جاقىندا بۇكىل تمد دەڭگەيىندە ەكسترەميستىك كوزعاراسىمەن اتى شىققان سالافي بەلسەندىسى سايد بۋرياتسكي رەسەي فەدەرالدى قاۋىپسىزدىك قىزمەتىنىڭ قولىنان قازا تاپتى. بۇل تۋرالى رەسەيلىك جانە حالىقارالىق اقپارات قۇرالدارى جارىسا جازدى. ءبىزدىڭ بۇگىنگى اڭگىمەمىز بۋرياتسكي ءولىمىنىڭ ءمان-جايى ەمەس، وسى قاتەرلى ءدىني-فۋندامەنتاليستىك قاتەردىڭ قازىرگى دەڭگەيى، بەتالىسى بولماق. انىعى بۇل وقيعا تمد اۋماعىنا جەلىدەي تارتىلىپ، كەۋلەپ الىپ بارا جاتقان سالافيلىك (ۋاححابيلىك) ءدىني-فۋندامەنتاليستىك اعىم «قىزمەتىنىڭ» زاڭدى ناتيجەسى رەتىندە باعالانۋعا ءتيىس! شەشەن جەرىندە وققا ۇشتى دەمەسەڭ، بۋرياتسكيدىڭ قازاقستانعا تىكەلەي قاتىسى بار. بۇل جەردە ءبىز ونىڭ ءبىزدىڭ ەلدى ناعاشىسىنىڭ اۋىلىن ارالاعانداي ارالاپ، بىرنەشە جىل ەمىن-ەركىن ۇگىت-ناسيحات جۇرگىزگەنىن عانا ايتىپ وتىرعان جوقپىز. ماسەلە قازاقستاندا ءدال وسى بۋرياتسكيدىڭ «ميسسياسىن» اتقارىپ جۇرگەن ارانداتۋشى «ءدىندارلاردىڭ» ەكپىندى ەكەندىگىندە. گازەتىمىزدىڭ وتكەن سانىنداعى «تۇزسىز ءماجىلىس» («ءۇش قيان» گازەتى، 2010 جىل 25 اقپان) اتتى ماقالامىزدا اتى اتالعان قازاقستاندىق سالافيلەردى «قازاقستاننىڭ بۋرياتسكيلەرى» دەپ اتاۋعا تولىق نەگىز بار.

جاقىندا بۇكىل تمد دەڭگەيىندە ەكسترەميستىك كوزعاراسىمەن اتى شىققان سالافي بەلسەندىسى سايد بۋرياتسكي رەسەي فەدەرالدى قاۋىپسىزدىك قىزمەتىنىڭ قولىنان قازا تاپتى. بۇل تۋرالى رەسەيلىك جانە حالىقارالىق اقپارات قۇرالدارى جارىسا جازدى. ءبىزدىڭ بۇگىنگى اڭگىمەمىز بۋرياتسكي ءولىمىنىڭ ءمان-جايى ەمەس، وسى قاتەرلى ءدىني-فۋندامەنتاليستىك قاتەردىڭ قازىرگى دەڭگەيى، بەتالىسى بولماق. انىعى بۇل وقيعا تمد اۋماعىنا جەلىدەي تارتىلىپ، كەۋلەپ الىپ بارا جاتقان سالافيلىك (ۋاححابيلىك) ءدىني-فۋندامەنتاليستىك اعىم «قىزمەتىنىڭ» زاڭدى ناتيجەسى رەتىندە باعالانۋعا ءتيىس! شەشەن جەرىندە وققا ۇشتى دەمەسەڭ، بۋرياتسكيدىڭ قازاقستانعا تىكەلەي قاتىسى بار. بۇل جەردە ءبىز ونىڭ ءبىزدىڭ ەلدى ناعاشىسىنىڭ اۋىلىن ارالاعانداي ارالاپ، بىرنەشە جىل ەمىن-ەركىن ۇگىت-ناسيحات جۇرگىزگەنىن عانا ايتىپ وتىرعان جوقپىز. ماسەلە قازاقستاندا ءدال وسى بۋرياتسكيدىڭ «ميسسياسىن» اتقارىپ جۇرگەن ارانداتۋشى «ءدىندارلاردىڭ» ەكپىندى ەكەندىگىندە. گازەتىمىزدىڭ وتكەن سانىنداعى «تۇزسىز ءماجىلىس» («ءۇش قيان» گازەتى، 2010 جىل 25 اقپان) اتتى ماقالامىزدا اتى اتالعان قازاقستاندىق سالافيلەردى «قازاقستاننىڭ بۋرياتسكيلەرى» دەپ اتاۋعا تولىق نەگىز بار.

سونىمەن بۇگىنگى ءسوز الەكساندر تيحوميروۆ (بۋرياتسكيدىڭ شىن اتى) پەن ونىڭ ءبىزدىڭ ەلدەگى نيەتتەستەرىنىڭ قاندى زاردابى تۋرالى بولماق. بۇل جەردە سىرتتان كەلگەن ميسسيونەرلەردىڭ «وڭ ءيميدجىن» قالىپتاستىرىپ، دىننەن حابارى جوق قازاق جاستارىنا «عۇلاما» دارەجەسىندە كورسەتۋگە تىرىسقان «قازاقستاندىق بۋرياتسكيلەردىڭ» زور ەڭبەگىن ەسكەرمەۋگە بولمايدى. قازىر سايد بۋرياتسكيدى ءپىر تۇتىپ، ونىڭ دارىستەرىن ديسكىلەرگە، ۇيالى تەلەفونىنا جازىپ الىپ، ۇيىپ تىڭدايتىندار قازاقستاندا كوبەيگەنىن ەل اۋزىنان ءجيى ەستىپ ءجۇرمىز.
ال، سول اتىشۋلى ءۋاححابيزمنىڭ يدەولوگى سايد بۋرياتسكي 2004-2006 جىلدارى قازاقستانعا بىرنەشە مارتە ات باسىن تىرەپ، اقتوبە، الماتى، شىمكەنت جانە اتىراۋ وڭىرىندەگى مەشىتتەردە قاتەرلى يدەياسىن ەمىن-ەركىن ناسيحاتتاپ كەتكەن. ءتىپتى، ونىڭ دارىستەرىنىڭ قازاق تىلىندەگى اۋدارمالارى پايدا بولدى. سودان بولار كەيىن قازاقستاندىق جاستار «ءدىن ءۇشىن سوعىسۋعا» كاۆكازعا اعىلىپ كەتە باستادى.
بىلتىر 23-شىلدەدە اقتوبەلىك ءۇش جىگىت اتىراۋ وبلىسى ارقىلى رەسەيگە وتكەلى تۇرعان جەرىنەن ۇستالدى. سوتتىڭ پايىمى بويىنشا، ولار داعىستانعا لاڭكەستىك پيعىلمەن بارا جاتقان. ولاردىڭ ءبىرى: «دارiستەردiڭ بiرiندە ونداعى مۇسىلماندارعا قىسىم كورسەتiلiپ جاتىر دەپ ەستiدiك. بارىپ، جاعدايدى ءوز كوزiمiزبەن كورمەك ەدiك»، - دەپ اقتالعان-دى. «جاس الاش» گازەتىنىڭ حابارلاۋىنشا، سوت كەزىندە اسحات، داۋلەت، سەرiك بىرنەشە رەت اقتوبە، اتىراۋعا سىرتتان كەلگەن ءدىندارلاردىڭ ۋاعىزىن تىڭداعان، بىراق سايد بۋرياتسكي ينتەرنەت ارقىلى وزدەرىن جيھادقا شاقىرماعانىن ايتادى. دەگەنمەن، اقتوبە وبلىسىندا ءسالافيزمنىڭ بۇلايشا ۋشىعۋىنا سايد بۋرياتسكيدىڭ ۇلەسى جوق دەۋگە بولماس. ويتكەنى، اقتوبە مەشىتىندە بۋرياتسكي ءدارىس بەرىپ وتكەن سوڭ، ونى ۇستاز تۇتاتىندار كوبەيگەن-ءدى. سودان بولار، سايد بۋرياتسكيدىڭ ينتەرنەت ارقىلى جيھادقا شاقىرعان حابارىنا جاۋاپ قاتقاندار ىشىندە اقتوبەلىكتەر كوپ بولدى. ونىڭ ۇشەۋى تەمىر تورعا جابىلدى. اقتوبە قالالىق سوتىنىڭ سۋدياسى راۋيا قۇسپانوۆانىڭ حابارلاۋىنشا، اسحات تۇركىمباەۆ جەتى جىلعا، سەرىك ىزتاەۆ التى جىلعا، داۋلەت يسىمباەۆ التى جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ جازاسىنا كەسىلدى.
ال، سايد بۋرياتسكيدىڭ يدەياسىنا ەلىتىپ، ەلىكتەگەن استانالىق ءبىر توپ جاس ينگۋشەتيادا ۇستالدى. سولاردىڭ ەكەۋىنە - اعايىندى جاسۇلان سۇلەيمەنوۆ پەن قۋات جوبالاەۆقا «دجاماات ءال-فارابي» اتتى لاڭكەستىك توپ قۇردى» دەگەن ايىپ تاعىلدى. 34 جاستاعى جاسۇلان - 1-توپ مۇگەدەگى. ونىڭ ايتۋىنشا، بىرنەشە بالانى ەرتىپ، كاۆكازعا ەمدەلۋگە بارعان. 2009 جىلى قاراشادا اعايىندى جاسۇلان مەن قۋات سەگىز جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرىلدى. سەبەبى، ولاردىڭ پاتەرىنەن «ف-1» گراناتاسى، «بايكال» پيستولەتى، فلەش كارتا مەن ديسكىلەر تابىلعان. سونىمەن قاتار يمام ءان-ءناۆاۆيدىڭ حاديستەرى، مۋحامماد يبن-ابدۋل ۆاححابتىڭ كىتاپتارى بولعان.
بىلتىرعى شىلدەدە داعىستانعا «جيھادقا» اتتانعان جاڭاوزەندىك ورىمدەي بەس بالا فقق قولىنان قازا تاپتى. بۇلاردىڭ كەتۋىنە ينتەرنەت سايتتاردىڭ تەرروريستىك پيعىلداعى اقپاراتى سەبەپ بولعانى باق-تا جازىلدى. ارينە، مۇنىڭ استارىندا باباكۇلدىك مەكەنىنەن ايىرىپ، وتباسى، اعايىن-تۋىسى، دوس-جارانىنان بەزدىرىپ، داعىستانعا وق اتۋعا ۇگىتتەگەن سالافيلەردىڭ سۇم ساياساتى جاتىر.
«قازاقستان جاڭالىقتارى» اگەنتتىگىنىڭ مالىمەتىنە قاراعاندا، 24-اقپاندا 25 جاستاعى اتىراۋلىق قانات نۇرەكەنوۆ ينتەرنەتتەن سايد بۋرياتسكيدىڭ ءدارىسىن كوشىرىپ الىپ، جولداستارىنا تاراتقانى ءۇشىن ءبىر جىلعا سوتتالعان. اتالعان دارىستەگى ۇگىت-ۋاعىزدا قر جوعارعى سوتى تەرروريستىك دەپ تانىعان، رەسپۋبليكا ايماعىندا قىزمەتىنە تىيىم سالىنعان «مۇسىلمان باۋىرلار» ۇيىمىنىڭ قاۋىپتى يدەولوگياسى جاتقانىن سوت انىقتادى. تەرگەۋ ىسىمەن اتىراۋ وبلىسى بويىنشا ۇقكد اينالىستى.
«الماتى» تەلەارناسىنىڭ وتكەن جىلى 11-تامىزداعى اقپاراتىنا سۇيەنەر بولساق، الماتىنىڭ شاڭىراق ىقشاماۋدانىندا ەكسترەميزمدى ناسيحاتتاعان «سالافيت» اعىمىنىڭ وكىلى ءادىلحان نۇرحيتوۆتى ءتارتىپ ساقشىلارى پەتروپاۆل قالاسىندا جاسىرىنىپ جۇرگەن جەرىنەن تۇتقىنداعان بولاتىن. ونىڭ سىبايلاسى ابدۋماناپ ماۆليانوۆ شەكارا اسىپ ۇلگەرگەن. ۇيىم مۇشەلەرى كاپىرلەرگە قارسى «جيھاد» جاريالاۋدى باستى ۇران ەتىپ ۇستايدى. تەرگەۋ بارىسىندا كۇدىكتىلەر رەسەي ازاماتى سايد بۋرياتسكيدى ءپىر تۇتاتىنىن انىقتاعان. سولتۇستىك كاۆكاز اۋماعىنداعى قارۋلى توپتاردىڭ باستى يدەولوگى سانالاتىن بۋرياتسكي ازىرلەگەن "جيھاد" جايلى فيلمدەردى ولار الماتىنىڭ قاق ورتاسىندا دارىپتەگەن.

تويردجوننىڭ توقپاعى

جالپى ساۋ اقىلعا سالىپ ويلانايىقشى، ەلىمىزگە سىرتتان اعىلعان يسلامي ميسسيونەرلەر نە بەردى؟ قازىر ءبىز ولاردىڭ اشىق تۇردە لاڭكەستىك قىرعىنعا بارماس بۇرىنعى جىمىسقى ساياساتىن باعالاۋعا، سالماقتاۋعا قابىلەتسىز بولىپ تۇرمىز. ال، ونىڭ بايىبىنا بارار بولساڭىز، بولاشاقتا ەلىمىزدىڭ توبەسىندە ويناپ، لاڭ سالاتىن سۇمدىق زارداپ، قياناتى بارىن بايقايسىز. ول الەۋمەتتىك، ساياسي، ەكونوميكالىق زارداپ ەمەس. ورنى ەش تولمايتىن رۋحاني قيانات، قاسىرەت. ول نە؟
ول - دىندارسىماق ميسسيونەرلەردىڭ سىرتتان سىلانىپ كەلىپ، ۇرپاعىمىزدىڭ باسىن قاتىرىپ، ۇلتتىڭ تاريحي-رۋحاني تامىرىنا بالتا شابۋى. ول - قازاق جاستارىنىڭ جۇرەگىنەن وتانسۇيگىشتىك قاسيەتتى جويىپ، وتباسى-وشاعىن ويرانداۋى، ونەگەلى شاڭىراقتىڭ قيۋىن كەتىرۋى. اللا تاعالا، پايعامبار مۇحاممەد س.ع.س.، كەشەگى كەمەڭگەر اتا-بابالارىمىز، اۋليەلەرىمىز بىزگە وتانسۇيگىشتىكتى عيبرات ەتتى! حازىرەتى پايعامبارىمىزدىڭ: «وتاندى ءسۇيۋ يماننان» دەگەن ءسوزىنىڭ استارىندا قانشا ءمان-ماعىنا جاتىر. وتانىن سۇيمەگەن ادام، بويىندا ول قاسيەت جويىلعان ادام ەشقاشان يماندى بولا المايدى!
ەڭ سوراقىسى، سالافيلەردىڭ قازانىنان سۋ ءىشىپ، وتانىن ساتقان «قازاقستاندىق بۋرياتسكيلەر» سىرتتان كەلگەن ميسسيونەرلەرگە ايرىقشا «قامقورلىق» كورسەتىپ، تورىمىزگە شىعاردى. ءسوزىمىز دالەلدى بولۋى ءۇشىن بىرقاتارىن اتاپ ايتايىق. مىسالى، سالافيلىك اعىمنىڭ وزبەكستاننان قاڭعىپ كەلگەن سەركەسى تويردجون يبراگيموۆقا توردەن ورىن بەردى. قۇرىلىسىنا 3 ميلليون اقش دوللارى جۇمسالعان، استانانىڭ قاق تورىندە ورنالاسقان «شۇبار» مەشىتىنىڭ يمامى قىزمەتىنە تاعايىندادى. وعان قازاقستان مۇسىلماندار ءدىني باسقارماسىنىڭ يمامى دارەجەسىندە بىرنەشە جىل ەلدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە ۋاعىز ايتۋعا مۇمكىندىك اشىپ بەردى.
قازاق توپىراعىنداعى ءال-فارابي، احمەت ياساۋي، ماحمۇت قاشعاري، اباي، ءماشھۇر ءجۇسىپ كوپەي سىندى عۇلامالاردىڭ ەڭبەكتەرىن اۋىزعا المايتىن وزبەكستاننان كەلگەن تويردجون يمام لاڭكەستىك ۇيىمدار مەن ءدىني ەكسترەميستەردىڭ تەورەتيگى سانالاتىن يبن تايميا (13-14 عاسىرلار) جانە مۇحامماد يبن ابدۋل-ۋاححاب (18 عاسىر), ۋاحاببيلەردىڭ قازىرگى ءدىني كوسەمى ساليح فاۋزاننىڭ ەڭبەكتەرىنە سىلتەمە جاساي وتىرىپ، جاماعاتقا ۋاعىز ايتادى. كەرەك دەسەڭىز، ناماز وقۋدى دا سالافيزم قاعيداسىنا سايكەس جۇرگىزگەن. شەشەنستانداعى لاڭكەستىك توپتاردىڭ سەركەلەرى دە قانىشەر سودىرلاردى يبن تايميانىڭ ادام ساناسىن ۋلايتىن تاپسىرلەرىمەن تاربيەلەيتىن. بۇل كوڭىلىڭىزگە قاۋىپ تۋعىزباي ما؟!. ال، يبراگيموۆتىڭ ۇستازى اتىشۋلى لاڭكەستەر دجۋمابوي حودجيەۆ جانە تاحير يۋلداشەۆپەن سىبايلاس سودىر وبيدحون نازاروۆ دەگەندى ەستىسەڭىز، جاعاڭىزدى ۇستايسىز.
يبراگيموۆ وسىلايشا «شۇبار» مەشىتىن سالافيلەردىڭ استانادا جينالاتىن وشاعىنا اينالدىرىپ، قازاق جاستارىن «جيھادقا» تاربيەلەيدى.  
ول ول ما، 2007 جىلعى قاجىلىق كەزىندە گيد-يدەولوگ ءرولىن اتقارعان تويردجون يبراگيموۆ قازاقستاننان بارعان جاماعاتتى وسى ءبىز اڭگىمە قىلىپ وتىرعان سايد بۋرياتسكيدىڭ ۋاعىزىنا جەتەكتەپ اپاردى. وعان ينتەرنەت ايدىنىندا تاراپ كەتكەن يبراگيموۆتىڭ سايد بۋرياتسكيمەن شۇيىركەلەسە سىرلاسىپ تۇرعان فوتوسى دالەل (سۋرەتتە). ءسويتىپ، تويردجون جۇزدەگەن قاجىمىزدى قانىشەر قاراقشىنىڭ قولىنا «سەنىپ» تاپسىردى. وسىنداي قياناتتى ول سانالى تۇردە جاسادى. وسىنداي قىلىقتارى ءۇشىن بۇگىندە «شۇبار» مەشىتى يمامدىعىنان شەتتەتىلگەن تويردجون يبراگيموۆتىڭ ەندى قاي قيىردان توبە كورسەتىپ، ۋلى ۋاعىزىن جايىپ جۇرگەنى ازىرگە بەلگىسىز. قازاقستاندىق جاماعاتقا ۋاعىز ايتقان رەسەي سالافيلەرىنىڭ ءدىني يدەولوگى سايد بۋرياتسكي 2008 جىلدارى كاۆكازدا يمارات قۇرۋ ءۇشىن سوعىسىپ جۇرگەن شەشەن سودىرلارىنىڭ سەركەسى دوككۋ ۋماروۆقا انت بەرىپ، قارۋلى قانىشەرگە اينالادى. سايد بۋرياتسكي «كاپىرلەرگە» قارسى «جيھاد» جاريالاعانىن ينتەرنەت-سايتتار ارقىلى اشىق مالىمدەگەن بولاتىن. مىنە، وسىدان-اق بەلدى دەگەن قازاقستاندىق سالافيلەردىڭ شەتەلدەگى يدەيالاستارىمەن تىعىز قارىم-قاتىناستا ەكەنىن، سىبايلاستار بىرىگە وتىرىپ، تۇبىندە حالقىمىزدىڭ تاعدىرىن تالكەككە سالىپ، توز-توز قىلۋ، بەيبىت ومىردەن ايىرۋ ماقساتىن كوزدەگەنىن اڭعارۋ قيىن ەمەس.

اللانىڭ ءبىر سيفاتى، اتى - «ءال-مۋقمين»، تىنىشتىق بەرۋشى، ءبىر سيپاتى - «ءال-مۋحايمين»، پانا بەرۋشى. ال، ءدىن اتىن جامىلعان بۇلدىرۋشىلەردىڭ توڭىرەگىنە قايعى-قاسىرەت، بۇلىنشىلىكتەن باسقا، تۋعان توپىراعىن قور ەتۋدەن باسقا بەرەرى جوق. ۋاعىزدارىنا ارقاۋ بولعان اللانىڭ ءدىنى، سيپاتى پەندەسىنە تىنىشتىق، پانا بەرۋشى بولسا، بۇلاردىڭ سول تىنىشتىقتى بۇزىپ، جۇرتتى پاناسىز ەتۋدەن باسقا ويى جوق بولۋى دىنگە تۋرا ما؟!

سايدتىڭ سوقپاعى

وسىنداي ءدىن اتىن جامىلعان جىرتقىشتاردىڭ جەتەگىندە كەتىپ، قانشاما قازاق بالاسى ءولىم قۇشتى! قانشا جاس شەت جەردە قاڭعىپ، اۆتومات ارقالاپ سوعىستا ءجۇر، قانشاسى توزىپ تۇرمەلەردە جاتىر...
سونداي قانقۇمار اعىمداردىڭ «ۋاعىزىنا» ۋلانعان ءبىر جاس ورەنىمىزگە كەزىكتىك. تاقىرىپ ءدىن بولعاسىن ايات ايتساق، «بۇل قۇراننىڭ قاي جەرىندە» دەپ تاق ەتە قالادى، حاديستەن قوزعاساڭ: «بۇل ءوزى سەنىمدى مە، سەنىمسىز حاديس پە؟!» دەپ سۇرايدى.
«ال، ءوزىڭ نە وقيسىڭ؟» دەسە، ازىربايجاندىق ءدىن الەمىندە جاڭا قارا كورسەتكەن سالافيتتىك الداۋىش ەلمير كۋليەۆتىڭ كىتابىن ارقالاپ جۇرگەنىن ايتادى. بۇلدىرگىش پيعىلدان وزگە بەرەرى جوق كۋليەۆتىڭ كىتابى اللانىڭ اياتى مەن پايعامباردىڭ سوزىنەن جوعارى تۇرعانى ما؟ «جارقىنىم-اۋ، سول كۋليەۆتى ءوزىڭ تىرىدەي كورگەن جانسىڭ با؟» دەسەك، سالافيزم ۇرىعىن سەبۋشى مەكەمە - الماتىداعى «ءال-باراكات» (قاسيەتتى ۇعىمنان ساداقا كەتكىر!) باسپاسىنىڭ قوجاسى قانات جۇمادۋللاەۆ كۋليەۆتى ارنايى الدىرتىپ، ۋاعىز ايتقىزعانىن ايتادى...

ءتۇيىن ءسوز:

بۇلار بەتكە قالقىپ شىعىپ، اشكەرەلەنگەن وقيعالار عانا. جىمىسقى يدەولوگياسىن اشىق جاريالاماي، جۇرتشىلىققا جۇيەلى جۇزەگە اسىرىپ جاتقانىن ەسەپكە الىپ كورىڭىز. سودان بولار، سوڭعى كەزدە اتا داستۇرىمىزگە جات ۋاححابيستىك پيعىلداعى ساندىراقتارىن سوعاتىن ساتقىندار كوبەيدى. بۇلار - كەشە عانا شەتەلدە ءدىن وقىپ كەلگەندەر نەمەسە سول قاراقشىلاردىڭ قاقپانىنا ءتۇسىپ قالعاندار. ساجدەگە ماڭدايى تيگەنىنە 1-2 اي بولعان ءتۇسى سۋىق، ءتىلى ءبىز بولعان ءوزىمىزدىڭ قاراكوزدەرىمىز 10 عاسىر يسلام نارىمەن سۋسىنداپ كەلگەن قازاعىن، سالتىن جوققا شىعاراتىن بولدى. قاتەرلى يدەولوگيا كۇننەن-كۇنگە ەلىمىزدى بۇزىپ-ءبۇلدىرىپ، مەملەكەتتىگىمىزدىڭ ىرگەتاسىن ىرىتۋگە جول سالىپ بارادى. بۇل جەردە مىنانى اشىق ايتۋ كەرەك، بىرىنشىدەن، مەملەكەتتىڭ دىنگە قاتىستى ساياساتىنىڭ جانە رەسمي ءدىن سالاسىنىڭ سولقىلداقتىعى، شەتەلدەن بالا وقىتۋعا كوپ كوڭىل ءبولىنىپ، مەشىتتە ايتىلاتىن ۋاعىزداردىڭ باقىلانباي بەتىمەن كەتكەنى.
ەكىنشىدەن، اتا-انانىڭ بالا تاربيەسىنە كوڭىل بولمەۋى، كىشكەنتايىنان قۇلاعىنا ءداستۇرلى رۋحانياتتىڭ قاينار كوزدەرى - ەرتەگى، اڭىز-اڭگىمەلەر، باتىرلار جىرىن بالاسىنا وقىتپاعانى. جاستاردىڭ جۇرەگىندە رۋحاني ۆاكۋمنىڭ پايدا بولۋى. ەندى وسكەن جاس بوزبالا نەمەسە مەكتەپ وقۋشىسى سول ۆاكۋمدى تولتىرۋ ءۇشىن اكە-شەشەسى قالاسا دا، قالاماسا دا مەشىتكە بارادى. ال، وندا بارعاسىن ەشنارسەنى اجىراتىپ ۇلگەرمەگەن جاستاردىڭ كىمگە ەرەتىنى، ونداعى يدەولوگيانىڭ كىمدەردىڭ ىقپالىندا ەكەنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.
بۇگىندە ەل اراسىنا دەندەپ تاراپ كەتكەن ولاردىڭ «ارامىنا بىلعانىپ» جاتقان قازاق بالاسىنىڭ «ارىن قالاي ادالداپ الامىز؟»
سول سەبەپتى، مەملەكەتىمىزدىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە، مەكتەپ پەن ۋنيۆەرسيتەتتە قازاق ادەبيەتى مەن تاريحىنا كوپ ساعات ءبولىپ، ياعني ءداستۇرلى رۋحانياتتى كىشكەنتايىنان بالانىڭ قۇلاعىنا قۇيىپ ءوسىرۋ قاجەت.
سونىمەن قاتار، ءدىني احۋالمەن اينالىساتىن قۇزىرلى ورگاندى قايتا قۇرعاننان بۇرىن، سالافيتتەر وزدەرىنىڭ سارايى قىلىپ العان قاسيەتتى مەشىتتىڭ، ونىڭ وكىلدەرىنىڭ دەڭگەيىنە كوڭىل بولەتىن ۋاقىت كەلگەن سياقتى.
(سۋرەتتەر ينتەرنەتتەن الىندى)

ماقالاعا وراي

جاقىندا جەر قۇشقان ۋاححابيزم يدەولوگى، لاڭكەس سايد بۋرياتسكيدىڭ (شىن اتى - الەكساندر تيحوميروۆ) 2009 جىلعى قاراشاداعى «نەۆا ەكسپرەسى» پويىزىن جارۋعا دا قاتىسى بار بولىپ شىقتى. بۇل تۋرالى 6-اقپاندا رف پرەزيدەنتى د.مەدۆەدەۆكە فەدەرالدىق قاۋىپسىزدىك قىزمەتى (فسب) باسشىسى الەكساندر بورتنيكوۆ ءمالىم ەتتى، - دەپ حابارلايدى «ۆەستي.رۋ» سايتى.
فقق ديرەكتورىنىڭ ايتۋىنشا، وتكەن جىلى قاراشاداعى «نەۆا ەكسپرەسى» جارىلىسىنان كەيىن فقق ينگۋشەتياداعى قاراقشى توپتىڭ بىرىنە اتالعان قىلمىسقا قاتىستى كۇدىكتەنگەن بولاتىن. «شۇعىل ىزدەستىرۋ شاراسى ناتيجەسىندە وسى بولجامدى راستايتىن قوسىمشا دەرەكتەر تابىلدى»، - دەيدى بورتنيكوۆ. ونىڭ ايتۋىنشا، ارنايى قىزمەتتىڭ جۇرگىزگەن شاراسى بارىسىندا وسى قاراقشى توپتىڭ بۇدان باسقا اسا قاۋىپتى 15 قىلمىسقا قاتىسى بارى انىقتالدى. ونىڭ ىشىندە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرىن ءولتىرۋ، ينفراقۇرىلىم جانە تىرشىلىكتى قامتاماسىز ەتۋ نىساندارىندا جارىلىستار ۇيىمداستىرۋ بار. وسىعان وراي، قىلمىستىق توپتى قۇرىقتاۋ ماقساتىندا ارنايى وپەراتسيا ۇيىمداستىرۋعا شەشىم قابىلدانىپ، فقق كۇشتەرى وسى جىلدىڭ 2-3 ناۋرىزىندا نازران اۋدانى ەكاجەۆو ەلدىمەكەنىندە جۇزەگە اسىردى. ناتيجەسىندە قاراقشى توپتىڭ 10 بەلسەندى مۇشەسى ۇستالىپ، قارسىلاسىپ وق اتقان 8 سودىردىڭ كوزى جويىلعان.
بۇل قازا تاپقان قاراقشىلار-دىڭ ءبىرى سولتۇستىك كاۆكازداعى لاڭكەستەردىڭ ليدەرلەرىنىڭ ءبىرى، سايد بۋرياتسكي بولىپ شىقتى. بورتنيكوۆ «س.بۋرياتسكيدىڭ ءمايىتى ەكەنى دالەلدەندى» دەپ وتىر. سايد بۋرياتسكيمەن قاتار قاراقشى توپتىڭ باسقا دا سەركەلەرىنىڭ كوزى جويىلدى.
قارۋلى قاقتىعىس ورىن العان جەردە قولدان ىستەيتىن جارىلعىش زاتتار دايىندالاتىن لابوراتوريا تابىلىپ، توننادان اسا جارىلعىشتار، كوپتەگەن اتۋ قارۋ-جاراقتارى تاركىلەنىپتى. «قاراقشىلاردىڭ وتكەن جىلى قاراشادا بولعان «نەۆا ەكسپرەسى» پويىزى جارىلىسىنا قاتىستىلىعىن انىقتاۋ ماقساتىندا گەنەتيكالىق ساراپتاما جۇرگىزىلدى. وسى ماتەريالدىڭ ءبارى اتالعان قىلمىسقا ولار قاتىسقان دەۋگە نەگىز بەرەدى»، - دەدى مەدۆەدەۆكە. بورتنيكوۆ اتالعان قىلمىستىق ءىستىڭ بارىسى بويىنشا بايانداپ وتىراتىنىن ايتتى. ال، رەسەي پرەزيدەنتى فقق باسشىسىنا ينگۋشەتيادا قاراقشى توپتى جويۋ وپەراتسياسىنا اتسالىسقاندارعا العىسىن جەتكىزۋىن تاپسىردى.
بۇعان دەيىن حابارلانعانداي، لاڭكەس بۋرياتسكي سولتۇستىك كاۆكاز تەرريتورياسىنداعى كوپتەگەن لاڭكەستىككە قاتىسقان. سونىڭ ىشىندە ينگۋشەتيا پرەزيدەنتى يۋنۋس-بەك ەۆكۋروۆقا جاسالعان قاستاندىق جانە نازرانداعى لاڭكەستىك ارەكەتتى ۇيىمداستىرۋ دا بار.

داۋرەن سەيىتجانۇلى،
«ءۇش قيان»