"قۇل بولدىڭ، قۇل بولىپ ولەسىڭ"
انا جىلدارى استانا اۆتوبۋستارىنا كادىمگىدەي مارقايىپ وتىراتىنبىز. ە، تاۋبە، ايالدامالار قازاقشا حابارلانادى ەكەن، ءبىر، كوندۋكتورلار كىلەڭ قاراكوز بالالارىمىز ەكەن، ەكى دەپ. سوڭعى كەزدەردە بايقالعان جايسىزدىق – كولىكتىڭ ىشكى راديو تورابى تۇگەل دەرلىك ورىس تىلىنە اۋىستى دا كەتتى. جارناما بار، باسقا اقپاراتتار لەگى بار دامىل تاپپاي سۇڭقىلداعاندا ميدى شاعىپ، قۇلاقتىڭ ەتىن جەپ قويادى تۇگە. جەتەر جەرىنە تىنىش قۇلاقپەن جەتكىسى كەلەتىن جۇرگىنشىنىڭ قۇقىعى ەسكەرىلسە كانە. جارايدى، جارناما جايى ءوز الدىنا اڭگىمە. ول ەكى تىلدە بولسا ءبىرسارى، تەك بوگدە تىلدە شۇلدىرلەگەنى جانعا باتادى. كەشە عانا جۇمىستان قايتقان 20-30 مينۋت ىشىندە ء(وز باسىم كوبىنە №50 باعىتتى اۆتوبۋسقا وتىرامىن) ءۇيدىڭ تابالدىرىعىنا ءوز وزىمنەن بولدىرىپ، جۇيكەم جۇقارىپ جەتتىم. «نە بولىپ قالدى؟» دەپ ويلانسام، جاڭاعى جارتى ساعات بويى سالا قۇلاش ءبىر قارا «قۇل بولدىڭ، قۇل بولىپ ولەسىڭ» دەپ القىمنان سىعىمداپ، يىقتان باسىپ، ەزگىلگەندەي سەزىنىپپىن. وسى دا ءسوزىم بە، ءتايىرى، تۇيمەدەيدى تۇيەدەي قىلىپ نە كورىندى دەۋگە اسىقپاڭىز، قادىرلى وقىرمان.
گاپ تەرەڭدە، قالالىق كەڭىستىكتە، سونىڭ ءبىر بولشەگى - اۆتوبۋستاردا تىلدىك احۋالدىڭ تەرىس وزگەرىسى كۇشەيىپ بارادى. ۇلتىمىزدىڭ ءورىستىلدى بولىگى ءتىپتى ەركىنسي ءتۇستى. اسىرەسە، ء«بىز كەدەندىك وداققا كىردىك» دەگەن ءسوز شىققالى جۇگەن ۇستاتپاي بارادى. وسىدان بىرەر اي بۇرىن ءبىر ەت-جەڭدى جاسامىس ايەلدىڭ ەلپەكتەگەن جاس جىگىت - كوندۋكتورعا «ا، نۋ-كا، وبياۆلياي پو-رۋسسكي!» دەپ جالىن كۇدىرەيتە زەكىپ قالعانىنىڭ كۋاسى بولعانىم بار. بولدى، ءبىتتى. كولەڭكەسىنەن قورقاتىن بيلىككە (اۆتوپارك باسشىلىعىن ايتام دا) باياعى ورىسشاعا قايتا كوشۋدىڭ «حالىق سۇراپ جاتىر» دەگەن مىقتى سىلتاۋى تابىلا كەتكەن بە، قالاي. جۇرگىنشىلەردىڭ 90-95 پايىزى قازاق ەكەنى ەسەپكە الىنباسى ەكىباستان بەلگىلى («قايران ءتىل، قايران ءسوز! نادانعا قادىرسىز» (اباي) دەمەكشى، قازاق ءتىلىن قورلاۋ، اياقاستى ەتۋدەن تىيىلار كۇن قايدا. بىلە بىلسەك، ۇلتقا تونگەن قاتەردىڭ بۇدان زورى، بۇدان سوراقىسى بولا ما؟!).
سونىمەن، ەل وردامىز – استانانىڭ قالالىق كولىگىندە سوڭعى ايلاردا مەملەكەتتىك ءتىل وگەيشىلىك كورە باستادى. ونىڭ كۇندەلىكتى كۋاسىمىز. اپىر-اي، قايدا بەتتەپ بارامىز، سەبەپ قايسى؟ تىم قۇرىعاندا اۆتوپارك باسشىلىعى مەن قالالىق «قازاق ءتىلى» قوعامى سەلت ەتەر مە ەكەن وسى سۇراققا. قالالىق اۆتوبۋستار عوي، كۇنىنە ءجۇز مىڭداعان ادامداردى تاسىمالدايدى. ەندەشە ولاردا قاي تىلدە سويلەنەتىنى - ۇساق-تۇيەك ەمەس، ەلدىگىمىز بەن مەملەكەتتىگىمىزدىڭ اتويلاپ كۇرەسۋگە تۇرارلىق بىلدەي مۇددەسى. قولىما قالام العىزعان دا وسى ءجايت.
اسان وماروۆ،
ارداگەر جۋرناليست
Abai.kz