ۋرانگەيت: رەسەيلىكتەردىڭ قاتىسى قاپەرگە الىنعان جوق
سونىمەن ەكى ايعا سوزىلعان «قازاتومپرومنىڭ» بۇرىنعى باسشىسى مۇحتار جاكىشوۆكە (سۋرەتتە) قاتىستى سوت اياقتالعان سياقتى. استانا قالاسى سارىارقا اۋداندىق سوتى نۇرجان جولداسبەكوۆ جابىق ەسىك جاعدايىندا مۇحتار جاكىشەۆتى 14 جىلعا، ونىڭ كۇزەتشىسى تالعات قىستاۋباەۆتى 5 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ تۋرالى ۇكىم شىعاردى. سۋديا جولداسبەكوۆ پروكۋراتۋرا سۇراعان جازا مەرزىمىن ءبىر مىسقال دا كەمىتكەن جوق ءارى مەملەكەتتىك ايىپتاۋشىنىڭ تالابىن قاناعاتتاندىرىپ مۇحتار جاكىشوۆتى «قۇرمەت» وردەنىنەن، تالعات قىستاۋباەۆتى پوليتسيا مايورى شەنىن ايىردى.
جاكىشوۆتىڭ ادۆوكاتى نۇرلان بەيسەكەەۆ سۋديادان سوت وتىرىسىنىڭ اشىق بولۋىن سۇراپ، ءوتىنىش جازعان بولاتىن. الدىن الا سوت ۇكىمى 15 ناۋرىزدا شىعارىلادى دەپ حابارلانعانىمەن، ۇكىم 12 ناۋرىزدا جاريا ەتىلدى. ۇكىم شىعاتىن كۇن اۋىستىرىلسا دا، سارىارقا اۋداندىق سوتىنا حالىق كوپ جينالدى. سوت عيماراتىنىڭ الدىنا ساياساتكەر زاۋرەش باتتالوۆا، «ازات»جسدپ فيليالىنىڭ جەتەكشىسى سەرىكباي الىباەۆ، «العا» پارتياسىنىڭ مۇشەلەرى جانە ت.ب. قوعامدىق ۇيىم وكىلدەرى كەلدى. زاۋرەش باتتالوۆا: «بيلىك سوت ۇكىمى شىعاتىن كۇندى الدىن الا 15 ناۋرىزدا دەپ بەلگىلەپ، سوسىن ونى وزگەرتۋى بەكەر ەمەس. قۋلىق جاساپ وتىر. ەگەر سوت ۇكىمى دۇيسەنبىدە شىققاندا، بۇدان دا كوپ حالىق جينالاتىن ەدى. حالىقتان قورقىپ، ادەيى شاتاستىرۋ ءۇشىن ىستەپ وتىرعان بيلىكتىڭ ايلا- ءتاسىلى بۇل»،- دەدى.
سونىمەن ەكى ايعا سوزىلعان «قازاتومپرومنىڭ» بۇرىنعى باسشىسى مۇحتار جاكىشوۆكە (سۋرەتتە) قاتىستى سوت اياقتالعان سياقتى. استانا قالاسى سارىارقا اۋداندىق سوتى نۇرجان جولداسبەكوۆ جابىق ەسىك جاعدايىندا مۇحتار جاكىشەۆتى 14 جىلعا، ونىڭ كۇزەتشىسى تالعات قىستاۋباەۆتى 5 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ تۋرالى ۇكىم شىعاردى. سۋديا جولداسبەكوۆ پروكۋراتۋرا سۇراعان جازا مەرزىمىن ءبىر مىسقال دا كەمىتكەن جوق ءارى مەملەكەتتىك ايىپتاۋشىنىڭ تالابىن قاناعاتتاندىرىپ مۇحتار جاكىشوۆتى «قۇرمەت» وردەنىنەن، تالعات قىستاۋباەۆتى پوليتسيا مايورى شەنىن ايىردى.
جاكىشوۆتىڭ ادۆوكاتى نۇرلان بەيسەكەەۆ سۋديادان سوت وتىرىسىنىڭ اشىق بولۋىن سۇراپ، ءوتىنىش جازعان بولاتىن. الدىن الا سوت ۇكىمى 15 ناۋرىزدا شىعارىلادى دەپ حابارلانعانىمەن، ۇكىم 12 ناۋرىزدا جاريا ەتىلدى. ۇكىم شىعاتىن كۇن اۋىستىرىلسا دا، سارىارقا اۋداندىق سوتىنا حالىق كوپ جينالدى. سوت عيماراتىنىڭ الدىنا ساياساتكەر زاۋرەش باتتالوۆا، «ازات»جسدپ فيليالىنىڭ جەتەكشىسى سەرىكباي الىباەۆ، «العا» پارتياسىنىڭ مۇشەلەرى جانە ت.ب. قوعامدىق ۇيىم وكىلدەرى كەلدى. زاۋرەش باتتالوۆا: «بيلىك سوت ۇكىمى شىعاتىن كۇندى الدىن الا 15 ناۋرىزدا دەپ بەلگىلەپ، سوسىن ونى وزگەرتۋى بەكەر ەمەس. قۋلىق جاساپ وتىر. ەگەر سوت ۇكىمى دۇيسەنبىدە شىققاندا، بۇدان دا كوپ حالىق جينالاتىن ەدى. حالىقتان قورقىپ، ادەيى شاتاستىرۋ ءۇشىن ىستەپ وتىرعان بيلىكتىڭ ايلا- ءتاسىلى بۇل»،- دەدى.
سارىارقا اۋداندىق سوتىنىڭ تابالدىرىعىن ەكى اي توزدىرعان مۇحتار جاكىشوۆتىڭ زايىبى ءجاميلا دا سوت پروتسەسىنە جىبەرىلمەدى. سوت پروتسەسىنىڭ اشىق وتپەگەنىنە وكپەسى قارا قازانداي قوعامدىق ۇيىم وكىلدەرى: «تىم بولماعاندا، جاكىشوۆ پەن قىستاۋباەۆتىڭ (جاكىشوۆتىڭ وققاعارى تالعات قىستاۋباەۆقا پارا العان دەگەن ايىپ تاعىلعان) ايەلدەرى سوت پروتسەسىنە قاتىسسىن» دەپ نارىزىلىق ءبىلدىرىپ، سوت زالىنىڭ ەسىگىن جارتى ساعات بويى تاسىرلاتتى. جارتى ساعاتتان سوڭ، عيماراتقا ومون جاساقشالارى باسا كوكتەپ كىردى. ومون جاساقشىلارىنىڭ كومانديرىنە زاۋرەش باتتالوۆا: «ءبىز قانداي قوعامدا ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز؟ حالىققا سوت پروتسەسىنىڭ جابىق نە اشىق وتەتىنىن نەگە جەتكىزبەدى؟ جابىق تۇردە وتەتىنىن بىلگەندە، باسقاشا قام جاسايتىن ەدىك قوي. سوت ۇكىمىنىڭ جابىق تۇردە جاريالانۋى كونستيتۋتسياعا قاراما- قايشى كەلەدى. بۇل ءبىزدىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇقىمىزدى اياققا تاپتاۋ. جاكىشوۆتىڭ سوتىنا زايىبىنىڭ قاتىستىرىلماۋى ونىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇقىعىن شەكتەۋ بولىپ تابىلادى»،- دەدى. ءجاميلا جاكىشوۆا: «سوت ۇكىمىنىڭ جابىق ەسىك جاعدايىندا جاريالانۋى جانە سوت ۇكىمىن ەستۋگە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ جىبەرىلمەۋى كۇيەۋىمنىڭ سۋدان تازا، سۇتتەن اق ەكەنىن دالەلدەيدى. ەگەر كۇيەۋىم قانداي دا ءبىر قىلمىستىق ىسكە قاتىسى بار بولسا، ونى نەگە حالىقتان جاسىرادى؟ مۇحتاردىڭ كىناسىز ەكەنىن وسىدان- اق اڭعارۋعا بولادى»،- دەدى.
جوعارى سوت توراعاسى الىمبەكوۆ جاڭا قىزمەتىنە كىرىسكەندە بۇدان بىلاي بارلىق (قىلمىستىق، ازاماتتىق) سوت پروتسەستەرىنىڭ اشىق بولاتىنىن ءدۇيىم جۇرتقا تەلەديدار ارقىلى حابارلاعان ەدى. الايدا، جاكىشوۆتىڭ سوتى تەلەديدار تۇرماق جاناشىر جاقىندارى قاتىسا الماعان جابىق كۇيدە ءوتتى.
ايتپاقشى، ۋرانگەيت اتالىپ كەتكەن جاكىشوۆتىڭ ىسىنە رەسەيلىكتەردىڭ قاتىسى بار دەگەن ءسوز شىققان ەدى. بۇل جايتتى جاكىشوۆتىڭ ءوزى جاريا ەتكەن. بىراق، جاكىشوۆتىڭ باسىن پالەگە قالدىرعان رەسەيلىكتەر تۋرالى اڭگىمەنى سوت وتىرىسى بىردە ءبىر رەت قاپەرىنە العان جوق.
پەريزات ءامىر،
استانا