جىر قۇلاگەرى ءىلياس ىڭكار بولىپ وتكەن ارىنى اساۋ اقسۋدىڭ بويىنداعى ەل ازاماتتارى بۇل كۇندەرى ءوز بەتتەرىنشە تىربانىپ، يگىلىكتى ىستەرگە جۇمىلا كىرىسكەنى تۋرالى abai.kz اقپاراتتىق پورتالى وتكەندە جازعان بولاتىن (قاراڭىز: http://abai.kz/post/view?id=499) «تۋىڭدى تۋعان جەرگە تىك» دەپ اتالاتىن اكتسيانىڭ اياسىندا قازىر ءبىراز شارۋا اتقارىلىپ ۇلگەرىپتى. الدا اتقارىلار ءىستىڭ اۋقىمى دا كەڭ كورىنەدى. مىسالى، قولعانات سماعاليۇلى دەگەن ازامات قاراۋسىز قالعان بۇرىنعى نان زاۋىتىن كەشەندى عيماراتقا اينالدىرسا، اراي اكەنايۇلى بالامالى ەنەرگيا كوزدەرىن ورناتىپ، الىس قىستاقتار مەن ەلدىمەكەندەردى جارىقپەن قامتاماسىز ەتۋدە.  جانات ەسىمدى باتىر قىز الماتى مەن اقسۋدىڭ اۋماعىنداعى (تەرريتورياسىنداعى) اۋىلداردىڭ اراسىن اۆتوكولىكپەن جالعاستىرىپ قويىپتى. ال، مارات سوقباەۆ «كوكوزەك» اۋىلىنىڭ جانىنداعى كولگە بالىق جىبەرىپ، بالىق ونىمدەرىن شىعاراتىن زاۋىت سالۋدى قولعا الۋدا. وسىنداي جان جادىراتاتىن اڭگىمەنىڭ قارداعى ەل جاقتان ەستىلىپ جاتقانى قانداي قۋانىشتى! ءيا، قازاقتىڭ مارعاسقا ۇلدارى دۇنيەگە كەلگەن بۇگىنگى اقسۋدىڭ اجارى كىرىپ، ابىرويى ارتا باستاعانعا ۇقسايدى. ەندىگىسىن تومەندەگى ماقالادان وقىڭىزدار.  

(جوڭعار الاتاۋىمەن يىقتاسقان التىنشاڭىراق تاۋىنىڭ باسىندا وسىنداي كول جاتىر)

 «اۋدانىمىزدا باستاما جاسالىنىپ، قولعا الىنعان «تۋعان جەرگە تۋىڭدى تىك» اتتى ىزگىلىكتى اكتسيا شارالارى اۋدانداعى جانە تىس جەرلەردەگى، باسقا قالالارداعى ازاماتتاردان دۇرىس تۇسىنىستىك تاۋىپ، بەلسەندى قولداۋ قورسەتۋشىلەر قاتارى كوبەيىپ كەلەدى. وسى باعىتتا باسقالارعا ۇلگى ەتەرلىكتەي  ناقتى العاشقى شارالار دا اتقارىلۋدا.

سولاردىڭ ەڭ العاشقىسى رەتىندە اۋدانىمىزدىڭ ماتاي اۋىلىنىڭ (تەمىرجول ستانساسى) ازاماتى سامبەتوۆ قولعانات سماعاليۇلىنىڭ ەسىمى اتالىپ وتىر. بۇرىندارى وسى تەمىرجول جۇيەسىندە باسشىلىق قىزمەتتەر اتقارعان،  بۇگىندەرى كاسىپكەر ول، اۋىلدا يەسىز، قاراۋسىز قالعان بۇرىنعى نان زاۋىتىنىڭ عيماراتىن جەكە قاراجاتى ەسەبىنەن قايتا كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزىپ، ونى سپورت جانە ويىن-ساۋىق  كەشەنى رەتىندە  پايدالانۋعا بەردى.  ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ  ناۋرىز  ايىنىڭ باسىندا وسى كەشەندى قايتا جوندەۋ بارىسىندا 300 ورىندىق مەيرامحانانىڭ قۇرىلىسى تولىق اياقتالىپ، مەيرامحانا بۇگىنگى ءومىر تالابىنا، سۇرانىستارىنا تولىعىمەن ساي كەلەتىن دەمالىس ورىنى رەتىندە اۋىل تۇرعىندارىنىڭ كوڭىلىنەن شىقتى. عيمارات ىشىندە كاراوكە بارى ۇيىمداستىرىلدى. وسىنداي يگىلىكتى ىستەرگە ريزا بولعان جۇرت  عيماراتتىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا ۇلكەن ريزاشىلىق تىلەكتەرىن ءبىلدىرىپ، قۇتتىقتاۋلارىن ايتتى. بۇگىنگى كۇنگە اتقارىلعان جۇمىستارعا 45 ملن تەڭگە كولەمىندە قاراجات جۇمسالدى.

ەندىگى ىسكە اسىرىلاتىن جوبالىق جۇمىستار كولەمى 25 ملن تەڭگەگە ەسەپتەلگەن. الداعى كەزەڭدە سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ناسيحاتتاۋ ماقساتىندا اۋىل جاستارىنىنىڭ سپورتپەن كەڭىنەن اينالىسۋىنا ارنالعان ترەناجارلىق جاتتىعۋ زالى، روللەرلىك، كۆادراتسيكلدىك، فۋتبول، باسكەتبول ويىندارى الاڭدارى, ۇستەل تەننيسى مەن شاحمات ويىندارى بولمەلەرى جاسالىپ جابدىقتالاتىن بولادى. ودان كەيىن ليموناد شىعارۋ جانە ءجۇن تازالايتىن، ت.ب. تسەحتار اشۋ كوزدەلىپ وتىر.

*  *  *

اكتسيا شاراسىندا كەلەسى ىزگىلىكتى شارا اۋداننىڭ ويتوعان اۋىلىنىڭ تۋماسى، بۇگىندەرى وبلىستىڭ ەسكەلدى اۋدانىنداعى  جولاۋشىلار تاسمالداۋمەن اينالىسىپ جۇرگەن «تاسىمال» ءجشس–نىڭ باستىعى، بەلگىلى كاسىپكەر جولداعۋتوۆا جانات ساقىپجامالقىزى تاراپىنان اتقارىلدى. ول اۋدان اۋماعىندا كوپ جىلداردان بەرى كۇردەلى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى بولىپ كەلگەن جولاۋشىلاردى اۆتوبۋسپەن تاسىمالداۋ قىزمەتىن قولعا الىپ وتىر. سونىڭ ارقاسىندا بيىلعى مامىر مەيرامدارى الدىندا اۋداننىڭ ەكى قيىر شەتىندە ورنالاسقان سۋىقساي جانە ويتوعان اۋىلدارىنان باستاپ جولداعى ەلدى مەكەندەر ارقىلى تالدىقورعان، الماتى قالالارىنا ەكى مارشرۋت اشىلىپ، قاتىناۋ باستالدى.  سول سياقتى، تاعى دا ەكى اۆتوبۋس ءبولىنىپ، اۋدان ورتالىعى –جانسۇگىروۆ اۋىلى ىشىندە دە بەلگىلەنگەن مارشرۋتپەن تۇرعىنداردى تاسىمالداۋ ۇيىمداستىرىلدى. جاعىمدى جاڭالىق رەتىندە اتقارىلعان شارا اۋدان حالقىن قۋانتىپ، ازاماتىمىز ەل العىسىنا، ريزاشىلىقتارىنا بولەندى.

P.S. وسى ەكى ازاماتتىڭ اتقارعان يگىلىكتى شاراسى جانە بۇرىندارى دا اتقارعان ابرويلى قىزمەتى مەن ەل الدىنداعى ناتيجەلى ەڭبەكتەرى ەسكەرىلىپ، ولادىڭ ەسىمدەرى «اۋداننىڭ قۇرمەت كىتابىنا» ەنگىزىلدى.

(ايگىلى قورا-جايلاۋ - بۇركىتتى)

*  *  *

         جەكە كاسىپكەر اراي اكەنايۇلى   اكتسيا اياسىندا اۋدان اۋماعىندا بالامالى ەنەرگيا كوزدەرى قوندىرعىلارى - شاعىن قۋاتتى جەل گەنەراتورلارى  مەن كۇن پانەلدەرىن  ورناتۋ جۇمىستارىن  قولعا الدى.    

     جەل گەنەراتورلارى جەلدىڭ كينەتيكالىق ەنەرگياسىن ەلەكتر ەنەرگياعا اينالدىرا وتىرىپ، دەربەس تۇتىنۋشىلاردى 5-10 كۆت مولشەردە ەلەكتر ەنەرگياسىمەن قامتاماسىز ەتە الادى. جەل گەنەراتورلارىنىڭ قىزمەت ەتۋ مەرزىمى 20-30 جىل. جەل قوندىرعىلارىنىڭ ارتىقشىلىقتارى – قىزمەت كورەستۋدىڭ جەڭىلدىگى ءارى ۇنەمدىلىگى (20 جىل قىزمەت ەتۋ مەرزىمىندە وتەلىمدىلىگى- 4 جىل) جانە ەكولوگيالىق تازالىعى بولىپ تابىلادى.

كۇن ەنەرگياسىنىڭ باستى قوزى - كۇن باتارەيالارى. ولاردى فوتوەلەكترلىك تۇرلەندىرگىشتەر، كۇن پانەلدەرى جانە كۇن مودۋلدەرى دەپ تە اتايدى. كۇننىڭ قورى سارقىلمايدى جانە سول سەبەپتەن كۇن باتارەيالارى قايتا قالپىنا كەلەتىن ەنەرگيا كوزدەرىنىڭ ساناتىنا جاتادى. كۇن ءمودۋلىنىڭ ارتىقشىلىقتارى: تۇراقتىلىق، شۋسىزدىق، ەكولوگيالىق جانە اسا سەنىمدىلىك, سەبەبى ولاردىڭ قۇرامىندا قوزعالاتىن تەتىكتەر بولمايدى. زاماناۋي تەحنولوگيالار بويىنشا جاسالعان ولاردىڭ قىزمەت ەتۋ مەرزىمى 25 جىلدان كەم ەمەس. قۋاتتى جيناۋ ءۇشىن مودۋلدىك كونسترۋكتسيالاردى قولدانۋ ارقىلى جۇيەنىڭ كەز كەلگەن قاجەتتى مولشەرىنە جەتۋگە بولادى.

بۇگىنگى تاڭدا وسىنداي قوندىرعىلار اۋداننىڭ بىرنەشە مال قىستاقتارىندا ورناتىلدى. قوندىرعىلاردى قۇراستىرۋ تسەحى اشىلىپ،    3-4 ادام  جۇمىسپەن قامتىلاتىن بولادى.

*  *  *

     «سوقباەۆ م.م.» شارۋا قوجالىعىنىڭ توراعاسى  مارات سوقباەۆ اۋدان اۋماعىندا بىرنەشە بيزنەس جوبالاردى ىسكە اسىرۋدى قولعا الدى.

   «سوقباەۆ م.م.» شارۋا قوجالىعىنىڭ ءبىرىنشى جوباسى: اۋداننىڭ «كوكوزەك» اۋىلىنداعى 6,5 گەكتار كولەمدەگى كولدە وسەتر، كارپ، فورەل بالىقتارىن تاماق ونىمىدەرى باعىتىندا ءوسىرۋ  جانە  تاعامدىق  ۋىلدىرىق دايىندايتىن تاۋارلى فەرما قۇرۋ. جوبانى ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا كول قامىستاردان، بالدىرلاردان، قايىر باتپاقتان تازالانىپ، 150 مىڭ شاباق جىبەرىلدى. كول ماڭىنا 1000 ءتۇپ تەرەك وتىرعىزدى. كولگە كەلەتىن جول جوندەلىپ، دامبىسى كوتەرىلدى. اۋىلدان 6 ادامدى جۇمىسپەن قامتىپ وتىر. جوبانىڭ 5 جىلدان كەيىنگى جىلدىق قۋاتى        2 توننا قارا ۋىلدىرىق، 100 تونن كارپ بالىقتارى جانە 20 توننا فورەل ءوندىرۋ. جوبا قۇنى:  400 000 اقش دوللارى. كارپ بالىقتارى مەن فورەلدى تاۋار فەرماسىن قارجىلاندىرۋ باستالعاننان كەيىن 2 جىلدان سوڭ، ال ۋىلدىرىق دايىنداۋ فەرماسى 4 جىلدان سوڭ ىسكە قوسىلاتىن بولادى. جوبانىڭ تولىق وتەلىم ۋاقىتى 5 جىل. قارجىلاندىرۋ ءوز قاراجاتتارى ەسەبىنەن اتقارىلادى. ودان ارى كولدىڭ تاعى دا 2 كاسكادىن سالۋ جانە قوسقاباتتى بالىق زاۋىتىنىڭ قۇرىلىسى باستالادى. سول سياقتى، جەر تەلىمدەرىن الىپ، سويا ت.ب.  بالىقتار ازىعىن دايىنداۋ, ادامدارعا مادەني دەمالىس ورنىن اشۋ كوزدەلگەن.

2-ءشى جوبا: استىق داقىلدارى مەن سويانى  تازالاۋ، تۇقىمدارىن دايىنداۋعا ارنالعان ەلەۆاتور قۇرىلىسىن سالۋ. ەلەۆاتوردىڭ استىقتى تازالاۋ مەن كەپتىرۋ قوندىرعىلارى ورناتىلعان 25 ح 12 شارشى مەترلىك 1000 توننا تازالانعان تۇقىمعا ارنالعان ءبىر جابىق انگارىنىڭ قۇرىلىسىن بيىلعى جىلى اياقتاۋ جوسپارلانىپ وتىر. 2015 جىلى قاجەتتىلىگىنە قاراي تاعى  2 انگار سالىناتىن بولادى. 2015-2016 جىلدارى ەلەۆاتوردى سويا زاۋىتىنا الماستىرۋ  كوزدەلگەن. جوبا قۇنى:  500 000 اقش دوللارى.

    3-ءشى جوبا: پەسكوبلوك وندىرەتىن تسەح قۇرىلىسىن سالۋ  جانە ىسكە بەرۋ. تاۋلىكتىك ونىمدىلىگى – 300 دانا پەسكوبلوك. جىلىنا 54 000 دانا پەسكوبلوك وندىرەتىن بولادى. جوبا قۇنى – 10 000 دوللار.

*  *  *

    اۋداننىڭ  ماتاي اۋىلىنىڭ تۋماسى، «مەحانيزيروۆاننىە رابوتى» جشس باسشىسى  سابىر قادىرۇلى اۋدان ورتالىعى – جانسۇگىروۆتەگى كوپ جىلداردان بەرى بۇزىلىپ تۇرعان 20 پاتەرلىك قوسقاباتتى جانە 30 پاتەرلىك 3 قاباتتى ەكى ءۇيدى قايتا قالپىنا كەلتىرىپ، قايتادان قولدانىسقا بەرمەكشى. پاتەرلەر اۋدان تۇرعىندارىنا جالدىق، نەسيەلىك جانە ساتۋ جولدارىمەن بەرىلەتىن بولادى. جوبا قۇنى 380,0 ملن تگ.     بۇزىلعان عيماراتتاردىڭ قۇجاتتارىن دايىنداۋ جانە تەندەر وتكىزۋ جۇمىستارى اياقتالىپ، قۇرىلىس جۇمىستارى باستالدى.

 سەرىكبەك سەرپەرباەۆ، اۋداندىق ءماسليحاتتىڭ حاتشىسى

اقسۋ اۋدانى

الماتى وبلىسى.

Abai. kz