باكۋدە تۇرىك مادەنيەتى مەن مۇراسى قورىنىڭ شتاب-پاتەرىندە «تۇرىك مۇراسى – الەمدىك ارەنادا» تاقىرىبىندا دوڭگەلەك ۇستەل ءوتتى. دوڭگەلەك ۇستەلدى قور ازەربايجان ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسىمەن بىرلەسىپ ۇيىمداستىردى.

«ادەبيەت جانە ونەر» پورتالى حابارلاعانداي، ءىس-شارادا 1925 جىلى پاريجدە وتكەن بۇكىلالەمدىك زاماناۋي دەكوراتيۆتىك جانە ونەركاسىپتىك ونەر كورمەسىندە تۇركى مادەنيەتىنىڭ كورنەكتى وكىلدەرىنىڭ سالتاناتتى ونەر كورسەتۋىنىڭ 100 جىلدىعى اتالىپ ءوتتى.

بۇل كورمە حح عاسىردىڭ ءبىرىنشى جارتىسىندا دەكوراتيۆتىك ونەردەگى «ارت-دەكو» اعىمىنا اتاۋ بەرىپ قانا قويماي، تۇركى حالىقتارىنىڭ مادەني جەتىستىكتەرىنىڭ تانىلۋىنا دا ماڭىزدى پلاتفورما بولعان ەدى. ءدال سول جەردە تۇركى دۇنيەسىنىڭ بىرەگەي مادەني مۇراسى العاش رەت الەمدىك ارەنادا تانىستىرىلدى. كورمەدە تۇركى حالىقتارىنىڭ ونەر قايراتكەرلەرىنەن قۇرالعان دەلەگاتسيا، سونىڭ ىشىندە كورنەكتى مادەنيەت وكىلدەرى 11 كونتسەرت وتكىزدى: اڭىزعا اينالعان ازەربايجان ءانشىسى شوۆكەت مامەدوۆا، وزبەك ءانشىسى قاري-ياكۋبوۆ مۇحيتدين، جارقىن ءبيشى تامارا حانىم، قازاق ءانشىسى امىرە قاشاۋباەۆ جانە باشقۇرتستاننان كەلگەن قۋراي ورىنداۋشىسى يۋماباي يسانباەۆ ساحناعا شىققان.

ءىس-شارانى كىرىسپە سوزىمەن تۇرىك مادەنيەتى مەن مۇراسى قورىنىڭ پرەزيدەنتى اقتوتى رايىمقۇلوۆا اشتى. ءوز سوزىندە ول مادەني مۇرانى ساقتاۋ جانە ونى جاس ۇرپاققا جەتكىزۋدىڭ، زاماناۋي تۇركى دۇنيەتانىمىن قالىپتاستىرۋ ارقىلى ورتاق تۇركى ساناسىنىڭ دامۋى مەن ەۆوليۋتسياسىنىڭ قوردىڭ نەگىزگى ميسسياسى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

ول مادەنيەت پەن رۋحاني قۇندىلىقتاردىڭ تۇركى حالىقتارىن بىرىكتىرەتىن، ءوزارا تۇسىنىستىكتى كۇشەيتەتىن جانە ولاردى جارقىن بولاشاققا باستايتىن كوپىر ەكەنىن ەرەكشە ايتتى.

اقتوتى راحمەتوللاقىزى رۋحاني قۇندىلىقتاردى دامىتۋ مەن بايىتۋ ءۇشىن اعارتۋشىلىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋدىڭ، بىرلەسكەن كۇش-جىگەر تانىتۋدىڭ اسا ماڭىزدى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. مۇنداي باستامالار مادەني داستۇرلەر مەن وزىندىك بولمىستى ساقتاۋعا ۇلەس قوسىپ قانا قويماي، عىلىم، ءبىلىم جانە شىعارماشىلىق سالالارىندا ىنتىماقتاستىق ءۇشىن كەڭ مۇمكىندىكتەر اشادى.

ودان كەيىن ازەربايجان ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسىنىڭ رەكتورى، پروفەسسور كاميلا داداشزادە ءسوز سويلەپ، ورتاق جوبانىڭ ماڭىزىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى. ول قوردىڭ قىزمەت ەتكەن ۋاقىتىندا تۇركى الەمىنىڭ دامۋىنا ەلەۋلى ۇلەس قوسقانىن، مادەني بايلانىستاردى نىعايتۋعا باعىتتالعان اۋقىمدى جوبالاردى جۇزەگە اسىرعانىن جەتكىزدى.

دوڭگەلەك ۇستەلدىڭ ماقساتى – وسى وقيعانىڭ تاريحي ماڭىزىن ايقىنداۋ، تۇركى مادەنيەتىنىڭ جانە تۇركى حالىقتارىنىڭ كاسىبي ورىنداۋشىلىق مەكتەپتەرىنىڭ ۇلىلىعىن پاش ەتۋ بولدى.

قاتىسۋشىلار پاريج كورمەسىنىڭ حح عاسىرداعى ونەردىڭ دامۋىنا اسەرىن جانە ونىڭ بۇگىنگى وزەكتىلىگىن تالقىلادى. ۇلى ۇستازداردىڭ ەسىمىن ماڭگى ەستە قالدىرۋعا، ولاردىڭ شىعارماشىلىعىن ناسيحاتتاۋعا، وسى داستۇرلەردى جالعاستىرىپ، تۇركى الەمىنىڭ ادەت-عۇرىپتارى مەن داستۇرلەرىن ساقتاپ، دامىتۋعا اتسالىسىپ جۇرگەن جاس ورىنداۋشىلاردى قولداۋعا ەرەكشە نازار اۋدارىلدى.

ءىس-شارادا سونداي-اق قازاقستان ۇلتتىق حورەوگرافيا اكادەمياسىنىڭ رەكتورى بيبىگۇل ءنۇسىپجانوۆا، وزبەكستاننىڭ مادەنيەتتانۋ جانە ماتەريالدىق ەمەس مادەني مۇرا عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى يرادا داداجانوۆا، باشقۇرتستان مەملەكەتتىك ونەر ينستيتۋتىنىڭ كافەدرا مەڭگەرۋشىسى، مەملەكەتتىك قۋرايشىلار وداعىنىڭ توراعاسى ارتۋر قايساروۆ جانە باسقا دا قاتىسۋشىلار ءسوز سويلەدى.

تۇرىك مادەنيەتى مەن مۇراسى قورىنىڭ پرەزيدەنتى اقتوتى رايىمقۇلوۆا شارادان كەيىن جۋرناليستەرگە بەرگەن سۇحباتىندا بيىلعى جىلدىڭ بۇكىل تۇركى الەمى ءۇشىن ايرىقشا ماڭىزعا يە ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ءدال ءجۇز جىل بۇرىن، 1925 جىلى ۇلى پاريج كورمەسىندە كورنەكتى مادەنيەت قايراتكەرلەرىنىڭ سالتاناتتى ونەر كورسەتۋى ءوتىپ، تاريحتا ۇمىتىلماس پاراق اشىلدى. بۇگىن، ءبىر عاسىر وتكەن سوڭ، ازەربايجان، قازاقستان، وزبەكستان، باشقۇرتستان مۋزىكا زەرتتەۋشىلەرى مەن عالىمدارى قايتا باس قوسىپ، اتا-بابالارىنىڭ داستۇرلەرى ءالى دە شابىتپەن جاڭعىرىپ، ۇرپاقتاردى ءارى بۇكىل تۇركى دۇنيەسىن بىرىكتىرىپ وتىرعانىن دالەلدەپ وتىر.

Abai.kz