قازاقتا «اقىرزامان بولاردا كوردەمشە كوبەيەدى» دەگەن ءتامسىل بار. ستاتيستيكا اگەنتتىگىنىڭ مالىمەتىنە جۇگىنسەك: سوڭعى 10 جىلدا ەلدە تۋعان  3 397 652 ءسابيدىڭ 682987-ءسى نەكەسىز انادان دۇنيەگە كەلگەن. بۇل - ءاربىر بەس بالانىڭ بىرەۋى – كوردەمشە، نەكەسىزدىكتەن تۋىپ جاتىر دەگەن ءسوز. جانە دە بۇلاردىڭ ءبارى دەرلىك اكەسىز وسەدى نەمەسە تاستاندىلار قاتارىنا جاتادى.

وسىدان ون جىل بۇرىن دۇنيەگە 68.000 كوردەمشە ءسابي دۇنيەگە كەلسە، جىل وتكەن سايىن ولاردىڭ قاتارى كوبەيىپ، 2008 جىلى 75.000-نان اسقان. دەگەنمەن، بۇگىندە بىرتىندەپ ازايىپ، بىلتىر ولاردىڭ جالپى سانى 62.306 بولىپتى. بەكجان ءابدۋاليۇلى، ل.ن. گۋميلەۆ اتىنداعى ەۇۋ-ءدىڭ قازاق ءتىل ءبىلىمى كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى: «قازىرگى قوعامدا بۇل ۇلكەن بەلەڭ العان، ۇلكەن كورىنىس تۋىپ وتىر، ونداي بالالار كوپ دەپ ايتۋعا بولادى. مەن مىسالى استانا قالاسىنداعى الماتى اۋدانىنان 4516 بالانىڭ ءتىزىمىن الدىم، سولاردىڭ تەڭ جارتىسىنىڭ اكەسى تۋرالى مالىمەت جوق...» - دەيدى شاراسىزدىق تانىتىپ. بۇل سانعا «ۇلەس قوسىپ» جۇرگەندەر وڭ جاقتا وتىرىپ قالىپ، ولجاباي تابۋعا ءماجبۇر بولعان كارى قىزدارىمىز بەن قالاداعى ەركىندىكتى ەتەكتىڭ ەركىندىگىمەن شاتاستىرعان بويجەتكەندەرىمىز. بۇلاردان جەزوكشەلەر دە قالاتىن ەمەس. كوردەمشەنى كوبەيتۋدىڭ «كوكەسى» – وسىلارعا ۇرىق سەپكىش سەرىسىماق ەركەكتەردە بولىپ تۇر.

يسلام ءدىنى بويىنشا نەكەسىز بالا تابۋ مەن تاپتىرۋ - اسا كۇناھار ءىستىڭ ءبىرى. قازاق حالقى مۇنداي جاعدايعا اسا قاتال قاراعان، ءتىپتى، ەرتەرەكتە الگى قىزدىڭ اتا-اناسىن دا ەلدەن، رۋدان الاستاسا كەرەك. سول داعدى مەن ءداستۇر بۇگىنگە دەيىن قازاق قىزدارىنىڭ كوردەمشە تۋىنا كەدەرگى بولىپ كەلگەنمەن، سوڭعى جىلدارى كوردەمشە تاپقان قىزدار ول جايىندا اكە-شەشەلەرىنە ايتپاي، بالادان قۇتىلۋعا اسىعۋى بولماسا قاشىپ-پىسىپ وزدەرى بالانى وسىرۋىنە سەبەپ بولدى.

ماجىلىسمەن تۇرسىنبەك ومىرزاقوۆ «بۇگىنگى كۇندە بۇنى قالىپتاسقان جاعداي دەپ ايتۋعا بولادى. اكەسىز سابيلەردىڭ سانى نەگە كوپ؟ بۇل پروبلەما نەگە سونشاما وزەكتى بوپ، قازىر ارى قاراي ءوسىپ جاتىر؟ ءبىز مۇنى قالاي توقتاتامىز؟...» دەپ  جاعاسىن ۇستادى.

يسلام ءدىنىنىڭ وكىلدەرى «نەكەسىز تۋعان بالالاردى نەكەلى ەتۋ مۇمكىن ەمەس، ەندى ولاردى اسىراپ الىپ نەمەسە وكىل اكەلەر قولعا الماسا، بۇل – بولارى بولىپ، بوياۋى سىڭگەن نارسە» دەگەن ۇستانىمدا. الايدا مۇنىڭ ءبىر جولى  ەكى نەمەسە ءۇش جاقتىڭ كەلىسىمىمەن كوردەمشە بالانىڭ شەشەسىمەن كوكەك اكەنى نەكەلەستىرۋ مۇمكىندىگىنە سايادى، بىراق ول مەيلىنشە مۇمكىندىگى از جاعداي. ول ءۇشىن الگى اكەنىڭ جاۋاپكەرشىلىگى جوعارى بولۋى كەرەك، بولماسا ونىڭ بۇگىنگى جانۇياسى سوعان ىنتالى بولۋى قاجەت. ايتپەسە، ەلدە كوپايەلدىك نەكەنى مويىندارلىق زاڭ قابىلدانۋى قاجەت. قالاي بولعاندا دا رۋحانياتمىزدىڭ قۇلدىراۋى مەن ازاماتتارىمىزدىڭ ار-نامىسى ازايعاندىعىن بىلدىرەتىن كورسەتكىشتىڭ ناق ءوزى وسى بولىپ تۇر. كوردەمشەلەر ەلىنە اينالماساق بولعانى...

انىقتاما:

كوردەمشە - نەكەسiز تۋعان جاس نارەستە، بالا.( http://www.mtdi.kz/tusindirme-sozdik)

  «كوردەمشە» دەگەن ءسوز قازاقتىڭ ءداستۇرلى ۇعىمىندا بار ءسوز. «كوردەمشە» ءسوزى ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆ پەن بەكەن ابدىرازاقوۆتىڭ   شىعارمالارىندا كەزدەسەدى.  «قان مەن تەر» تريلوگياسىندا تاڭىربەرگەن مەن اقبالا نەكەلەرى قىيىلماي تۇرىپ تاپقان نارسەستەنى تاڭىربەرگەننىڭ بايبىشەسى «مىنا كوردەمشەڭدى ءارى الىپ كەت» دەيتىنى بار.

Abai.kz