بازىنا ءسوز

بازىنا ءسوز

ماسكەۋ وليمپياداسىنىڭ چەمپيونى، عاجايىپ بالۋان ءشامiل سەرiكوۆ جايلى بۇل كۇندە بiر اۋىز ءسوز ايتىلمايدى. ومiردەن وزعانىنا 20 جىلعا جۋىقتاعان ارىس جايلى ءالi دە اقيقات اشىلعان جوق، قۇر سىپسىڭ ءسوز، جاناما دولبار، انشەيiن «ۇزىنقۇلاق». ال شىندىققا ۇڭiلسەك، سەرiكوۆ الەمiنiڭ وزiندiك تەرەڭi بولعانىن، وندا ءتۇرلi قۋانىشتار مەن وكiنiشتەر، جابىعۋ مەن تورىعۋلار بولعانىن اڭعارار ەدiك. قازiر نەگە ءشامiل تۋرالى ەشتەڭە ايتىلمايدى؟ كەڭەستiك يدەولوگيا «اداسقان ۇل» رەتiندە جاعىمسىز ەتiپ كورسەتكەن سەرiكوۆتىڭ ەسiمiن بۇگiنگi تاۋەلسiز قازاق قوعامى نەگە شەتكە قاعادى؟ الدە قازاقتان شىققان وليمپيادا چەمپيوندارى سانسىز كوپ پە؟ ءالجان جارمۇحامەدوۆ (باسكەتبول), جاقسىلىق ۇشكەمپiروۆ (گرەك-ريم كۇرەسi), ءشامiل سەرiكوۆ (گرەك-ريم كۇرەسi), بەكزات ساتتارحانوۆ (بوكس), ەرماحان ىبىرايىموۆ (بوكس) جانە باقتيار ارتاەۆ (بوكس)... قۇداي-اۋ، بار-جوعى التاۋ-اق قوي... مەنiڭ كوزiمە الماتىدان ءشامiل سەرiكوۆ كوشەسi تۇسكەن ەمەس. استانادا تiپتi جوق شىعار. كەزiندە بەدەلدi «سوۆەتسكي سپورت» گازەتi «سەرiكوۆتىڭ بەلدەسۋلەرiن تاسپاعا ءتۇسiرiپ الىپ، جاس بالۋاندارعا ادiستەمەلiك قۇرال ەسەبiندە كورسەتۋگە بولادى» دەپ باعالاعان بالۋاندى بۇگiنگi كۇننiڭ باتىرى ەتۋ نەگە قولىمىزدان كەلمەيدi?
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۋريزم جانە سپورت مينيسترلiگiندەگi اتقامiنەر اعالاردىڭ قۇلاعىنا التىن سىرعا: سەرiكوۆ ەسiمiن ماڭگi ەستە قالدىرۋ ءۇشiن ناقتى شارالارعا كiرiسكەن ءجون. تەز جانە جەدەل. تەزدەن دە تەز. ءشامiلدi ءوزiنiڭ از-كەم تۇستاسى، سوسىن بەس-التى جۋرناليست قانا بiلگەنi ەشكiمگە قىزىق ەمەس

جىلناماداعى جازۋلار
ءشامiل سەرiكوۆ كiم ەدi? نەبارى 33 جىل عۇمىر كەشكەن ازاماتتىڭ ءومiر سوقپاعى قانداي بولدى؟ وسى ساۋالدارعا جاۋاپ iزدەسەك، كوز الدىمىزعا مىناداي جىلناما تiزiلەر ەدi...
ءشامiل الماتىدا ءوستi. كۇن سايىن مادەنيەت جانە دەمالىس ساياباعىنا ۇرلانىپ كەلiپ، كۇزەتشi پەتر اعايدىڭ كوزiن الا بەرiپ، «باسۋعا بولمايدى!» دەلiنگەن تاقتايشانى تىعىپ تاستاپ، كۇرەسە كەتەتiن قاراسيراقتاردىڭ بiرi ەدi ول. پەتر اعاي قانشا قۋسا دا، توپ بالا ءبارiبiر ەبiن تاباتىن. بiر كۇنi كۇرەسiپ جاتقان بالالاردىڭ تۇسىنا ادەمi سپورتتىق كيiم كيگەن جiگiت كەلiپ، قىزىقتاپ بiراز تۇردى. بالالار ادەتتەرiنە باسىپ، ەرەسەك ادامنىڭ كوزiنەن تەزiرەك سىتىلىپ كەتپەك بولعان. بiراق ءوزiن «ايانبەك الدابەرگەنوۆپىن» دەپ تانىستىرعان جiگiت ولاردىڭ كۇرەسi وزiنە ۇناعانىن، قالاسا كۇرەس سەكتسياسىنا كەلۋلەرiنە بولاتىنىن ايتىپ كەتتi. بiراز كۇننەن سوڭ بالالار كادiمگi ءنان سپورت زالىندا جاتتىعا باستادى. كوزi جiتi ايانبەك اعايدىڭ بالالاردى تەز ءۇيiرiپ اكەتەتiن قاسيەتi دە بار ەكەن. بiردە ءوزi جەڭiپ العان جۇلدەلەردi اكەپ كورسەتتi, بiردە ماقتاۋ قاعازدارىن اكەلدi. ەندi بiردە الەمگە اتاعى جايىلعان بالۋانداردىڭ فوتوسۋرەتiن كورسەتتi. بالالار از ۋاقىتتا دۇنيەدە «كلاسسيكالىق كۇرەستەن كەرەمەت ەشتەڭە جوعىن» ءتۇسiنiپ ۇلگەردi. ايانبەك ىسقاقۇلىنىڭ توپ بالانىڭ ورتاسىنداعى ءشامiلدi قالاي اڭعارعانىن قايدام، ءشامiل بiرتە-بiرتە جاقسى ناتيجەلەر كورسەتە باستادى. بiر كۇنi كۇردەلi ءتاسiلدi تەز مەڭگەرiپ العان «ەڭبەگi ءۇشiن» ۇستاز ءشامiل-شاكiرتiنە ءوزiنiڭ بالۋان اياق كيiمiن سىيعا تارتتى. «بورتسوۆكا» شامiلگە 5-6 ولشەمدەي ۇلكەن بولسا دا، ول ەسi شىعا قۋاندى. بالالار جارىستاردان جەڭiسپەن ورالسا، باپكەر ولاردىڭ جۇلدەسiن تۇگەل جيناپ الىپ، ەرتەڭiنە سەكتسياداعى بارلىق بالانىڭ كوزiنشە زور ماراپاتپەن قايتا تاپسىراتىن. ءشامiلدiڭ مەرەيi تالاي ءوسiپ ەدi وسىلاي... كەيiن ا.الدابەرگەنوۆ الماتىدان قونىس اۋدارىپ بارا جاتىپ، ءشامiلدi بiلiكتi باپكەر اناتولي جاركوۆقا تابىستاپ كەتتi.
جاركوۆ ءشامiلدi شەبەر ۇشتادى. ونىڭ ءادiس-تاسiلگە باي ەكەنiن اڭعاردى، بiراق كۇشiنiڭ ازدىعىنان بiر ءتاسiلدi قولدانباي جاتىپ، ەكiنشiسiنە اۋىسا بەرەتiنiن بايقادى. مۇنداي ادەتتەن ارىلتۋ ءۇشiن ۇستاز شاكiرتiنە اۋىر تاس كوتەرتiپ، اينالدىرىپ قوياتىن بولدى. بiر جىل iشiندە ءشامiلدiڭ ەتتەرi قاتايىپ، سەرiپپەدەي شيرىعىپ شىعا كەلدi.
ش.سەرiكوۆ جاسوسپiرiمدەر اراسىندا قازاقستاننىڭ ءتورت دۇركiن چەمپيونى اتاندى، بۇكiلوداقتىق وقۋشىلار سپارتاكياداسىن ۇتىپ الدى. ەرەسەكتەر اراسىنداعى سىنعا ءشامiل العاش 1977 جىلى ءتۇستi. 21 جاسار جiگiت تاشكەنتتە وتكەن كسرو چەمپيوناتىندا العاشقى بەلدەسۋدە-اق وليمپيادا چەمپيونى، الەم چەمپيونى، ۋليانوۆسكiلiك ۆلاديمير كونستانتينوۆتان جەڭiلiپ قالدى. بiراق ارادا جىل وتپەستەن، 1978 جىلدىڭ اقپانىندا ي.پوددۋبنىي مەموريالىندا ول كونستانتينوۆتى 6:4 ەسەبiمەن قاپى قالدىرىپ كەتتi. سول جىلعى كسرو بiرiنشiلiگi زاپوروجە قالاسىندا ءوتتi. سەرiكوۆ وسى سىندا ءوزiنiڭ ساڭلاق سپورتشى ەكەنiن كەڭەس وداعىنا ايگiلەدi. ءشامiل 7 كەزدەسۋ وتكiزiپ، سونىڭ بەسەۋiن تازا جەڭiسپەن اياقتادى! ونىڭ جولىنا كولدەنەڭ تۇرا الماي، ۆلاديمير پوگۋدين، الەكساندر سازونوۆ، نۇريتدين مايلوۆ، يۋري تسەركوۆنىي سياقتى اتاقتى بالۋاندار جارىستان شىعىپ قالدى. سودان كەيiن... كونستانتينوۆ. ەسەپ 11:3, ءشامiلدiڭ جەڭiسi! چەمپيوندىققا بارار جولدا ءشامiل ماقسۇت ميحرالي مەن ۆلاديمير كاراتاەۆتi دە تiزەرلەتتi. سەرiكوۆ – كسرو چەمپيونى! وسى جەڭiس شامiلگە كسرو قۇراماسىنا جول اشتى. سەرiكوۆ ەكi جىل قاتارىنان (1978 جانە 1979 جىلدارى) الەم چەمپيونى اتاندى، 1979 جىلى ەۋروپا چەمپيونى اتاعىن يەلەندi. ال 1980 جىلى ءشامiل سەرiكوۆ ماسكەۋ وليمپياداسىندا توپ جاردى. بەلگيالىق جۋلەن مەۆيس، رۋمىن ميحال بوتسيلە، يتاليالىق انتونيو كالتابيانو، چەح يوجەف كريستا، شۆەد بەنني يۋنگبەك جانە فينالدا پولياك يۋزەف ليپەن اردا تۋعان الماتىلىق بالۋانعا قايرات كورسەتە المادى.

«ءشامiلدiڭ كۇرەسi – سپەكتاكل ەدi»
ءشامiل تۋرالى ونىڭ كوماندالاس دوسى، كسرو قۇراماسىنداعى قاناتتاسى، وليمپيادا چەمپيونى جاقسىلىق ۇشكەمپiروۆ تاڭدى-تاڭعا ۇرىپ اڭگiمە ايتۋعا بار. 2006 جىلى «ەر-داۋلەت» باسپاسىنان جارىق كورگەن «جاقسىلىق» اتتى تولەگەن جاكiتايۇلىنىڭ سىر-سۇحبات كiتابىندا جاقسىلىق اعا بىلاي دەپ اقتارىلادى:
«و، نەسiن ايتاسىڭ، ءشامiلدiڭ كۇرەسi سپەكتاكل ەدi عوي. ونىڭ تۇلا بويى تۇنىپ تۇرعان شەبەرلiك ەدi. بارلىق جاعىنان دا قارسىلاسىنان اناعۇرلىم باسىم تۇراتىن. وليمپياداداعى بەلدەسۋلەرiن كوزiممەن كوردiم. ەشكiمدi شەنiنە كەلتiرمەي قويدى ەمەس پە؟ Iرi جارىس دەسە، ءشامiلدiڭ ارقاسى قوزاتىن. وندايدا ادەتتەگiدەن ون ەسە ارتىق قايراتتانىپ كەتەدi. ول ناعىز بالۋان ەدi. گرەك-ريم كۇرەسiنiڭ ەڭ ادەمi ادiستەرiنiڭ كوبiن الەم كوز تiككەن جارىستارعا الىپ شىققان وسى ءشامiل بولاتىن. تەحنيكاسى مiنسiز ەدi. ءتۇر-تۇلعاسى كەلiستi, جايساڭ جiگiت كiلەمدە كادiمگi جاتتىعۋدا جۇرگەندەي تۇرلەنiپ سالا بەرەتiن. كiلەمدە تiك تۇرىپ كۇرەسۋدە، تiك تۇرعان قالپى قيىن ادiستەردi وپ-وڭاي جاساي سالۋدا، قارسىلاسىن تازا جەڭۋدە ونىڭ الدىنا ەشكiم تۇسكەن جوق. سول تۇستا كەيبiر تاسiلدەردi شامiلدەن وزگە جان بالاسى جاساي المايتىن. ونىڭ كۇرەسiنە ەلiكتەگەندەردiڭ كوبەيiپ كەتكەنi كەيiن عوي. ءشامiل بiر «زاحۆاتتان»، ياعني، قارسىلاسىن جاقسىلاپ ۇستاعان بەتتە قاتارىنان ءۇش ءادiستi ۇزبەي جاسايتىن.
كسرو قۇراما كومانداسىنا الىنعاننان باستاپ ەكەۋمiز جۇپ جازبادىق دەسەم، ەشكiم كۇمان كەلتiرمەس. جارىستارعا بارعاندا ەكi قازاق ىلعي بiرگە تۇردىق. ماسكەۋ وليمپياداسىندا دا بiر بولمەدە جاتتىق. ول سۇمدىق اڭگiمەشiل ەدi. مەنەن ەش سىرىن جاسىرماي ايتا بەرەدi. قاشان كورسەڭ قاباعى اشىق، جادىراپ جۇرەدi. ادام بالاسىن جاتىرقامايتىن كەرەمەت مiنەزi بار ەدi. بەت-جۇزگە قاراماي كوكەيiندەگi ويىن تۋرا ايتۋ – قانىنا سiڭگەن ادەتi بولاتىن. جابىرقاۋ، توماعا-تۇيىق قالپىن قۇرامادا جۇرگەندە بiر رەت كورمەپپiن. «ەرتەڭ نە بولادى، مىنا جارىسقا اتاعى دارداي وسىنشا بالۋان كەلiپتi, ۇتىلىپ قالماس پا ەكەنمiن؟» دەگەن وي ونىڭ قاپەرiنە كiرمەيتiن.
ءشامiلدiڭ بiر عالامات قاسيەتi – جۇرەكتi ەدi. كۇرەستە اتى شىققان قارسىلاسىڭمەن ەڭ العاش ۇستاسقاندا كەمiندە بiر-ەكi مينۋت مiندەتتi تۇردە اڭىسىن اڭدايسىڭ، شاماسىن بايقايسىڭ. نەبiر اتاقتى بالۋاننىڭ ءوزi قارسىلاسىن بارلاپ بارىپ شابۋىلعا كوشەدi. ال ءشامiل ءشۇۋ دەگەننەن شابۋىلعا شىعاتىن. اتويلاپ كۇرەسەتiن. «بارىڭدى سال، بۇكپەسiز كوڭiلمەن اشىق ايقاسايىق» دەگەندەي شابىنىپ تۇراتىن. كiلەمگە سىمداي تارتىلىپ شىعا كەلەدi دە، ءا دەگەننەن قارسىلاسىنىڭ اپتەر-تاپتەرiن شىعارىپ جiبەرەدi. ەسiن جيعانشا جاۋىرىنىمەن تۇسiرە سالادى. باسقاسى  باسقا، ماسكەۋ وليمپياداسىنىڭ وزiندە ءتورت بiردەي بەلدەسۋiن تازا جەڭگەن شامiلدەن وزگە ەشكiم بولمادى. جانە قانداي جەڭiس! بiر-ەكi مينۋتتان اسىرمايدى. سونداعى ءشامiلدiڭ: «وسى جولى تەرلەپ، شارشاپ كۇرەسەيiن دەپ ەدiم، تاعى ءساتi تۇسپەدi, جاكە»، – دەپ باسىن شايقاپ، جادىراي كۇلiپ تۇرعان تۇلعاسى ءالi كوز الدىمدا».

ءشامiل نەگە سپورتتان ەرتە كەتتi?
بۇگiندە بۇل تۋراسىندا ءتۇرلi اڭگiمە ايتىلادى. بۇل سۇراققا دا جاۋاپتى بiز «جاقسىلىق» كiتابىنان، جاقسىلىق ۇشكەمپiروۆتiڭ ەستەلiگiنەن تاپقاندايمىز.
«ماسكەۋ وليمپياداسىنان سوڭ وليمپيادا چەمپيوندارى مەن جۇلدەگەرلەرiن ماراپاتتاۋعا، كوتەرمەلەۋگە، ماتەريالدىق جاعىنان قامسىزداندىرۋعا كوپ ءمان بەرiلدi. د.قوناەۆ وليمپياداشىلاردى قابىلداپ، العىسىن ايتىپ، اق جول تiلەدi. جاڭا پاتەر مەن كەزەكتەن تىس ماشينە الۋىمىزعا كومەكتەستi. قوماقتى قارجى دا بەردi. نەگە ەكەنi بەلگiسiز، سول كەزدە شامiلگە جاڭا ەمەس، بۇرىن بiرەۋلەر تۇرعان ەكi بولمەلi ەسكi پاتەر بەرiلدi. الدە ونى «ءالi جاس، بولاشاعى بار» دەدi مە، الدە بiرەۋلەر ادەيi قىساستىق جاسادى ما، ول جاعىن انىق بiلمەيمiن. بiلەتiنiم، ءوزiن وسىلاي شەتتەتكەنگە ءشامiل جامان نامىستاندى. وليمپيادا جۇلدەگەرلەرiنە ءۇش بولمەلi جاڭا پاتەر بەرiپ، ال چەمپيوندى ەكi بولمەلi ەسكi پاتەرگە «بارساڭ بار، بارماساڭ ءوزiڭ بiل» دەگەندەي ەلەۋسiز قالدىرعانى، شىنىندا دا، ادiلدiك ەمەس قوي. ءشامiل وسى ادiلەتسiزدiككە قاتتى رەنجiدi. بۇل جاعدايدى باپكەرلەردەن كورiپ، ولارمەن دە سوزگە كەلiسiپ قالدى.
1981 جىلدىڭ مامىر ايىندا وليمپياداشىلاردى بام-داعى جۇمىسشى جاستارمەن كەزدەسۋگە جiبەرەتiنi بەلگiلi بولدى. قازاقستاننان ۇشەۋمiز. مەن، ءشامiل جانە ا.بىكوۆ. ءدال جۇرەر كەزدە ءشامiل: «مەن بۇل كەزدەسۋگە بارا المايمىن»، – دەگەندi كەسiپ ايتتى. «نەگە بارا المايسىڭ؟» دەگەن باپكەرلەرگە: «ءۇيiمدi جوندەۋiم كەرەك. جوندەۋدi باستاپ قويعان ەدiم، سونى اياقتاماي ەشقايدا بارا المايمىن»، – دەدi. بۇل ءسوزiنiڭ استارىندا باپكەرلەرگە: «ماعان دا ەل قاتارلى جاڭا ءۇي بەرمەدiڭدەر»، – دەگەن وكپە جاتىر ەدi. كسرو قۇراماسىنىڭ مۇنداي وكپە-بازىنانى، ەركەلiكتi  ەشقاشان كوتەرمەيتiنiن، ايتقاندى ورىنداماعاندى ەش كەشiرمەيتiنiن تالاي جىلدان بەرi وتە جاقسى بiلەمiن عوي. ەرتەڭ-اق ءشامiلدi قۇرامادان وپ-وڭاي سىرعىتا سالادى. سونى ويلاعاندا شىر-پىرىم شىقتى. ءشامiلدiڭ ۇيiنە ءتورت-بەس رەت باردىم. ايتقانىما مۇلدە قۇلاق اسپادى. اقىرى نە كەرەك، سول ساپاردان ءشامiل قالىپ قويدى.
ساپاردان كەلگەن سوڭ ون كۇننەن كەيiن باپكەرلەر ءشامiلدi قۇرامادان شىعاردى دا تاستادى. ستيپەنديا بەرۋدi دە دەرەۋ توقتاتتى. وليمپيادا چەمپيونى اي سايىن 680 سوم الاتىن. ول كەزدە بiر ايلىق اسقاندا 150-200 سوم ەدi عوي. مiنە، ءشامiلدiڭ ۇلكەن سپورتتان كەتۋ سەبەبiنiڭ ءتۇپ نەگiزi وسىندا» («جاقسىلىق». تولەگەن جاكiتايۇلى. «ەر-داۋلەت»، استانا، 2006, 110-124 بەتتەر).
بۇل ماسەلە تۋرالى ويىمىزدى ش.سەرiكوۆتىڭ جارى سۆەتلانا ساقىپقىزىنىڭ 2007 جىلى «ايقىن» گازەتiنە بەرگەن سۇحباتىنان تولىقتىرا تۇسۋگە بولادى.
– ءشامiلدiڭ باسىنان باعى نەگە تايدى دەپ ويلايسىز؟
– سپورتپەن قوشتاسقىسى كەلگەندiگi ءۇشiن. ءشامiل ۇلكەن سپورتتان وليمپيادادان كەيiن-اق كەتكiسi كەلگەن. ول ەلگە بەرەرiن بەردi. جەتەر بيiگiنە جەتتi. جاتتىقتىرۋشى بولعىسى كەلدi. وسى وتiنiشiمەن تالاي ەسiكتi توزدىردى. بiراق اتاق قۋعان يدەولوگيا ونى كiلەمگە قۋمەن بولدى. كiلەمگە شىققاننان كەيiن جاراقات الۋى جيiلەپ كەتتi. دەنساۋلىعى ناشارلادى. بۇعاناسى سىندى. سوندا دا ءشامiلدi جارىستارعا سۇيرەيتiن. جارىستارعا بارۋدان باس تارتقانى ءۇشiن باسشىلىقپەن قاقتىعىستار باستالدى. بiز جاس بولدىق. ءومiردiڭ قىزىعىن بiرگە كورگiمiز كەلدi. بiراق ونى ەشكiم تۇسiنگiسi كەلمەدi. كۇندiز-ءتۇنi ۇشاق. كليماتتىڭ اۋىسۋى، تۋعان جەرiڭنەن، وتباسىڭنان جىراقتا ءجۇرۋ. ءتۇننiڭ بiر ۋاعىنا دەيiنگi تىنىمسىز جاتتىعۋلار. ءۇش جىلدىڭ iشiندە ەكi الەم، بiر وليمپيادا، بiر ەۋروپا بiرiنشiلiگiندە توپ جارۋ. بۇل كiمنiڭ بولماسىن دا جۇيكەسiنە كەرەمەت كۇش تۇسiرەدi. باسىنان وتپەگەن ادام ايتقاندارىمدى تۇسiنبەۋi دە مۇمكiن. سپورتتان كۇشپەن كەتكەننەن كەيiن ءشامiلدi ەشقايدا جۇمىسقا الماي قويدى. بارلىق جەرگە نۇسقاۋ بەرiلگەن. ونى قۋدالاعاندار «بiزدiڭ دەگەنiمiزبەن جۇرمەسەڭ، كۇن كورسەتپەيمiز» دەگەن بولاتىن. اقىرى دەگەندەرiنە جەتتi.
– وسى قۋدالاۋلاردان كەيiن ءشامiل كاۋاپ پiسiرiپ، جەمiس-جيدەك ساتقان دەسەدi...
– ول راس. قۋدالاۋلاردان كەيiن ءشامiل تاعدىرعا مويىنسۇنعانداي بولاتىن. ءار جۇمىستىڭ باسىن بiر شالىپ ءجۇردi. تۇراقتى جۇمىس iستەۋiنە مۇمكiندiك بەرiلمەدi. بiراز ۋاقىتتان كەيiن ونى تسسكا-عا جاتتىقتىرۋشى بولۋعا شاقىردى. بارلىق قۇجاتتارىن رەتتەستiرiپ بارعان كەزدە، جۇمىسقا الماي قويدى. امالسىز سپورتقا قاتىسى جوق جۇمىستارمەن اينالىسا باستادى. وسىعان قاتتى نامىستاناتىن. بiراق وتباسىڭدى اسىراۋ كەرەك قوي. كووپەراتيۆ اشىپ، جەمiس-جيدەك ساتا باستادى. وسى كۇندەرi ول ءوزiن جوعالتىپ الدى. ىلعي كوزiنەن مۇڭ كورەتiنمiن. قولىمىزدان كەلگەننiڭ بارiمەن اينالىستىق. مەن «ەسەكتiڭ ارتىن جۋساڭ دا مال تاپ» دەگەن قاعيدانى ۇستاناتىن اداممىن. ال ءشامiل ونداي جان ەمەس ەدi. كاۋاپ ساتىپ تۇرعان ءشامiلدi ەلدiڭ ءبارi تانىپ: «وليمپيادا چەمپيونى باسىڭمەن نە iستەپ تۇرسىڭ؟» – دەپ تاڭ قالىساتىن. بۇعان ول قاتتى ارلاناتىن. 1984 جىلى ەكiنشi ۇلىمىز ەلدار ومiرگە كەلدi. سول كەزدە ونىڭ قۋانعانىن كورسەڭiز. ۇلكەن ۇلىمىز تيمۋر تۋعاندا ۇنەمi سىرتتا ءجۇردi عوي. ەمشەكتەگi بالانى تاستاپ، جۇمىسقا شىعىپ كەتتiم. ءۇزiلiس كەزiندە ەمiزەيiن دەپ جۇگiرiپ كەلسەم، اكەسi قۇنداقتاۋلى بالاسىن قولىنا الىپ، بەتiنە ءۇڭiلiپ قاراپ وتىراتىن. سول جىلدارى دوستارى: «ءشامiل، بiزگە سەنiمەن ارالاسپاۋ تۋرالى نۇسقاۋ بەرiلدi. رەنجiمەشi»، – دەپ تابالدىرىقتىڭ الدىنان تالاي قايتقان. بiر جولى ءشامiلدiڭ قادiرiن بiلەتiن سپورتشىلار جوعارىعا: «ءشامiلدi قۋدالاۋ توقتاتىلسىن»، – دەگەن ءوتiنiش جازىپ ەدi. بiراق ولارعا: «ءشامiلدiڭ كەبiن كيگiلەرiڭ كەلمەسە، تىنىش وتىرىڭدار!» – دەگەن ەسكەرتۋ جاسالىپتى. 1989 جىلدىڭ جازىندا ءشامiل iنiسiنiڭ ارتىنان ماسكەۋگە باردى. كوشەدە كسرو مەملەكەتتiك سپورت كوميتەتiنiڭ توراعاسى پارحومەنكومەن جولىعىپ قالادى. ول بiردەن: «ءشامiل، قايدا جوعالىپ كەتتiڭ؟» – دەپ قۇشاعىن جايادى. قولىنان جەتەلەپ، ۇيiنە الىپ بارادى. اسىقپاي، ۇزاق سويلەسiپتi. ءشامiل جاعدايىن ايتادى. انا كiسi «بارا بەر، مەن سەنiڭ شارۋاڭدى رەتتەستiرiپ بەرەمiن» دەپ شىعارىپ سالادى. الماتىعا كەلiسiمەن بiر اپتا وتپەي جاتىپ، ماسكەۋدiڭ شەشiمiمەن ءشامiل گرەك-ريم كۇرەسiنەن قازاقستاننىڭ اعا جاتتىقتىرۋشىسى قىزمەتiنە شاقىرىلعانى بەلگiلi بولدى. باقىتتان بال-بۇل جانىپ ءجۇردi. بارلىق قۇجاتتارىن كوتەرiپ، تيiستi ورىنعا بارعانىندا، «سەنi جۇمىسقا المايتىن بولدىق» دەپ مەسەلiن تاعى قايتاردى. مەن وعان «ماسكەۋگە حابارلاس» دەدiم. بiراق ءشامiل تۋرا ادام بولاتىن. حابارلاسپاي قويدى. ءشامiل قايتىس بولعاننان كەيiن ماسكەۋگە ادەيiلەپ بارىپ، پارحومەنكومەن جولىقتىم. ءمان-جايدى ايتىپ ەدiم، ءوزi تۇسiنبەي قالدى. «بۇلاي بولۋى مۇمكiن ەمەس. مەن سiزدەرگە تەلەفون سوققاندا ەشكiم كوتەرمەدi. ءشامiلدi iزدەپ، بiراز ادامعا حابارلاستىم. بiرەۋi ماردىمدى جاۋاپ بەرمەدi» دەدi. نەگە ەكەنiن بiلمەيمiن، سول كەزدە ۇيدەگi تەلەفونىمىز جارتى جىلداي ءوشiپ قالدى. اقشاسى تولەنگەن. اپپارات جۇمىس iستەپ تۇر. شاعىمدانىپ بارعانىمدا، «ءوزiمiز دە بiلمەيمiز» دەپ شىعارىپ سالعان. سول جىلدىڭ كۇزiندە، ياعني، 1989 جىلى ءشامiل قايتىس بولدى. نەبارى 33-تە ەدi. قايتىس بولاتىن كۇنi ادەتتەگiدەي جاتتىعۋعا بارىپ كەلدi. تۇرiنەن ەشقانداي وزگەرiس بايقامادىم. مەن بالالاردى الىپ قوناققا كەتتiم. بiز سوندا قونىپ قالدىق. كەتەردە قونىپ قالاتىنىمىزدى ەسكەرتiپ ايتىپ كەتكەنمiن. تاڭەرتەڭگiسiن كەلگەن سوڭ بولمەدەن ونىڭ ءولi دەنەسiن تاۋىپ الدىق... («ءشامiل ومiردەن وزعان 18 جىلدان بەرi ونى جوقتاعان جان بولمادى»، اۆتورى – م.قاراتايقىزى. «ايقىن»، 25 قاڭتار، 2007 جىل)

ەسەي جەڭiسۇلى، «جاس قازاق» گازەتى، №17, 2008 جىل