسوز...

ايتىڭىزشى، دەپۋتات ەرلان سايروۆ كوتەرىپ وتىرعان پاكىستانداعى ءۇش جۇزدەن استام قازاقتى وسى №282 قاعيداتپەن قازاقستانعا ورالتۋ مۇمكىن بە؟!

«زاڭ جانە ءتارتىپ» قاعيداتى سالتانات قۇرىپ وتىرعان مەملەكەتتە، قولىندا ماردىمدى قۇجاتى جوق ول قازاقتاردى قازاقستانعا ورالتۋ، ارينە، مۇمكىن ەمەس!

ەندەشە، نە ىستەۋ كەرەك!؟

ءبىرىنشى, ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترىنىڭ №282 بۇيرىعىنا تەز ارادا وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىپ، ونى اۋعانستانداعى، يرانداعى جانە وسى پاكىستانداعى قانداستارىمىزدىڭ جاعدايىنا كەلەتىندەي ەتىپ، كىشكەنە يكەمدەۋىمىز، العاشقى ادىمدا ولاردىڭ قازاقستان ۆيزاسىن الۋىنا مۇمكىندىك تۋدىراتىن ەتۋىمىز كەرەك!

بۇل بۇگىن عانا ەمەس، ەرتەڭ دە قاجەت بولاتىن دۇنيە!

سوسىن، ەكىنشى ءبىر جولى بار!

ول – تاعى دا ارناۋلى سامولەت جىبەرىپ، بىردەن بىراق كوشىرىپ الۋ!

ەستەرىڭىزدە بولسا، تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارى تۇڭعىش پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ ءبىر توپ قىزمەتكەرلەرى مەن ارناۋلى كولىك جىبەرىپ، يرانداعى ون مىڭعا تاياۋ قازاقتى ۇلتى-سۇلتىن انىقتاپ جاتپاي-اق، كوشىرىپ اكەلە سالعان جوق پا؟!

بۇل تۋرالى مىرزاتاي جولداسبەكوۆ پەن زاۋىتبەك تۇرىسبەكوۆتەن، سايلاۋ باتىرشاۇلى مەن مارات توقسانباەۆتان سۇراساڭىزدار، جىرداي قىپ ايتىپ بەرەدى.

سول سەكىلدى، 2021 جىلعى قىركۇيەكتە پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس، ارنايى اسكەر ۇشاقپەن اۋعانستاننان 35 قازاقتى ءبىر كۇندە اتاجۇرتىنا توپ ەتكىزگەن ەدىك قوي!؟

بۇل تۋرالى سول كەزدەگى سىرتقى ىستەر ءمينيسترى مۇحتار تىلەۋبەردىدەن سۇرساڭىزدار بولادى.

قىزىق بولعاندا، 2021 جىلى قولدانىستاعى كوشى-قون ءۇردىسىن رەتتەۋگە ارنالعان ەشبىر زاڭدا ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ جەكە باسىن كۋالاندىراتىن قۇجاتتاردا، سونداي-اق ۇمىتكەرلەردىڭ ۇلتىن راستايتىن باسقا دا قۇجاتتاردا ءتيىستى جازبا بولماعان جاعدايدا ولاردىڭ ۇلتىنىڭ قازاق ەكەنىن انىقتاۋعا ارنالعان نورما تۇرماق، ونىڭ جۇرناعى دا جوق بولاتىن.

نە اۋعانستاننان 35 قازاقتى كوشىرىپ الار ساتتە ولاردىڭ جەكە باسىن كۋالاندىراتىن قۇجاتتاردا، سونداي-اق ۇلتىن راستايتىن باسقا دا قۇجاتتاردا ءتيىستى جازبا بولماعان جاعدايدا ولاردىڭ ۇلتىنىڭ قازاق ەكەنىن انىقتاۋ ءۇشىن ارنايى كوميسسيا قۇرۋ تۋرالى پرەزيدەنتتىڭ جارلىعى دا بولعان ەمەس...

سوعان قاراماستان، سول وتىز بەس قازاقتى ارناۋلى اسكەري ۇشاق  جىبەرىپ، ءبىر-اق كۇندە كوشىرىپ الودىق قوي.

قازىر ولاردىڭ ءبىرى قالماي قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىن الىپ، اقمولا وبلىسىندا تىپ-تىنىش باقىتتى ءومىر ءسۇرىپ جاتىر.

كەرىسىنشە، ەرلان سايروۆ ەكەۋمىز اۋعانستانداعى قازاقتاردى اتاجۇرتىنا قالاي اكەلەمىز دەپ جۇرسەك، ءبىزدىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى كەزىندە اۋعانستاننان كەلىپ، قازاقستان ازاماتتىعىن العان قازاقتاردى جاپپاي ازاماتتىقتان شىعارىپ جاتىر. بۇل تۋرالى كەيىن ارنايى ماسەلە كوتەرەتىن بولامىز.

دەمەك، پرەزيدەنت تاپسىرما بەرسە، شەتتەگى مۇنداي قازاقتاردى ءبىزدىڭ اتقارۋشى بيلىك ۇلت-سۇلتىن انىقتاپ جاتپاي-اق، كوشىرىپ اكەلە سالادى.

پاكىستانداعى ءۇش ءجۇز قازاقتى كوشىرىپ الۋ ءۇشىن ۇكىمەت قايسى جولدى تالدايدى، ەندى ونى ءوزى بىلەدى...

مەن دەپۋتات ەرلان سايروۆ مىزعا ءدان ريزامىن جانە وعان ساتتىلىك تىلەيمىن!

اۋىت مۇقيبەك

Abai.kz