«وكىنىشكە قاراي، قازىرگى كەزدە ءوز بەتىمەن ىزدەنىپ، ديپلوم جۇمىسىن جازاتىن ستۋدەنتتەر ازايدى. عالىمدار اراسىندا دا كوشىرىپ الۋعا قۇمار ازاماتتار كوبەيدى. ءبىزدىڭ عالىمدارىمىزدىڭ جازعان ماقالاسىنىڭ باسىم بولىگى پلاگيات. سوندىقتان وتپەي قالادى. ءبىز بالالاردى ۇرلىققا ءوزىمىز ۇيرەتىپ جاتىرمىز. پلاگيات ­ ءبىزدىڭ قوعامنىڭ بولاشاعىنا بالتا شاباتىن جازىلمايتىن كەسەلگە اينالىپ بارادى. وسى قاۋىپتى تۇسىنەتىن كەز كەلدى»، ­ دەيدى «جاس قازاققا» ارنايى سۇحبات بەرگەن ەكونوميست-ساراپشى، قازاق مۇناي جانە گاز ينستيتۋتى باس ديرەكتورىنىڭ كەڭەسشىسى جاقسىبەك قۇلەكەەۆ.

جاس قازاق: جاقسىبەك اعا، ەلباسى 100 يننوۆاتسيا­نى قولعا الۋ تۋرالى ءجيى ايتىپ ءجۇر. قازاقتىڭ قولى­نان قانداي يننوۆاتسيا كەلەدى؟ 

جاقسىبەك قۇلەكەەۆ: يننوۆاتسيا – جاڭالىق ەنگى­زۋ دەگەن ءسوز. جاڭالىق تەك ەركىن، اشىق قوعامدا بولا­دى. حالىقتىڭ ىشىندە باستاماشىل، ەتى ءتىرى، تالاپتى ادامدار كوبەيگەن سايىن، سونداي قوعامدا يننوۆاتسيا داميدى. سوندىقتان بىرىنشىدەن، ەكونوميكانى يننوۆاتسيالىق جولعا قويۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن، حالىقتىڭ ەركىن ويلاپ، ءجۇرىپ-تۇرۋىنا جاعداي جاسالۋى ءتيىس. ەركىندىك بولعان جەردە عانا جاڭاشا ويلاۋ بولادى. كەڭەس داۋىرىندەگىدەي: «تەك وسىمەن عانا اينالىس» دەپ توبەسىنەن توقپاقتاپ وتىرساق، ەشقانداي يننوۆاتسيا بولمايدى. ءبىز ءالى دە بولسا حالىقتى ەركىن ويلاۋعا ۇيرەتىپ، كوزىن اشۋىمىز كەرەك. ەكىنشىدەن، وقۋ-تاربيە جۇمىسىن جاڭاشا ۇيىمداستىرۋىمىز كەرەك. مۇنى ءبىز بالاباقشاداعى تاربيە جۇمىسىنان باستاپ، ۋنيۆەرسيتەتتى بىتىرەتىن جاستارعا دەيىن قامتۋىمىز قاجەت. ءبىز جاستاردى قالاي تاربيەلەپ جاتىرمىز؟ ۋنيۆەرسيتەتتە وقىپ جۇرگەن جاستار كۋرستىق نەمەسە ديپلوم جۇمىسىن ءوزى جازباي، عالامتوردان كوشىرىپ الۋعا بەيىم. وكىنىشكە قاراي، ءوز بەتىمەن ىزدەنىپ، ءوز سوزىمەن جازاتىن ستۋدەنتتەر ازايدى. عالىمدار اراسىندا دا كوشىرىپ الۋعا قۇمار ازاماتتار كوبەيدى. ءبىزدىڭ عالىمدارىمىزدىڭ  جازعان ماقالاسىنىڭ باسىم بولىگى پلاگيات. سوندىقتان وتپەيدى. ءبىز بالالاردى ۇرلىققا ءوزىمىز ۇيرەتىپ جاتىرمىز. پلاگيات – ءبىزدىڭ قوعامنىڭ بولاشاعىنا بالتا شاباتىن، جازىلمايتىن كەسەلگە اينالىپ بارادى. وسى قاۋىپتى تۇسىنەتىن كەز كەلدى. يننوۆاتسيا دامۋى ءۇشىن بىرىنشىدەن، حالىقتىڭ ىشىندەگى نەشە ءتۇرلى تالانتتى، تالاپتى ازاماتتاردى تاۋىپ، سولارعا جاعداي تۋعىزعانىمىز دۇرىس. جاڭا باستاماسى، يدەياسى، جاڭالىعى بار ادامداردى قولدايتىن ارنايى مەملەكەتتىك نەمەسە جەكە ينستيتۋتتار اشۋىمىز كەرەك. ولار ءالى بىزدە جوق. ەكىنشىدەن، يننوۆاتسيانى قولعا الۋ ءۇشىن، حالىقتىڭ مەنتاليتەتى وزگەرۋى كەرەك. بىزدەگى تۇسىنىك مىناداي: بىرەۋ كىشكەنە بيزنەس جاسايتىن بولسا، قولىندا كۇشى بارلار ونىڭ بيزنەسىن تارتىپ الۋعا نەمەسە بارىنشا كەسىر جاساۋعا تىرىسادى. سوڭىنان الگى كاسىپتى بۇرىنعى ادامداي جۇرگىزە المايدى. ناتيجەسىندە باستاماشىل ادامدى ەكىنشى رەت وعان جولامايتىنداي ەتەدى. ءسويتىپ، بيزنەستىڭ دامۋىنا دا توسقاۋىل قويامىز. وسى سەكىلدى كەلەڭسىز وقيعالار كاسىپكەردىڭ مەملەكەتكە دەگەن سەنىمىن ازايتىپ، يننوۆاتسيانىڭ دامۋىنا تۇساۋ بولادى. مەملەكەتتىك ينستيتۋتتار كەرىسىنشە، سونداي باستاماشىل ادامداردى تيتتەي عانا يدەياسى ءۇشىن قولداپ، كومەكتەسكەن جاعدايدا عانا ءبىزدىڭ ەكونوميكامىز تۇراقتى دامۋ جولىنا تۇسەدى. قازاقتىڭ ساناسىنا سىڭگەن تاعى ءبىر جامان ادەت بار. بىرەۋ كاسىپكەرلىكپەن شۇعىلدانسا، ونى كەرەمەت باي دەپ ويلايمىز. كاسىپكەر ءوندىرىسىن دامىتۋ ءۇشىن ۇلكەن قارجىسىن سالىپ، شىعىندانادى. ەشقانداي ءوندىرىستىڭ بىردەن ناتيجە بەرمەيتىنى بەلگىلى. ونسىز دا شىعىندانىپ وتىرعان ادامعا بارىپ، اعايىن ەكەنىمىزدى العا تارتىپ: «سەن كاسىپ جاساپ جاتىرسىڭ عوي. وسى تاۋارىڭنىڭ  بەس-التاۋىن ماعان تەگىن بەرە سالسايشى» دەيمىز. بەرمەسە رەنجيمىز. اعايىندىق ءبىر جاعىنان جاقسى شىعار. ال بيزنەسكە كەلگەندە ونىڭ كەسىرى بولادى. دامىعان مەملەكەتتەردەگى تۇسىنىك مىناداي: بىرەۋ كىشكەنتاي زات شىعارسا، سونىڭ ارتىندا بيزنەستى ۇيىمداستىرعان ادام تۇرعانىن بىلەدى. سوندىقتان  ونىڭ شىعارعان ءونىمى وزىنە كەرەك بولسا دا، بولماسا دا ساتىپ الۋعا تىرىسادى. سەبەبى بۇگىن ول وعان كومەكتەسسە، ەرتەڭ سول ادامنىڭ دا بۇنىڭ ۇيىمداستىرعان بيزنەسىنە كومەگى بولۋى مۇمكىن. بىزگە كەرەگى دە وسى. بىرەۋدىڭ كىشكەنە كاسىبىن قولداساق، ول ەرتەڭ ۇلكەن جەتىستىككە جەتىپ، ەلىمىزگە جاقسىلىق اكەلەدى. ياعني باستاماشىل جاستاردى مەملەكەت تە، حالىق تا بىردەي قولداعان كەزدە، ءبىز يننوۆاتسيالىق جولعا تۇسەمىز.